منابع فارسی:

آذر،ع و منصور مومنی،۱۳۸۵،”آمار و کاربرد آن در مدیریت“،تهران، انتشارات سمت، جلد دوم .
آزاد ،م ، ۱۳۸۵، “محتوای اطلاعاتی پیش بینی سود شرکتها“، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
اسماعیلی،ش،۱۳۸۵،”رابطه کیفیت سود و بازده سهام “، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی .
ایزدی نیا ،ن و نسرین علینقیان ،۱۳۸۹،”بررسی رابطه خطای پیش بینی سود و ریسک مالی و تجاری بر شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران “، تحقیقات حسابداری ،شماره۷
بلکویی،الف،علی پارسائیان،۱۳۸۱،”تئوری های حسابداری“، دفتر پژوهشهای فرهنگی .
بهرام فر،ن ،۱۳۸۳،”بررسی تاثیر متغیرهای حسابداری بر بازده غیر عادی سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران “، بررسی های حسابداری و حسابرسی ،شماره ۳۷،ص۵۰-۲۳٫
پی نو ،ر،مترجم: علی جهانخانی  وعلی پارسائیان ،۱۳۸۲،”مدیرت مالی“، انتشارات سمت، چاپ هشتم.
جهانخانی ،ع و امیر صفاریان ، ۱۳۸۲،”واکنش بازار سهام نسبت به اعلان سود برآوردی هر سهم در بورس اوراق بهادار تهران“،تحقیقات مالی ، شماره۱۶، ص ۸۱-۶۱ .
حافظ نیا ،م،۱۳۷۷،”مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی”،انتشارات سمت.
خاکی ، غ، ۱۳۸۷،”روش تحقیق بارویکردی بر پایان نامه نویسی “، تهران انتشارات بازتاب.
خالقی مقدم ، ح، و محمد بهرامیان ،۱۳۸۴،”میزان عدم صحت پیش بینی سود شرکت ها درعرضه اولیه“،مطالعات حسابداری ، تهران، شماره۱۱٫
خالقی مقدم ،ح،۱۳۷۷،”دقت پیش بینی سود شرکت ها “،رساله دکترا،دانشگاه تهران.
خورشیدی ،ع وحمیدرضا قریشی ،۱۳۸۱،“راهنمایی تدوین رساله وپایان نامه تحصیلی (از نظریه تا عمل)” ، تهران ، نشر یسطرون.
خوش طینت ،ف،۱۳۸۵،”بررسی رابطه بین اهرم مالی وضریب واکنش سود“، بررسی های حسابداری و حسابرسی،شماره ۵۱،ص ۲۲-۸٫
دلاور،ع  ، ۱۳۷۴،” مبانی نظری و علمی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی” ، تهران ،انتشارات رشد.
راعی ، ر، و احمد تلنگی،۱۳۸۳،”مدیریت سرمایه گذاری پیشرفته“، تهران ، انتشارات سمت.
رهنمای رود پشتی، ف، و هاشم نیکو مرام و شادی شاهوردیانی،۱۳۸۵،”مدیریت مالی راهبردی“، انتشارات کسا کاوش.
ساربانها، م، و علی آشتاب ،۱۳۸۷،”شناسایی عوامل موثر بر خطای پیش بینی سود شرکت های جدیدالورود به بورس اوراق بهادار تهران” ، پژوهش نامه علوم اقتصادی، شماره۲۸٫
سجادی ، ح ،۱۳۷۷،”عوامل مرتبط با سود غیر منتظره و رابطه آن با قیمت سهام “، بررسی های حسابداری و حسابرسی ، شماره ۲۴و۲۵ ،ص ۶۰-۳۴٫
سرمد ،ز، و همکاران ، ۱۳۸۱،”روش تحقیق در علوم رفتاری“،تهران ، نشر آگاه.
شاهرخی ، س،۱۳۸۶،”بررسی دقت پیش بینی سود توسط مدیران شرکت ها و عوامل موثر بر آن “، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.
شباهنگ ،ر،۱۳۸۲،”تئوری حسابداری “،مرکز تحقیقات تخصصی حسابداری و حسابرسی ، سازمان حسابرسی، جلد اول.
شباهنگ ،ر،۱۳۸۷،” حسابداری مدیریت “،سازمان حسابرسی ،چاپ شانزدهم ، جلد اول.
عبده تبریزی ، ح، و داریوش دموری،۱۳۸۲،” شناسایی عوامل موثر بر بازده بلند مدت سهام جدید پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران“، تحقیقات مالی ، شماره۱۵٫
فتح اللهی، ف،۱۳۸۵،”بررسی کسب بازده غیر عادی (اضافی) توسط صاحبان سهام شرکت های خریدار در اثر اکتساب جزئی یا افزایش مالکیت در شرکت های هدف در بورس اوراق بهادار تهران“، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه شهید بهشتی.
محمدی،م،۱۳۸۹،”بررسی تاثیر ریسک عدم پرداخت بر ضریب واکنش سود“، پایان نامه کارشناسی ارشد ،دانشگاه آزاد واحد اراک.
مراد زاده فرد،م،۱۳۸۳،”بررسی نقش متغیرهای چندگانه حسابداری جهت پیش بینی بازده سهام عادی“،رساله دکتری،دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات .
ملکیان،الف و احمد احمد پور، ۱۳۸۹،” عوامل موثر بر دقت سود پیش بینی شده توسط شرکت ها “، بررسی های حسابداری و حسابرسی، شماره ۶۱٫
مومنی،م و علی فعال قیومی ، ۱۳۸۹،”تحلیل های آماری با استفاده از spss “، انتشارات مولف.
نوروز بیگی،ع،۱۳۸۶،”محتوای اطلاعاتی اعلامیه های سود هرسهم براساس ضریب واکنش سود“،  پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه علامه طباطبایی.
هندریکسن ، الف و مایکل اف ون بردا ، ترجمه علی پارساییان ،۱۳۸۵،” تئوری های حسابداری “، انتشارات ترمه ، جلد اول.

چکیده:

پیش بینی سود هر سهم در سرمایه گذاری ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است ، زیرا تغییرات قیمت سهام و واکنش مستقیم بازار سرمایه را در پی دارد. از طرفی در محیط تجاری کنونی به دلیل تغییرات سریع فناوری و شرایط مالی ، مدیران از دورنمای تجاری شرکت ارزیابی درستی ندارند و از این رو بروز خطاها در برآوردهای حسابداری ،اجتناب ناپذیر است.

این مسئله در مورد شرکتهای جدیدالورود به بورس ،به دلیل عدم سابقه معاملاتی و در نتیجه اطلاعات تاریخی اندک ، از اهمیت بیشتری برخوردار است و عدم تقارن اطلاعاتی نیز میان مدیران و سرمایه گذاران بالقوه ، در این شرکت ها بالااست . سرمایه گذاران برای تصمیم گیری در مورد خرید ، فروش یا نگهداری سهام ، به اطلاعاتی نظیر پیش بینی سود هر سهم که از سوی شرکت ها ارائه می شود اتکا می کنند . بنابراین دقت این پیش بینی که مبنای تصمیم گیری آن ها است حائز اهمیت است.

در این پژوهش رابطه بین خطای پیش بینی سود هر سهم و بازده غیر عادی شرکتهای تازه پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دو مقطع زمانی سال ورود به بورس و یکسال پس از ورود و حضور در بورس ، بر اساس داده های ۸۴ شرکت طی دوره زمانی ۱۳۸۲تا۱۳۸۷ بررسی شده است. نتایج حاصل از پژوهش با استفاده از تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره نشان می دهد ، بین خطای پیش بینی سود هر سهم و بازده غیر عادی سهام شرکتهای جدیدالورود ،درهر دو مقطع زمانی مورد مطالعه ، رابطه مثبت معناداری وجود دارد و نوع صنعت نیز بر این رابطه تأثیر گذار است .

مقدمه:

امروزه به دلیل گسترش فعالیت های اقتصادی ، توسعه بازارهای مالی و رونق سرمایه گذاری در بازارهای سرمایه به خصوص بورس اوراق بهادار توسط اشخاص حقیقی و حقوقی ، مهم ترین ابزار جهت اتخاذ تصمیمات درست و کسب منفعت مورد انتظار و استفاده بهینه و مطلوب از امکانات مالی ، دسترسی به اطلاعات درست و به موقع و تحلیل دقیق و واقع بینانه آن می باشد.

از جمله اطلاعاتی که استفاده کنندگان ازااطلاعات مالی شرکتها در تصمیم گیری های خود مورد توجه قرار می دهند اطلاعات مرتبط با بازده سهام شرکت ها است . در این میان هرگونه اطلاعاتی که به نحوی مرتبط با شرکت بوده و با عملکرد و وضعیت مالی شرکت ارتباط داشته باشد بر بازده سهام تاثیر گذار خواهد بود .

سود پیش بینی شده هر سهم برای سال مالی آینده ، از جمله اطلاعاتی است که از سوی شرکت ها اعلام می شود . این اطلاعات بر قیمت سهام و به تبع آن بر بازده سهام اثر گذار است و چنانچه دارای محتوای اطلاعاتی باشد می تواند بر رفتار استفاده کنندگان به خصوص سهام داران بالفعل و بالقوه تاثیر گذاشته و باعث افزایش یا کاهش قیمت سهام شود و بازده های غیر عادی (بازده ای کمتر یا بیشتر از بازده بازار) ایجاد کند .

۱-۱ مقدمه

یکی از اهداف اطلاعات حسابداری کمک به استفاده کنندگان در پیش­بینی جریان­های نقد ورودی آتی به واحد تجاری و به تبع آن پیش­بینی بازده سرمایه­گذاری است. بخشی از متغیرهای تأثیرگذار بر بازده سهام شرکت­ها در بازار سهام ناشی از اطلاعات مالی است که از طریق سیستم حسابداری تهیه می­شود. میزان تأثیر این اطلاعات بسیار پیچیده و تا حدی ناشناخته است. اگر اطلاعات حسابداری برای تعیین بازده سودمند باشد در آن صورت تغییرات در داده­های حسابداری باید سبب تغییر در بازده سهام شرکت­ها شود.

بورس اوراق بهادار به عنوان نماد بازار سرمایه ایران، تأثیرپذیری زیادی از تغییر چرخه­های اقتصادی دارد. مدیران سرمایه­گذاری و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی که در این بازار به معاملات سهام و سایر دارایی­های مالی می­پردازند، برای حفظ و افزایش ارزش سبد سرمایه­گذاری خود نیاز به بررسی عوامل مختلف مؤثر بر بازده سرمایه­گذاری­های خود دارند.

پیش­بینی­های سود هر سهم در سرمایه­گذاری­ها از اهمیّت ویژه­ای برخوردار است، زیرا در
شیوه­های ارزیابی سهام عامل مهمی تلقی می­شود و در بیشتر موارد، جزء اساسی روش­های انتخاب سهام می­باشد. اهمیت این پیش­بینی به میزان انحرافی بستگی دارد که با واقعیت دارد. هر چه میزان این انحراف کمتر باشد، پیش­بینی از دقت بیشتری برخوردار است و این مسئله برای استفاده کننده و تهیه کننده مهم تلقّی می­شود.

تصمیم­گیرندگان برای اتخاذ تصمیمات صحیح و دقیق، نیازمند اطلاعاتی مفید و سودمند هستند. بالتبع بیشتر اطلاعات باید از طریق گزارش­های مالی شرکت در اختیار آن­ها قرار گیرد. اکثر
استفاده­کنندگان بر اقلامی تأکید دارند که تصور می­کنند مربوط­ترین اطلاعات است. اطلاعات مربوط به سود هر سهم، مقیاسی است که از نظر بیشتر استفاده­کنندگان با اهمیّت و مربوط محسوب می­شود. مشاهدات مستقیم و غیرمستقیم مؤید این است که سود هر سهم گزارش شده و سود هر سهم پیش­بینی شده بر قیمت بازار سهام عادی اثر مستقیم می­گذارد و سرمایه­گذاران خواستار این اطلاعات هستند.مدیریت موظف است علاوه بر سود هر سهم ارائه شده از طریق صورت­های مالی، برآورد آتی از دورنمای شرکت در قالب سود هر سهم پیش­بینی شده را در اختیار استفاده­کنندگان بگذارد.

تصمیم­گیری صحیح سبب می­شود سرمایه­گذار به انتظارات و توقعات خود از سرمایه برسد و شرکت با ارائه اطلاعات درست می­تواند اعتماد استفاده­کننده را جلب کند.

در تحقیق حاضر، رابطه بین خطای پیش­بینی سود هر سهم و بازده غیر عادی سهام شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دو مقطع زمانی  سال ورود به بورس و یک­سال پس از ورود به بورس مورد بررسی قرار می­گیرد.

در این فصل پس از بیان مسئله تحقیق به بیان اهمیّت و ضرورت آن می­پردازیم. همچنین اهداف تحقیق را بیان می­کنیم. چارچوب نظری تحقیق که بنیان اصلی طرح سؤال و موضوع تحقیق بوده است در این فصل آورده شده و در ادامه به فریضه­های تحقیق و مدل تحلیلی نیز اشاره شده است.

۲ ـ ۱ تاریخچه مطالعاتی

بیورکلارک ورایت (۱۹۷۹)[۱]

بیورکلارک ورایت در مورد میزان واکنش بازار تحقیقی انجام دادند. آن­ها نمونه متشکل از ۲۷۶ شرکت را برای دوره ۱۰ ساله از ۱۹۶۵ تا ۱۹۷۴ مورد مطالعه و تحقیق قرار دادند. در مورد هر شرکت موجود در این نمونه و برای هر سال که این نمونه مورد تحقیق قرار می­گرفت، آن­ها تغییرات غیر منتظره در سود خالص را محاسبه کردند، سپس با روش مبتنی بر الگوی بازار در صدد بر آمدند بازده غیر عادی سهام مربوط به تغییر غیر منتظره در سود خالص را محاسبه نمایند. این پژوهشگران با مقایسه کردن تغییرات غیر منتظره سود با بازده غیر عادی سهام به این نتیجه رسیدند که هر قدر شدت تغییرات در سود خالص غیر منتظره بیشتر باشد بازار اوراق بهادار واکنش بیشتری نشان خواهد داد، این نتیجه با کاربرد الگوی قیمت گذاری دارایی­های سرمایه­ای و با روش مبتنی بر سودمندی اطلاعات از نظر تصمیم­گیری سازگار است.

تحقیقات داخلی

محمد رضا ذاکری[۲] (۱۳۷۵) به بررسی تحلیلی کوتاه مدت و بلند مدت سهام جدید الوررود در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته است. هدف وی از انجام این تحقیق بررسی مقایسه بازده سهام جدید در مقایسه با بازده شاخص بورس اوراق بهادار در کوتاه مدت و بلند مدت می­باشد. نتایج تحقیق حاکی از این می­باشد که شرکت­های جدید طی ۴ ماه اول معامله به طور متوسط ۷/۱۱% بازده اضافی (غیر عادی) و در دوره بلند مدت ۳ ساله ۴/۱۶% کسر بازده داشتند (ذاکری، ۱۳۷۵،ص ۴۵)^۱.

حمید خالقی مقدم (۱۳۷۷)وی در رساله دکتری خود دقت پیش­بینی سود شرکت­های جدید الورود به بورس اوراق بهادار تهران و عوامل موثر بر آن رابرای سالهای ۱۳۷۳تا ۱۳۷۵  مورد بررسی قرار داد.از جمله عواملی که بر دقت پیش بینی سودشرکتها موثربوده ودرتحقیق اومورد بررسی قرار گرفته،متغیرهایی چون: اندازه شرکت ،عمرشرکت ،قیمت سهام ودرجه اهرم مالی شرکت است. وی به این نتیجه رسید که بین تغییرات قیمت سهام و دقت پیش بینی سود رابطه معکوس و بین دقت پیش بینی سود و اندازه شرکت های جدید الورود به بورس اوراق بهادار تهران رابطه مستقیم وجود دارد.

عبده تبریزی و دموری (۱۳۸۲)در تحقیقی با عنوان شناسایی عوامل مؤثر بر بازده بلند مدت سهام جدیداً پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، شرکت­هایی را بررسی کردند که برای نخستین بار در بورس اوراق بهادار تهران عرضه شده بودند. در این تحقیق شرکت­های تازه وارد به بازار طی سال­های ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۴ مورد بررسی قرار گرفته­اند و عوامل مؤثر بر بازده بلند مدت این شرکت­ها به طور خاص مورد آزمون قرار گرفته است. این عوامل عبارت از حجم معاملات سالانه سهام، اندازه شرکت و بازده کوتاه مدت حاصل از خرید و فروش سهام شرکت­های مربوط است. نتایج این تحقیق نشان دهنده وجود بازده کوتاه مدت بیشتر سهام شرکت­های جدیدالورود به بازار نسبت به شاخص بازار بوده است. بنابراین آنان عملکرد قیمت­گذاری سهام شرکت­های جدیدالورود به بورس را مشابه بازارهای سرمایه در کشورهای مختلف دانسته­اند (عبده تبریزی و دموری، ۱۳۸۲،ص ۲۷)^۲.

بهرام فر (۱۳۸۳)وی در مقاله ای به بررسی تأثیر متغیرهای حسابداری بر بازده غیر عادی آتی سهام شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال­های ۷۴ ـ ۸۲ پرداخت. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می­دهد که متغیرهای  درجه اهرم مالی، اقلام تعهدی،ارزش بازار شرکت،نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام،هزینه استقراض،توزیع سود نقدی،با بازده غیر عادی سهام رابطه معکوس دارند.درحالی که متغیرهای  نرخ بازده سرمایه­گذاری، رشد دارایی ثابت، تغییر در وجوه نقد عملیاتی، ، رابطه مستقیمی با بازده غیر عادی دارند.

۳ ـ ۱ بیان مسئله

گزارش­های مالی از مهمترین فرآورده­های سیستم اطلاعاتی حسابداری است که برای گروه­های مختلفی از استفاده­کنندگان برون سازمانی، اطلاعات مالی را در چارچوب مشخصی ارائه می­کند که این اطلاعات در تعیین قیمت سهام بی­تأثیر نیست. تغییرات قیمت سهام شرکت­ها تحت تأثیر عوامل مختلفی است. یکی از عوامل موثر بر روند قیمت سهام یک شرکت نشانه­ها و علائمی است که به صورت اطلاعات مختلف از داخل آن شرکت انعکاس می­یابد و در دسترس سرمایه­گذاران قرار می­گیرد. از جمله اطلاعات منتشره از سوی شرکت­ها، صورت­های مالی اساسی و اعلان سود پیش­بینی شده هر سهم برای سال آینده است. این اطلاعات حسابداری نقش مهمی در تصمیم­گیری سرمایه­گذاران در خصوص خرید، فروش و نگهداری سهام دارند.

پیش­بینی سود حسابداری و تغییرات آن به عنوان یک رویداد اقتصادی از دیر باز مورد علاقه سرمایه­گذاران مدیران، تحلیل­گران، پژوهشگران و اعتباردهندگان بوده است. بنا براین پیش­بینی عنصر کلیدی در تصمیم­گیری­ها است.

از طرفی خرید سهام شرکت­های جدیدالورود به بورس، نسبت به سایر شرکتها فرآیندی مخاطره آمیز است، زیرا به دلیل عدم سابقه معاملاتی، اطلاعات تاریخی مربوط به آن­ها اندک است. از سوی دیگر عدم تقارن اطلاعاتی میان مدیران وسرمایه گذاران بالقوه، مهمترین مسئله ای است که سرمایه­گذاران در مورد این شرکت­ها با آن مواجهند. در چنین شرایطی شرکت­های جدیدالورود اطلاعاتی به بازار ارائه می کنند که بر مبنای آن­ها سهام قیمت یابی می شود.

شواهد تجربی نشان می­دهد سرمایه­گذاران به اطلاعاتی نظیر سود هر سهم اتکاء کرده و در
قیمت­گذاری سهام از آن استفاده می­کنند. این پیش­بینی­ها بیانگر انتظارات مدیریت از عملکرد آتی شرکت است. بنابراین خطای پیش­بینی سود عامل مهمی در عملکرد بازار ثانویه است. پژوهش­های متعددی نیز در زمینه تبیین عوامل مؤثر در پیش بینی سود و بازده سهام وجود دارد که بر مربوط بودن سود پیش­بینی شده در تصمیم­گیری استفاده کنندگان صورت­های مالی تأکید دارند. این پژوهش­ها در حوزه عرضه اولیه سهام و یا پس از چند سال فعّالیّت در بازار سرمایه هستند.

با توجه به مطالب فوق این سؤال مطرح می­شود که آیا خطای پیش­بینی سود هر سهم بر بازده غیر عادی سهام شرکت­ها در سال ورود به بورس تأثیر می­گذارد؟ و آیا این تأثیر با گذشت یک سال از ورود شرکت­ها به بورس همچنان وجود دارد یا تغییر می­کند؟و در صورت تغییر ناشی از چه عواملی است؟

­۴ ـ ۱ چارچوب نظری تحقیق[۳]

در سال­های اخیر نحوه گزارشگری و افشای اطلاعات حسابداری مؤثر بر تصمیمات استفاده کنندگان درون سازمانی و برون سازمانی مورد توجه محقّقین حسابداری قرار گرفته است. بسیاری از تحقیقات اخیر به بررسی توان پیش­بینی اقلام حسابداری پرداخته است. استفاده­کنندگان از صورت­های مالی توجه بیشتر و عمیق­تری به قدرت پیش­بینی اقلام مندرج در این صورت­ها داشته­اند. از نظر تحلیل­گران مالی، اقلام صورت­های مالی با توجه به میزان توان پیش­بینی در تصمیم­گیری ارزش دارند.

عرضه عمومی سهام یکی از متداول­ترین روش­های واگذاری شرکت­های دولتی به بخش خصوصی است، بدون تردید قیمت­گذاری مناسب سهام در عرضه اولیّه برای شرکت­هایی که برای نخستین بار وارد بازار سرمایه می­شوند بسیار حائز اهمیّت است. زیرا اگر قیمت عرضه اولیّه سهام کمتر از واقع تعیین شود شرکت به منابع مورد نیاز خود دست پیدا نکرده و چنان چه قیمت عرضه اوّلیّه بیش از واقع تعیین شود سرمایه­گذاران ازخرید سهام خودداری می­کنند.

با وجود این که در اکثر کشورها، تحقیقات متعددی در خصوص سودمندی اطلاعات حسابداری در ارزش­گذاری یا برآورد قیمت عرضه اوّلیّه و ارتباط آن با بازده کوتاه مدت و بلند مدت سهام به عمل آمده، تحقیقاتی که در ایران صورت گرفته انگشت شمار است (از جمله تحقیق ظریف فرد ۱۳۸۳، ایمانی ۱۳۸۴ و باقر زاده ۱۳۸۶) ـ نتایج این اطلاعات حاکی از این است که بازده بلند مدّت سهام جدید کمتر از بازده بازار است که از آن تحت عنوان معمای عملکرد کمتر سهام جدید نام برده شده است.

از دهه ۹۰ تاکنون تحقیقات کاربردی بیشتری در مورد تأثیر متغیرهای حسابداری بر بازده غیر عادی سهام و سودمندی اطلاعات حسابداری برای تحلیل­گران مالی و سرمایه­گذران انجام شده است.

جدول (۱ ـ ۱) مطالعات انجام شده در ارتباط با متغیرهای تحقیق

۵ ـ ۱ اهمیّت و ضرورت تحقیق

در دنیای سرمایه­گذاری، تصمیم­گیری مهمترین بخش از فرآیند سرمایه­گذاری است که طی آن سرمایه­گذاران در جهت رسیدن به حداکثر منافع و ثروت خویش ، نیازمند اتخاذ بهینه­ترین تصمیمات
می­باشند. در این ارتباط مهمترین عامل فرآیند تصمیم­گیری، اطلاعات است. اطلاعات می­تواند برفرآیند تصمیم­گیری تأثیر بسزایی داشته باشد. زیرا موجب اخذ تصمیمات متفاوت در افراد متفاوت می­شود. در بورس اوراق بهادار نیز تصمیمات سرمایه­گذاری متأثر از اطلاعات است. نظریه پردازان بازارهای اوراق بهادار، گزارشگری مالی را مهمترین منبع اطلاعاتی سرمایه­گذاران می­دانند. به همین دلیل یکی از اهداف حسابداری و تهیه صورت­های مالی فراهم کردن اطلاعات به منظور تسهیل تصمیم­گیری است.

بر این اساس اطلاعات حسابداری بایستی سرمایه­گذاران را جهت پیش­بینی رویدادهای آتی یاری دهد. سرمایه­گذاران اغلب به دنبال به حداکثر رساندن بازده سرمایه­گذاری خود هستند. جهت این امر تشخیص این که سهام چه زمانی خریداری شده، تا کی نگهداری و چه زمانی فروخته شود آنها را قادر به تأمین هدف به حداکثر رساندن منافع حاصل از سرمایه­گذاری­های خود می­نماید.

بدین علّت موضوع بررسی رابطه بین خطای پیش­بینی سود هر سهم و بازده غیر عادی سهام شرکت­ها در دو مقطع زمانی انتخاب گردید تا از طریق بررسی تجربی و انجام آزمون­های علمی بر روی اطلاعات وقوع یافته طی سال­های متمادی در بورس اوراق بهادار تهران راهکارهای مفیدی در امر تصمیم­گیری خرید و فروش سهام به سرمایه­گذران در بورس اوراق بهادار تهران ارائه شود. همچنین این تحقیق در راستای کمک به تصمیم­گیرندگان و مدیران مالی برای پیش­بینی سود در بودجه سال مالی و مقایسه میزان تحقق سود واقعی و پیش­بینی شده در پایان سال مالی و نهایتاً اعمال تعدیلات لازم می­باشد.

۶ ـ ۱ اهداف تحقیق

نظر به این که مدیران، تحلیل­گران و سرمایه­گذاران بیشترین توجه خود را به سود گزارش شده شرکت­ها اختصاص داده­اند به نحوی که از آن برای ارزیابی عملکرد شرکت استفاده می­کنند و هم چنین با توجه به این که تصمیم­گیری در مورد خرید، نگهداری یا فروش سهام برای سرمایه­گذران از اهم امور تلّقی می­گردد و گذشته از دیگر شواهد و اطلاعات، توان پیش­بینی نرخ بازده سهام در اخذ چنین تصمیماتی بسیار تأثیرگذار می­باشد، هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین خطای پیش­بینی سود هر سهم و بازده غیر عادی سهام شرکت­ها در دو مقطع زمانی می­باشد.

امیدواریم نتایج این تحقیق بتواند به عنوان ابزار و معیاری جهت سنجش میزان دقت پیش­بینی سود شرکت­ها مورد استفاده قرار گیرد و سرمایه­گذران نیز بتوانند تصمیمات بهینه­ای اتخاذ کنند.

مدل تحقیق و شیوه اندازه­گیری متغیرها

مدل پژوهش حاضر به صورت زیر ارائه می­گردد. در مدل ارائه شده تمام متغیرها به صورت سالانه محاسبه می گردد :

(۱ ـ ۱)

ABR_t = α _۰ + α _۱ FEit + α _۲ SIZeit + α _۳ Flit + α _۴ ROAit + α_۵ LARit + α_۶ CFoit + α_۷ Li /_EQ + α_۸ I it + α_۹ ( DPS/ EPS ) it + E it

که در آن:

ABRt : بازده غیر عادی سهام شرکت i در زمان t (متغیر وابسته)

FEit : خطای برآورد سود هر سهم شرکت i در زمان t (متغیر مستقل)

SIZe : اندازه شرکت (متغیر کنترل)

Fl : درجه اهرم مالی (متغیر کنترل)

ROA : بازده دارایی (متغیر کنترل)

LAR :بازده دارایی­های ثابت (متغیر کنترل)

CFo : وجوه نقد عملیاتی (متغیر کنترل)

Li / EQ : نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام (متغیر کنترل)

I : هزینه بهره (متغیر کنترل)

DPS/ EPS : توزیع سود نقدی (متغیر کنترل)

E : خطای برآورد

α _۰ : عرض از مبدأ رگرسیون

α _۱ تا α _۹ : برآورد کننده شیب خط رگرسیون

که شیوه محاسبه هر یک از متغیرها به شرح زیر است:

بازده غیرعادی

بازده غیر عادی برابر است با تفاوت بین نرخ بازده شرکت و بازده بازار، برای تعیین بازده غیرعادی از مدل تعدیل شده بازار (مدل ساده بازار) استفاده می­شود (ایزدی نیا، ۱۳۸۲ ، ص ۱۱۶).

ABRit = Rit – Rmt

(۲-۱)

که:

Rit : نرخ بازده سالانه سهام i در زمان t

Rmt : نرخ بازده سالانه بازار در زمان t

نرخ بازده سالانه سهام:

نرخ بازده سهام برای شرکت­های نمونه به صورت زیر محاسبه می­شود:

(۳ ـ ۱)

که:

Pit : قیمت سهام i در انتهای زمان t

Pio : قیمت سهام i در ابتدای زمان t

Dit : سود سهام پرداختی توسط شرکت i در زمان t

نرخ بازده سالانه  بازار:

در این تحقیق نرخ بازده بازار بر اساس شاخص کل بورس سهام محاسبه خواهد شد.

(۴ ـ ۱)

که:

Imt : شاخص کل بورس در پایان زمان t

Imo : شاخص کل بورس در ابتدای زمان t

خطای پیش­بینی سود هر سهم

برای اندازه­گیری خطای پیش­بینی سود هر سهم از شاخص زیر استفاده می­شود:

(۵ ـ ۱)

که:

At : سود واقعی شرکت در زمان t

 Ft: سود پیش­بینی شده شرکت در زمان t

همچنین شیوه اندازه­گیری متغیرهای کنترل در جدول زیر ارائه شده است:

جدول (۲ ـ ۱) شیوه اندازه­گیری متغیرهای کنترل

۷ـ ۱ حدود مطالعاتی

قلمرو تحقیق چارچوبی را فراهم می­کند تا مطالعات و آزمون محقق در طی آن قلمرو خاص انجام پذیرد و دارای اعتبار بیشتر باشد.

۱-۷-۱قلمرو مکانی تحقیق

جامعه آماری مورد مطالعه کلیه شرکت­های تازه پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با در نظر گرفتن معیارهای ذکر شده می­باشد.

۲-۷-۱قلمرو زمانی تحقیق

دوره زمانی این پژوهش با توجه به در دسترس بودن اطلاعات مربوط به متغیرهای تحقیق و محدودیت­های هزینه و زمان، ۶ ساله و از ابتدای سال ۱۳۸۲ تا انتهای ۱۳۸۷ می­باشد.

۳-۷-۱قلمرو موضوعی تحقیق

در این پژوهش، بررسی رابطه بین خطای پیش­بینی سود هر سهم و بازده غیرعادی سهام مربوط به شرکت­های جدیدالورود در بورس اوراق بهادار تهران در دو مقطع زمانی مورد کنکاش قرار می­گیرد.

۸ ـ ۱ فرضیه­ های تحقیق

با توجه به اهداف تحقیق، سؤالات اساسی پژوهش و هم چنین چارچوب نظری تحقیق فرضیّات زیر تدوین و ارائه می­گردد تا پس از جمع آوری اطلاعات، آن­ها را برای تأیید یا رد مورد آزمون قرار دهیم:

فرضیات اصلی:

بین خطای پیش­بینی سود هر سهم و بازده غیرعادی سهام در سال ورود به بازارسرمایه رابطه  وجود دارد.
بین خطای پیش­بینی سود هر سهم و بازده غیرعادی سهام شرکت پس از یک سال از ورود به بازارسرمایه رابطه وجود دارد.

فرضیه فرعی:

نوع صنعت بر رابطه بین خطای پیش­بینی سود هر سهم و بازده غیرعادی سهام تأثیر می­گذارد.

۹ ـ ۱ ـ تعریف واژه­ها و اصطلاحات

بازارسرمایه

بازار سرمایه ، بازاری برای دارایی هایی با سر رسید بیش از یک سال (ابزار مالی بلند مدت)محسوب می گردد . از طریق انتشار اوراق بهادار توسط واحدهای متقاضی سرمایه که دارای فرصت های سرمایه گذاری مناسب تر و نیازمند به تامین مالی بلند مدت می باشند ، پس اندازهای افراد به سرمایه گذاری تبدیل می گردد. در بازار سرمایه عرضه و تقاضای سرمایه ، نرخ بازدهی سرمایه را مشخص می کند  (راعی و تلنگی ، ۱۳۸۷،ص۴۴-۴۲ )[۲۵].

عرضه عمومی اولیه[۲۶]

در بازارهای اولیه، اوراق انتشار یافته توسط شرکت­ها برای اولین بار عرضه گشته و بدین ترتیب دارایی­های مالی شرکت یا منابع مالی بلند مدت مبادله و تشکیل سرمایه صورت می گیرد (راعی و تلنگی، ۱۳۸۷،ص ۴۲)[۲۷].

بازده سهام[۲۸]:

بازده در فرآیند سرمایه­گذاری نیروی محرکی است که ایجاد انگیزه می­کند و پاداشی برای
سرمایه­گذاران محسوب می­شود. بازده ناشی از سرمایه­گذاری برای سرمایه­گذران حائز اهمیت است، برای این که تمامی بازی سرمایه­گذاری به منظور کسب بازده صورت می­گیرد. یک ارزیابی از بازده

تنها راه منطقی (قبل از ارزیابی ریسک) است که سرمایه­گذران می­توانند برای مقایسه سرمایه­گذاری­های جایگزین و متفاوت از هم انجام دهند. برای درک بهتر عملکرد سرمایه­گذاری، اندازه­گیری بازده واقعی لازم است.

 مخصوصاً این که بررسی بازده به گذشته در تخمین و پیش­بینی بازده­های آتی نقش زیادی دارد (شباهنگ، ۱۳۷۵، ص ۴)[۲۹].

بازده غیرعادی[۳۰]:

از تفاوت بازده واقعی سهام و بازده مورد انتظار یا بازده کل بازار محاسبه می­شود (پارساییان ، ۱۳۸۵ ، ص۲۲۷)[۳۱].

بازده واقعی (تحقق یافته)[۳۲]:

بازدهی است که واقع شده یا بازدهی است که کسب شده و به وقوع پیوسته است (راعی و سعیدی، ص ۱۱۸)[۳۳] .

یکی از روش­های متداول در محاسبه نرخ بازده واقعی روش اضافه ارزش است که علاوه بر تغییرات قیمت سهام، سود دریافتی در طی سال را مد نظر قرار می­دهد (دوانی، ۱۳۸۱، ص ۵۷)

بازده مورد انتظار[۳۴] :

بازده مورد انتظار بازدهی است که سرمایه­گذران انتظار دستیابی به آن را برای این که احساس کنند به اندازه کافی پاداش دریافت نموده­اند، دارند (رهنمای رودپشتی و دیگران، ۱۳۸۶،ص ۱۰)[۳۵].

خطای پیش­بینی سود[۳۶]:

به عنوان تفاوت بین سود واقعی کسب شده و سود پیش­بینی شده (مورد انتظار) تعریف
می­شود (کوتاری، ۲۰۰۱، ص ۱۱)[۳۷].

نوع صنعت[۳۸]:

عبارتست از گروه صنعتی که شرکت با توجه فعالیّتش در آن گروه طبقه­بندی می­شود. به بیان دیگر صنعت عبارتست از گروه شرکت­هایی که محصولات آن­ها جایگزین نزدیکی برای هم هستند.