منابع و ماخذ

۱- آمار و فن آوری اطلاعات.۱۳۸۲٫آمار نامه کشاورزی، جلد اول.محصولات زراعی و باغی( سال زراعی ۸۱- ۱۳۸۰) وزارت کشاورزی، معاونت برنامه ریزی و اقتصادی، وزارت جهادکشاورزی.

۲- اداره آمار و برنامه ریزی.۱۳۸۳٫ آمار پایه ای استان سمنان.  مدیریت طرح و برنامه،سازمان جهاد کشاورزی سمنان.

۳- اداره آمار و برنامه ریزی.۱۳۸۳٫ آمار پایه ای استان سمنان.  مدیریت طرح و برنامه،سازمان جهاد کشاورزی خراسان.

۴- بیگلویی .م.ح.والف. مقصودی . ۱۳۸۱ . تعیین مناسبترین روش برآورد تبخیر – تعرق پتانسیل گیاه مرجع برای منطقه رشت. مجموعه مقالات هشتمین سمینار آبیاری و کاهش تبخیر . صفحه ۴۳ – ۳۴ .

۵- برهان، الف. ۱۳۷۰ . نیاز آبی گیاه و برنامه ریزی آبیاری . نشریه آبیاری و زهکشی شماره FAO24 ( سازمان خواربار جهانی )، معاونت امور زیر بنایی، وزارت کشاورزی . شماره ۲۱۱، ۲۸۰ ص.

۶- بایبوردی، م.۱۳۷۰  . اصول مهندسی آبیاری، جلد اول روابط آب و خاک . انتشارات دانشگاه تهران، چاپ پنجم، ۶۴۵ ص.

۷-بای بوردی، م.۱۳۷۲٫ رابطه آب و خاک.انتشارات دانشگاه تهران.

۸- بختیاری، ب، ح.ر.تاجگردون, م.ج. خانجانی ور. کامیاب مقدس. ۱۳۸۲٫سیستم سخت افزاری و نرم افزاری لایسیمتر الکترونیکی وزنی دقیق جهاد دانشگاهی استان کرمان. سمینار سراسری لایسیمتر،جهاد دانشگاهی استان کرمان،۳۰ بهمن ۱۳۸۲٫

۹-پناهی،م. ۱۳۷۵٫ تعیین مناسترین رابطه بر آورد تبخیر – تعرق پتانسیل و ضریب گیاهی چغندرقند اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز.

۱۰- توشیح،و. م، سی وسه مرده. ۱۳۸۲ . تعیین تبخیر – تعرق بالقوه گیاه مرجع (چمن ) و مقایسه آن با فرمول‌های تجربی. هشتمین کنگره علوم خاک ایران، ۱۲ – ۹ شهریور ۱۳۸۲، رشت . صفحه ۱۹۲۳ – ۱۰۲۱٫

۱۱- دبیلو.جی.هوکر.ترجمه الف، رجبی.۱۳۷۹ بیماریهای سیب زمینی. مرکز نشر دانشگاهی تهران.

۱۲- رحیم فرد، م. ۱۳۸۲ . بررسی و تعیین مناسبترین روش بر آورد تبخیر – تعرق گیاه مرجع در منطقه مغان .پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات.

۱۳- رحیم زادگان،ر .۱۳۷۲ . جستجوی روش مناسب بر آورد تبخیر – تعرق در منطقه اصفهان . مجله علوم کشاورزی ایران. جلد ۲۲ شماره های ۱ و ۲،  صفحات ۱ تا ۹ .

۱۴- حیدر پور،غ .ح. ۱۳۷۵ .کالیبره کردن پارامترهای مدلهای تبخیر – تعرق. پایان نامه کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس.

۱۵-  رضوی پور، ت . یزدانی، م. ر. ۱۳۷۹ . تعیین تبخیر – تعرق پتانسیل گیاه چمن و برنج ( رقم بینام و خزر )، ضریب گیاهی و ضریب تشتک به روش لایسیمتری و کرت های کنترل شده در منطقه گیلان (رشت ). دهمین همایش آبیاری و زهکشی ایران  مدیریت تقاضا و مصرف آب کشاورزی نشریه شماره ۳۸ – ۱۳۷۹٫

۱۶- زراعی,ع و ع.لیاقت. ۱۳۸۲٫طراحی و ساخت لایسیمتر برای اندازه گیری تبخیر از سطح خاک.تبخیر – تعرق و انجام مطالعات مربوط به زهکشی و نوسانات سطح ایستابی در نیمرخ خاک. سمینار سراسری لایسیمتر،جهاد دانشگاهی استان کرمان،۳۰ بهمن ۱۳۸۲٫

۱۷- سیادتی،ح و ع. محلاتی. ۱۳۵۰ .تعیین آب مصرفی پتانسیل پنبه،آفتابگردان،یونجه و گندم با استفاده از لایسیمتر زهکشدار. مؤسسه خاک و آب وزارت کشاورزی.

۱۸- ستوده نیا. ع، م.میرلطفی، م. مهدیان و ج. رزاقی.۱۳۸۰٫مقایسه لوله های پی وی سی و رطوبت سنجی توسط دستگاه TDR . مجله علوم و تحقیقات کشاورزی جلد دوم شماره ۷٫

۱۹- شایان نژاد،م. ۱۳۸۲٫ تعیین ضرایب مصرفی گیاهی محصولات عمده شهرستان همدان با استفاده از داده های آماری. سمینار سراسری لایسیمتر،جهاد دانشگاهی استان کرمان،۳۰ بهمن ۱۳۸۲٫

۲۰- شریعتی، م . ر. ۱۳۷۷٫ بررسی تبخیر – تعرق پتانسیل یونجه به عنوان گیاه مرجع با استفاده از لایسیمتر . نهمین همایش کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، مدیریت تحقیق و بهره برداری از آب در کشاورزی شماره ۲۱٫

۲۱ – صمدی، ح و ب . مجد زاده . ۱۳۸۱ . . مقایسه تبخیر – تعرق گیاه مرجع محاسبه شده بوسیله فرمول های تجربی بالایسیمتر در کرمان  . مجموعه مقالات هشتمین سمینار آبیاری و کاهش تبخیر . صفحات ۲۲ – ۱۹

۲۲- صفاری، م. ۱۳۸۲٫لایسیمتر چیست؟چگونه ساخته میشود؟. سمینار سراسری لایسیمتر، جهاد دانشگاهی استان کرمان،۳۰ بهمن ۱۳۸۲٫

۲۳-کوچک زاده، م و ر،قره خانی. ۱۳۸۲٫بررسی اثر لایسیمتر در برآورد تبخیر – تعرق . سمینار سراسری لایسیمتر،جهاد دانشگاهی استان کرمان،۳۰ بهمن ۱۳۸۲٫

۲۴-کمیته فنی سیب زمینی .۱۳۷۹٫سیب زمینی(بررسی عوامل تولید و نگاهی به مشکلات و راحلها در استان خراسان). وزارت کشاورزی،سازمان کشاورزی خراسان.

۲۵- فرشی.ع،الف.شریعتی، ر .مرجارالهی، م. ر قائمی، م.شهابی فر و م. تولائی. ۱۳۷۶ .برآورد آب مورد نیاز گیاهان عمده زراعی و باغی کشور (جلد اول گیاهان زراعی). وزارت کشاورزی سازمان تات, موسسه تحقیقات خاک و آب,نشر آموزش کشاورزی کرج.

۲۶- علیزاده،امین. ۱۳۸۰٫رابطه آب و خاک و گیاه، انتشارات آستان قدس رضوی.۳۵۳ص.

۲۷- علیزاده،الف.۱۳۸۰٫ اصول هیدرولوژی کاربردی.انتشارات آستان قدس رضوی.

۲۸-. عطائی ,ج. ع. م. چراغی. ۱۳۸۲٫٫طراحی و ساخت لایسیمتر وزنی هیدرولیکی جهت اندازه گیری تبخیر-تعرق. سمینار سراسری لایسیمتر،جهاد دانشگاهی استان کرمان،۳۰ بهمن ۱۳۸۲٫

۲۹- علوی شهری،ح و غ، آرامنش.۱۳۸۱٫گزارش نتایج طرح مقایسه عملکرد سیب زمینی رقم پیکاسو با ارقام رایج در مناطق خراسان. وزارت کشاورزی، سازمان کشاورزی خراسان، مدیریت آموزش و ترویج کشاورزی خراسان.

۳۰- موسوی، ف . و م،کریمی . ۱۳۶۶ . مروری بر روش های تخمین تبخیر – تعرق بالقوه و کاربرد آنها در منطقه اصفهان. گزارش علمی شماره ۱۰۵ دانشگاه صنعتی اصفهان.

۳۱- مهاجر میلانی,پ.۱۳۶۳٫لایسیمتر و نتایج تحقیقات موسسه تحقیقات خاک و آب,وزارت کشاورزی،نشریه شماره۶۵۴٫

۳۲- مقری فریز،ع.۱۳۷۷٫ تعیین تبخیر – تعرق پتانسیل چغندر قند با لایسیمتر زهکش دار برای شناخت اقلیمی مشهد و مقایسه آن با معادلات تجربی تخمین تبخیر وتعرق..پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده کشاورزی .۱۳۷ص.

۳۳- هسته مرکزی استان خراسان.۱۳۶۹٫طرح به ظرفیت رساندن کارخانجات چغندر استان خراسان، فازاول، شناخت وضعیت موجود.۲۱۸ص.

۳۴- Amatya و D. M. , R. W. Skayys and J. D Greyory. 1995.Comparison of Methods for Estimating REF-ET. Journal of Irrigation and Drainage Engineering , VOL 121 , NO5.

۳۵- Allen, R.G, and W.O.prultt.1991.FAO24.refrence evapotranspiration factirs. J. Irrig and Drain . ASCE 1/7 (5) : 758-773.

۳۶-AboGhobar , H. M and F.S.mohammad. 1995. Evapotranspiration measurement by lysimeters in a dese rt climate.Arab-Gulf-Journal of sci : Research , vol 13, NO 1: 109–۱۲۲٫

۳۷-Allen, R. G, L. S. Raes and M. Smith. 1998. crop evapotranspiration Guidelins for computing crop water requirements . FAO Irrigation and Drainge , NO. 56, FAO, Rome, Italy . 301P.

۳۸-AL-Omran,F.S.Mohammad,H.M.AL-Ghobar and .A .Alazba.2004.Determination of transpiration of tomato and squash using lysimeters in central  Saudi Arabia .International Agriculural Engeneering Jurnal ,vol.182, NO.13:27-36 .

۳۹-Amatya, D.M,R.W Skaggs and J.D.Greqorg. 1995. Comparision  of methods for refrence ET.Jourral of Irrigation and Drainage Engineening Div, ASCE,Vol .121, No 60: 427.435.

۴۰-Agricultural and Food engineering departmrnt India Institute of techniligy . 2001. Kharagpor 721302, WB, India.

۴۱- Allen,R.G and W.D.pruitt. 1986.Retional use of the FAO Blanycriddle Formula. j. Irrig and Drain.Eng,ASCE,vol.112,NO.2:139-155 .

۴۲- Allen,R.G.2000.REF-ET,Refrence Evapotranspiration calculator version windows 2.Univ.of  Idahores. And pxp.center,Kimberly.ID, P 80-82.

۴۳- Allen R.G, L.S,Pereira, D. Reas and M. Smith. 1998. Crop evapotranspiration: Guidelines For Computing Crop Water Requirment “FAO Irrigation and Drainage paper .NO.56, FAO Rome .Italy.301.

۴۴-Burman.R, L.O Pochop. 1994. Evaporation, Evapotranspiration and climatic Data. Elsiver Scince B.V.,Amesterdam,the Nether Lands.

۴۵- Boast,C.,W,and T.M.Robertson. 1982.A”micro- lysimeter”method for determining Evapotranspiration from bare soil Description and Laboratory evaluation.soil sci.Am.J.vol.46:689-696.

۴۶-Chat topadhyas .N, M. Hulme . 1997. evaporation and potentioal evapotranspiration in India under condition of recent and future climate change. J. of agricultural and forest meteorogy. NO. 87: 55-73.

۴۷-Chiew , F. A. S, N. N .Kamal Adasa, H.  M Malano , T. A.. Mcmahon and Penman–monteith. 1995. FAO24 Reference crop evapotranspiration and class Apan data in Australia . Agr . water Manegement 28 university of- Melbourne pakville Australia.

۴۸-Davida. And sifangzhao. 1995. Evalvation of Evaporation pan networks. J. of Irrigation and drainage engineering. ASCF. 338-346.

۴۹-Doorenbos. J. and A.h. Kasam . 1979.Yield Response to water Irriyation and Drainage paper FAO Rom NO 33.

۵۰- Doorebbos,J,and W.O. pruitt.1997. Guidelines for predictig  crop water Reguirments. FAO Irrigation and Drainage paper .NO.24,.,FAO Rome .Italy,156

۵۱- Dugas, W.A.and W.L. Bland. 1988. the accuracy of Evaporation measurement from small lysimeter and forest Meteorology. NO.46:119-129.

۵۲-Daamen, C. C, L. P. Simmonds, J. S .Wallace, K. B .Laryea,.and M.V.K Silvakumer,. 1993. use of micro-lysimeters to measure Evaporation from sandy soil s. Agricultural and forest Meteorology, NO.65:159-173

۵۳-Grebet P.and R.H .Cuenca.1991. History of  lysimeter Desing and Effect of Enviromental Disturbanes.proceeding of the International symposium. on  Lisimetery ,july23-25, Honoluln., Hawaii,VOL.199.NO.4:10-18.

۵۴-Glover j.and j.A.. Forsgat. 1962.Measurement of Evapotranspiration from Larg tanks of soil .Nature,195(4848):1330.

۵۵-Hargreaves, GH.1994. Definig and using. Reference evapotranspiration . J. Irrig. And Drain. Eng. ASCE 1206.

۵۶- Hess. T. M. 1996. Evapotranspiration estimatim for water balance scheduling in the UK. Irrigation news. 25. 31- 36.

۵۷-Hargreraes,G.H.(1994).Defining andUsing reference erapotrans piration . jourranal of Irrigation and Drainage Engineering , 120(6):1132-39.

۵۸- Hatfield,J.l.and R.G.Allen.1996.evapotranspiration estimates under deficient water supplies jour.Irrig and Drain.Eng.Div.ASCE.vol.122.No. 5:301-308.

۵۹- Hargreaves,G.H Z.A..Samany. 1985.Refrens crop evapotranspiration From temperature. Applied Engineering in Agricultur.VOL.1.NO.2:96-99.

۶۰- Hargreaves,G.H.1994. Defining and using refrence evapotranspiration. j,Irrig. No 68. Am.Assn.Advancesci.,Washington,Dc,p.351-366.

۶۱-Jensen, M.F,R.D.Burman and R. G. Allen. 1990 . evapotranspiration and Irrigation water requirements. Manvals and reports on Eng. Practice NO. 70, ASCE.

۶۲-Kotsopoulos, S. and C.Babajim.poules.1997.Analytical estimation of modefild penmene eguation parameters. jour.Irrig Drain.Eng and. Div. ASCE.vol.123.No 40: 253-256.

۶۳-Kashyop, P. S, and R. K . Panda .2001. Evaluation of evapotranspiration estimation methods and development of crop- co efficients for potato crop in a sub- humid region. Agricultural water Management , 50, 9- 25 .

۶۴- Liu,CH.Zhang,X.and,Y. Zhang. 2002.,Determination and Evaporation and Evapotranspiration of winter weat and maize by large-scale weighing.

lysimeter and micro- lysimeter. Agricultural and forest Meteorology,vol.111.NO1:109-120.

۶۵-Mohammad, F. S. 1996 . predicting  reference evapotranspiration with Bleay – criddle equation under arid climatic cinditions of Saudi Arabic AL- Azhar journal for Agricultural Research 23: 323-342.

۶۶-Meshkat. M., R.C .Warner.and L.R .walton. 1999. lysimeter Desing construction, and Instrumentation for Assesing Evaporation from a lIarge Uundisturbed soil Monolith,Applid Engineering in Agricultur.15(4),303-308.

۶۷-Marting, D.L., N. L .Klocke,. and D. L .Dehaan,. 1985. measuring Evaporation using mini-lysimeters.proceeding of the National conferance on Advances in Evapotranspiration, :231-240.

۶۸-Plauborg,F. 1994.Evaporation from bare soil in temperate humid climate measuerment. using micro- lysimeter and time domain reflectometry. Agricultural water management.23:183-197.

۶۹-Pruitt, W.O.1997.Guidelines for predicting crop water Requirements. FA. Irrigation and Drainage paper.No.24,2nded.,FA.Rome,Italy,156.

۷۰-Rivsta. Brasileira – de . Agrometerologia santos- A.; GR, D .H.Bergamas chi,. 1994. cunha evaluation of methods for estimation of maximun evapotranspiration in Alfalfa.

۷۱- Raghuwanshi N. S and w, w. walender. 1998. converting from pan evaporation to evapotranspiration . j. Irrigation and drainage enginrring . ASCE 124 (5) : 275-277.

۷۲-Richard G.Allen,Luiss.preira,Drik Reas and Martin.Guidelind for computing cropwater re quirements.crop erapotrans piration. FaoIrrigation and drainage paper. No.56.

۷۳-Ritchie,j,T.,and E.Burnett. 1968.Aprection – Weighing lysimeterfor row crop Watre use stuies.Agron.j.60:545-549.

۷۴-Robbins.C.W.and L.S .Whllardson. 1980.An instrumented lysimeter system for monitoring salt and water movement.Transactions of the ASCE,109-111.

۷۵- Shih, S. F. 1984. Data requirement for evapotranspiration estimation . J.Irrig. Drain. VOL. 110(3) : 263-274.

۷۶- Salih, A. M. A. and U. Sendil .1984. evapotranspiration Irrig . Drain . VOL . 110(3): 289- 303.

۷۷-Schneider , A. D., T. A. Hawell, A. T. A. Moustafa , S. R. Evett, and W. Abou – Zeid. 1998. A. Simplified weighing lysimeter for monolithic or reconstructed Soils. Trans. ASCE 14(3) : 267-273.

۷۸-Silva . F. C., M. V. folegatti and A. R. Pereira . 1999. Usage of lysimeter devices for evapotranspiration reference determination Revista Barsileira de Agrometeorologia, Santa Maria , V. NO 1, P 19- 23.

۷۹-Stanhill. 2002. is the class A evaporation oan still the most practical and accurate meteorological method for determining Irrigation water requirements . agricultural and forest meteorology 112.223- 236.

۸۰-Susan ,C. B .Grimmond, S.A..Isard,.and L.S. Belding M.J. 1992. Development and evaloation of continuosly Weighing mini- lysimeter. Agricultural and forest Meteorology. 62:205-218.

۸۱-Smith,M.,1993. Climwat For Cropwat:a climatic database For Irrigattion planing  and management FAO. Irrigation and Drainage .paper .NO.49.U.N.FAO, Rome ,Italy.In Allen(1996).

۸۲-Temesegen,B., R.G.Allen, ,and D.T. Jensen.1999. Adjusting temperature parameters to reflect well-watered condition.J.Irrig and Drain.Eng.,ASCE.125(1),26-33

۸۳-Tyagi, N. K. , D. K. Sharma ,. and S. K. Luthra .2000 . Determination of evapotranspiration and crop co efficients of rice and svnfliwer eith lysimeters Agriculture water management, 45(1) : 41-54.

۸۴-Weerasinghe, KD . N, and W. Katulanda . 1988. evapotranspiration requiremant of rice at mapalana in the wet zone of srilanka. Journal of the National scrience council of srilanka . 16 (1) . 115-124.

۸۵-Wright,J.L.1982. New evapotranspiration crop coefficients,j. Irrig Drain, Div., ASCE, 108(2),57-74.

۸۶-Wright,J.L.,and ,M.E.Jensen .1972. Peac water Reguirments of crop in southern Idaho j,Irrig and Drain.Eng.,ASCE 94(1):193-201.

۸۷-Verma, S. B. N. J. Rosenberg. B.L.B lad and M. V. Barabas . 1976. Resistance energy balance method for predicting evapotranspiration determinatipn of  boundary layer resistance and evalvation of error effects. Agron . J.68: 776- 782.

۸۸- Van Bavel,C.H.M,and L.E.Myers. 1962.An atoumatic Weighing lysimeter. Agric. Eng.43(10):580-588.

۸۹- Hanks R.J.and R.W .Shawcroft. 1965.An.economical lysimeter for Evaporation studies.Agron j,57:634-636

۲-۱ سابقه تحقیقات در زمینه تبخیر -تعرق

شاید بتوان گفت مهمترین کوششی که تا کنون در زمینه تبخیر ـ تعرق صورت گرفته است مربوط به سازمان خواربار جهانی FAO است که نتایج آن تحت عنوان نیاز آبی گیاهان انتشار یافته است ( (FAO,24. نشریه مذکور موجب نگاشته شدن صدها مقاله بوده و شاید تمام مقالاتی که در زمینه تبخیر ـ تعرق تاکنون نوشته شده است ماخذ فوق را به عنوان یکی از مراجع اصلی معرفی نموده اند. دورنبوس و پروت در این نشریه روشهای تبخیر و تعرق را مطرح و برای برخی اصلاحات لازم را انجام داده و مورد تجزیه و تحلیل قرار داده‌اند. در سال ۱۹۹۲ تجدید نظرهای لازم برای نشریه فوق در شماره ۵۶ نشریه FAO بخش آبیاری و زهکشی به چاپ رسیده است. همچنین در فصل هشتم شماره ۶۴ نشریه FAO.، به معادله پنمن_ مانتیس اصلاح شده در نشریه ۵۶ اشاره شده است. بروت سارت (۱۹۸۲) مولف کتابی تحت عنوان تبخیر آب که در سال ۱۹۸۲ منتشر شده و از کتب مهم در تشریح این فرایند به شمار می‌آید. این کتاب به همراه کتاب دیگری که توسط استانهیل (۱۹۸۴) تهیه‌گردیده است. یکی از بهترین مراجعی هستند که به بررسی تبخیر و گردش انرژی درکشاورزی پرداخته‌اند و از ترازنامه انرژی در جهت تخمین تبخیر و تعرق نیاز آبی گیاهان استفاده کرده‌اند. بروت سارت در این کتاب کلیه معادلات تبخیر را جمع بندی و مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. (۳ ) ورما و رزنبرگ بعد از مقایسه روشهای بیلان انرژی و آئرو دینامیک با نتایج لایسیمتر نتیجه گرفتند که روشهای آئرو دینامیک نتایج بهتری می‌دهندو شکل کاملتر آنها معادلات ترکیبی هستند(۵۱).  شیه تاثیر متغییر‌های مختلف آب و هوایی را بر روی تبخیر ـ تعرق بررسی نموده و نتیجه گرفتند  مدلهایی که بر اساس دمای هوا و تشعشع عمل می‌کنند نتایج بهتری به دست می‌دهند(۸۷)صالح و سندیل ۲۳ روش محاسبه تبخیرـ تعرق مرجع را در قسمتهای مرکزی عربستان مورد ارزیابی قرار دادند. آنها روشها را در پنج گروه: روشهای دمایی، رطوبت نسبی ، تابشی ، ترکیبی و روشهای تشتک تقسیم بندی نمودند. روشهای جنسن هیز از گروه روشهای تابشی در اولویت اول و روش تشک کلاس  A در مکان دوم قرار می‌گیرند. ودر مجموع روشهای ترکیبی در حد متوسط و  روشهای دمایی در پائین ترین مکان قرار گرفتند (۷۵)ویراسینگ و کاتولاندا در سال ۱۹۹۸ نیاز تبخیر ـ تعرق برنج(رقم BG379 )را در ماپالانا واقع درمنطقه مرطوب شمال شرقی سریلانکا در سه سطح غرقاب و در لایسیمتر اندازه گیری  و نتیجه گرفتند که تبخیر ـ تعرق با رطوبت نسبی،سرعت باد، درجه حرارت هوا و نقطه شبنم همبستگی دارد. این دو محققET_Oرا ۲ تا ۱۵میلیمتر در روز و کل ETO را بین ۵۱۵ تا۵۴۹ میلی متر در دوره رشد بدست آوردند (دوره بین دو هفته بعد از خزانه تا دو هفته قبل از برداشت)نسبت تبخیر-تعرق به تبخیر در۴۰-۵۰ روز بعد از نشا’ در حدود۱ و در موقع رشد در حدود ۹/۱ تا ۳۹/۱ بوده است. آنها از جمله فاکتورهای موثر بر ET وE را عامل باد ذکر کرده‌اند. (۷۶)کمیته فنی نیاز‌های آبی بخش آبیاری و زهکشی انجمن مهندسان راه و ساختمان آمریکا ASCE در نشریه‌ای تحت عنوان آب مصرفی گیاهان و آب مورد نیاز آبیاری ۲۰ روش محاسبه EToرا بطور ماهانه در مناطق خشک و مناطق مرطوب بر اساس نتایج لایسیمتر مورد مقایسه و بررسی قرار داد که در هر دو منطقه روش پنمن ـ مانتیس در اولویت قرار گرفت (۸۳). دورنبوس و پروت در نشریه FAO24   بر اساس یک جمع بندی از کلیه تحقیقات و تجربیات در مقیاس جهانی از میان ۳۰ روش متداول جهانی برآورد تبخیر-تعرق پتانسیل گیاه مرجع پنج روش از کاربردی ترین روشها را ارائه نمودند. این روشها عبارتند ازپنمن،پنمن اصلاح شده ، بلانی کریدل اصلاح شده،طشتک تبخیر و روش تابشی که بصورت کاربردی با مثالهای عملی و ارائه جداول، راه‌حلهای کاربردی  در رابطه با رسم منحنی‌های ضریب گیاهی مطرح شده است (۶۱). در سال ۱۹۹۳ یونجه بعنوان گیاه مرجع با روشهای پنمن(۱۹۴۸)،فائو-پنمن،تشعشع ،تبخیر از تشتک A فائو مورد مطالعه قرار گرفت و نتایج تجزیه و تحلیل نشان داد که روش تشتک کلاسA و پنمن۱۹۴۸ نسبت به سایر روشها در مقایسه با لایسیمتر دقیقتر و با افزایش دور ماههای اندازه گیری دقت نتایج بیشتر شد(۵۵). اما این روش‌ها نتوانست در بین محققان زیاد مورد قبول داشته شود. در سال ۱۹۹۳ ابوقبار و همکارانش گزارش دادند که یونجه در سه لایسیمتر زهکش داربعنوان گیاه مبنا کشت و میزان تبخیر ـ تعرق اندازه گیری شده با نتایج محاسبات سه روش پنمن،جنسن هیزو تشتک کلاسA ارزیابی گردید. که در نتیجه میان تبخیر ـ تعرق یونجه از طریق لایسیمتر و روش تبخیر تشتک کلاسA  بالاترین میزان همبستگی دیده شد(۳۶). در سال ۱۹۹۴در دانشگاه ملبورن استرالیا با مطالعه ای در محل یک محدوده، جهت تخمین تبخیر ـ تعرق مرجع با روشهای فائو۲۴،پنمن مانتیس و تشتک تبخیر کلاس A به عمل آمد و چنین نتیجه گیری شد که نتایج حاصله از روش پنمن فائو۲۴  حدود،۲۰تا۲۴ درصد بیش از روش پنمن مانتیس بوده و روش تشعشع و پنمن مانتیس نتیجه ای مشابه برای میزان تبخیر ـ تعرق روزانه داشته است که میتوان در جاهائیکه امکان اندازه‌گیری سرعت باد نیست از روش تشعشع بجای پنمن مانتیس برای تعیین تبخیر ـ تعرق روزانه مرجع استفاده نمود(۴۷). در سال ۱۹۹۵ نتایج یک تحقیق روی روش پنمن و لایسیمتر چمن در مقایسه با روشهای پنمن ـ مانتیس، ماکینگ، پریستلی، تیلور، تورگ‌،‌هارگریوز سامانی و  تورنت وایت در سه منطقه شمال شرقی کارولینا برای تعیین تبخیر ـ تعرق مرجع چنین گزارش شده است که همبستگی خوبی بین روشهایی  که بر اساس درجه حرارت و تشعشع می‌باشد برقرار  بوده و براساس  تجزیه و تحلیل آماری در تخمین روزانه و فصلی بهترین روش پنمن مانتیس توصیه شده است(۳۴). تحقیقی در سه منطقه کارتر[۱] ،پلی‌موث[۲]  و تاربود[۳]در قسمتهای شرقی کارولینا ی شمالی صورت گرفت و در آن روشهای ماکینگ،پریستلی، تایلور و تورک بعنوان روشهای تشعشعی و روشهای‌هارگریوز –سامانی ،تورنت وایت بعنوان روشهای دمائی مورد استفاده قرار گرفتند. مبنای مقایسه روش پنمن مانتیس  با گیاه مرجع چمن بود ،در مجموع نتیجه شد روشهای تشعشعی و دمایی ارتباط و همبستگی خوبی با معادله ترکیبی پنمن ـ مانتیس دارد. در این معادله روش تورک در هر سه منطقه بطور متوسط بهترین نتایج را برای مقادیر ماهانه EToنشان می‌داد(۳۹ ). دیوید و همکاران (۱۹۹۵ )در مقاله ای تحت عنوان ارزیابی شبکه‌های تبخیر سنجی به بررسی صحت داده‌های تبخیر سنجی و مقادیر تخمین زده شده از روی توابع نیمه تجربی پرداختند. برای تخمینET از روابط پنمن- مانتیس،بلانی-کریدل و استیفان- استیوارث استفاده شد. نتایج بدست آمده نشانگر آن بود که روش پنمن- مانتیس بالاترین میانگین تبخیر را داشته و روش استیفان- استیوارث از این نظر کمترین مقدار را ارائه نموده است(۴۸ ). محمد با انجام آزمایشاتی که انجام داد نشان داد که روش طشت تبخیر بهترین روش برای تخمین تبخیر ـ تعرق در نواحی عربستان صعودی میباشد(۳۷ ). آلن و‌هات فیلد (۱۹۹۶) چندین روش را با هم مقایسه نموده و نتیجه گرفته انددر شرایطی که داده‌های هواشناسی دقیقی در اختیار داشته باشیم روشهای پریستیلی- تیلور پنمن- مانتیس بهتر از سایر روشها تبخیر و تعرق را ارزیابی می‌کند(۵۸). کتسو بیلیس و بیجی مپلیس (۱۹۹۷) روابط مختلفی را برای پارامتر‌های مورد نیاز روش پنمن ارائه شده را مطرح نموده و برای هر یک روابط تازه ای را ارائه نموده و با دیگر روابط مقایسه و بهترین را معرفی نمودند (۶۲ ). هولم و همکاران (۱۹۹۷ ) در گزارشی تحت عنوان تبخیر ـ تعرق پتانسیل در هند تحت شرایط تغییر اقلیم  آینده با سریهای زمانی تبخیر را برای فصول مختلف و در دو دوره کوتاه مدت (۱۵)ساله و بلند مدت(۳۲ )ساله مورد مطالعه قرار دادند که دوره کوتاه مدت تنها بر پایه داده‌های تبخیر ـ تعرق پتانسیل و دوره‌های بلند مدت برپایه داده‌های تشتک تبخیرو تبخیر ـ تعرق پتانسیل انتخاب و مورد بررسی قرارگرفتند اغلب ایستگاههای مطالعاتی روند کاهش تبخیر و تبخیر ـ تعرق پتانسیل را بین سالهای ۱۹۶۱تا۱۹۹۲ در همه فصول نشان داد. بر اساس نظریه‌های مختلف تغییر اقلیم آتی و با توجه به افزایش دما در اثر افزایش گازهای گلخانه ای، انتظار میرود که مقادیر تبخیر و تبخیر ـ تعرق روند افزایشی را در سالهای آتی داشته باشد این وضعیت احتمالاً در شرایط آب و هوایی خراسان و سمنان نیز اتفاق خواهد افتاد (۶۲).جیمز رایت نتایج تحقیق تعیین تبخیر ـ تعرق مرجع را با دو گیاه چمن و یونجه توسط لایسیمتر وزنی با تجزیه تحلیل از فرمول پنمن-کیمبرلی گزارش داد که میزان تبخیر ـ تعرقحاصل از چمن ۸۳ درصد تبخیر ـ تعرق یونجه بوده است.در منابع علمی بین المللی یونجه بدلیل رشد موفق در یک دامنه وسیعی از خاکهای مشخصات مختلف فیزیکی، در مقایسه با سایر علوفه‌ها مورد توصیه بیشتری قرار گرفته است.هرچند که بعضی‌ها یونجه را بعنوان گیاه مرجع در مقایسه با چمن پیشنهاد و توصیه نموده اندولی هنوز به قاطعییت این امر به تایید نرسیده است. نیاز آبی یونجه ،وقتی که برداشت محصول مورد نظر می‌باشد حدوداً بین۸۰۰-۱۶۰۰میلیمتر در یک دوره رشد که بستگی به آب وهواو طول دوره رشد دارد گزارش شده است(۴۹).در مطالعه‌ای دیگر که در کنفرانس بین المللی آبیاری در سنت آنتونیوی تگزاس در سال ۱۹۹۶ توسط اساتید  ایالت واشنگتن آمریکا ارائه شده است. معادله پنمن ـ مونتیس برای برآورد تبخیر-تعرق روزانه گیاه مرجع موفق بوده است ولی اگر بخواهیم از فرمول بصورت مستقیم برای تعیین تبخیرـ تعرق پتانسیل محصولات مختلفET_Oاستفاده نمائیم تنها محدودیت فرمول مشخص نبودن ضریب مقاومت روزنه‌ای(Ts ) گیاهان است. والندر و همکاران (۱۹۹۸)در مطالعه ای تحت عنوان تخمین تبخیر ـ تعرق از روی داده‌های طشت تبخیر، مدل ویژه‌ای برای تعیین ضریب طشت (ضریبی که بر تبخیر طشت اعمال می‌شود تا تبخیر ـ تعرق بدست آید) ارائه نمودند. در این مدل ضریب طشت kp تابعی از فاصله و شرایط زمینهایی که باد قبل از رسیدن به طشت از روی آنها عبور می‌کند (fetch)، سرعت باد و رطوبت، نسبی بوده است . این رابطه بر اساس روابط خطی چند متغیره  ارائه شده است. برای تعیین صحت مدل از پنج روش خطای مطلق، خطای نسبی مطلق و میانگین مربعات خطا استفاده گردید. در این مطالعه مقادیرkp حاصل از مدل با مقادیری که توسط دورنبوس و پروت (۱۹۹۷ ) به منظور تعیین تبخیر ـ تعرق از روی داده‌های طشت تبخیر ارائه شده بود مقایسه گردید و ملاحظه گردید که مدل ارائه شده بهتر از سایر روشها برای پیش بینی kp جوابگو میباشد(۷۱ ). اشنایدر و همکاران در بوشلند آمریکا چهار روش پنمن ـ مانتیس، پنمن کیمبرلی، پنمن۱۹۶۳ و‌هارگریوزرا با داده‌های روزانه لایسیمتر مقایسه و نتیجه گرفتند که معادله پنمن ۱۹۶۳ سازگاری بهتری با تبخیر ـ تعرق اندازه گیری شده از لایسیمتر دارد. معادله‌هارگریوز و پنمن-مانتیس تبخیر ـ تعرق را کمتر برآورد می‌کنند اما با تبخیر ـ تعر ق اندازه‌گیری شده سازگاری خوبی دارد و معادله پنمن-کیمبرلی تبخیر ـ تعرق را کمی بیشتر برآورد می‌کند(۷۷). همچنین آنها تبخیر ـ تعرق برآوردی بوسیله روش پنمن-مانتیس، پنمن کیمبرلی و پنمن۱۹۶۳ را داده‌های حاصل از لایسیمتر برای دوم ژوئیه سال۱۹۹۵ مقایسه و نتیجه گرفتند که  تبخیر ـ تعرق برآورد شده با معادله پنمن ۱۹۶۳  با مقادیر اندازه گیری شده مطابقت خوبی دارد و بطور متوسط فقط ۹/۱صد کمتر برآورد می‌کند. معادله پنمن-کیمبرلی تبخیر ـ تعرقساعتی را حداکثر ۱۲ درصد کمتر برآورد می‌کند و معادله پنمن-مانتیس تبخیر ـ تعرق تجمعی برای یک روز را۲۱ درصد کمتر برآورد می‌کند(۷۱). سیلوا و همکاران[۴] با استفاده از لایسیمتر‌های وزنی ، زهکش دار و سطح آب ثابت تبخیر _تعرق پتانسیل گیاه مرجع ( چمن) را اندازه گیری و با نتایج روش پنمن_ مانتیس و تشتک تبخیر نوع کلاس A ، همچنین نتاج لایسیمتر‌ها را با همدیگر مورد مقایسه قرار دادند. در این مطالعه مقدار کل تبخیر تعرق پتانسیل گیاه مرجع اندازه گیری شده از لایسیمتر‌های زهکش دار و سطح آب ثابت نسبت به لایسیمتر وزنی بترتیب ۱۸%و ۱۱% بیشتر برآورد شده است. در صورتی که این مقدار از تشتک تبخیر ۳۶% نسبت به لایسیمتر‌های وزنی کمتر برآورد شده است. در این مطالعه نتایج حاصله نشان داده است که همبستگی بین نتایج روش پنمن_ مانتیس با لایسیمتر‌ها خوب ولی همبستگی بین نتایج تشتک تبخیر و لایسیمتر وزنی خوب نبوده است. همچنین نتیجه گیری شده است که لایسیمتر‌های زهکش دار و سطح آب ثابت برای اندازه گیری تبخیر ـ تعرق پتانسیل روزانه مناسب نیستند( ۷۸ ).در مورد ضریب گیاهی تایگی در مطالعه خود و با استفاه از لایسیمتر‌های وزنی گزارش داد مقدار KC برای گل آفتابگردان به میزان ۲/۷۴ ـ ۶/۱۱ بیشتر از آن مقداری بود که فائو پیشنهاد داده بود (۸۳ ).همچنین کوشوپ و پاندا در سال ۲۰۰۱ با استفاده از لایسیمترهای وزنی مقدار KC سیب زمینی را بیشتر از آنچه که فائو پیشنهاد داده بود بدست آوردند (۶۳ ). آزمایشگاه صنایع غذایی هند در تحت شرایط آب و هوائی مرطوب تبخیر تعرق گیاه مرجع را با استفاده از لایسیمتر وزنی محاسبه و با ۱۰ روش اندازه گیری تبخیر تعرق مقایسه که فرمول پنمن مانتیس که اصلاح شده پنمن _کیمبرلی ، فائو_ پنمن ، تورک ـ ردیشن و فائو بلانی کریدل می‌باشد بهترین نتایج را داد( ۴۰ ). استانهیل (۲۰۰۲ ) در مقاله ای به بررسی این مسئله که آیا  تشت تبخیر کلاس A هنوز هم به عنوان عملی ترین و یکی ا ز دقیق ترین روشهای تعیین نیاز آبی گیاهان است پرداخته است. از نظر وی دو گروه عمده برای اندازه گیری و تخمین تبخیر وجود دارد. یکی استفاده از تبخیر سنجها و دیگری تخمین با استفاده از معادلات تجربی (۷۹ ). العمران و همکاران در سال ۲۰۰۴ میلادی، با استفاده از لایسیمتر‌های زهکش دار، تبخیر_ تعرق گوجه فرنگی و کدو را محاسبه و با پنج روش منطبق بر شرایط آب و هوائی فائو_ پنمن ، بلانی کریدل ، جنسن _ هیز ، تشتک تبخیر و تورنت وایت مقایسه و با انجام آزمایشات صورت گرفته روش پنمن برای کدو وروش تشت تبخیر برای گوجه فرنگی بهترین تخمین زده بود (۳۸ ). برای ارزیابی معادله‌های فراوانی که در نقاط مختلف دنیا ارائه شده است و تعیین درجه دقت در شرایط آب و هوایی متفاوت که تعداد آنها بالغ بر ۲۰ معادله می‌باشد کمیته آبیاری و نیاز آبی انجمن مهندسین عمران آمریکا کمیته ای را تعیین و عملکرد این روش را با استفاده از داده‌های لایسیمتری موجود در ۱۱ نقطه اقلیمی دنیا مورد سنجش قرار داد که نتایج آن در جدول ۲ـ۱ ارائه شده است.(۷۲)

سابقه محاسبات تبخیر ـ تعرق در ایران مربوط به اولین مطالعاتی می‌باشد که برای اولین بار گروه مهندسی آبیاری و آبادانی دانشگاه تهران رابطه بلانی – کریدل بعنوان مناسبترین روش تبخیر و تعرق برای بر آورد آب مورد نیاز محصولات انتخاب گردید (۳۵). شرکت مهندسی مشاور کوانتا در سال ۱۳۵۴ در چهار چوب قرار داد منقعده با سازمان هوا شناسی کشور ،بررسی‌هایی را در رابطه با انتخاب مناسبترین روش بر آورد تبخیر و تعرق مرجع برای ایران را دستور کار خود قرار داد که روش پروت ( مبتنی به فرمولی بلانی )بعنوان بهترین روش برای برآورد میزان تبخیر و تعرق مرجع مورد تایید واقع شده است.  همچنین در این گزارش به تاریخچه و اهمیت تبخیر وتعرق وکاربرد‌ها در برنامه‌های مختلف اشاره شده است وبا برسی عوامل موثر بر فرایندتبخیر وتعرق روشهای هواشناسی برای برآورد،آن را مورد بحث قرار داده است (۱۱). موسوی در منطقه اصفهان  ده روش را برای تبخیر وتعرق بکار برده ونتایج آن را با نتایج آزمایشات پرتو متری مقایسه کرده است. در این تحقیق روشهای تورک وبلانی کریدل اصلاح شده بترتیب به عنوان بهترین انتخاب گردیدند(۳۹). رحیم زاده گان میزان تبخیر و تعرق پتانسیل گیاه مرجع را با استفاده از لایسیمتر زهکش دار در منطقه اصفهان در طی دو سال اندازه‌گیری  و با نتایج ۱۲ روش محاسباتی مورد ارزیابی قرار داده است. در نتیجه تجزیه و تحلیل آماری بر اساس انحراف معیار تفاوتها روشهای جنسن- هیز، کریستین-‌هارگریوز ، بلانی کریدل اصلاح شده و پنمن را بترتیب به عنوان مناسبترین روشها برای منطقه مذکور و مناطق مشابه از نظر شرایط آب و هوایی معرفی کرده است (۱۳). پناهی (۱۳۷۵) برای منطقه اصفهان ۲۹ روش مختلف تبخیر و تعرق را مورد مقایسه قرار داد و به این نتیجه رسید که روشهای طشتک تبخیر و بلانی کریدل ، پنمن، کریستین سن و‌هارگریوز نسبت به سایر روشها از دقت بالاتری برخوردار است(۹).شریعتی در تحقیقی در منطقه کرج میزان تبخیر و تعرق دو گیاه مرجع چمن و یونجه را با استفاده از لایسیمتر بدست آوردند که نتایج بررسی سه ساله نشان داد همبستگی خوبی با ضریب ۹۸۲ /۰ بین تبخیر ـ تعرق چمن و یونجه وجود دارد و مقدار تبخیر ـ تعرق چمن در یک دوره هفت ماهه ۸۱ /۰ میزان تبخیر و تعرق یونجه می‌باشد در کنار این بررسی تبخیر و تعرق اندازه گیری شده چمن و یونجه از طریق لایسیمتر با تبخیر و تعرق محاسبه شده با استفاده از اطلاعات هوا شناسی دوره آزمایش با روشهای پنمن ، تابشی، طشتک تبخیر و پنمن-مانتیس مقایسه و تجزیه و  تحلیل گردید.نتایج این بررسی نشان داد که بالاترین ضریب همبستگی مربوط به روش طشتک تبخیرو پنمن-  مانتیس با دو گیاه چمن و یونجه می‌باشد (۲۰). رضوی پور و یزدانی ضمن اندازه گیری تبخیر و تعرق پتانسیل گیاه چمن و برنج بوسیله لایسیمتر در منطقه رشت ، ضریب گیاهی و ضریب طشتک به روش لایسیمتری وکرتهای کنترل شده در منطقه گیلان (رشت ) را بدست آوردند. نتایج این بررسی‌ها نشان داد که متوسط میزان تبخیر و تعرق پتانسیل اندازه گیری شده توسط لایسیمتر طی سه سال ( هر سال در طول فصل رشد برنج در زمین اصلی که حدود ۹۰ روز طول کشیده است ) برای چمن ۸۹/۴ و برنج رقم خزر ۴۳/۵ و رقم بینام۲۳/۵  در روز و میزان متوسط تبخیر از طشتک کلاس A تقریبا ۲۴/۶  میلیمتر در روز می‌باشد. همچنین متوسط ضریب گیاهی  KC   در سه سال اجرای طرح برای خزر ۱۴ /۱ و بینام ۱۱ /۱ و متوسط ضریب طشتک (C ) در این مدت ۸۷ /۰ و میزان متوسط نفوذ عمقی آب در خاک (  Clay Silty   ) ۳۷ /۲ میلیمتر در روز بدست آمده است (۱۵). بیگلویی و اسماعیل مقصودی ضمن اندازه گیری میزان تبخیر و تعرق پتانسیل گیاه چمن توسط لایسیمتر در منطقه رشت تعدادی از روشهای محاسباتی را مورد ارزیابی قرار دادند که نتایج حاصل از آنها با نتایج لایسیمتر بر اساس انحراف معیار تفاوتها و خطای معیار مورد مقایسه قرار گرفت که بر حسب اولویت ، بترتیب روش تورنت- وایت و بلانی-کریدل SCS ، پنمن- مانتیس ، ایوانف و… مشخص گردید (۴). صمدی ضمن اندازه گیری میزان تبخیر و تعرق پتانسیل گیاع مرجع (چمن) توسط لایسیمتر در منطقه کرمان تعدادی از روشها ی محاسباتی(بلانی کریدل،پروت،تورنت وایت و پنمن- فائو و رادیشن) را مورد ارزیابی قرارداده و نتیجه گرفت که فرمول بلانی کریدل مناسبترین فرمول برای استفاده در مناطق خشک می‌باشد (۲۱). توشیح و همکاران ضمن اندازه گیری تبخیر- تعرق بالقوه گیاه مرجع (چمن) از طریق لایسیمتر زهکش دار به مدت سه سال در منطقه سنندج نتایج حاصله را از طریق فرمولهای تجربی مقایسه نمودند که میزان تبخیر و تعرق گیاه مرجع طی سه سال آزمایش بطور متوسط ۱۲۱۶ میلیمتر بوده است.

روش تشعشع در مقایسه با  سایر روشها برآورد بهتری از ET_O لایسیمتر داشته و با اطمینان بالاتری می‌توان ET_O   را از این روش بدست آورد(۱۰).

۲-۲ عوامل موثر بر تبخیر و تعرق