پایان نامه اهمیت اقتصادی و تغذیه ای گندم مربوطه  به صورت فایل ورد  word و قابل ویرایش می باشد و دارای ۸۵  صفحه است . بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک دانلود پایان نامه اهمیت اقتصادی و تغذیه ای گندم نمایش داده می شود، علاوه بر آن لینک مقاله مربوطه به ایمیل شما نیز ارسال می گردد

 فهرست مطالب

مقدمه   ۱
فصل اول   ۵
کلیات   ۵
۱-۱- اهمیت اقتصادی و تغذیه ای گندم   ۵
۲-۱- تولید گندم   ۶
۱-۲-۱- سطح زیر کشت و تولید گندم در ایران   ۶
۲-۲-۱- سطح زیر کشت و تولید گندم در خوزستان   ۶
۳-۱- طبقه بندی و منشأ ژنتیکی گندم   ۷
۴-۱- مرفولوژی گندم   ۷
۱-۴-۱ ریشه   ۷
۲-۴-۱- ساقه   ۹
۳-۴-۱- پنجه   ۱۰
۴-۴-۱- برگ   ۱۰
۵-۴-۱- گل آذین   ۱۱
۶-۴-۱- دانه   ۱۲
۵-۱- عوامل محیطی مؤثر بر رشد و نمو گندم   ۱۳
۱-۵-۱- نواحی عمده کشت گندم در دنیا   ۱۳
۲-۵-۱- خاک   ۱۴
۱-۵-۳- رطوبت   ۱۴
۴-۵-۱- حرارت   ۱۵
۵-۵-۱- نور   ۱۶
۱-۵-۵-۱- طول روز   ۱۶
۲-۵-۵-۱- شدت نور   ۱۶
فصل دوم   ۱۸
بررسی منابع   ۱۸
۱-۲- اثر تراکم بوته بر روی پنجه زنی گندم   ۱۸
۲-۲- اثر تراکم بوته بر روی عملکرد دانه   ۲۱
۳-۲- اثر تراکم بوته بر روی اجزاء عملکرد گندم:   ۳۳
۴-۲- مقایسه عملکرد و اجزاء عملکرد در ساقه اصلی و پنجه ها در گندم   ۳۸
۵-۲- نظرهای مختلف در رابطه با سودمندی یا عدم سودمندی پنجه زنی در گندم   ۴۲
فصل سوم – مواد و روش ها   ۵۰
۱-۳ مواد آزمایش :   ۵۰
۱-۱-۳ – مشخصات آب و هوایی منطقه :   ۵۰
۲-۱-۳: نقشه طرح محل اجرای آزمایش :   ۵۱
۳-۱-۳- خصوصیات جغرافیایی محل آزمایش :   ۵۱
۳-۱-۳- مشخصات خاک شناسی محل اجرای آزمایش:   ۵۳
۲-۳- روش ها :   ۵۳
۲-۲-۳- طرح آماری مورد استفاده :   ۵۳
۲-۲-۳ محل اجرای آزمایش :   ۵۳
۱-۲-۲-۳- عملیات آماده سازی زمین :   ۵۳
۲-۲-۲-۳- کاشت:   ۵۵
۱-۲-۲-۲-۳- شرایط کاشت :   ۵۵
۲-۲-۲-۲-۳- تاریخ های کاشت :   ۵۵
۳-۲-۲-۳- کود:   ۵۶
۲-۳-۲-۲-۳- تنک:   ۵۶
۴-۳-۲-۲-۳- آبیاری :   ۵۶
۴-۲-۲-۳ برداشت :   ۵۷
۳-۳ نمونه برداری ها :   ۵۷
۱-۳-۳- نحوه کار در آزمایشگاه :   ۵۷
۱-۳-۳ عملکرد و اجرای عملکرد :   ۵۸
فصل چهارم : نتایج و بحث   ۶۶
۱-۴ مراحل رشد و نمو :   ۶۶
۱- جوانه زدن :   ۶۶
۲- سبز شدن :   ۶۶
۳- پنجه زدن :   ۶۷
۴- ساقه رفتن :   ۶۷
۶- ظهور سنبله   ۶۸
۷- گل دهی :   ۶۸
۸- شیری شدن دانه :   ۶۹
۹- خمیری شدن دانه:   ۶۹
۱۰- رسیدن دانه:   ۶۹
۲-۴- اجزای عملکرد :   ۷۰
۱-۲-۴- عملکرد تک سنبله :   ۷۱
۱-۱-۲-۴ مقایسه میانگین عملکرد تک سنبله :   ۷۲
۳-۲-۴- تعداد دانه در تک سنبله ساقه ی اصلی :   ۷۳
۱-۳-۲-۴- مقایسه میانگین تعداد دانه در تک سنبله ساقه اصلی :   ۷۴
۴-۲-۴- وزن دانه :   ۷۴
۱-۴-۲-۴- مقایسه میانگین های وزن صد دانه رقم کشت شده در ۳ تاریخ کشت متفاوت :   ۷۵
فصل پنجم :   ۷۵
۱ـ۵ ضمائم   ۷۵
۲-۵- منابع :   ۸۴

۲-۵- منابع :

خدابنده ، ناصر . ۱۳۸۴ . زراعت غلات . انتشارات دانشگاه تهران .

کریمی ، هادی . ۱۳۷۱٫ گندم . مرکز نشر دانشگاهی تهران ۵۹۹ صفحه .

راشد محصص، م،ه و همکاران . ۱۳۷۶ . زراعت غلات انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد .

فیزیولوژی گیاهان زراعی/تالیف فرانکین پی . گارد نو ، آر . برنتاپی یوس . راجرال . میشل؛ توجهری

عوض کوچکی ، غلامحسین سرمد نیا {میرایش ۲} – مشهد : جهاد دانشگاهی ، ۱۳۷۷

مقدمه

حدود ۶۰ درصد سطح مزارع جهان را غلات تشکیل می دهد که از این مقدار ۳۳ درصد به کشت گندم اختصاص دارد. گندم اصلی ترین منبع کالری پروتئین انسان است و ویژگی مهم این گیاه، قابل کشت بودن آن در شرایط متنوع آب و هوایی است. در دنیای امروز، گندم نه تنها یک ماده غذایی اساسی و مهم است بلکه از لحاظ سیاسی نیز اهمیتی همپایه نفت و حتی برتر از آن دارد، در واقع باید گفت سلاح گندم از سلاح نظامی قدرتمندتر است (۱۰، ۱۱، ۳۹ و ۵۵).

جمعیت ایران با آهنگ رشد ۸/۲ درصد، بالغ بر ۶۰ میلیون نفر در سال ۱۳۷۴ هجری شمسی بوده و پیش بینی می شود که با آهنگ رشد جمعیت فعلی، جمعیت کشور در سال ۱۳۵۸ به ۸۵ میلیون نفر برسد، یعنی روزانه نزدیک به ۵۰۰۰ نفر و هر سال ۸/۱ میلیون نفر بر شمار جمعیت کشور افزوده شود (۴۷). همچنین مصرف سرانه گندم در ایران ۱۸۶ کیلوگرم و مصرف سرانه انسانی گندم ۱۴۱ کیلوگرم می باشد. این در حالی است که میانگین مصرف سرانه و سرانه انسانی گندم در جهان به ترتیب ۵/۱۰۴ و ۶۸ کیلوگرم است. بنابراین هر یک از مصارف سرانه و سرانه انسانی گندم در ایران، در حدود دو برابر مصارف جهانی می باشد (۱۰).

روند رو بهن رشد جمعیت و بالا گرفتن مصارف سرانه وئ انسانی، موجب شده که هر سال میزان مصرف گندم زیادتر شده و در تحت شرایط تولید نسبتاً مساوی، پیوسته بر میزان واردات اضافه گردد، بطوریکه در مدت ۱۲ سال ۶۹- ۱۳۵۷ واردات گندم ایران از ۳/۱ میلیون تن به ۵ میلیون تن در سال افزایش یافت، و رتبه ایران از نهمین وارد کننده عمده گندم در جهان به چهارمین وارد کننده تغییر پیدا کرد و حتی در طی چند سال اخیر، ایران جزو اولین وارد کنندگان گندم در جهان محسوب می شود (۱۰).

بطور کلی به منظور افزایش تولید محصولات زراعی در واحد سطح، انجام عملیات به نژادی و به زراعی ضروری است، و هنگامی که این دو روش همراه با یکدیگر بکار گرفته شوند از ثمربخشی بیشتری برخوردار خواهند بود. از جمله عوامل به زراعی، بکارگیری تراکم مطلوب بوته در واحد سطح می باشد. اگر عملکرد دانه مورد نظر باشد، تراکم بوته مناسبی را باید بکار برد. چنانکه تراکم پائین باشد از پتانسیل تولید به نحو بهینه استفاده نمی گردد، و در فراتر از تراکم مطلوب نیز، مواد فتوسنتزی به جای اینکه صرف تولید دانه بیشتر شوند صرف رشد رویشی یا تنفس گیاه می گردند (۲۱).

از صفات بارز غلات از جمله گندم، پنجه زنی می باشد. پنجه زنی در گندم، تحت کنترل ژنتیک و محیط است. یکی از عوامل مؤثر محیطی در پنجه زنی گندم، تراکم بوته در واحد سطح است، بطوریکه با افزایش تراکم بوته، از تعداد پنجه هـای بارور کاسته می شود، هر چند رقمی که بطور ژنتیکی از قدرت پنجه زنی بالایی برخوردار است در تراکمهای بالا نیز پنجه زنی بالایی خواهد داشت، ولی درصد کمی از این پنجه ها، بارور شده و به سنبله منتهی می شود و در این میان، پنجه های غیربارور، اتلاف انرژی شایان توجهی را به گیاه تحمیل می نمایند.

پنجه های زیاد گندم زمانی مفید شناخته می شوند که عوامل جوی مانند سرمای زمستان، تعدادی از ساقه های گندم را از بین برده باشد. در اینصورت، پنجه ها می توانند جای ساقه های از بین رفته را پرکنند. در چنین شرایط خاصی، باید به قدرت پنجه زدن گندم توجه کرد (۳۹ و ۵۵). ولی در شرایط عادی بالاخص شرایط آب و هوایی خوزستان، که گندم بصورت بهاره کشت می گردد، سودمندی صفت پنجه زنی در گندم، مشکوک به نظر می رسد. چونکه تمام پنجه ها تا مرحله گلدهی پیش نمی روند و بعضی از آنها، قبل از گلدهی تلف شده و عده دیگری از آنها نیز ممکن است سنبله های تکامل نیافته ای تولید کنند که دربرگیرنده دانه ای نباشد.

ارقام گندم معرفی شده برای استان خوزستان، با توجه به اینکه عمدتاً از تیپ گندمهای مکزیکی هستند قدرت پنجه زنی بالایی دارند، و با وجود شرایط زودرسی نامطلوب در استان خوزستان، به نظر می رسد پنجه ها نه تنها نمی توانند رشد و نمو خود را تکمیل کنند بلکه مواد فتوسنتزی گیاه را نیز به هدر داده و با سایه اندازی و دیگر انواع رقابت، باعث کاهش عملکرد دانه گندم می شوند. باید به این مشکل عنایت داشت که مزارع بیشتر نقاط خوزستان، همگی یک نقطه ضعف مشترک دارند و آن اینکه، تراکم سنبله بارور در واحد سطح، غالباً زیر تراکم قابل قبول است. توجه به این نکته الزامی است که برای افزایش تعداد سنبله بارور در واحد سطح و رسیدن به تراکم سنبله مطلوب، از این نظر که این سنبله ها به چه نسبتی از ساقه های اصلی و پنجه ها تأمین شوند تفاوت فاحشی وجود دارد.

با توجه به مطالب ذکر شده و تأثیر تراکم بوته بر میزان پنجه زنی و نقشی که هر دو مورد بر عملکرد گندم دارند، اهداف این تحقیق بطور کلی عبارتند از:

– بررسی برخی شاخص های رشد در ارقام و تراکمهای مختلف گندم.

– بررسی روند تغییرات پنجه زنی در ارقام و تراکمهای مختلف گندم.

– مطالعه تأثیر رقم و تراکم بوته بر میزان عملکردهای بیولوژیکی، دانه و کاه و اجزاء عملکرد.

– تعیین ماده خشکی که در اثر حذف پنجه ها به گیاه تحمیل می شود.

– بررسی و مقایسه صفات و عملکردهای بیولوژیکی، اقتصادی و همچنین اجزاء عملکرد در ساقه اصلی و هر یک از پنجه ها در ارقام و تراکمهای مختلف بوته گندم.

– بررسی سودمندی یا عدم سودمندی صفت پنجه زنی گندم در شرایط آب و هوایی اهواز.

فصل اول

کلیات

۱-۱- اهمیت اقتصادی و تغذیه ای گندم

گندم از سازگارترین گیاهان زراعی محسوب شده و در محدوده وسیعی از شرایط آب و هوایی در نقاط مختلف دنیا کشت می شود. کشت گندم در درجه اول به منظور تغذیه انسان و در درجه بعدی برای تغذیه دام و مصارف صنعتی است. گندم منبع اصلی غذای انسان بوده و با پائین رفتن سطح زندگی، میزان اتکا به آن افزایش می یابد. در ایران متوسط سهم گندم در تأمین کل انرژی مورد نیاز، حدود ۴۰ درصد است. بطور خلاصه می توان گفت که گندم، مستقیماً با تغذیه و اقتصاد جهانی رابطه دارد و بیش از ۳۵ درصد از جمعیت جهان، از لحاظ تغذیه ای به گندم وابسته اند. از نظر تهیه نان و ارزش نانوایی، آرد هیچ یک از غلات به پای آرد گندم نمی رسد. اگر چه گندم را به عنوان یک منبع غذایی نشاسته ای در نظر می گیرند ولی محتوای سایر مواد غذایی با ارزش، مثل پروتئین ها، مواد معدنی و ویتامین ها نیز می باشد (۱۱، ۴۳ و ۵۵).

۲-۱- تولید گندم

۱-۲-۱- سطح زیر کشت و تولید گندم در ایران

بر اساس آمار وزرات کشاورزی، در سال زراعی ۷۶-۱۳۷۵، اراضی تحت کشت گندم در ایران ۶۲۹۹۰۱۸ هکتار بوده که در این میان ۲۲۶۹۸۹۹ هکتار به گندم آبی (۳۶ درصد) و ۴۰۲۹۱۱۹ هکتار (۶۴ درصد) به گندم دیم اختصاص داشته است. در این سال، میزان تولید کل گندم ۱۰۰۴۲۷۱۶ تن بوده که سهم تولید گندم آبی ۷۱۴۰۹۴۸ تن (۱/۷۷ درصد) و گندم دیم ۲۹۰۳۷۶۸ تن (۹/۲۸ درصد) بوده است. بنابراین در سال زراعی ۷۶-۷۵ میانگین عملکرد گندم آبی و دیم به ترتیب ۳۱۴۵ و ۷۲۰ کیلوگرم در هکتار است (۲).

۲-۲-۱- سطح زیر کشت و تولید گندم در خوزستان

بر اساس آمار وزارت کشاورزی، در سال زراعی ۷۶-۱۳۷۵ اراضی تحت کشت گندم استان خوزستان ۵۴۶۷۴۵ هکتار بوده که در این میان ۲۶۱۵۱۸ هکتار (۸/۴۷ درصد) به گندم آبی و ۲۸۵۲۷۷ هکتار (۲/۵۲ درصد) به گندم دیم اختصاص داشته است. در این سال، میزان تولید کل گندم خوزستان ۹۶۵۷۹۸ تن بوده که سهم گندم آبی ۸۳۳۵۱۷ تن (۳/۸۶ درصد) و گندم دیم ۱۳۲۲۸۱ تن (۷/۱۳ درصد) بوده است. بنابراین در سال زراعی ۷۶-۷۵ میانگین عملکرد گندم در خوزستان ۵/۱۷۶۶ کیلوگرم در هکتار می باشد. همچنین میانگین عملکرد گندم آبی و دیم به ترتیب ۲/۳۱۸۷ و ۷/۴۶۳ کیلوگرم در هکتار است. در سال زراعی ۷۷-۱۳۷۶ از ۲۷۰۷۶۳ هکتار مزارع طرح محوری گندم در استان خوزستان ۸/۴۶ درصد به صورت مکانیزه کامل و ۲/۵۳ درصد به صورت نیمه مکانیزه بوده است (۵۸).

۳-۱- طبقه بندی و منشأ ژنتیکی گندم

گندم از رده تک لپه ای، طایفه تریتیسه، زیر طایفه تریتیسینه، خانواده گرامینه و جنس تریتیکوم می باشد. واویلف دانشمند روسی، گندم را بر اساس خصوصیات ژنتیکی به سه دسته دیپلوئید (۱۴= n2)، تتراپلوئید (۲۸= n2) و هگزاپلوئید (۴۲= n2) تقسیم بندی کرد. گندم نان جزو گندمهای هگزاپلوئید است. دو محقق بنام کیهارا و ساکس، دو رگه های بین این گروهها را تجزیه نموده و بر اساس نتایج حاصله، فرمولهای ژنومی دیپلوئید (ژنوم AA)، تتراپلوئید (ژنوم AABB) و هگزاپلوئید (ژنوم AABBDD) را مشخص و معرفی نمودند (۵۱).

۴-۱- مرفولوژی گندم

۱-۴-۱ ریشه

سیستم ریشه ای گندم از نوع افشان است. سیستم ریشه ای در گندم شامل ریشه های بذری و ریشه های نابجا می باشد. در گندم ریشه های بذری (ریشه های اولیه) همراه با ریشه چه از محل گره اول (گره لپه ای) و گره دوم (گره کلئوپتیلی) در محل محور جنین دانه ظاهر می شوند. گره اول و دوم در داخل دانه باقی می مانند و به همین جهت ریشه های بوجود آمده از این گره ها را ریشه های بذری می نامند و خروج از خاک نیز حاصل طویل شدن میانگره دوم اسـت. ریـشه های بـذری در گنـدم شامل ریشه چه و ۷-۱ عدد ریشه خارج شده از ایـن دو گره می باشنـد. ریشه هـای نابجـا که بنـام ریـشه های گره ای، تاجی، ثانویه، اصلی، دائمی، یقه ای یا طوقه ای هم شناخـته می شوند دقیقاً در زیر سطح خـاک و از محـل گره هـای تحتانی سـاقه گنـدم خـارج می شوند. در گندم، در زیر سطح خاک، چند گره بدون رشد میانگره وجود دارد که یقه یا طوقه را تشکیل می دهند و سبب ایجاد حلقه های پیاپی ریشه های نابجا می شوند و به همین جهت نیز ریشه های طوقی نام گرفته اند (۲۱ و ۵۵).

در ابتدای رشد، ریشه های بذری دارای اهمیت زیادی هستند، ولی با افزایش ریشه های دائمی، بتدریج از اهمیت آنها کاسته شده و نقش ریشه های دائمی افزایش می یابد، هر چند که فعالیت خود را تا مرحله رسیدن محصول به صورتی بسیار ضعیف ادامه می دهند. اولین جفت ریشه دائمی از اولین گره ساقه اصلی، دومین جفت ریشه دائمی از دومین گره ساقه اصلی و … ایجاد می شود. ریشه های دائمی حدوداً ۵-۴ هفته بعد از رویش گندم ظاهر می شوند. در مقایسه با ریشه های بذری، ریشه های اصلی طویلتر، ضخیم تر، فعالتر، و شادابتر (۱، ۲۱ و ۵۵).

۲-۴-۱- ساقه

ساقه در گندم، راست، استوانه ای شکل، بدون انشعاب، معمولاً دارای گره های توپر و میانگره های توخالی است که این ساختمان ساقه، سوفار نام دارد. حالت توخالی و استوانه ای بودن و وجود دستجاب آوندی در ساقه گندم، علاوه بر اینکه موجب استحام ساقه شده و آنرا در مقابل ورس مقاوم می نماید، همچنین موجب صرفه جویی در انرژی گیاه و اختصاص هر چه کمتر ماده خشک به عملکرد غیراقتصادی می شود (۱۱ و ۵۵).

طول ساقه تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و محیطی است. طول ساقه بستگی زیادی به طول میانگره ها، تعداد میانگره ها و شرایط محیطی مثل نور، رطوبت، ازت و دما دارد. در گندمهای پاکوتاه ارتفاع ساقه ۶۰-۵۰ سانتی متر و در ارقام پابلند تا ۱۵۰-۱۴۰ سانتی متر متغیر است. طویل شدن ساقه با طویل شدن ۶-۵ میانگره فوقانی انجام می گیرد. اولین میانگره که شروع به طویل شدن می کند میانگره پائینی است که بر روی گره انشعاب وجود دارد، و اندکی بعد از آن به ترتیب دومین و سومین میانگره شروع به طویل شدن می کنند. طول میانگره از پائین به طرف بالا افزایش می یابد بطوریکه پائین ترین میانگره از همه کوتاهتر ولی دارای دیواره ضخیم، و بالاترین میانگره (پایک) از بقیه طویلتر است (۵۵).

۳-۴-۱- پنجه

در گندم حدود ۴-۳ هفته بعد از جوانه زنی، ساقه های فرعی یا پنجه ها، از طوقه ظاهر می گردند و مرحله ای که در آن پنجه ها تشکیل می گردند را مرحله پنجـه زنی می نامند. پنجه ها در حقیقت انشعاب ساقه از محل گره های طوقه ای می باشند. بنابراین طوقه که در منطقه بین بخش هوایی و زیرزمینی می باشد از تعدادی گره تشکیل شده که نقش های حیاتی متعددی از جمله تشکیل ریشه های اصلی و پنجه ها، ذخیره مواد غذایی و همچنین رویش دوباره به عهده دارد. پنجه ها در یک گیاه، بطور متوالی و به ترتیب، اول، دوم، سوم و … بوجود می آیند. بیشترین پنجه ها در مرحله پنجه زنی تشکیل می شوند. در مرحله ساقه رفتن نیز پنجه زنی متوقف می گردد. قدرت پنجه زنی در گندم بستگی به عوامل متعددی مثل ژنوتیپ و عوامل محیطی نظیر تراکم، نور، تاریخ کاشت، درجه حرارت و … دارد (۵۵).

۴-۴-۱- برگ

هر چند تعداد آغازه های اولیه برگ یا جوانه های تولید برگ که بعد از جوانه زنی بوجود می آیند بین ۱۵-۷ عدد متغیرند ولی همه این جوانه ها به برگ تبدیل                 نمی شوند. بر روی هر ساقه گندم معمولاً تعداد ۹-۶ برگ که از محل گره های ساقه خارج شده و بطور متناوب در طول ساقه قرار گرفته اند بوجود می آیند. تعداد برگها بستگی به ژنوتیپ، دما، شدت نور، تراکم و فضای تغذیه ای دارد (۵۵).

برگ گندم طویل، باریک و دارای رگبرگهای موازی می باشد. برگ گندم شامل دو قسمت اصلی بنام غلاف و پهنک می باشد. طول هر غلاف از گره تحتانی تا گره فوقانی امتداد داشته و سبب استحکام ساقه می شود. در محل اتصال غلاف و پهنک، زبانک و گوشوارک قرار دارند. در گندم زبانک شفاف و بی رنگ می باشد و گوشوارک نیز دارای کرکهای ریزی است که این خصوصیت، گندم را از جو متمایز می سازد. وجود زبانک و گوشوارک، علاوه بر استحکام برگها، موجب جلوگیری از نفوذ رطوبت به فضای بین غلاف و ساقه می شود و ساقه را از پوسیدن مصون می سازد. بالاترین و آخرین برگ را برگ پرچم می نامند. فعالیت فتوسنتزی دو برگ انتهایی گندم، بخصوص برگ پرچم که جوانتر از سایر برگهاست و دیرتر از بقیه بوجود می آید فوق العاده اهمیت دارد زیرا عمل آن تأمین و ذخیره کربوهیدراتها برای دانه است. بنابراین هر عاملی (مانند شیوع بیماریها و آفات) که بعد از گلدهی سبب کاهش فعالیت این برگها شود مستقیماً بر روی عملکرد دانه اثر نامطلوبی خواهد داشت (۱۱، ۵۱ ،۵۵).

۵-۴-۱- گل آذین

گل آذین در گندم از نوع سنبله می باشد. سنبله گندم دارای یک محور اصلی است که از تعدادی گره و میانگره تشکیل شده و بصورت یک در میان قرار گرفته اند. قسمت تحتانی هر میانگره باریک و قسمت فوقانی آن پهن ترا ست. هر سنبله در برگیرنده تعدادی سنبلچه می باشد که در محل گره های به  محور سنبله متصلند. هر سنبلچه پتانسیل تولید ۱۳-۲ گل را دارد ولی عملاً ۵-۳ گل بارور شده و تشکیل دانه می دهد. گلها بصورت متناوب روی محور سنبلچه قرار دارند. هر کدام از گلها دارای یک مادگی با تخمدان تک برچه ای و سه پرچم می باشد که در داخل دو براکته یعنی لما و پالئا قرار گرفته اند. در بعضی از واریته ها، لماطویل شده و ریشک را تشکیل می دهند. در واقع، ریشک، پهنک برگ کاملاً تحلیل یافته است که تنها رگبرگ اصلی آن باقی مانده است. گندم بطور طبیعی خودگشن است و بسته به شرایط محیطی درصدد دگرگشنی در آن اتفاق می افتد. گندم گیاهی است هرمافرودیت و به دلیل نداشتن کاسبرگ و گلبرگ، گل آن ناقص می باشد. ساقه اصلی زودتر از پنجه ها گل می کند. گل کردن از قسمت وسط سنبله شروع شده و در دو جهت ادامه می یابد (۱۱، ۳۹، ۵۵ و ۵۷).

۶-۴-۱- دانه

دانه (میوه یا بذر) گندم از نوع گندمه است که به اشکال و رنگهای مخـتلف دیـده می شود. طول دانه بین ۱۲-۴ میلی متر و ضخامت آن ۴-۵/۱ میلی متر متغیر است. در قسمت فوقانی دانه، کرکهای ظریفی وجود دارند که بوسیله چشم دیده نمی شوند و قسمت تحتانی آن گرد یا کروی است. قسمت پشت دانه بدون شیار، ولی قسمت شکل شیاردار می باشد. از روی این شیارها (طول و عمق) می توان ارقام گندم را از هم تشخیص داد. شیارهای شکمی در گندمهای دیم تنگتر از گندمهای آبی است. وزن هزار دانه نیز بین ۶۰-۱۵ گرم متغیر است (۵۵).

در برش طولی دانه گندم، بخشهایی شامل فرابر، پوسته بذر، لایه آلئورون، آندوسپرم، جنین و اسکوتلوم دیده می شود. ترکیب شیمیایی دانه گندم شامل کربوهیدراها (۵/۷۵-۶۲ درصد)، پروتئین (۲۴-۸ درصد)، مواد چربی (۲-۵/۱ درصد)، مواد سلولزی (۲-۵/۱ درصد)، مواد معدنی (۳/۲-۵/۱ درصد) و ویتامینها می باشد. مواد پروتئینی گندم بیشتر از نوع گلیادین و گلوتنین می باشد که در صورت ترکیب با آب، به گلوتن تبدیل می گردند. ارزش گندم برای تولید نان بستگی به کمیت و کیفیت گلوتن دارد. مقدار گلوتن کیفیت گلوتن تابع عوامل ژنتیکی است (۱۰، ۱۱، ۲۱، ۳۹، ۴۳، ۵۵).

۵-۱- عوامل محیطی مؤثر بر رشد و نمو گندم

۱-۵-۱- نواحی عمده کشت گندم در دنیا

گندم از نـاحیه استـوانه تا  َ۳۲ / ۶۶ عرض جغرافیـایی در نیمـکره شـمالی و تا  َ۲۷ / ۴۰ عرض جغرافیایی در نیمکره جنوبی و نیز در زمینهای همسطح دریا در هلند که خوب زهکشی شده اند تا ارتفاع ۳۰۰۰ متری در چین و ۴۰۰۰ متری در ارتفاعات پروکشت می گردد (۱۸ و ۵۵). ولی مناطق اصلی کشت گندم در دنیا، بین عرضهای ۳۰ تا ۵۰ درجه معتدل شمالی و ۲۵ تا ۴۰ درجه معتدل جنوبی واقع شده است (۱۰، ۱۱، ۱۸ و ۳۹).

۲-۵-۱- خاک

گندم در محدوده وسیعی از خاکها می تواند بروید، ولی اراضی مناسب برای کشت گندم، اراضی لومی، لومی رسی، لومی شنی که زهکشی در آنها بخوبی صورت می گیرد می باشد. اراضی که آب را به مدت طولانی در خود نگه می دارند برای کشت گندم مناسب نمی باشند زیرا در این اراضی، گیاه در زمستان یخ زده و خفه می شود، بخصوص در اوایل دوره رویش، این عامل باعث آب ماندگی و ضعیف شدن یا حتی از بین رفتن بوته ها شده که عوارض آن تا آخر دوره رشد باقی می ماند. اراضی سبک نیز بدلیل نفوذپذیری زیاد، مناسب کشت گندم نمی باشند زیرا در این گونه اراضی، با کمبود آب و مواد غذایی مواجه می شود. گندم همچنین در زمینهایی که املاح آنها بالا می باشد و یا PH آنها بیشتر از ۵/۸ و کمتر از ۶ باشد بخوبی نمی روید. PH مناسب برای گندم بین ۵/۷-۶ می باشد (۵، ۱۰، ۵۵).

۱-۵-۳- رطوبت

رطوبت تأثیر زیادی در رشد و نمو گندم دارد. دانه های گندم برای جوانه زدن، معادل ۵۰-۴۴ درصد خشک خود آب جذب می کنند. بهترین شرایط جهت رویش گندم هنگامی است که رطوبت خاک ۸۰-۷۰ درصد ظرفیت مزرعه باشد. از لحاظ مقاومت به خشکی، بوته های جوان گندم استقامت بیشتری نسبت به بوته های مسن دارند و بطو کلی، مقاومت گندم زیاد می باشد که این مقاومت از مرحله پنجه زنی تا پایان مرحله تکامل گیاه بتدریج کاهش می یابد. رطوبت کم، ذخیره نشاسته را بیش از پروتئین کاهش می دهد. در آب و هوایی سرد، مخصوصاً وقتی که دوره رشد با بارندگی زیاد همراه باشد دانه ها نرم و دارای مقدار زیادی نشاسته و مقدار کمی پروتئین می باشد و آردی که از این گندم بدست می آید دارای کیفیت نانوایی خوبی نبوده و معمولاً برای تهیه کیک و شیرینی مورد استفاده قرار می گیرد. تولید جهانی گندم به نواحی نیمه خشک (با بارندگی ۵۰۸-۲۵۴ میلی متر) و نیمه مرطوب (با بارندگی ۷۶۲-۵۰۸ میلی متر) محدود شده است. هر چه اراضی از نظر مواد غذایی فقیرتر باشند گندم برای تولید یک واحد ماده خشک، به آب بیشتری نیاز خواهد داشت (۵، ۳۹، ۵۵).

۴-۵-۱- حرارت

گندم در ۳-۱ درجه سانتی گراد شروع به جوانه زنی و رشد می کند، ولکن در ابتدای رشد، بخصوص در ارقام پائیزه اگر درجه حرارت محیط به ۴- تا ۵- درجه سانتی گراد برسد رشد گندم متوقف شده و بخواب زمستانی رفته و هیچگونه فعالیتی از خود نشان نمی دهد. بذر گندم از ۳۷-۴ درجه سانتی گراد است. درجه حرارت پنجه زدن گندم بسیار مؤثر است. گندمهای بهاره در صورتیکه معدل درجه حرارت ۸/۱۵ درجه سانتی گراد باشد بخوبی پنجه تولید می نمایند و هر چه درجه حرارت پائین تر باشد عمل پنجه زدن ضعیف تر خواهد شد. گندمهای پائیزه در حرارتهای کم نیز قدرت پنجه زنی خواهند داشت با اینحال دمای مناسب پنجه زنی برای گندمهای پائیزه ۱۰-۸ درجه سانتی گراد است. به همین ترتیب دمای مطلوب برای ساقه رفتن ۱۸-۱۴ درجه سانتی گراد، برای ظهور گل آذین ۱۸-۱۶ درجه سانتی گراد، برای گرده افشانی ۲۰-۱۶ درجه و برای پرشدن دانه حدود ۲۰ درجه سانتی گراد می باشد. از مرحله تشکیل سنبله تا رسیدن دانه نیز اگر معدل درجه حرارت کمتر از ۱۴ و یا بیشتر از ۲۴ درجه سانتی گراد باشد اثر سوئی بر جای خواهد گذاشت (۵، ۱۱، ۵۱، ۵۵).

۵-۵-۱- نور

تمام مقالات و پایان نامه و پروژه ها به صورت فایل دنلودی می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد.

 جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ  را پرداخت نمایید.