تحقیق مقایسه اثر سه نوع مکمل ویتامینی تجاری و سطوح مختلف استفاده از آنها در جیره جوجه‌های گوشتی مربوطه  به صورت فایل ورد  word و قابل ویرایش می باشد و دارای ۱۴۲  صفحه است . بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک دانلود تحقیق مقایسه اثر سه نوع مکمل ویتامینی تجاری و سطوح مختلف استفاده از آنها در جیره جوجه‌های گوشتی نمایش داده می شود، علاوه بر آن لینک مقاله مربوطه به ایمیل شما نیز ارسال می گردد

 فهرست مطالب

چکیده   i

مقدمه   ۱
فصل اول: بررسی منابع
۱-۱- ویتامین‌ها    ۴
۱-۲- ویتامین‌های صنعتی    ۵
۱-۳- احتیاجات ویتامینی طیور    ۶
۱-۴- سطح تحمل دامها نسبت به ویتامین‌ها    ۱۰
۱-۵- نقش ویتامین‌ها در تنش    ۱۱
۱-۶- مقادیر طبیعی ویتامین‌ها در خوراک‌ها    ۱۱
۱-۷- اثرات متقابل بین ویتامین‌ها    ۱۲
۱-۸- تقسیم ‌بندی ویتامین‌ها    ۱۳
۱-۹- ویتامین‌های محلول در چربی    ۱۳
۱-۱۰- ویتامین A    ۱۴
۱-۱۱- ویتامین D    ۱۷
۱-۱۲- ویتامین E    ۲۱
۱-۱۳- ویتامین K    ۲۶
۱-۱۴- ویتامین‌های محلول در آب    ۲۹
۱-۱۵- تیامین (۱B)    ۳۱
۱-۱۶- ریبوفلاوین (ویتامین ۲B)    ۳۴
۱-۱۷- نیاسین (نیکوتینیک اسید)    ۳۷
۱-۱۸- پیریدوکسین (۶B)   ۴۰
۱-۱۹- اسید پنتوتنیک   ۴۲
۱-۲۰- بیوتین   ۴۴
۱-۲۱- اسید فولیک (فولاسین)    ۴۸
۱-۲۲- ویتامین B12    ۵۰
۱-۲۳- کولین   ۵۳
۱-۲۴- ویتامین C   ۵۶
۱-۲۵- مکمل‌های غذایی دام و طیور   ۶۱
۱-۲۵-۱- مواد تشکیل‌دهنده پریمیکس‌ها    ۶۲
۱-۲۶- رعایت نکات مهم در هنگام تهیه پیش‌مخلوط    ۶۳
۱-۲۶-۱- فرموله کردن پریمیکس    ۶۳
۱-۲۶-۲-  انتخاب مواد رقیق‌کننده یا حمل‌کننده   ۶۳
۱-۲۶-۳- کاهش گرد و غبار    ۶۵
۱-۲۶-۴-  نوع میکسر    ۶۶
۱-۲۶-۵- ترتیب افزودن مواد به میکسر   ۶۸
۱-۲۶-۶- بسته‌بندی و ذخیره‌سازی پریمیکس‌ها   ۶۹
۱-۲۷- پایداری ویتامین‌ها    ۷۰
۱-۲۸- برخی از عوامل مخرب ویتامین‌ها    ۷۳
۱-۲۸-۱-  حامل یا کریر    ۷۳
۱-۲۸-۲- مواد معدنی    ۷۳
۱-۲۸-۳-  استفاده از کولین    ۷۴
۱-۲۸-۴- انبار کردن به مدت طولانی    ۷۴
۱-۲۸-۵- آلودگی قارچی   ۷۴
۱-۲۸-۶- رطوبت    ۷۵
۱-۲۸-۷- دما   ۷۵
۱-۲۸-۸- pH     ۷۶
۱-۲۹- حفاظت از ویتامین‌ها    ۷۷
۱-۳۰- برخی از تحقیقات انجام شده در مورد تاثیر مکمل‌های ویتامینی روی عملکرد طیور    ۷۸
فصل دوم: مواد و روش‌ها
۲-۱- مکان و زمان آزمایش    ۸۰
۲-۲- آماده‌‌سازی سالن پرورش    ۸۰
۲-۳- تأمین و تنظیم جیره‌‌های آزمایشی    ۸۱
۲-۴- مدیریت دوره پرورش    ۸۵
۲-۵- نوع طرح آزمایشی   ۸۶
۲-۶- صفات مورد اندازه‌‌گیری قبل از کشتار   ۸۸
۲-۶-۱- میزان خوراک مصرفی    ۸۸
۲-۶-۲- میزان افزایش وزن   ۸۸
۲-۶-۳- ضریب تبدیل غذایی   ۸۸
۲-۷- صفات مورد اندازه‌گیری بعد از کشتار   ۸۹
۲-۷- ۱- راندمان لاشه خالص   ۸۹
۲-۷- ۲- چربی حفره شکمی    ۸۹
۲-۷- ۳- قسمت‌های خوراکی شکم   ۹۰
۲-۷- ۴- بازده سینه    ۹۰
۲-۷- ۵- بازده ران    ۹۰
۲-۸- تجزیه‌های آماری    ۹۱
فصل سوم: نتایج و بحث
۳-۱- نتایج مربوط به صفات عملکرد   ۹۲
۳-۱-۱- اثر مکمل‌های ویتامینی روی خوراک مصرفی    ۹۲
۳-۱-۲- اثر سطوح مختلف مکمل‌های ویتامینی روی افزایش وزن بدن   ۹۵
۳-۱-۳- اثر مکمل‌های ویتامینی روی ضریب تبدیل غذایی    ۹۹
۳-۲- صفات اندازه‌گیری شده بعد از کشتار   ۱۰۳
نتیجه‌گیری    ۱۰۶
پیشنهادات   ۱۰۷
فهرست منابع   ۱۰۸
ضمایم (نمودارها)   ۱۲۴
چکیده انگلیسی   ۱۴۲

فهرست منابع فارسی

۱- آذری‌ یام، الف.، ح. قره‌ حسنلو، ب. رسولیان، و ع. واحد وخشوری. ۱۳۸۲٫ بیوشیمی هارپر مصور (ترجمه)، مؤسسه فرهنگی- انتشاراتی تیمورزاده (نشر طبیب). ص ۵۱۲-۴۹۵٫

۲- افشار، م.، م. شیوازاد، س. ر. میرایی آشتیانی و ج. توکلیان. ۱۳۸۵٫ بررسی تأثیر مکمل‌‌های ویتامینی بر عملکرد مرغان تخمگذار، مجله پژوهش و سازندگی. شماره ۷۳، ص ۱۶۷-۱۶۲٫

۳- افشارمنش، م.، ج. پوررضا، ع. سمیع. ۱۳۸۰٫ بررسی تاثیرسطوح مختلف کلسیم و ویتامین _۳D بر صفات کیفی پوسته تخم مرغ، مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. جلد ۵، شماره ۲، ص ۱۵۶-۱۴۷٫

۴- افشارمنش، م. و ج. پور رضا. ۱۳۷۸٫ واکنش‌ مرغ‌‌های تخمگذار به تغییرات کلسیم و مکمل ویتامینی _۳D، مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. جلد ۳، شماره ۳، ص۱۱۳-۱۰۵٫

۵- اقتصادی، ش. ۱۳۷۳٫ دیدگاه‌های بیوشیمیایی در تغذیه (ترجمه)، مؤسسه فرهنگی- انتشاراتی فصّ. ص ۱۱۴ـ ۱۰۵٫

۶- اوحدی ‌نیا، ح. ۱۳۷۰٫ مبانی پرورش طیور (تألیف)، انتشارات سپهر. ص ۳۳۹-۳۲۵٫

۷- ایلا، ن. ۱۳۷۶٫ تهیه پریمیکس‌ها در خوراک طیور، مجله جهان مرغداری. شماره دوم، ص ۴۱-۳۷٫

۸- ایلا، ن. ۱۳۷۷٫ ویتامین‌ها در تهیه پریمیکس‌‌ها، مجله جهان مرغداری.  شماره سوم، ص ۴۱-۳۷٫

۹- برزو، ر. ۱۳۸۲٫ نقش ویتامین‌‌ها در جیره غذایی طیور، مجله سنبله. شماره ۱۲۹، ص ۳۸٫

۱۰- برزو، ر. ۱۳۸۲٫ نقش ویتامین‌ها در جیره غذایی طیور. مجله سنبله. شماره۱۳۰٫ اسفندماه. ص ۳۷٫

۱۱- برزو، ر. ۱۳۸۳٫ نقش ویتامین‌‌ها در جیره غذایی طیور، مجله سنبله. شماره ۱۳۱، ص ۳۷٫

۱۲- بیات، د. ۱۳۷۹٫ دانستنی‌‌های تغذیه تجربی طیور، مجله تغذیه دام و طیور. شماره ۳۳، ص ۱۵-۱۰٫

۱۳- بی‌نام. ۱۳۷۲٫ مشخصات مواد اولیه خوراکی مورد مصرف در تغذیه دام و طیور، مجله تغذیه دام و طیور. شماره ۶، ص ۴۱-۳۷٫

۱۴- بی‌نام. ۱۳۷۲٫ مشخصات مواد اولیه خوراکی مورد مصرف در تغذیه دام و طیور، مجله تغذیه دام و طیور. شماره ۷، ص ۵۳-۴۸٫

۱۵- بی نام. ۱۳۷۵٫ نیاز بیشتر به ویتامین در جوجه‌های گوشتی تحت استرس، مجله چکاوک. شماره۲، ص ۱۵۱٫

۱۶- بی‌نام. ۱۳۷۵٫ ویتامین‌های حیاتی، مجله چکاوک. شماره ۳۰، ص ۱۴۹-۱۴۷٫

۱۷- بی‌‌نام. ۱۳۸۵٫ استراتژی‌‌های تغذیه‌ای برای کاهش استرس گرمایی در مرغ‌‌های تخمگذار، مجله چکاوک. شماره ۴، ص ۷۱-۶۱ .

۱۸- بی‌نام، ۱۳۸۶٫ اصول کلی پایداری ویتامین‌ها در پریمیکس‌ها و غذاهای آماده، مجله دنیای کشت و صنعت. شماره ۳۹، ص ۳۰٫

۱۹- پرهیزگار، س. ۱۳۷۸٫ استفاده از ۲۵ـ هیدروکسی ‌کوله ‌کلسیفرول در جیره جوجه‌های گوشتی، مجله تغذیه دام و طیور. شماره ۳۰، ص ۶۳-۶۰٫

۲۰- پرهیزگار، س. ۱۳۸۱٫ تأثیر استرس گرمایی بر کیفیت پوسته تخم‌‌مرغ، دنیای کشت و صنعت. شماره ۶، ص ۱۲ و ۱۳٫

۲۱- پرهیزگار، س، ۱۳۸۳٫ راهنمای کاربردی افزودن ویتامین‌ها در مکمل، دنیای کشت و صنعت. شماره ۲۶، ص ۳ و ۹٫

۲۲- پوررضا، ج. ۱۳۷۰٫ اصول علمی و عملی پرورش طیور (تألیف)، انتشارات جهاد دانشگاهی ـ دانشگاه اصفهان. ص۲۲۰- ۲۱۰٫

۲۳- پوررضا، ج.، ق. صادقی، و م. مهری. ۱۳۸۴٫ تغذیه مرغ (ترجمه)، انتشارات ارکان. ص ۳۴۴-۱۹۲٫

۲۴- جویباری، ک. ۱۳۸۵٫ نقش ویتامین «ث» در مدیریت استرس، دنیای کشت و صنعت. شماره ۳۶، ص ۱۶٫

۲۵- حسینی، الف. ۱۳۷۴٫ فرآیند تولید مکمل‌های غذایی طیور، مجله تغذیه دام و طیور. شماره ۱۵، ص ۲۳-۲۰٫

۲۶- خباز، م. ۱۳۸۴٫ ویتامین‌ها مکمل سلامتی، مجله دامداران ایران. شماره ۶۸، ص ۳۵-۳۳٫

۲۷- خباز، م. ۱۳۸۴٫ ویتامین‌ها مکمل سلامتی، مجله دامداران ایران. شماره ۷۲، ص ۳۳-۳۲٫

۲۸- خباز، م. ۱۳۸۴٫ ویتامین‌ها مکمل سلامتی. مجله دامداران ایران. شماره ۷۳٫ ص ۳۱-۳۰٫

۲۹- خباز، م. ۱۳۸۵٫ ویتامین‌ها مکمل سلامتی، مجله دامداران ایران. شماره ۷۶ و ۷۷، ص ۳۳-۳۲٫

۳۰- خباز، م. و ف. والامقام. ۱۳۸۴٫ ویتامین‌ها مکمل سلامتی، مجله دامداران ایران. شماره ۷۱، ص ۳۱-۳۰٫

۳۱- زرافروز، ف.، م. گودرزی و ه. محمودزاده. ۱۳۷۹٫ بررسی اقتصادی تأثیر سطوح مختلف ویتامین A و D بر عملکرد جوجه‌های گوشتی، مجله تازه‌های دامپروری و کشاورزی. شماره ۲، ص ۴۹-۴۶٫

۳۲- زرمهر، ف.، ج. پوررضا. و ع. سمیع. ۱۳۷۹٫ اثر تغییر سطوح مکمل ویتامین و فسفر قابل استفاده بر عملکرد نیمچه‌های گوشتی در دوره پایانی، مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. شماره۴، ص ۸۱-۷۳٫

۳۳- زهری، م. ع. ۱۳۶۴٫ دانش مرغداری (تألیف)، شرکت ویتادان. ص ۶۰-۴۷٫

۳۴- زهری. م. ع. ۱۳۷۲٫ نقش ویتامین‌ها در سلامتی و پیشگیری از بیماری‌ها در طیور (تألیف)، واحد علمی شرکت به ‌رشد. ص ۱۰۹-۱۵٫

۳۵- زهری، م. ع. ۱۳۷۳٫ ویژگی‌‌های مواد اولیه در تغذیه طیور (تألیف)، واحد علمی شرکت به ‌رشد. ص ۱۳۱-۱۱۹٫

۳۶- زهری، م. ع. ۱۳۷۵٫ پدیده‌های نو در تغذیه طیور، دانش مرغداری، جلد هفتم، انتشارات صفی علیشاه. ص ۱۳۶-۱۲۳

۳۷- زهری. م. ع. ۱۳۸۰٫ نقش فسفر، کلسیم و ویتامین‌‌ها در تغذیه طیور (تألیف)، واحد علمی شرکت به‌ رشد و ایران فسفات. ص ۱۸۴-۵۸٫

۳۸- رستگار، م.، م. شیوزاد، و ح. نوروزیان. ۱۳۷۹٫ تأثیر سطوح مختلف کولین جیره غذایی بر عملکرد جوجه‌های گوشتی، مجله علوم و صنایع کشاورزی. جلد ۱۴، شماره ۲، ص ۱۶۰-۱۵۵٫

۳۹- شهبازی، پ. و ن. ملک‌نیا. ۱۳۷۸٫ بیوشیمی عمومی (تألیف)، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. ص۱۲۸-۶۷٫

۴۰- شیمی، الف. و ع. اکبری. ۱۳۷۸٫ بیماری‌‌های طیور (تألیف)، انتشارات مؤسسه فرهنگی- هنری بشیر علم و ادب. ص ۱۵۴-۱۳۲٫

۴۱- شیوازاد، م. و ع. صیداوی. ۱۳۸۳٫ زیست‌ فراهمی مواد مغذی در حیوانات (ترجمه)، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. ص ۵۴۲-۵۰۹٫

۴۲- عابدینی، م. ر، ۱۳۸۳٫ بهبود کیفیت گوشت و تخم ‌مرغ با استفاده صحیح از ویتامین‌ها در خوراک طیور، مجله سیمای محیط دام و طیور. شماره ۱، ص ۲۴-۲۲٫

۴۳- فرخوی، م.، ت. خلیفی سیگارودی، و ف. نیک ‌نفس. ۱۳۷۸٫ راهنمای کامل پرورش طیور (ترجمه)، واحد آموزش و پرورش معاونت کشاورزی سازمان اقتصادی کوثر. ص ۵۹۹-۵۹۱٫

۴۴- کریمی، الف.، ع. سمیع، و ج. پوررضا. ۱۳۷۹٫ اثر سطوح مختلف مس و ویتامین C مازاد بر احتیاجات غذایی بر روی عملکرد جوجه‌‌های گوشتی، مجله علوم کشاورزی ایران. جلد ۳۱، شماره ۱، ص۱۹-۲۹٫

۴۵- کفاشی، الف. ۱۳۷۸٫ مکمل‌‌های ویتامینی مایع، مجله چکاوک. شماره ۳، ص ۱۱۱-۱۰۷٫

۴۶- گلیان، الف. و م. سالار معینی. ۱۳۷۸٫ تغذیه طیور (ترجمه)، چاپ دوم واحد آموزش و پرورش معاونت کشاورزی سازمان اقتصادی کوثر. ص ۱۵۴-۱۵۱ و ۳۵۶-۳۵۴٫

۴۷- مرتاضی، ع. ۱۳۷۶٫ اهمیت ویتامین‌ها در کاهش استرس، مجله تغذیه دام و طیور. شماره ۲۰، ص ۴۳-۳۸٫

۴۸- مصلحی، ح. ۱۳۷۶٫ بررسی سطح مطلوب مکمل‌های ویتامینی در تغذیه جوجه‌‌های گوشتی. مجله تغذیه دام و طیور. شماره ۲۱٫ پاییز. ص ۴۴-۴۱٫

۴۹- موسوی. ع، ۱۳۸۰٫ دانستنی‌‌های مواد اولیه مکمل ویتامینه، دنیای کشت و صنعت. شماره ۳، ص ۱۵٫

۵۰- نویدشاد، ب. و ع. جعفری صیادی. ۱۳۷۹٫ تغذیه دام (ترجمه)، انتشارات فرهنگ جامع. ص ۹۰-۶۷٫

۵۱- نیکخواه، ع. و ح. امانلو.۱۳۷۱٫ اصول تغذیه و خوراک دادن دام (ترجمه)، انتشارات جهاد دانشگاهی زنجان.

۵۲- نیکخواه، ع. و ر. کاظمی شیرازی. ۱۳۷۰٫ روش علمی تغذیه مرغ (تألیف)، انتشارات دانشگاه تهران. ص ۳۲-۱۴ و ۱۷۸-۱۶۰٫

۵۳- هاشمی، م. ۱۳۷۵٫ مواد معدنی و ویتامین‌ها  در تغذیه حیوانات اهلی و انسان، انتشارات فرهنگ جامع. ص ۳۵۸-۱۸۹

۵۴- یغمایی، ب. و الف. غلامحسینیان. ۱۳۶۸٫ درآمدی به زیست ‌شیمی (ترجمه)، مرکز نشر دانشگاهی تهران. ص ۱۴۳-۱۲۵٫

 فهرست منابع انگلیسی

۵۵٫ Abawi, F. G., and T. W. Sollivan, 1989. Interactions of vitamins A, D₃, E, and K in the diet of broiler chicks. Poult. Sci., 68 : 1490-1498.

۵۶٫ Aburto, A., and W. Britton, 1998. Effects and interactions of dietary levels of vitamins A and E and cholecaciferol in broiler chickens. J. Poult. Sci., 77: 666-673.

۵۷٫ Aburto, A., H. M. Edwards, and W. M. Briton, 1998. The influence of vitamin A on the utilization and amelioration of toxicity of cholecalciferol, 25- Dihdroxy cholecalciferol, and 1,25 ninydroxy cholecaciferol in young broiler chickens. J. Poult. Sci., 77: 585-593.

۵۸٫ Amakye, J., T. L. Lin, P.Y. Hester, D. Thiagarajan, B. A. Watkins, and C. C. Wu, 2000. Ascorbic acid supplementation improved antibody response to infectious bursal disease vaccination in chickens. Poult. Sci., 179: 680-688.

۵۹٫ Anonymous., 1987. Vitamin tolerance of animals . National Academ Press. Washington. D.C

۶۰٫ Anonymous., 1989. Vitamin nutrition in poultry. Haff.man-La. Roche Inc.

۶۱٫ Armstrong., D., K. Behnke, 1996. Premixing. MF-2056. Kansas. State. Uni. Department of Grain Science and Industry, P:1-8.

۶۲٫ Asaduzzaman, M., M. S. Jahan, M. R. Mondol, M. A. Islam, and A. K. Sarkar, 2005. Efficacy of different commercial vitamin–mineral premixes on productive performance of caged laying pullets. Int. Poult. Sci., 4: 589-595.

۶۳٫ Aslam, S. M., J. D. Garlcih, and M. A. Quteshi, 1998. Vitamin D deficiency alters the immume response of broiler chicks. Poult. Sci., 77: 842-849.

۶۴٫ Bains, B. S., 2001. Impaired health reduces impact of vitamins. World Poult. Vitamin special, PP: 9-11.

۶۵٫ Bains, B. S., 2002. Mycotoxins affect vitamin metabolism. World. Poult. Else., 18: 14-15.

۶۶٫ Binkley, N. C., and J. W. Suttie, 1995. Vitamin K nutrition and osteoprosis. J. Nutr., 125: 1812-1821.

۶۷٫ Blaha, J., and K. Kroesna, 1997. Effect of vitamin and electrolytes supplements on broilers performance, Slaughter value and chemical composition of meat during the heat stress. University Agricalture Praga Press, 30: 103-113.

۶۸٫ Christams, R. B., R. H. Harms, and D. R. Sloan, 1995. The absence of vitamins and trace minerals and broiler performance. J. Appl. Poult. Res., 4: 407-410.

۶۹٫ Chung, T. K., and D. H. Baker, 1990. Riboflavin requirement of chicks fed purified amino acid and conventional corn-soybean meal diets. Poult. Sci., 69: 1357-1363.

۷۰٫ Church , .D. C., and W. G.  Pound, 1995. Basic animal nutrition and feeding . 4^th ed. john Wiley and Sons , New York.

۷۱٫ Coelho, M., 1999. Vitamin stability in premix and feeds. Proceedings 13^th Annual Florida Ruminant Nutrition Symposium. Florida. University.

۷۲٫ Coelho, M. B., 1991. Vitamin stability. Feed management, 42: 5190.

۷۳٫ Coelho, M. H., 1995. Effect  of composite vitamin supplementation on broilers. J. Appl. Poult. Res., 4: 219-229.

۷۴٫ Davis, C. Y., and J. L. Sell, 1989. Immunoglobulin concentrations in serum and tissues of vitamin A deficient broiler chicks after Newcastle disease virus vaccination. Poult. Sci., 68: 136.

۷۵٫ Deyhim, F., and R. C. Tecter, 1993. Dietary vitamin and/or trarce mineral premix effects on performance, humoral mediated immunity, and carcass composition of broilers during thermoneutral and high ambient temperature distress. J. Poult. Res., 2: 347-355.

۷۶٫ Doan, B. H., 2000. Effect of different levels of dietary calcium and supplemental  vitamin C on growth, survivability, leg abnormalities, total ash in the tibia, serum calcium and phosphorus in 0-4 week old chicks under tropical conditions, livest. Res. Rural Dev., 12: 1-6.

۷۷٫ Driver, J. P., A. Atencio, G. M. Pesti, H. M. Edeards, and R. Bakalli, 2006. The effect of maternal dietary vitamin D₃ supplementation on performance and tibial dyschondroplasia of broiler chicks. Poult. Sci., 85: 39-47.

۷۸٫ Fisher, C., and K. N. Boorman, 1986. Nutrient requirement of poultry and nutritional research. Butter Warths. Inc. Kent England.

۷۹٫ Fisher, C., and K. N. Boorman, 1987. Nutrient requirement of poultry and nutritional research. Butter Warths. Inc. Kent England.

۸۰٫ Franchini, A., A. Meluzzi, S. Bertuzzi, and G. Giordani, 1988. High doses of vitamin E in the broiler diets. Archive for Geflugelk., 1: 12-16.

۸۱٫ Frigg, M., C. C. Whitehead, and S. Weber, 1992. Absense of effects of dietary tocopherol on egg yolk pigmentation. British. Poult. Sci., 33: 347-353.

۸۲٫ Fritts, C., and  S. Waldroup, 2003. Effect of source and level of vitamin D on live performance and bone development in growing broiler. J. Poult. Res., 12: 45-52.

۸۳٫ Gerald, C. S. , M. S.. Troy , D. Koehler, and M. H. Whitney, 1997. Effect of metal specific amino acid complexes and inorganic trace minerals on vitamin stability in premixes. Vet. Med. Bldg., 385:1-20.

۸۴٫ Gonnerman, W. A., S. V. Toverud, W. K. Ramp, and G. L. Mechanic, 1976. Effects of dietary vitamin D and calcium on lysyl oxidase activity in chick bone. Proc. Soc.  Exp. Diol. Med., 151:453-456.

۸۵٫ Gursu, M. F., M. Onderci, F. Gulcu, and K. Sahin, 2004. Effect of vitamin C and folic acid supplementation on serum paraoxonase activity and metabolites induced by heat stress in vivo. Else. Nutr. Res., 24: 157-164.

۸۶٫ Gwyther, M. J., P. B. Tillman, T. M. Frye, and E. L. Lentz, 1992. Comparsion of 2 levels of Vitamin supplementation for broiler. Poult. Sci., 71: 153-157.

۸۷٫ Harms, R. H., and D. S. Nelson, 1992. Research note: A lack of response to pantothenic acid supplementation to a corn and soybean meal broiler diet. Poult. Sci., 71: 1952-1954.

۸۸٫ Harms, R. H., and G. B. Russell, 2002. Betaine does improve  performance of laying hens when the diet contains adequate choline. Poult. Sci., 81: 99-101.

۸۹٫ Hassan , R. A., Y. A. Attia, and E. H. Ganzory, 2005. Growth, carcass quality and serum constituents of slow growing chicks as affected by betaine addition to diets containing different levels of choline. Int. J. Poult. Sci., 4: 840-850

۹۰٫ Hassanzadeh, M., M. Buys, E. Dewil, G. Rahimi, and E. Decuypere,1997 . The prophylatic effect of vitamin C supplementation on broiler ascites incidence and plasma thyroid hormone concentration. Avian Pathology., 26: 33-44.

۹۱٫ Idi, A., A. Permin, S. K. Jensen, and K. D. Murrell, 2007. Effect of a minor vitamin A deficiency on the course of  infection with Ascaridiagalli and the resistance of chickens. J. Helminhologia., 44: 3-9.

۹۲٫ Jarvik, G. P., N. T. Tsai, L. A. Mckintry, R. Wani, V. H. Brophy, R. J. Richter, G. D. Schellenberg, P. J. Heagerty, T. S. Hatsukami, and C. E. Furlong, 2002. Vitamin C and E intake is associated with increased praoxonase activity. Arteioscler Thromb Vasc Biol., 22: 1329-1333.

۹۳٫ Johnson, N. E., X. L. Qui, L. B. Gantz, and  E. Ross, 1995. Changes in dimensions and mechanical properties of bone in chicks fed high levels of niacin. Food and chem. Toxicul., 33: 265-271.

۹۴٫ Kassim, H., and I. Norziha, 1995. Effects of ascorbic acid supplementation in layer and broiler diets in the tropic. Asian-Aust. J. Anim. Sci., 8: 607-610.

۹۵٫ Kavita, P., H. M. Edvards, and D. H. Baker, 1997. Removal of Vitamin and trace mineral supplements from broiler finisher diets. J. Poult. Res., 6: 191-198.

۹۶٫ Keshavarz, K., 1996. The effect of different levels of Vitamin C and cholecalciferol with adequate or marginal levels of dietary calcium on performance and egg shell quality of laying hens. Poult. Sci., 75: 1227-1235.

۹۷٫ Keshavarz, K., 2003. Effect of reducing dietary protein, methionin, choline, folic acid, and vitamin B₁₂ during the late stage of the egg production cycle on performance and egg shell quality. Poult. Sci., 82: 1407-1414.

۹۸٫ Khajali, F., E. Khoshoei, and A. Moghaddam, 2006. Effect of vitamin and trace mineral withdrawal from finisher diets on growth performance and immunocompetence of broiler chickens. Br. Poult. Sci., 41: 159-162.

۹۹٫ Kuck, O., N. Sahin, and K. Sahin, 2003. Supplemental zinc and vitamin A can alleviate negative effect of heat stress in broiler chickens. J. Anim. Biol. Trace. Elem. Res., 94: 225-2350.

۱۰۰٫ Kyeong, S. R., G. M. Pesti, K. D. Roberson, and H. M.  Edwards, 1995b. The folic acid requirement of starting broiler chicks fed diets based on practical ingredients. 2. Interrelationships with dietary methionine. Poult. Sci., 74: 1456-1462.

۱۰۱٫ Kyeong, S. R., K. D. Roberson, and G. M. Pesti, 1995a. The folic acid requirements of starting broiler chicks fed diets based on practical ingredients. 1. Interrelation ships with dietary choline. Poult. Sci., 74: 1447-1455.

۱۰۲٫ Lavelle, P., Q. Lioyd, C. Gay, and R. Leach, 1994. Vitamin K deficiency does not functionally impair skeletal metabolism of laying hens and their progeny. J. Nutr., 124:  ۳۷۱-۳۷۷٫

۱۰۳٫ Lesson, S., L. J. Caston, and J. D. Summers, 1991. Response of laying hens to supplemental niacin. Poult. Sci., 71: 1231-1235.

۱۰۴٫ Lin, H., L. F. Wang, J. L. Sang, Y. M. Xie, and  R. M. Yang, 2002. Effect of dietary supplementation levels of vitamin A on the egg production and immune response of heat-stressed laying hens. Poult. Sci., 81: 458-465.

۱۰۵٫ Lohakare, J. D., J. K. Kim, M. H. Ryu, T.W. Hahn and B. J. Chae, 2005. Effects of vitamin C and vitamnin D interaction on the performance, immunity, bone characteristics of commercial broiler. J. Appl. Poult. Res., 14: 670-678.

۱۰۶٫ Lohakare, J. D., M. H. Ryu, T. W. Hahn, J. K. Lee, and B. J. Chae, 2005. Effect of supplemental  ascorbic acid on the performance and immunity of commercial broiler. J. Appl. Poult. Res., 14: 10-19.

۱۰۷٫ Maiorka, A., A. C. Laurentiz, E. Santin, L. F. Araujo, and M. Macari, 2002. Dietary vitamin or mineral mix removal during the finisher period on broiler chicken performance. J. Appl. Poult. Res., 11: 121-126.

۱۰۸٫ Marks, J., 1979. A Guide to the vitamins: Their role in heath and disease. MTP, Medical and Tech. Publishing Co., Ltd., England.

۱۰۹٫ Mayne, R. K., R. W. Else, and P. M. Hocking, 2007. High dietary concentration of biotin did not prevent food pad dermatitis in growing turkeys and external scores were poor indicators of histopathological lesions. Br. Poult. Sci., 48: 291-298.

۱۱۰٫ McDowell, L. R., 1989. Vitamin in animal nutrition. Academic Press. New York. P:486

۱۱۱٫ McNaughton, J. L., 1990. Vitamin fortification essential to poultry rations. Feed Stuffs., 27: 13-22.

۱۱۲٫ Mellor, S., 1999. The impact of vitamins on bird health and performance. World Poult. Else., 15: 50-51.

۱۱۳٫ National Research Council (NRC), 1994. Nutrient requirement of poultry. 9^th rev. ed., National Academy Press, Washington D. C.

۱۱۴٫ Nazir, M. F., 2007 .Manufaturing a quality premix. Avitech Animal Health Pvt. Ltd.

۱۱۵٫ Onderci, M., K.Sahin. N. Sahin, G. Cikim, J. Vijava, and O. Kuck, 2005. Effects of dietary combination of chromium and biotin on growth performance, carcass characteristis, and oxidative stress markers in heat- distressed Japanese quail. J. Biol. Trace. Elem. Res., 106: 36-165.

۱۱۶٫ Orban, J. I., J. A. Paterson, A. L. Sutton, and G. N. Richards, 1997. Effect of sucrose thermal oligosaccharide caramel, dietary vitamin-mineral level, and brooding temperature on growth and intestinal bacterial populations of broiler chickens. J. Poult. Sci., 76: 482-490.

۱۱۷٫ Orowski, A. A., and H. L. Classen, 1998. The study of riboflavin reguicement in broiler chicks. Int. J. Vit. Nutr. Res., 68: 316-327.

۱۱۸٫ Pesti, G. M., G. N. Rowland, and S. R. Kyeong, 1991. Folate deficiency in chicks fed diets containing practical ingredients. Poult. Sci., 70: 600-604.

۱۱۹٫ Poulsen, D. M., D. R. Thureen, and C. L. Keeler, 1998. Comparison of disease susceptibility and resistance in three lines of chickens experimentally infected with infectious laryngotracheitis virus. Poult. Sci., 77: 17-21.

۱۲۰٫ Pourreza, J., and W. K. Smith, 1998. Performance of laying hens Fed on low sulfur amino acids diets supplemented with choline and methionine. Br. Poult. Sci., 29: 605-611.

۱۲۱٫ Puthgonsiripon, U., S. E. Scheideler, J. L. Sell, and M. M. Beck, 2001. Effects of vitamin E and C supplementation on performance, invitro lymphocyte proliferation and antioxidant stutus of laying hens during heat stress. Poult. Sci, 80: 1190-1200.

۱۲۲٫ Ramarao, S. V., D. Nagalakshmi, and V. R. Redy, 2002. Feeding to minimize heat Stress. . Inter. Poult. Sci., 41: 30-33.

۱۲۳٫ Rezaei, A., M. A. Hamidi, and A. Khatoon, 1993. Effect of using different types of vitamin-mineral premixes on the performance of broiler chicks. Bang. J. Anim. Sci.,12:1-7.

۱۲۴٫ Rogerson, G., and E. Singsen, 1986. Effects of magnesium and high dietary intakes of pyridoxine on the chick. J. Poult. Sci., 55:883-891.

۱۲۵٫ Ronald, R. E., and W. O. Londen, 1999. Vitamin analysis for the health and food sciences. Bocaraton. Washington. D.C.

۱۲۶٫ Ruiz, N., and R. H. Harms, 1990. Research note: the lake of rcsponse of broiler chickens to supplemental niacin when fed a corn-soybean meal diet from 3 to 7 weeks of age. Poult. Sci., 69: 2231-2234.

۱۲۷٫ Saffar, G. H., and J. Balaha, 1996. Effect of ascorbic acid supplementation in drinking water on growth rate, feed consumption and feed efficiency of broiler chickens maintained under acute heat stress conditions, universitys Agriculture Praga Press, 41: 485-490.

۱۲۸٫ Sahin, K., 2003. Effect of chromium and ascorbic acid supplementation on growth, carcass traits, serum metabolites and antioxidant status of broiler chickens reared high ambient temperature (32). J. Nutr. Res., 23: 225-238.

۱۲۹٫ Sahin, K., and N. Sahin, 2002. Effect of chromium picolinate and ascorbic acid dietary supplementation on nitrogen and mineral excretion of laying hens reared in a low ambient temperature (7). Acta Vet. Brno., 71: 183-189.

۱۳۰٫ Sahin, K., and O. Kuck, 2001. Effect of vitamin E and selenium on performance, digestibility of nutrients, and carcass characteristics of Japanese quails reared under heat stress (34). J. Anim. Physiol. Anim. Nutr., 85: 342-348.

۱۳۱٫ Sahin, K., N. Sahin, M. Onderci, M. F. Gursu, and M. Issi, 2003. Vitamin C and E can alleviate negative effects of heat stress in Japanes quails. Food, Agriculture and Environment., 1: 244-249.

۱۳۲٫ Sahin, K., O. Kucuk, N. Sahin, and M. F. Gursu, 2002. Optimal dietary conconteration of Vitamin E for allevatin, the effect of heat stress on performance, thyroid status, ACTH and some serum metabolite and mineral concenteration in broiler. Vet. Med-Czech., 17: 110-116.

۱۳۳٫ Sahin, K., O. Kucuk, N. Sahin, and M. Sari, 2002. Effect of vitamin C and vitamin E on lipid peroxidation status, some serum hormone, metabolite, and mineral concentrations of Japanese quails reared under heat stress . Int. J. Vitamin Nutr. Res., 71: 91-100.

۱۳۴٫ SAS Institute., 2003. SAS/STAT user’s guide version 9.1 SAS Institute, USA. Inc, Cary, NC.

۱۳۵٫ Schneider, J., 1986. Vitamin stability and activity of  fat-soluble vitamins as influenced manufacturing processes. In Proceedings of the NFIA Nutrition Institute. P: 1-6.

۱۳۶٫ Sebrell, W. H., and R. S. Harris, 1967. The vitamins. 2 ed, Academic Press. New York.

۱۳۷٫ Shen, Y., R. Engberg, and K. Jakobsen, 1992. On the requirement of vitamin E in fast and slow growing chickens: Experiments with broiler and leghorn type chickens. J. Anim. Physiol. Anim. Nutr., 67: 113-122.

۱۳۸٫ Skinner, J. T., A. L. Waldroup, and P. W. Waldroup, 1992. Effects of removal of vitamins and trace mineral supplements from grower and finisher diets on live performance and carcass composition broiler. J. Appl. Poult. Res., 1: 280-286.

۱۳۹٫ Sklan, D., T. Yosefov, and A. Friedman, 1989. The effects of vitamin A, B-carotene and canthaxathin on vitamin A metabolism and immune response in the chick. J. vitamin. Nutr. Res., 59: 245.

۱۴۰٫ Squires, M. W., and E. C. Naber, 1993. Vitamin profile of eggs as indicators of nutritional status in the laying hen: Vitamin A Study. Poult. Sci., 72: 154-164.

۱۴۱٫ Summers, J. D., H. Shen, , S. Lesson, and R. J. Julian, 1984. Influence of vitamin deficiency and level of dietary protein on incidence of leg problems in broiler chicks. Poult. Sci., 63: 1115-1121.

۱۴۲٫ Suttie, J. W.,1987. Recent advances in hepatic vitamin K metabolism and function. Hepatology, 7: 367.

۱۴۳٫ Svendsen, O. L., and G. M. Weber, 2001. Optimum vitamin nutrition. World. Poult., Vitamin Special. pp: 4-6.

۱۴۴٫ Swain, B. K., and T. S. Johri, 2000. Effect of supplemental methionine, betaine and their combinations on the performance and immune response of broilers. Br. Poult. Sci., 41: 83-88.

۱۴۵٫ Tarana, I., 1999. Optimun vitamin supplememtation in broiler. Int. Poult. Sci., 78: 104-106.

۱۴۶٫ Tavear, G., and A. Vengust, 2007. Stability of vitamins in premixes. Anim. Feed Sci. Technol., 132: 148-154.

۱۴۷٫ Vathana, S., K. Kang, C. P. Loan, G. Thinggaard, J. D. Kabasa, and U. Meulen, 2002. Effect of vitamin C supplementation on performance of broiler chinkens in Cambodia. conference on international agricultural research for development,witzenhausen.

۱۴۸٫ Waldroup, P. W., H. M. Hellwig, G. K. Spencer, N. K. Smith, B. I. Fancher, M. E. Jackson, Z. B. Johnson, and T. L. Goodwin, 1985. The effects of increased levels of niacin supplementation on growth rate and carcass composition of broiler chickens. Poult. Sci., 64: 1777-1781.

۱۴۹٫ Ward, N. E., J. E. Jones, and D.V. Maurice, 1986. Vitamin B₁₂ nutriture of chickens fed raw soybean meal. Poult. Sci., 65: 106-113.

۱۵۰٫ Whitehead, C. C., 1993.Vitamin supplementation of cereal diets for Poultry. Anim. Feed Sci. Technol., 45: 81-95.

۱۵۱٫ Whitehead, C. C., 2002. Update on vitamin and trace mineral requirment for poultry. Proceeding of the 2^nd symposium of WPSA IRAN Branch.

۱۵۲٫ Whitehead, C. C., and J. I. Portsmouth, 1989. Vitamin requirment and allowance for poultry. in recent advances in animal nutrition. Butter Worth, London.

۱۵۳٫ Whitehead, C. C., H. A. Cormack, L. Teir, and R. H. Fleming, 2004. High vitamin D₃ requirements in broiler for bone quality and prevention of tibial dyschondroplasia and interaction with dietary calcium, available phosphorus and vitamin A. Br. Poult. Sci., 45: 425-436.

۱۵۴٫ Wilson, H. R., 1997. Effects of maternal nutrition on hatchability. Poult. Sci., 76: 134-143.

۱۵۵٫ Workel, H. A., 1998. Choline the rediscovers vitamin. World. Poult. Else., 14: 22-25.

۱۶۲٫ Yegani, M., M. Richard, A. Nilipour, and D. Butcher, 2001. Vitamin C practical application in modern poultry production. World. Poult., 17: 18-19.

 

چکیده

تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر سطوح مختلف مکمل ویتامینی (صفر، ۱/۰، ۲۵/۰ و ۴/۰ درصد) و سه کارخانه متفاوت (۱، ۲ و ۳) در جوجه‌های گوشتی انجام گرفت. در این آزمایش از ۵۴۰  قطعه جوجه خروس گوشتی سویه راس ۳۰۸ از ۴۹-۱ روزگی استفاده شد. آزمایش به صورت فاکتوریل ۴۳ بر پایه طرح کاملاً تصادفی با ۱۲ تیمار، ۳ تکرار و در هر تکرار ۱۵ قطعه جوجه خروس انجام شد. صفات مورد اندازه‌گیری شامل خوراک مصرفی، افزایش وزن بدن، ضریب تبدیل غذایی، وزن لاشه خالص، ران‌ها، سینه، کبد، قلب و چربی حفره شکمی بودند. نتایج نشان دادند، خوراک مصرفی تیمارهای مختلف تفاوت معنی‌‌داری با هم نداشتند. افزایش وزن بدن در تیمارهای مختلف فقط از نظر سطوح مکمل ویتامینی در دوره ۴۲-۲۲ (۰۱/۰p<) و ۴۹-۱ (۰۵/۰p<) روزگی تفاوت معنی‌‌داری داشت. مقایسه میانگین تیمارهای مختلف حاکی از آن بود که تیمار شاهد کمترین مقدار افزایش وزن و سطوح ۴/۰ و ۲۵/۰ درصد بیشترین افزایش وزن را داشتند. ضریب تبدیل غذایی تیمارهای مختلف از لحاظ سطوح مکمل ویتامینی در دوره ۴۲-۲۲ و ۴۹-۱ (۰۱/۰p<) روزگی تفاوت معنی‌‌داری نشان داد. نتایج حاکی از آن بود که ضریب تبدیل غذایی تیمار شاهد بیشتر و سطح ۲۵/۰ درصد کمتر از بقیه تیمارها بود. تیمارهای مختلف در راندمان لاشه خالص (۰۱/۰p<) و فقط در مقدار مکمل ویتامینی اختلاف معنی‌‌داری داشتند. مقایسه میانگین‌ تیمارها نشان داد که سطح ۲۵/۰ درصد بیشترین و تیمار شاهد کمترین بازده را دارا بودند. اثر کارخانه‌‌های مختلف تولیدکننده مکمل ویتامینی و اثرات متقابل مقدار مکمل ویتامینی و کارخانه تولیدکننده مکمل ویتامینی در مورد هیچ یک از صفات عملکرد و لاشه معنی‌دار نبودند. از نتایج این مطالعه به نظر می‌رسد، افزودن سطح ۱/۰ درصد مکمل ویتامینی به جیره جوجه‌های گوشتی در دوره رشد در حمایت از عملکرد آنها کافی باشد.

مقدمه

در سالیانی نه چندان دور، بسیاری از مردم در منازل خود مرغ و ماکیان پرورش داده و در صورت لزوم یکی از آنها را برای مصرف ذبح می‌کردند، اما با افزایش روز افزون جمعیت و توسعه زندگی شهری و صنعتی، امکان استفاده از روش‌های سنتی پرورش مرغ برای تامین نیاز مصرف‌کنندگان وجود ندارد، از طرفی، نمی‌توان منتظر ماند یک مرغ روال طبیعی و طولانی خود برای رشد مناسب را طی کند.

در این میان، مرغداری‌های صنعتی راه تبدیل جوجه‌های یک‌روزه به مرغی با وزن مناسب کشتار را کوتاه کرده‌اند. امروزه به کمک داروها و مکمل‌های غذایی برای تبدیل جوجه تازه از تخم درآمده به یک مرغ، بین ۵۰ ـ‌ ۴۵ روز بیشتر زمان لازم نیست. از طرفی، بدون تردید، بهبود تغذیه و پیشرفت‌های ژنتیکی از دلایل اصلی و انکارناپذیر در خصوص کسب نتایج شگفت‌انگیز در زمینه پرورش طیور هستند. از بین عوامل سه‌گانه مذکور، وضعیت تغذیه گله، ویژگی‌های دیگری داشته و کاملاً تحت تاثیر مدیریت واحد پرورشی می‌باشد. چه‌بسا یک مرغدار با انتخاب یک منطقه بسیار مساعد برای پرورش طیور و بهترین جوجه یک‌روزه، به دلیل بی‌توجهی به امر بسیار حساس تغذیه، به عملکرد مطلوب نرسیده و حتی متحمل  خسارت نیز شود. آنچه که امروزه بر همه مسلم می‌باشد، این است که سیستم تغذیه گله‌های طیور در کشور ایران مناسب نبوده و از نظر ضریب تبدیل غذایی و بازده غذایی فاصله زیادی با معیارهای جهانی دارد. علت اصلی این امر چنین ارزیابی می‌شود که صرف نظر از تعداد محدودی از واحدها که تحت نظر کارشناسان تغذیه طیور، گله‌های خود را پرورش می‌دهند، در اکثر موارد مرغداران با استفاده از یک سری فرمول‌های مشخص که سال‌ها پیش تنظیم شده‌اند و قابلیت تطبیق با شرایط امروزی را ندارد، جهت تهیه خوراک استفاده می‌کنند. علاوه بر این، استفاده از چند ماده غذایی محدود مانند ذرت و سویا، بدون کنترل کیفی و نیز عدم دسترسی به نوآوری‌های موجود و اطلاعات روزآمد در خصوص تغذیه و عدم استفاده از فن‌آوری‌های جدید تهیه خوراک و غیره، همگی عواملی هستند که سالیان متمادی است سایه آنها بر صنعت طیور ایران سنگینی کرده و خسارات جبران‌ناپذیری متوجه مرغداری ایران کرده است (۱۵۸).

با این اوصاف در واحدهای پرورش مرغ ۷۵-۷۰ درصد هزینه‌های پرورشی را خوراک تشکیل می‌دهد (۵۲)، که از این مقدار، ۰۸/۰ درصد از وزن خوراک و ۲ درصد از هزینه آن را ویتامین‌ها به خود اختصاص می‌دهند، اما به دلیل نقش بسیار مهم در اعمال متابولیکی بدن نیازمند توجه ویژه‌ای در جیره‌نویسی و تغذیه طیور می‌باشند (۱۱۱).

در صنعت، ویتامین‌ها بدون استثنا توسط فرآیندهای شیمیایی و میکروبی تولید می‌شوند (۲). زمان تأسیس اولین کارخانه خوراک دام در کشور به اوایل دهه ۱۳۳۰ باز  می‌گردد، اما تاریخ دقیق آن مورد اختلاف بوده و از سال ۱۳۳۳ تا سال ۱۳۳۷ ذکر شده است. با تحقیقات بیشتر سال‌های ۱۳۳۴ تا ۱۳۳۵ را به عنوان تاریخ تأسیس اولین کارخانه خوراک دام (پارس) می‌توان قبول کرد. قبل از واردات ویتامین‌ها و مواد معدنی، از یونجه خشک به عنوان منبع تأمین ویتامین‌ها به مقدار ۴-۳ درصد در جیره طیور استفاده می‌شد. تا اینکه از سال ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۲ مواد معدنی و ویتامینی به صورت مکمل از کشورهای دیگر وارد شد. در سال ۱۳۴۵ شرکت سهامی خوراک دام پارس تأسیس شد. تا سال ۱۳۵۲ کارخانه‌های تولید خوراک فقط در تهران تاسیس شده و پس از آن در شهرستان‌ها نیز کارخانه‌هایی شروع به فعالیت کردند (۱۵۸).

در بین مواد مغذی، ویتامین‌ها و مواد معدنی کم‌مصرف نقش مهمی به عهده دارند، زیرا به طور اساسی و جدی در سوخت‌وساز سایر مواد غذایی و اعمال حیاتی بافت‌ها و ارگان‌های بدن تاثیر می‌گذارند. آنها سبب بهبود اعمال حیاتی بدن گشته و سلامتی حیوان را به نحو مطلوب تأمین کرده و به کارآیی بدن برای بالا رفتن تولید کمک می‌کنند. کمبود ویتامین‌ها در جیره‌های غذایی طیور علاوه بر اختلال در فعالیت‌های حیاتی و عمومی، منجر به عوارض و بیماری‌های مختلف بالینی و تحت بالینی می‌شود.

امروزه هدف از اصلاح سویه جوجه‌های گوشتی، افزایش قدرت تولید آنها است، ولی باید توجه داشت که این امر به مرور سبب تغییرات متابولیکی و فیزیولوژیکی آنها شده و نیاز به تمام یا پاره‌ای از مواد غذایی را به طور محسوسی تغییر و افزایش داده است. غفلت و اشتباه در تهیه جیره‌های غذایی، به خصوص از نظر ویتامین‌ها و املاح، سبب ایجاد نارسایی‌ها و عوارض متابولیکی و یا بیماری‌های مختلف در طیور می‌گردد (۳۷).

در چند سال اخیر برای بررسی و تعیین مقدار واقعی احتیاجات ویتامینی طیور گوشتی سعی فراوانی صورت گرفته است. با تعیین نیاز واقعی، از هدر رفتن سرمایه و تحمیل مخارج مازاد جلوگیری می‌شود زیاد بودن ویتامین‌ها در جیره غذایی طیور اگر چه ممکن است سبب بهبود در افزایش تولید گردد ولی مستلزم هزینه‌های بیشتری خواهد بود (۳۷).

با توجه به اینکه ویتامین‌ها از اقلام وارداتی بوده و ارزبری زیادی دارند، لذا یافتن راهی برای کاهش هزینه‌های خوراک و بالا بردن سود نهایی می‌تواند یکی از اهداف تحقیق حاضر باشد.

در ضمن شرکت‌های تولیدکننده ویتامین‌ها، در کاتولوگ‌های خود مقادیری را برای تامین احتیاجات ویتامینی جوجه‌های گوشتی ارایه کرده‌اند که متفاوت با مقادیر انجمن ملی تحقیقات (۱۹۹۴) می‌باشد. این نکته قابل بررسی است که آیا رعایت مقادیر پیشنهادی آنها واقعاً ضروری بوده و تولیدات کارخانه‌های مختلف تفاوتی با همدیگر دارند یا نه.

همچنین در این تحقیق سعی بر یافتن سطح مطلوب مکمل ویتامینی و سطوح بالا و پایین به‌وجود آورنده عوارض متابولیکی می‌باشد.

۱-۱- ویتامین‌ها

ویتامین‌ها، ترکیباتی آلی غیر از کربوهیدرات، لیپید و پروتئین‌ها هستند که در طبیعت توسط تک‌‌یاخته‌ها، گیاهان و سلول‌های پاره‌ای از جانداران تکامل یافته ساخته می‌شوند (۳۹). ویتامین‌ از واژه Vitamine (به معنای آمین‌‌های حیاتی)، توسط کاسمیرفونک[۱] برای بیان عوامل ضروری خوراک که حاوی نیتروژن آمینی بودند، استفاده شد. امروزه تشخیص داده شده است که تنها تعداد کمی از این ویتامین‌ها حاوی ازت ‌آمینی هستند، لذا این واژه به Vitamin تبدیل شد که به صورت جهانی به عنوان نام این گروه از مواد مغذی پذیرفته شده است (۲۳). ویتامین‌ها به مقدار کم برای حفظ سلامتی، زنده ماندن، رشد و تولید ضروری هستند. نیاز طیور به این مواد کم بوده، ولی وقتی جیره از نظر این مواد کمبود داشته باشد، عوارض ناشی از کمبود به مرور زمان بروز خواهد کرد (۱۳، ۴۹، ۵۲، ۷۱ و ۱۱۰).

بر اساس تعریف، ویتامین‌ها موادی هستند که توسط دام ساخته نشده و بایستی از طریق جیره تأمین شوند. بعضی استثنا‌ها در میان ویتامین‌ها وجود دارد، به عنوان مثال ویتامین‌D  توسط تابش اشعه ‌فرابنفش در سطح پوست تولید شده و نیاسین[۲] تا حدودی می‌تواند از تریپتوفان ساخته شود (۲۳)، یا اینکه ویتامین ‌C می‌تواند توسط طیور ساخته شود (۱۱۰ و ۱۴۳). در کل سیزده ویتامین برای طیور ضروری شناخته شده که مقادیر متفاوتی از آنها در مواد غذایی وجود دارد. مواد غذایی استفاده شده در جیره‌ ها، دارای تمامی ویتامین‌ها نیستند. بعضی از این مواد در مقایسه با بقیه، غنی از یک یا چند ویتامین بوده ولی کامل نمی‌باشند (۴۳). ویتامین‌ها اگرچه شباهت شیمیایی کمی به یکدیگر دارند، اما به علت اینکه ترکیبات غذایی ضروری و با عمل کلی مشابهی بوده، در یک گروه طبقه‌بندی می‌شوند (۵).

این مواد در ۳۰ واکنش متابولیسمی شرکت کرده و برای کارآیی بهتر چرخه کربس[۳] ضروری هستند (۷۱ و ۱۰۸). ویتامین‌ها بیشتر به عنوان کوآنزیم[۴] یا تنظیم‌کننده متابولیسم عمل می‌کند (۶ و ۲۲). مرغ‌ها در تشخیص تعدادی از ویتامین‌ها نقش عمده‌ای ایفا کرده‌اند (۲۳ و ۵۲). اگر چه کشف ویتامین‌ها به آغاز قرن بیستم بر می‌گردد، اما رابطه برخی بیماری‌ها با کمبود‌های جیره‌‌ای از مدت‌ها پیش از این مشخص شده است. به عنوان مثال اثر آبلیمو در درمان و پیشگیری از عارضه اسکوری از آغاز قرن هفدهم شناخته شده است. برخی ترکیبات پس از متحمل شدن تغییر شیمیایی به عنوان ویتامین‌ عمل می‌نمایند که به عنوان پیش‌ساز ویتامین‌ یا پرو ویتامین‌ تعریف می‌شوند (۱۲ و ۵۰).

۱-۲- ویتامین‌های صنعتی

در گذشته ویتامین‌ها از منابع طبیعی بدست می‌آمدند، مثلاً پیش ساز ویتامین ‌A را از هویج یا ذرت، ویتامین ‌C را از مرکبات و ویتامین ‌E را از یونجه و علوفه سبز و امثال آن استخراج می‌کردند. ولی امروزه با پیشرفت علم شیمی، تکنولوژی و داروسازی، تمام ویتامین‌های مورد مصرف انسان و دام را در کارخانه‌های ویتامین‌‌سازی به وسیله روش‌های شیمیایی یا با استفاده از روش‌های میکروبیولوژی بدست ‌آورده و با اضافه کردن آنها به غذای دام و طیور کمبودهای مواد اولیه طبیعی را برطرف و جیره‌های غذایی را از هر نظر متعادل می‌کنند (۳۴ و ۱۴۰). ویتامین‌های ساخته شده در آزمایشگاه از لحاظ فعالیت بیولوژیکی درست مانند ویتامین‌های موجود در طبیعت هستند (۱۳).

روش صنعتی ساخت ویتامین‌ها دارای مزایای زیر است:

۱ـ با توجه به نیاز بالا، می‌توان هر نوع ویتامینی را بدون محدودیت استفاده از منابع طبیعی، تهیه نمود.

۲ـ این ویتامین‌ها عیناً دارای اثرات بیولوژیکی[۵] و فیزیولوژیکی[۶] ویتامین‌های طبیعی می‌باشند (۱۳ و ۳۴).

۳ـ چون هر نوع دام به یک ترکیب معینی از ویتامین‌های خاص احتیاج دارد، با مطالعاتی که در مورد احتیاجات دام وطیور انجام گرفته است، در روش ساخت ویتامین‌های صنعتی برای هر نوع دام، ترکیب ویتامینی مورد احتیاج بدن همان نوع دام ساخته می‌شود، به عنوان مثال دام‌‌ها به ویتامین ‌_۲D  و طیور به ویتامین ‌_۳D احتیاج دارند.

۴ـ ویتامین‌های طبیعی دارای ثبات کمی هستند، در حالی که ویتامین‌های سنتتیک به علت اضافه نمودن مواد خاص، مانند پوشش‌‌دار نمودن آنها و استفاده از آنتی‌‌اکسیدان‌‌ها دارای ثبات بیشتری هستند (۳۴ و ۳۶).

۵ـ از نظر اقتصادی روش تهیه ویتامین‌ها به طریق صنعتی به مراتب ارزان‌‌تر از تهیه آنها به روش طبیعی است (۳۴).

۱-۳- احتیاجات ویتامینی طیور

احتیاجات ویتامینی طیور ثابت نبوده و بر اساس افزایش عملکرد، سویه، تغییر در سیستم تغذیه و تولید طیور فرق می‌کند. پژوهشگران با اشاره به دامنه وسیع وظایف متابولیسمی ویتامین‌ها و نقش آنها به عنوان کوفاکتور[۷] در واکنش‌های حد واسط متابولیسمی، اظهار داشته‌اند که احتیاجات منتشر شده توسط انجمن ملی تحقیقات[۸] (۱۹۹۴، NRC) بر اساس حداقل احتیاجات، به منظور حفظ سوخت‌ و ‌ساز طبیعی پرنده، یعنی جلوگیری از بروز علایم کمبود می‌باشد، اما چنین سطحی از ویتامین‌ها الزاماً نیاز پرنده را تحت فشارهای متابولیسمی مختلف همچون رشد سریع، بیماری و تنش برآورد نمی‌سازد. درسطوح بالایی از تولید، جهت پیشگیری از بروز عوارض متابولیسمی الزاماً بایستی ارقام احتیاجات ویتامینی مورد ارزیابی قرار گرفته (۱۱۲)، و به روز رسانی منظم صورت پذیرد (۱۴۳ و ۱۵۱).

آزمایش‌هایی در مورد احتیاجات ویتامین‌های ضروری به منظور افزایش وزن و ضریب تبدیل غذایی مطلوب انجام گرفته و پیشنهاد گردیده که میزان احتیاجات، بالاتر از مقادیر پیشنهادی توسط انجمن ملی تحقیقات (۱۹۹۴، NRC) هستند (۱۱۳). از مطالعات اخیر چنین استنباط می‌شود که سطوح تغذیه مورد نیاز برای رشد، کارآیی مواد غذایی، تولید تخم‌مرغ و تولید مجدد، ممکن است برای مصونیت عادی و نیز بالا بردن مقاومت حیوان در مقابل بیماری کافی نباشد، از طرفی احتیاجات مواد مغذی ممکن است در اثر بهبود مصرف خوراک تغییر کند (۷۳). به عنوان مثال، جوجه‌های گوشتی[۹] با سرعت رشد بالاتر نسبت به سویه‌های قدیمی‌‌تر، نیاسین بیشتری نیاز دارند. همچنین برای تأمین ویتامین‌های مورد نیاز، بایستی از مقدار ویتامینی که اجزای جیره تأمین می‌کنند، صرف ‌نظر گردد (۷۳ و ۱۴۸).

متخصصین تغذیه کاربردی، ۲ تا ۱۰ برابر احتیاجات توصیه شده توسط توسط انجمن ملی تحقیقات (۱۹۹۴، NRC) را به جیره‌ها اضافه می‌کنند (۱۱۱). البته بایستی توجه کرد که بالا رفتن میزان ویتامین، هزینه خوراک را نیز ‌افزایش می‌دهد (۴۸). شیوه‌های نوین تولید در صنعت طیور و به‌گزینی‌‌های[۱۰] مستمر ژنتیکی عوامل بسیار مهمی هستند که موجب بروز تغییراتی در نیاز‌های تغذیه‌ای سویه‌های پرورشی جدید شده‌اند. ثمره آن برای تولید‌کننده، دستیابی به رشد سریع در سنین پایین‌‌تر، با استفاده از غذای کمتر می‌باشد (۴۵ و ۷۳).

چند نکته خیلی مهم در مورد عدم تطابق موارد پیشنهادی توسط انجمن ملی تحقیقات و احتیاج واقعی طیور عبارتند از:

۱) این مطالعات سال‌‌ها پیش انجام شده و بازگوکننده نیاز ژنوتیپ‌های جدید نمی‌باشند.

۲) پرنده‌ها در مواجهه با موارد تنش‌زا، مقدار بیشتری ویتامین نیاز دارند.

۳) برای شرایط نامطلوب محیطی، میزانی برآورد نشده است.

۴) میزان افت ویتامین‌ها، تحت شرایط نامساعد نگهداری در نظر گرفته نشده است.

۵) مقادیری برای افت ویتامین‌ها در طی تهیه خوراک لحاظ نشده است (۱۵۱ و ۱۵۸).

مرغ‌ها بنا به برخی علل به کمبودهای ویتامینی حساس بوده که عمده‌ترین آنها عبارتند از:

۱ ـ آنها بهره اندک و یا هیچ سودی از ساخت میکروبی ویتامین‌ها در دستگاه گوارش خود نمی‌برند، با این وجود میکروب‌های دستگاه گوارش برای مصرف ویتامین‌ جیره‌‌ای با میزبان رقابت کرده و جوجه‌ها را تحت تنش شدید قرار می‌دهند.

۲ـ مرغ‌ها نیاز بالایی به ویتامین‌ها، به عنوان کاتالیزکننده‌های وظایف حیاتی بدن دارند.

۳ـ به واسطه شرایط مدیریتی مدرن، تنش‌های فراوانی بر پرندگان وارد شده که این خود می‌تواند نیازهای ویتامینی‌ آنها را افزایش دهد (۱۲، ۲۳ و ۶۲).

عوامل متعددی باعث کمبود ویتامین‌ها در طیور می‌شوند که عبارتند از:

۱ـ کمبود ویتامین‌های لازم در مواد اولیه مورد استفاده در جیره.

 به طور مثال وقتی برای تامین انرژی جیره از گندم استفاده می‌شود، احتیاج به افزودن مقدار بیشتری ویتامین A بوده و همچنین هنگام وجود ذرت و یا چربی در جیره، احتیاج به ویتامین E بیشتر می‌گردد.

۲ـ کمبود ویتامین و املاح لازم در مکمل‌هایی که به جیره اضافه می‌گردند.

۳ـ کیفیت و نوع ویتامین.

 بعضی از ترکیبات ویتامینی بهتر از برخی دیگر در طیور مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال نوع _۳D  ویتامین D در طیور مناسب‌تر از ترکیبات دیگر است.

۴ـ عدم تعادل مواد غذایی در فرمول.

 مانند نسبت کلسیم و فسفر و اثر آنها بر ویتامینD ، همچنین نسبت پروتئین‌ها و اثر آن بر ویتامین _۶B.

۵ـ وجود مواد ناسازگار با ویتامین‌ها در جیره غذایی، که می‌توان به ناسازگاری آویدین[۱۱] با بیوتین[۱۲] اشاره کرد.

۶ـ آلودگی غذا با قارچ‌ها.

۷ـ وجود بیماری‌های گوارشی و کاهش‌‌دهنده اشتها، سبب اختلال در جذب غذا می‌گردد، که می‌توان از کوکسیدیوز، تورم روده و آلودگی انگلی نام برد.

۸ـ از بین رفتن ویتامین‌ها در مراحل تهیه، ذخیره و پلت کردن نامناسب غذا.

۹ـ اختلافات ژنتیکی طیور.

به عنوان مثال، سویه‌های سنگین و گوشتی به ویتامین E بیشتری نسبت به سویه‌های سبک‌ دارند.

۱۰ـ برخی از ویتامین‌ها می‌توانند بر روی میزان احتیاج برخی دیگر از ویتامین‌ها اثر مثبت یا منفی داشته باشند، به عنوان مثال زیاد بودن ویتامین A در جیره سبب کاهش ویتامینE  در کبد می‌شود.

۱۱ـ کمبود بعضی از ویتامین‌ها در سن معینی ظاهر می‌گردد (۳۳ و ۳۷).

 

۱-۴- سطح تحمل دامها نسبت به ویتامین‌ها

در مورد مصرف هر ماده غذایی، بخصوص املاح معدنی و ویتامین‌ها محدوده‌‌ای وجود دارد. مقادیر زیر این محدوده به طور واضح ناکافی بوده، و به تظاهر علایم بالینی بیماری در اثر کمبود منجر شده، و بالای این محدوده، بیشتر از ظرفیت متابولیک بدن است، که علایم نامطلوب فیزیولوژیکی مسمومیت در آنها ایجاد می‌شود (۱، ۱۳ و ۱۱۰).

سطح مصرف ویتامین‌ها به منظور جلوگیری از برخی نقایص بالاست، ولی گاهاً سطوح پایین‌‌تر مصرف نیز سبب مسمومیت می‌شود، که می‌توان از آن به سطح تحمل تعبیر کرد. به عبارت دیگر سطح تحمل[۱۳] به مفهوم عدم وجود اثرات زیان‌‌آور ویتامین‌ها به هنگام مصرف بیش از نیاز، جهت جلوگیری از ناهنجاری‌‌های تغذیه‌ای می‌باشد. درک دامنه تحمل هر ویتامین‌ برای سلامت و تغذیه کافی دام‌های اهلی و آزمایشگاهی مهم بوده و به منظور تأمین سلامت مطلوب دام، ویتامین مصرفی بایستی در دامنه به خصوصی نگهداری شود. به هر حال مفهوم سطح تحمل ویتامین،‌ سطوحی از ویتامین را شامل می‌شود که از بیماری‌ها جلوگیری کرده و در عین حال علایمی از مسمومیت مشاهده نشود (۱۱۰).

۱-۵- نقش ویتامین‌ها در شرایط تنش

تحقیقات اخیر، بیشتر در شناسایی تاثیر ویتامین‌ها در تقلیل عوامل تنش تحت شرایط متراکم پرورشی بوده است. کاربرد ویتامین‌ها و نقش احتمالی آنان در کاهش تنش بسیار موثر و مفید بوده است (۴۷). نقش اسید اسکوربیک[۱۴] در تخفیف تنش دمایی ثابت شده است. اثر ویتامین ‌E در افزایش بازتاب ایمنی بدن نیز به خوبی تایید گردیده است (۴۷، ۱۵۱ و ۱۵۸). همچنین بهبود عملکرد مرغ های تحت تنش گرمایی در پاسخ به سطوح بالای ویتامین A و E مشاهده شده است (۱۰۴ و ۱۲۱).

گوشت طیور به صورت لاشه کامل یا فرآیند شده، در طول مراحل نگهداری، مستعد فساد بوده و در مناطق گرمسیری در نتیجه افزایش واکنش‌های بیوشیمیایی، این امر با سرعت بیشتری حادث می‌گردد. بررسی‌‌های متعدد نشان داده است که افزایش ویتامین ‌E در جیره طیور سبب بهبود کیفیت گوشت تازه، منجمد و چربی مرغ در برابر اتواکسیداسیون[۱۵] می‌شود. مطابق با این نتایج، میزان ۴۰۰ میلی‌گرم ویتامین ‌E در هر کیلوگرم خوراک یا بیشتر از آن دارای اثر نگهدارنده بر روی طعم، چربی و بوی لاشه است (۴۲).

 

۱-۶- مقادیر طبیعی ویتامین‌ها در خوراک

تحقیقات نشان می‌دهد که احتیاجات پرنده به بیوتین و نیاسین از مقادیر موجود در توسط انجمن ملی تحقیقات (۱۹۹۴) به مراتب بیشتر بوده، و هنگام تجزیه شیمیایی خوراک‌های کامل، ممکن است مقدار بیوتین آنها کافی به نظر برسد، اما قابل استفاده بودن اندک آن در برخی غلات منجر به کمبود این ویتامین‌ شده، و نیاز به افزودن آن به صورت مکمل می‌باشد (۱۱۳). بر عکس، احتیاجات ریبوفلاوین[۱۶] در شرایط معمولی تغییری نکرده، اما هنگام تنش گرمایی دو برابر می‌شود (۱۵۱).

۱-۷- اثرات متقابل بین ویتامین‌ها

اثر متقابل[۱۷] بین ویتامین‌ها امری عادی بوده و اشکال متعددی دارد (۷۳). شواهدی از وجود اثر متقابل میان ویتامین‌ها وجود داشته، که معنی‌دار بودن چنین اثراتی در سطح طبیعی، استفاده از آنها کاملاً مشخص نشده است. هنگام استفاده از سطوح بسیار بالای ویتامین ‌A (بیشتر از ۶۰۰۰۰ واحد بین‌المللی در کیلوگرم)، میزان ویتامین‌های A، D، E و K پلاسما کاهش می‌یابد (۲۳ و ۵۶).

ویتامین‌های گروه B به عنوان تنظیم‌کننده‌‌های متابولیسمی، مسیرهای متعددی (حد واسط) را تحت پوشش قرار می‌دهند. کولین[۱۸] و اسید فولیک[۱۹] مستقیماً در متابولیسم گروه‌های متیل اثر داشته و فقدان یکی از آنها منجر به افزایش احتیاج به دیگری می‌گردد (۱۰۱، ۱۱۸ و ۱۴۴). ارتباط مشابهی نیز بین اسید پنتوتنیک[۲۰] و ویتامین _۱۲B وجود دارد (۳۷، ۵۵، ۵۶، ۷۳، ۸۷ و ۱۳۶). افزودن مقادیر زیادی از ویتامین‌های گروه B باعث کاهش جذب بیوتین می‌شود (۱۰۱ و ۱۵۲).

 

۱-۸- تقسیم‌بندی ویتامین‌ها

اصولاً ویتامین‌ها بر اساس قابلیت انحلال در چربی یا آب به دو گروه تقسیم می‌شوند. گروه محلول در چربی، شامل ویتامین‌های A، D، E و K می‌باشند. حال آنکه ویتامین‌های _۱B، _۲B، _۶B، _۱۲B،C ، نیاسین، اسید پنتوتنیک، اسید فولیک، بیوتین و کولین در گروه ویتامین‌های محلول در آب جای می‌گیرند (۱۳، ۲۳، ۱۴۳ و ۱۵۸).

۱-۹- ویتامین‌های محلول در چربی[۲۱]

این گروه از ویتامین‌ها، ترکیبات غیرقطبی[۲۲] و آبگریزی هستند که به همراه لیپیدها در مواد خوراکی دیده شده، بنابراین همانند چربی‌‌های جیره، از طریق مکانیسم مشابهی هضم و جذب می‌شوند. شرایط مناسب برای جذب لیپیدها برای جذب ویتامین‌های محلول در چربی نیز مطلوب بوده، عکس این حالت نیز صادق است. در چند روز اول، جوجه‌ها با ویتامین‌های محلول در چربی با منشای مادری نیاز خود را برطرف کرده و قادر به استفاده از این ویتامین‌ها از طریق خوراک نیستند. ویتامین‌های محلول در چربی به میزان قابل توجهی در بدن دام ذخیره می‌شوند. این ویتامین‌ها از طریق صفرا و مدفوع دفع می‌شوند. مازاد بر نیاز ویتامین‌های A وD می‌تواند مشکلات عمده ‌ای بدنبال داشته باشد (۱، ۲۳، ۵۱، ۶۴، ۷۰ و ۱۱۰).

ویتامین‌های محلول در چربی دارای کربن، هیدروژن و اکسیژن می‌باشند. معمولاً به صورت پرو ویتامین[۲۳] در گیاهان وجود دارند که در بدن طیور به سرعت تبدیل به ویتامین حقیقی می‌شوند. از بین ویتامین‌های محلول در چربی فقط ویتامین K در دستگاه گوارش بوسیله میکروارگانیسم‌ها ساخته می‌شود (۴۳ و ۱۱۰). بیماری‌های کبدی ممکن است بر جذب این ویتامین‌ها اثر سویی داشته باشند (۱۶). احتیاجات بیشتر ویتامین‌ها بر حسب میلی‌گرم در کیلوگرم جیره غذایی تعیین می‌شود. ویتامین‌های A، D و E از این قاعده مستثنی بوده و معمولاً احتیاجات آنها را برحسب واحد بین‌المللی بیان می‌کنند (۱۱۳).

با این اوصاف، ویتامین‌های محلول در چربی اعمال مختلفی را انجام می‌دهند که به صورت مختصر به وظایف، احتیاجات، آثار کمبود و غیره هر یک از آنها اشاره می‌شود.

۱-۱۰- ویتامین A

ویتامین A به همین شکل در گیاهان وجود نداشته، و در قالب برخی پیش‌‌سازهای  کاروتنوییدی[۲۴] قابل تبدیل به ویتامین A موجود است. از حدود حداقل ۶۰۰ کاروتنویید طبیعی شناخته شده‌، تنها تعداد محدودی از آنها پیش‌ساز ویتامین هستند (۵۰، ۵۹ و۱۱۰). پالمیتات[۲۵] و استات رتینول شکل تجاری این ویتامین است (۳۷ و ۴۹). سه ترکیب الکلی (رتینول)[۲۶]، آلدییدی (رتینال)[۲۷]، اسیدی (اسید رتینوییک)[۲۸] ویتامین A و پاره‌ای از ایزومرهای فضایی آن، عملکردی مشابه با ویتامین A برای مرغ و سایر حیوانات دارند. رتینول مهم‌ترین فرم ویتامین A بوده که بیشترین فعالیت را دارد. رتینال آلدیید و اسید رتینوییک هر دو از رتینول منشای گرفته‌اند. رتینال آلدیید قادر به انجام تمام اعمال صورت گرفته توسط رتینول بوده، ولی اسید رتینوییک در فرآیندهایی نظیر تولیدمثل، نمی‌تواند نقش ایفا کند (۲۳، ۵۳ و ۱۳۶).

این ویتامین یک ماده جامد بلوری زرد کمرنگ و نامحلول در آب بوده که با قرار گرفتن در معرض هوا و نور به سهولت تخریب می‌شود (۳۵ و ۵۰). نقطه ذوب ویتامین A، ۶۱-۵۶ درجه ‌سانتی‌گراد بوده، دارای رطوبت ۷ درصد و جرم مخصوص ۶/۰- ۵/۰ گرم در سانتی‌متر ‌مکعب است (۱۳ و ۳۵). تبدیل کاروتن به ویتامین A در کبد امکان‌‌پذیر بوده اما معمولاً در مخاط روده‌ای رخ می‌دهد (۵۰).

۱-۱۰-۱- وظایف ویتامین A

ویتامین A اشتهای طیور را زیاد کرده و هضم غذا را آسان‌‌تر می‌کند. روی همین اصل، یکی از عوامل رشد محسوب می‌شود. این ویتامین نقش مهمی در بینایی، تولید‌مثل، حفظ غشای مخاطی، غشاهای سلولی و درون‌ سلولی، تکامل استخوان و ایجاد پر و بال دارد. ثابت شده است که قدرت جوجه‌درآوری و زنده‌مانی در تخم‌های دچار کمبود ویتامین A پایین می‌باشد (۲۳، ۲۶، ۳۷ و ۵۹).

۱-۱۰-۲- احتیاجات ویتامین A

 احتیاجات به‌دست آمده از طریق آزمایشات مختلف بین ۹۰۰ تا ۲۲۰۰ واحد بین‌المللی به ازای هر کیلوگرم جیره متغیر بوده (۱۱۳) و در طیور گوشتی ۱۵۰۰ واحد بین‌المللی به ازای هر کیلوگرم جیره می‌باشد (۱۵۸).

در آزمایشی لین و همکاران (۲۰۰۲) نشان دادند، که افزودن ویتامین A به عنوان مکمل غذایی در جیره مرغ‌های تخمگذار تجاری تحت تنش گرمایی، جهت تخم‌‌گذاری و عملکرد ایمنی بدن مفید بوده است. این محققین همچنین (۲۰۰۲) گزارش کردند که سطوح بالای ویتامین A (9000 واحد بین‌المللی در کیلوگرم جیره) اثر مفیدی بر تولید و مصرف خوراک در مقایسه با گروه شاهد (۳۰۰۰ واحد بین المللی در کیلو‌گرم جیره) داشت.

برخی پژوهشگران نشان داده‌اند که شرایط آب‌ و هوایی گرم، به طور قابل توجهی احتیاجات ویتامین A در مرغ‌های تخمگذار را افزایش می‌دهد. همچنین مقدار ذخیره ویتامین A در کبد نیمچه‌های لگهورن در فصول سرد بیشتر از فصول گرم می‌باشد (۱۵۸).

اسکیورس و نابر (۱۹۹۳) با استفاده از سطوح مختلف ویتامین A (0، ۴۰۰۰، ۸۰۰۰ و۱۶۰۰۰ واحد بین‌المللی در هر کیلو‌گرم جیره) مشاهده کردند که تولید تخم‌‌مرغ، هنگامی که مرغان با جیره‌های بدون مکمل ویتامین A تغذیه شده بودند، بعد از هفته دوازدهم کاهش یافته بود، در صورتی که وقتی مقدار ۴۰۰۰ و ۸۰۰۰ واحد بین‌المللی در هر کیلو‌گرم مصرف کرده بودند، حداکثر تولید تخم‌مرغ بدست آمده بود. از طرف دیگر، کاهش تولید تخم‌‌مرغ در مرغان تغذیه شده با ۱۶۰۰۰ واحد بین‌المللی ویتامین A در هر کیلو‌گرم جیره کاملاً مشخص بود. عیدی و همکاران (۲۰۰۷) نشان دادند که ویتامین A، نقش عمده‌ای در تعدیل ابتلا به برخی عفونت ها دارد.

۱-۱۰-۳- علایم کمبود ویتامین  A

یکی از عمده‌ترین اثرات کمبود، رشد آهسته‌تر طیور می‌باشد، مقاومت کمتر در برابر بیماری‌ها (۷۴ و ۱۳۹)، ناهنجاری‌ های چشمی، اختلال در دستگاه تولیدمثل، سخت شدن پوست و جلد، تورم یا سختی مفاصل، ضعف و از بین رفتن لطافت پرها، بی‌حالی، از بین رفتن و کم شدن رنگدانه‌های[۲۹] زرد پا و منقار، کاهش تولید تخم‌مرغ و غیره از عمده‌ترین علایم کمبود این ویتامین هستند (۱۳، ۲۳، ۳۷، ۴۳ و ۱۱۰).

۱-۱۰-۴- مسمومیت با ویتامین A

رتینول و استرهای آن به میزان ۱۰۰۰۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰۰۰ واحد بین‌المللی در کیلو‌گرم غذا برای مرغ و سایر حیوانات سمی نیست. بنابراین، میزان سمیت رتینول ۵۰۰ برابر حداقل نیاز به آن است. رتینال احتمالاً بدلیل اینکه به آسانی در بدن حیوان به اسید رتینوییک تبدیل می‌شود، از رتینول سمی‌تر است. شواهد خوبی وجود دارد که اسید رتینوییک به میزان حدود ۵۰ تا ۱۰۰ برابر حداقل ویتامین A مورد نیاز، موجب مسمومیت می‌شود (۲۳).

عمده‌ترین عوارض مازاد بودن ویتامین A عبارتند از:

کاهش وزن، کاهش مصرف غذا، تورم و چسبندگی پلک‌ها، به‌طوری که چشم‌ ها بسته شده و بایستی با دست باز شوند، التهاب دهان و پوست مجاور پاها، خونریزی داخلی، کاهش مقاومت استخوان ها و بروز سایر ضایعات استخوانی، کاهش کراتینه شدن، افزایش زمان لخته شدن خون، کاهش اعمال کبد، کلیه و تلفات از عمده ترین عوارض هستند (۲۳، ۵۹ و ۱۱۰).

۱-۱۱- ویتامین D

این ویتامین با عنوان «ویتامین خورشید[۳۰]» نیز شناخته شده، که می‌تواند توسط اغلب حیوانات به هنگام قرار گرفتن در معرض اشعه فرابنفش ساخته شود (۱۰، ۲۳، ۱۱۰ و ۱۵۸). تعدادی از انواع مختلف ویتامین D شناخته شده‌اند که تمامی آنها در طبیعت یافت نمی‌شوند. ارگوکلسیفرول[۳۱] (ویتامین _۲D) و کوله‌کلسیفرول[۳۲] (ویتامین _۳D) دو نوع مهم ویتامین D می‌باشند (۲۳، ۵۰ و ۵۳). فرم فعال این ویتامین در طیور، ویتامین _۳ Dبوده که در کبد هیدروکسیله شده و به شکل ۲۵- هیدروکسی ویتامین _۳ D ذخیره می‌شود (۱۴). ویتامین _۳ Dتنها شکلی از ویتامینD است که برای طیور قابل استفاده و ضروری می‌باشد (۴۳). ویتامین _۲D، در طیور تنها به اندازه ۳ درصد ویتامین _۳ D اثر دارد (۲۳).

کوله‌‌کلسیفرول غیرمحلول در آب و محلول در حلال‌های آلی معمولی و چربی‌های گیاهی است. تحت تاثیر استون رقیق، به صورت بلورهای سوزنی شکل سفید و نازک در ‌می‌آید. نقطه ذوب آن ۸۴ تا ۸۵ درجه سانتی‌گراد است. در اثر تابش بیش از حد اشعه ماورای بنفش و اکسید‌اسیون، در حضور اسیدهای چرب غیراشباع فاسد‌نشدنی، به خصوص هنگامی که ذرات آن کوچک بوده و مواد معدنی کمیاب حضور داشته باشند، تخریب می‌شود (۲۳ و ۱۳).

۱-۱۱-۱- وظایف ویتامین D

مهم‌ترین وظیفه این ویتامین، دخالت در جذب کلسیم، فسفر و تقویت اسکلت بدن می‌باشد (۱۵۸). در بین عوارض و بیماری‌‌های متعدد استخوانی، دو بیماری دیسکندروپلازی[۳۳] استخوان درشت‌نی (TD) و ریکتز[۳۴] اهمیت بیشتری دارند، که علت آن نقش اقتصادی در پرورش جوجه‌های گوشتی است. TD بیماری غضروف سر استخوان درشت نی است. در این بیماری، غضروف با رشد غیرعادی به‌داخل استخوان درشت نی نفوذ می‌کند، که نتیجه آن بروز لنگش، کاهش مصرف خوراک، کاهش رشد یا رشد غیریکنواخت، افزایش تلفات، در نهایت کاهش عملکرد و بهره‌وری در گله است (۱۵۹). سبب‌‌شناسی ناهنجاری TD هنوز به طور کامل مشخص نبوده، اما می‌دانیم که متابولیسم کلسیم و ویتامین D به میزان قابل توجهی در این عارضه دخیل است. جیره‌‌های با کلسیم کم و یا فسفر زیاد می‌توانند وقوع TD را افزایش دهند، اگرچه افزایش کلسیم خوراک یا تنظیم دقیق نسبت کلسیم به فسفر، مشکل TD را به‌طور کامل حل نخواهد کرد. در برخی از مطالعات نشان داده شده است که ۲۵-‌ ‌دی ‌هیدورکسی ویتامین D علاوه بر نقشی که در کاهش TD دارد، حدود ۲ درصد، باعث تحریک رشد نیز می‌شود. برخی از تحقیقات در انگلستان پاسخ رشد در اثر افزودن ۲۵- دی‌ هیدروکسی ویتامین D را نشان داده، اما این نتایج ثابت نیستند (۱۵۱). وایت هد و همکاران (۲۰۰۶) گزارش کردند، میزان زیاد _۳ Dجیره‌ای، از ابتلا به TD جلوگیری کرد.

برخی شواهد مبنی بر نقش کنترلی ویتامین D در اعمال ایمنی سلول وجود دارد. آسلام و همکاران (۱۹۹۸) پیشنهاد کردند که کمبود ویتامین _۳ Dسبب کاهش پاسخ ایمنی سلولی شده، در حالی که سیستم‌‌های هومورال[۳۵] تحت تاثیر قرار نگرفتند. نقش دیگری که برای ویتامین _۳D پیشنهاد کرده‌‌اند، دخالت در بیوسنتز کلاژن برای معدنی شدن استخوان است (۸۴).

در آزمایشی (۲۰۰۵) نشان داده شد، مقدار ویتامین _۳ Dجیره گله مادر، بر رشد جوجه‌های گوشتی تولید شده آنها موثر بوده و کمبود جیره مادر از نظر این ویتامین، سبب کاهش رشد در مدت آزمایش گردید (۱۵۹). زرافروز و همکاران (۱۳۷۹) بیان کردند که اثر سطوح مختلف ویتامین‌های A وD ، به تنهایی بر وزن زنده و خوراک مصرفی[۳۶] معنی‌دار نبوده ولی اثرات متقابل آنها در ۴۲، ۴۹ و ۵۶ روزگی بر صفات مذکور معنی‌دار بود. همچنین تاثیر سطوح مختلف ویتامین‌های A وD، به تنهایی و اثر متقابل آنها بر صفات ضریب تبدیل غذایی[۳۷]، درصد تلفات[۳۸]، هزینه خوراک به ازای هر کیلو‌گرم وزن زنده و هزینه تولید یک کیلو‌گرم مرغ زنده در ۴۲، ۴۹ و ۵۶ روزگی معنی‌دار[۳۹] نبود.

افشارمنش و همکاران (۱۳۷۸) گزارش کردند، ویتامین_۳D، اثر معنی‌داری روی وزن تخم‌مرغ، مصرف غذا و بازده تخم‌مرغ نداشت، اما با افزایش سطح ویتامین _۳D، درصد تولید به طور معنی‌داری افزایش و ضریب تبدیل غذا کاهش یافت. همچنین آنها (۱۳۸۰) نشان دادند، کلسیم پلاسما به طور معنی‌داری با افزایش ویتامین _۳ Dافزایش نشان داد و اثر متقابل کلسیم و ویتامین_۳ D بر مقاومت پوسته، ضخامت پوسته، درصد پوسته و کلسیم پلاسما معنی‌دار بود.

درایور و همکاران (۲۰۰۶) در آزمایشی اثرات میزان ویتامین _۳ Dمادری[۴۰] روی عملکرد جوجه‌های گوشتی را بررسی و بیان کردند که وزن بدن و خوراک مصرفی (در طول هفته‌های ۴۴ تا ۶۴) جوجه‌هایی که مرغ‌ مادر آنها ویتامین_۳ Dکمتری دریافت کرده بودند، به طور معنی‌داری کم‌تر بود، با لحاظ این شرایط که جوجه‌ها در حین از تخم در‌ آمدن از لحاظ وزنی متفاوت نباشند.

۱-۱۱-۲- میزان احتیاجات ویتامین D

انجمن ملی تحقیقات (۱۹۹۴) احتیاج به ویتامین D را ۲۰۰ واحد بین‌المللی در کیلو‌گرم خوراک اعلام کرده، اما یافته‌های اخیر نشان می‌‌دهند که این مقدار در شرایط عدم حضور اشعه ماورای بنفش خورشید به شدت کمتر از مقدار واقعی نیاز حیوان تخمین زده شده است (۱۰ و ۱۵۱). نتایج یک تحقیق مشخص کرد، مصرف ۸۰۰ واحد بین‌المللی در کیلو‌گرم نسبت به ۴۰۰ واحد بین‌المللی در کیلوگرم، با افزایش معنی‌دار رشد و غلظت پلاسمایی ۲۵-هیدروکسی ویتامین D همراه بود. سایر مطالعات انجام شده با توجه به میزان خاکستر استخوان و عملکرد، موید این مطلب است که این نیاز در محدوده‌ی ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ واحد بین‌المللی در کیلوگرم قرار دارد. لذا همه نظریات مختلف بایستی در تخمین میزان نیاز عملی جوجه‌های گوشتی به ویتامین D منظور گردند. به طور معمول در اروپا جیره‌‌ها حاوی ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ واحد بین‌المللی ویتامین D در کیلوگرم جیره بوده که برای حصول عملکرد مناسب و کاهش وقوع ریکتز مؤثر می‌باشد (۱۱۲ و ۱۵۱).

۱-۱۱-۳- علایم کمبود ویتامین _۳ D

کاهش قابلیت جوجه در‌آوری، کاهش رشد، ضریب تبدیل نامطلوب، افت تولید تخم‌مرغ و کیفیت آن، کاهش کلسیم خون، راشیتیسم[۴۱]، استئومالاشی[۴۲]، پرهای ژولیده، نامرتب و غیره از علایم کمبود این ویتامین هستند (۱۰، ۱۳، ۲۶، ۳۷ و ۴۳).

۱-۱۱-۴- زیادی ویتامین _۳ D

مصرف زیاد ویتامین _۳ D سندرمی ایجاد می‌کند که خصوصیت ویژه آن باز جذب نمک‌های استخوانی و رسوب غیرطبیعی کلسیم در ناحیه احشایی و بافت‌های نرم است. ماهیچه‌ های صاف به رسوب غیرطبیعی کلسیم بسیار حساس بوده و سطوح بسیار زیاد کوله‌ کلسیفرول به دلیل رسوب کلسیم در مجاری کلیه، سبب آسیب‌‌های کلیوی می‌شود، این در حالی است که آئورت و سایر سرخرگ‌‌ها نیز ممکن است کلسیمی شوند. از دیگر اثرات افزایش بیش از حد ویتامین D، کاهش اشتها، کاهش وزن، افزایش کلسیم و کاهش فسفر خون است (۲۳، ۵۹ و ۱۱۰).

 

۱-۱۲- ویتامین E

---

 

120,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

تمام مقالات و پایان نامه و پروژه ها به صورت فایل دنلودی می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد.

 جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ  را پرداخت نمایید.