مقاله قدرت از دیدگاه امام خمینی (ره) مربوطه  به صورت فایل ورد  word و قابل ویرایش می باشد و دارای ۳۳  صفحه است . بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک دانلود مقاله قدرت از دیدگاه امام خمینی (ره) نمایش داده می شود، علاوه بر آن لینک مقاله مربوطه به ایمیل شما نیز ارسال می گردد

 فهرست

مقدمه:   ۱
تعریف عدالت   ۲
۱٫ تعریف اخلاقى   ۲
۲٫ تعریف عرفانى   ۴
۳٫ تعریف فقهى   ۵
عدالت فقهى در شش شخص معتبر است:   ۷
۴٫ عدالت و غایت‏ حقیقى قدرت سیاسى   ۹
راه تشخیص عدالت   ۱۱
راه تشخیص فقدان عدالت   ۱۶
چگونگى حفظ و تقویت ملکه عدالت   ۱۷
تملق آفتى است که به یکسان رئیس و مرووس را تهدید مى‏کند:   ۱۸
عدالت و اشتباه   ۱۹
ساز و کارهاى جلوگیرى از اشتباه   ۲۲
جمع‏بندى   ۲۶
منابع   ۲۸

مقدمه:

از مهمترین پرسشهاى اندیشه سیاسى این است که چگونه مى‏توان جلو سؤ استفاده از قدرت را گرفت، بدون آنکه در انجام کارویژه‏هاى اصلى آن اخلال کرد. به طور کلى، مهار قدرت سیاسى از دو راه متصور است: درونى و بیرونى. ساز و کار درونى مهار قدرت، به معناى وجود ویژگى‏هاى خاصى در شخص حاکم است که جلو سؤ استفاده او را از قدرت مى‏گیرد. اما ساز و کار بیرونى مهار قدرت، به معناى ایجاد راه‏هایى براى نظارت بر عملکرد قدرت سیاسى و کنترل آن به وسیله نهادهاى بشرى است. این دو گونه ساز و کار با یکدیگر جمع پذیرند، اما غلبه آنها در اندیشه سیاسى این امکان را فراهم مى‏آورد که اندیشه‏هاى سیاسى را از نظر چگونگى مهار قدرت بررسى و طبقه‏بندى کنیم. پاسخ اندیشه‏وران سیاسى از چگونگى مهار قدرت مبتنى بر فهم هر یک از آنان از قدرت و ارزش اخلاقى آن است. نگرشى که قدرت را ذاتا خیر مى‏داند، بر این باور است که ساز و کار اصلى مهار قدرت درونى است. در مقابل، نگرشى که قدرت را شر و فساد آور مى‏داند، به استفاده از ساز و کارهاى بیرونى مهار قدرت مى‏گراید. پرسش اصلى این مقاله این است که در اندیشه سیاسى امام خمینى (ره) ساز و کار اصلى مهار قدرت چیست؟

در جایى دیگر به تفصیل گفته شده که قدرت از دیدگاه حضرت امام ذاتا خیر است (۱) و حق اعمال آن از سوى خداوند متعال در وهله نخست‏به انبیاء عظام و ائمه معصومین علیهم السلام واگذار شده است. آنان مصادیق تام و تمام”انسان کامل” هستند که در سفرى روحانى به بارگاه حضرت حق بار یافته‏اند، اما “اعتزال از خلق و انزوا اختیار” نکرده‏اند. آنان “مامور به آشنا نمودن و آشتى دادن گمراهان با این جلوه‏ها هستند. ” رسیدن به این مرحله “کمال مطلوب” آن سفر روحانى است. (۲)

 آنچه که در انبیاء علیهم السلام مانع از اشتباه و گناه مى‏گردد، “عصمت” است. حضرت امام در تعریف عصمت مى‏فرماید:

“حالتى است نفسانیه و نورى است‏باطنیه که از نور کامل یقین و اطمینان تام حاصل شود” (۳)

رهاورد این “مشاهده حضوریه” یقینى است که نمونه عالى آن را در حضرت على (ع) مى‏بینیم که مى‏فرماید: “اگر همه عالم را به من دهند که یک مورچه‏اى را در حبه‏اى که برداشته ظلم کنم، نخواهم کرد. ” (۴)

در نتیجه، در سایه حکومت امام معصوم (ع) ، نه تنها هیچ دغدغه‏اى درباره احتمال سؤ استفاده از قدرت به ذهن راه نمى‏یابد; بلکه با حضور امام معصوم در راس حکومت از سؤ استفاده دیگر کارگزاران حکومت از قدرت و تعدى اعضاى جامعه به یکدیگر جلوگیرى مى‏شود و در نتیجه جامعه آرمانى اسلامى و “مدینه فاضله” تحقق مى‏یابد. متاسفانه، در طول تاریخ، دوران برقرارى چنین حکومتى بسیار کوتاه بوده که آخرین نمونه آن، حکومت‏حضرت على (ع) است و “بالاترین مصیبتى که بر اسلام وارد شد، همین سلب حکومت از حضرت امیر، سلام الله علیه، بود. ” (۵)

در زمان غیبت امام معصوم علیه السلام، فقهاى جامع الشرایط عهده‏دار امر حکومت‏بر جامعه اسلامى هستند و شرط “عدالت” در آنان جایگزین شرط “عصمت” در امام معصوم است.

تعریف عدالت

عدالت را با سه رویکرد متفاوت مى‏توان مورد بررسى قرارداد: اخلاقى، عرفانى و فقهى. در آثار حضرت امام مى‏توان درباره این هر سه رویکرد اشارتى مجمل یا توضیحاتى مفصل یافت.

۱٫ تعریف اخلاقى

در کتاب شرح چهل حدیث‏به نظریه علماى اخلاق درباره عدالت اشاره شده است. بر طبق این نظریه، قواى نفس انسان عبارت است از: قوه نفس ناطقه، قوه غضبیه و قوه شهویه. مجموعه فضایل نیز در چهار فضیلت‏خلاصه مى‏شود: “حکمت، و عفت، و شجاعت، و عدالت. و ” حکمت” را فضیلت نفس ناطقه ممیزه دانسته‏اند; و “شجاعت” را از فضایل نفس غضبیه و ” عفت” را از فضایل نفس شهویه; و “عدالت” را تعدیل فضایل ثلاث شمرده‏اند. ” (۶) البته در جایى دیگر عدالت همان “حد وسط” دانسته شده که به معناى “خروج از حد افراط و تفریط” و ملاک فضیلت‏یا “خلق حسن” است. مثلا شجاعت که حد وسط بین افراط تهور و تفریط جبن در قوه غضبیه است; بنابراین با وجود “شجاعت” مى‏توان گفت که قوه غضبیه داراى “عدالت” است. (۷) براى بیان چنین مقصودى از “عدالت”، علماى اخلاق غالبا کلمه “اعتدال” را به کار مى‏برند و از عدالت همان معناى نخست را اراده مى‏کنند; حضرت امام نیز “عدالت” را غالبا در همان معناى نخست‏به کار مى‏برد.

انسان در صورتى که از نعمت دو مربى عقل و شرع بهره‏مند نگردد، زمام اختیارش به دست قواى سرکش غضب و شهوت مى‏افتد و رو به حیوانیت مى‏گذارد. اما “اگر به واسطه تعلیم انبیاء و تربیت علما و مربیان، مملکت انسانیت این انسان کذایى، [. . . ] در تحت تاثیر تربیت واقع شد، و کم کم تسلیم قوه مربیه انبیا و اولیا علیهم السلام، گردید، ممکن است چیزى بر او نگذرد جز آنکه قوه کامله انسانیه، که در او به طریق استعداد و قابلیت‏به ودیعه گذاشته شده بود، فعلیت پیدا کند و ظهور نماید و تمام شئون و قواى مملکت‏برگردد به شان انسانیت‏شیطان ایمان آورده به دستش; چنانچه در دست رسول اکرم، ء ایمان آورد، فرمود: ان شیطانى آمن بیدى. (۸) “شیطان من به دست من ایمان آورد. “و مقام حیوانیت او تسلیم مقام انسانیتش شود، به طورى که مرکب مرتاض راهوار عالم کمال و ترقى و براق آسمان پیماى راه آخرت شود و ابدا سرخودى نکند و چموشى ننماید. و بعد از تسلیم شدن شهوت و غضب به مقام عدل و شرع، عدالت در مملکت‏بروز کند و حکومت عادله حقه تشکیل شود که کار کن در آن و حکمفرماى در آن حق و قوانین حقه باشد و قدمى برخلاف حق در آن برگذاشته نشود و بکلى از باطل و جور عارى و برى گردد. ” (۹) (تاکید از نگارنده است. )

سیرى که انسان با گذراندن آن در سایه تبعیت از عقل و شرع، به تحصیل ملکه عدالت توفیق مى‏یابد “تهذیب نفس” نام دارد و غایت نهایى علم اخلاق است. حضرت امام، در تعریف تهذیب نفس مى‏فرماید:

“غلبه کردن انسان بر قواى ظاهره خود، و آنها را در تحت فرمان خالق قرار دادن، و مملکت را از لوث وجود قواى شیطان و جنود آن خالى نمودن” (۱۰)

۲٫ تعریف عرفانى

براى دریافت درک عرفانى حضرت امام از مفهوم عدالت، على رغم آنکه به عبارات صریحى در این باره دسترسى حاصل نشد، مى‏توان به نامه عرفانى ایشان به فرزندشان اشاره کرد که در آن آیه هجدهم از سوره حشر تفسیر شده است:

یا ایها الذین امنوا اتقوا الله ولتنظر نفس ما قدمت لغد واتقوا اللهان اللهخبیر بما تعملون (اى مومنان از خداوند پروا کنید و هر کس بنگرد که براى فردا چه پیش اندیشى کرده است; و از خداوند پروا کنید، چرا که خداوند به آنچه مى‏کنید آگاه است. )

ایمان داراى مراتب متعددى است که در آخرین مرتبه آن مقام “عصمت” براى ” انسان کامل” تحقق مى‏یابد. اما تا پیش از این مرتبه، مراتب دیگرى وجود دارد که در هر یک از آنها “تقوى” معناى متفاوتى مى‏یابد و در نتیجه، مفهوم “عدالت” نیز از مرتبه‏اى به مرتبه‏اى دیگر و از مرحله‏اى به مرحله‏اى بالاتر متحول مى‏گردد. نخستین مرتبه ایمان “ایمان عامه” است و آن پرهیز از مخالفت احکام الهى است و مربوط به اعمال قالبى است. (۱۱) مرتبه دوم ایمان، ایمانى است که به قلب رسیده باشد و همین مرتبت است که انسان را از معاصى برکنار مى‏دارد. (۱۲) دراین صورت، تقواى اینان، تقواى از اعمال ناشایسته نیست تقواى از توجه به غیر است، تقواى از استمداد و عبودیت غیر حق است، تقواى از راه دادن غیر او جل و علا به قلب است، تقواى از اتکال و اعتماد به غیر خداست. (۱۳) سومین مرتبه ایمان، ایمان کسى است که در شمار “خواص اهل معرفت” قرار دارند و “با چشم قلب و معرفت‏باطن همه موجودات را جلوه حق مى‏بیند و نور الله را در همه مرائى مشاهده مى‏کنند. ” (۱۴) در این صورت، تقواى اینان “تقواى از رویت کثرت” است. هر چند به صورت “توجه به حق از خلق” باشد. دیگر مرتبه ایمان، ایمان “خلص اولیاء” است. “که از مرحله رویت‏حق در خلق و جمال حضرت در وحدت فعلى گذاشته‏اند[. . . ] در این احتمال امر به تقوى، اتقاء از رویت کثرات اسمائى و جلوات رحمانى و رحیمى و دیگر اسماء الله است”. (۱۵) جامع‏ترین احتمالات آن است که ایمان و تقوى در آیه “به معنى مطلقشان حمل شود و همه، مراتب آن حقایقى هستند که الفاظ، عناوین موضوعند براى معناى بى‏قید و مطلق از حد و حدود. ” (۱۶)

در هر یک از مراتب ایمان، “معصیت” مفهوم تازه‏اى مى‏یابد; این است که گفته شده ” حسنات الابرار سیئات المقربین”. به این ترتیب مفهوم عدالت نیز داراى مراتبى، منطبق با هر یک از مراتب ایمان مى‏گردد. البته حضرت امام در این نامه، به مفهوم “عدالت” اشاره‏اى ندارد; اما تصریح مى‏کند که هیچ گناهى را نباید کوچک شمرد “انظرالى من عصیت” و با این نظر، همه گناهان، بزرگ و کبیره است” (۱۷) و هر یک از آنها منافى عدالت در مفهوم عرفانى آن است.

۳٫ تعریف فقهى

حضرت امام در کتاب تحریرالوسیله، عدالت را چنین تعریف کرده است:

“عدالت عبارت از ملکه راسخه‏اى است که باعث ملازمت تقوى در ترک محرمات و انجام واجبات مى‏گردد. ” (۱۸)

در مبحث‏شرایط امام جماعت، حضرت امام تعریف دیگرى از عدالت ارائه مى‏کند که از تعریف یاد شده روشن‏تر و گویاتر است:

 عدالت “حالتى نفسانى است که باعث ملازمت تقوى مى‏گردد و از ارتکاب کبائر باز مى‏دارد و اقوى آن است که از ارتکاب صغایر نیز باز مى‏دارد تا چه رسد به اصرار بر آنها که خود از کبائر به شمار مى‏آید و نیز ارتکاب اعمالى که عرفا بر بى‏مبالاتى فاعل آنها نسبت‏به دین دلالت دارد; و احوط آن است که اجتناب از آنچه که منافى مروت است نیز در عدلت معتبر است، اگر چه اقوى عدم اعتبار آن است. ” (۱۹)

گناهان کبیره را از راه‏هاى متعددى مى‏توان شناخت:

۱٫ نصى وارد شده باشد که جزاى گناهى را “آتش یا عقاب” دانسته یا “تشدیدى عظیم” درباره آن به کار برده است.

۲٫ دلیل، دال بر آن باشد که گناهى از کبیره‏اى دیگر بزرگتر یا همانند آن است.

۳٫ داورى عقل این باشد که گناهى کبیره است.

۴٫ متشرعان گناهى را کبیره دانسته باشند.

۵٫ نصى وارد شده باشد که گناهى را در شمار “کبائر” دانسته باشد. (۲۰)

گناهان کبیره بسیارند که از آن جمله است:

یاس از رحمت الهى، ایمن پنداشتن خود از مکر خداوند، دروغ بستن به خداوند یا پیامبر یا اوصیائش علیهم السلام، قتل نفسى که خداوند تحریم فرموده مگر آنکه به حق باشد، عقوق والدین، مال یتیم را به ستم خوردن، تهمت زنا بر زنان شوهر دار بستن، فرار از جنگ، قطع رحم، سحر، زنا، لواط، سرقت، سوگند دروغ، کتمان شهادت، شهادت زور، پیمان شکنى، دست‏بردن در وصیت، شراب‏خوارى، رباخوارى، خوردن مال حرام، قمار، خوردن مردار و خون و گوشت‏خوک و آنچه جز براى خدا قربانى شده بدون ضرورت، کم فروشى، تعرب پس از هجرت، یارى ستمگران و گرایش به آنان، حقوقى را بدون عذر حبس کردن، دروغ، کبر، اسراف، تبذیر، خیانت، غیبت، سخن چینى، اشتغال به ملاهى، سبک شمردن حج، ترک نماز، منع زکات و اصرار بر گناهان صغیره. (۲۱)

اصرار بر صغیره به معناى “مداومت و ملازمت‏بر گناه [صغیره] بدون قصد توبه” است که موجب مى‏گردد گناهان صغیره نیز در شمار کبایر قرار گیرند. البته “بعید نیست که عزم بر بازگشت‏به گناه بعد از ارتکاب آن به معناى اصرار باشد اگر چه به گناه باز نگردد به ویژه اگر عزم او در بازگشت‏به گناه در همان حال ارتکاب گناه نخست‏باشد. ” گر چه “ظاهر آن است که به صرف توبه کردن پس از گناه بدون عزم بازگشت‏به آن، اصرار محقق نمى‏گردد. ” (۲۲)

عدالت فقهى در شش شخص معتبر است:

مرجع تقلید (مفتى) ، قاضى، امام جماعت، امام جمعه، شاهد و حاکم اسلامى.

عدالت; شرط ضرورى حاکم اسلامى

در عصر غیبت، که دسترسى به امام معصوم وجود ندارد، به استناد آیات و روایات متعدد، حق اعمال قدرت از آن “فقیه جامع‏الشرایط” است. حضرت امام پیش از آنکه در ضمن مباحث‏خارج فقه خویش در نجف اشرف “ولایت فقیه” را در حکومت‏بر جامعه اسلامى، اثبات کند، در برخى آثار دیگر، نیز به ضرورت حکومت “فقیه جامع الشرایط” اشاره کرده بود. (۲۳) تنها جایى که گمان مى‏رود حضرت امام موضعى غیر از این داشته، کتاب کشف اسرار است که در سال ۱۳۲۳ ه . ش به نگارش درآمده است.

حضرت امام در این کتاب، ضمن اثبات ضرورت عقلى و شرعى وجود حکومت، تصریح مى‏کند که ما “نمى‏گوییم حکومت‏باید با فقیه باشد بلکه مى‏گوییم حکومت‏باید با قانون خدایى که صلاح کشور و مردم است اداره شود و این بى‏نظارت روحانى صورت نمى‏گیرد. ” (۲۴)

 بدین منظور، باید “مجلس از مجتهدین دین دار که هم احکام خدا را بدانند و هم عادل باشند و از هواهاى نفسانیه عارى باشند و آلوده به دنیا و ریاست آن نباشند و جز نفع مردم و اجراء حکم خدا غرضى نداشته باشند تشکیل شود و انتخاب یک نفر سلطان عادل کنند که از قانونهاى خدائى تخلف نکند واز ظلم و جور احتراز داشته باشند و بمال و جان و ناموس آنها تجاوز نکند”. (۲۵) اگر هم تشکیل چنین مجلسى امکان‏پذیر نباشد، حداقل آن است که به قانون اساسى مشروطه عمل شود و “مجلس شورا” با نظارت مجتهدین تشکیل شود. (۲۶)

خواه، همچنانکه در ظاهر مى‏نماید، نظریه حضرت امام را در کشف اسرار، “نظارت فقیه” به جاى “ولایت فقیه” بنامیم (۲۷) و خواه آن را صورتى دیگر از “ولایت فقیه” بدانیم، آنچه که اهمیت دارد این است که حضرت امام حتى در هنگامى که قدرت را به “سلطان” مى‏سپارد و مجتهدان را در مقام انتخاب کنندگان “سلطان” و ناظران بر کار او مى‏نشاند، “عدالت” را شرط لازم در فرمانروا مى‏داند. “سلطان عادل “منتخب مجتهدان، اگر چه از قانون اسلام آگاه نیست و در این مورد باید به مجتهدان رجوع کند، اما در هر حال “عادل” است.

حضرت امام، عدالت را در ولى فقیه نیز شرطى ضرورى مى‏داند; زیرا کسى که مى‏خواهد ” حدود” جارى کند، یعنى قانون جزاى اسلام را به مورد اجرا گذارد، متصدى بیت المال و خرج و دخل مملکت‏شود، و خداوند اختیار اداره بندگانش را به او بدهد، باید معصیتکار نباشد: “ولاینال عهدى الظالمین” تنها در این صورت است که “عدالت واقعى” از مجراى عمل به قوانین اسلام د رجامعه تحقق مى‏یابد. (۲۸)

اما اگر حاکم اسلامى، فقیه باشد، اما عادل نباشد، “در دادن حقوق مسلمین، اخذ مالیاتها و صرف صحیح آن و اجراى قانون جزا، عادلانه رفتار نخواهد کرد; و ممکن است اعوان و انصار و نزدیکان خود را بر جامعه تحمیل نماید، و بیت المال مسلمین را صرف اغراض شخصى و هوسرانى خویش کند. ” (۲۹) فقیهى که “به منجلاب دنیا طلبى” درآمده باشد “نمى‏تواند امین رسول‏اکرم‏ء و مجرى احکام باشد” (۳۰) و چه بسا براى رسیدن به امیال دنیوى خویش دست‏خیانت در دین بگشاید و همانند راویانى گردد که “روایت‏بر ضد اسلام جعل کردند. ” (۳۱)

نتیجه آنکه، “عدالت” در عصر غیبت که امکان دسترسى به امام معصوم وجود ندارد، شرط ضرورى حاکم اسلامى است تا از قدرت سؤ استفاده نکند; خواه این حاکم، “سلطان” عادل باشد یا “فقیه” عادل.

۴٫ عدالت و غایت‏ حقیقى قدرت سیاسى

تمام مقالات و پایان نامه و پروژه ها به صورت فایل دنلودی می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد.

 جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ  را پرداخت نمایید.