پایان نامه بررسی تأثیر آموزش هوش معنوی بر کیفیت زندگی معلولان جسمی بزرگسال زن و مرد   مربوطه  به صورت فایل ورد  word و قابل ویرایش می باشد و دارای ۱۳۹  صفحه است . بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک دنلود پایان نامه بررسی تأثیر آموزش هوش معنوی بر کیفیت زندگی معلولان جسمی بزرگسال زن و مرد نمایش داده می شود، علاوه بر آن لینک مقاله مربوطه به ایمیل شما نیز ارسال می گردد

فهرست مطالب

چکیده    ۷
۱-۱-  مقدمه    ۹
۱-۲- بیان مسأله    ۱۱
۱-۳- اهمیت و ضرورت پژوهش    ۱۵
۱-۴- متغیرهای اساسی پژوهش    ۱۶
۱-۵- اهداف پژوهش    ۱۷
۱-۵-۱- هدف کلی    ۱۷
۱-۵-۲- اهداف جزئی    ۱۷
۱-۶- فرضیات پژوهشی    ۱۸
۱-۷-تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها    ۱۸
۲-۱-پیشینه نظری    ۲۴
۲-۱-۱- هوش معنوی    ۲۴
تعریف هوش    ۲۴
نظریه های هوش    ۲۵
هوش هیجانی    ۲۸
تعریف معنویت    ۲۹
تعریف هوش معنوی    ۳۳
مؤلفه های هوش معنوی    ۳۶
تعریف و مؤلفه های هوش معنوی از نظر اسلام    ۳۸
پرسشنامه ی هوش معنوی کینگ(۲۰۰۸)    ۳۹
۲-۱-۲-کیفیت زندگی    ۴۰
۲-۲-پیشینه عملی پژوهش    ۴۳
۲-۲-۱-پژوهشهای داخلی    ۴۳
۲-۲-۲-پژوهشهای خارجی    ۵۲
۳-۱- روش تحقیق    ۶۰
۳-۲- جامعه آماری،  نمونه و روش نمونه گیری    ۶۰
۳-۲-۱- جامعه آماری    ۶۰
۳-۲-۲- نمونه و روش نمونه گیری    ۶۱
۳-۳- ابزارهای پژوهش    ۶۱
۳-۳-۱- آزمون هوش معنوی    ۶۱
۳-۳-۲-پرسشنامه کیفیت زندگی    ۶۲
۳-۴- شیوه اجرای پژوهش    ۶۳
۳-۵- محتوای بسته ی آموزش هوش معنوی    ۶۷
۴-۱- یافته های توصیفی    ۸۱
۴-۲- یافته های مربوط به فرضیات پژوهش    ۸۴
۱-آموزش هوش معنوی بر بهبود کیفیت زندگی معلولان جسمی تأثیر دارد.    ۸۴
۱-۱آموزش هوش معنوی بر بهبود سلامت عمومی معلولان جسمی تأثیر دارد.    ۸۶
۱-۲آموزش هوش معنوی بر بهبود عملکرد جسمانی معلولان جسمی تأثیر دارد.    ۸۸
۱-۳آموزش هوش معنوی بر کاهش محدودیت ایفای نقش به دلایل جسمانی معلولان جسمی تأثیر دارد.    ۹۰
۱-۴- آموزش هوش معنوی بر کاهش محدودیت ایفای نقش به دلایل عاطفی معلولان جسمی تأثیر دارد.    ۹۱
۱-۵آموزش هوش معنوی بر کاهش درد بدنی معلولان جسمی تأثیر دارد.    ۹۳
۱-۶- آموزش هوش معنوی بر افزایش عملکرد اجتماعی معلولان جسمی تأثیر دارد.    ۹۵
۱-۷- آموزش هوش معنوی بر افزایش نشاط معلولان جسمی تأثیر دارد.    ۹۷
۱-۸- آموزش هوش معنوی در افزایش سلامت روان معلولان جسمی تأثیر دارد.    ۹۹
۲- آموزش هوش معنوی برافزایش هوش معنوی معلولان تأثیر دارد.    ۱۰۰
۲-۱ آموزش هوش معنوی بر بهبود درک ارتباط با سرچشمه هستی معلولان جسمی تأثیر دارد.    ۱۰۲
۲-۲آموزش هوش معنوی بر بهبود زندگی معنوی با اتکاء به هسته درونی معلولان جسمی تأثیر دارد.    ۱۰۴
۵-۱-بحث درباره یافته ها    ۱۰۷
فرضیه ۱- آموزش هوش معنوی بر بهبود کیفیت زندگی معلولان جسمی تأثیر دارد.    ۱۰۷
فرضیه ۱-۱- آموزش هوش معنوی بر بهبود سلامت عمومی معلولان جسمی تأثیر دارد.    ۱۰۷
فرضیه ۱-۲-آموزش هوش معنوی بر بهبود عملکرد جسمانی معلولان جسمی تأثیر دارد.    ۱۰۸
فرضیه ۱-۳- آموزش هوش معنوی بر کاهش محدودیت ایفای نقش به دلایل جسمانی معلولان جسمی تأثیر دارد.    ۱۰۸
فرضیه ۱-۴- آموزش هوش معنوی بر کاهش محدودیت ایفای نقش به دلایل عاطفی معلولان جسمی تأثیر دارد.    ۱۰۸
فرضیه ۱-۵- آموزش هوش معنوی بر کاهش درد بدنی معلولان جسمی تأثیر دارد.    ۱۰۹
فرضیه ۱-۶- آموزش هوش معنوی بر افزایش عملکرد اجتماعی معلولان جسمی تأثیر دارد.    ۱۰۹
فرضیه ۱-۷- آموزش هوش معنوی بر افزایش نشاط معلولان جسمی تأثیر دارد.    ۱۱۰
فرضیه ۱-۸- آموزش هوش معنوی در افزایش سلامت روان معلولان جسمی تأثیر دارد.    ۱۱۰
فرضیه ۲- آموزش هوش معنوی برافزایش هوش معنوی معلولان تأثیر دارد.    ۱۱۰
فرضیه ۲-۱-آموزش هوش معنوی بر بهبود درک ارتباط با سرچشمه هستی معلولان جسمی تأثیر دارد.    ۱۱۱
فرضیه ۲-۲-آموزش هوش معنوی بر بهبود زندگی معنوی با اتکاء به هسته درونی معلولان جسمی تأثیر دارد.    ۱۱۱
۵-۲- محدودیت های پژوهش    ۱۱۲
۵-۳- پیشنهادهای کاربردی    ۱۱۳
۵-۴- پیشنهادات پژوهشی    ۱۱۳
پیوست ۱: پرسشنامه های استفاده شده در پژوهش    ۱۱۴
پرسشنامه کیفیت زندگی SF-36    ۱۱۶
پیوست ۲: آزمون مفروضه های کواریانس با توجه به داده های پژوهش    ۱۲۰
منابع    ۱۲۶

منابع

منابع فارسی

– آقابابایی، ناصر؛ فراهانی، حجت اله؛ فاضلی مهرآبادی، علی رضا(۱۳۹۰). هوش معنوی و بهزیستی فاعلی. روان شناسی و دین، سال۴، شماره۳، ۹۶-۸۳٫

– اتکینسون، ریتال ال؛ اتکینسون، ریچارد سی؛ اسمیت، ادوارد ای؛ بم، داریل جی؛ هوکسما، سوزان نولن(۲۰۰۰). زمینه ی روانشناسی هیلگارد. مترجمان محمد نقی براهنی، بهروز بیرشک، مهرداد بیک، رضا زمانی، سعید شاملو، مهرناز شهرآرای، یوسف کریمی، نیسان گاهان، مهدی محی الدین، کیانوش هاشمیان(۱۳۸۵)، تهران: رشد.

– افتخار، حسن؛ نجومی، مرضیه؛ کوهپایه زاده، جلیل (۱۳۸۱). بررسی کیفیت زندگی دانش آموزان نابینا و همتایان بینای آن‌ها. مجله اندیشه و رفتار، سال هفتم، شماره ۴، ۵۵-۴۹٫

– اکبری زاده، فاطمه؛ باقری، فریبرز؛ حاتمی، حمیدرضا؛ حاجیوند، عبداله (۱۳۹۰). ارتباط بین هوش معنوی، سخت رویی و سلامت عمومی در بین پرستاران. دو ماه نامه علمی پژوهشی علوم پزشکی کرمانشاه، سال ۱۵، شماره۶، ۴۷۲- ۴۶۶٫

– امیدواری، سپیده(۱۳۸۷). سلامت معنوی؛ مفاهیم و چالش ها. فصلنامه ی تخصصی پژوهشهای میان رشته ای قرآنی، سال اول، شماره ی اول، ۱۷-۵٫

– براتی، ناصر؛ یزدان پناه، محمدرضا(۱۳۹۰). بررسی ارتباط مفهومی سرمایه ی اجتماعی و کیفیت زندگی در محیط شهری. جامعه ی پژوهی فرهنگی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال۲، شماره ی۱، ۴۹-۲۵٫

– برهمنی، گلشن؛ عابدسعیدی، ژیلا؛ خیری، علی اصغر (۱۳۸۳). بررسی کیفیت زندگی آسیب دیدگان بمباران شیمیایی سردشت . مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز، شماره ۶۲، ۱۳-۹٫

– بهرامی دستکی، هاجر(۱۳۹۲). معنا و معنویت از دیدگاه روانشناسان. فصلنامه ی در عرصه ی فرهنگ و تربیت اسلامی، سال ۲، شماره ی ۴، ۱۶۰-۱۴۴٫

– پالانت، جولی (۲۰۰۷). تحلیل داده های علوم رفتاری با برنامه یSPSS . ویرایش سوم، دکتر اکبر رضایی (۱۳۸۹). چاپ اول، تهران: انشارات فروزش.

– ترکاشوند، جواد(۱۳۹۱). بررسی مبانی شناخت شناسی ژان پیاژه و نقد آن. معرفت، سال ۲۱، شماره۱۷۴، ۹۸-۹۴٫

– جدیدی، علی رضا؛ فراهانی نیا، مرحمت؛ جان محمدی، سارا؛ حقانی، حمید(۱۳۹۰). بررسی ارتباط بین سلامت معنوی و کیفیت زندگی سالمندان مقیم آسایشگاه کهریزک. نشریه ی پرستاران ایران، دوره ی ۲۴، شماره ی۷۲، ۵۵-۴۸٫

– جعفری، محمد تقی (۱۳۹۳). انسان و رابطه با خدا، جامعه، و خود. برگرفته از پایگاه اینترنتی

– چابکی نژاد، زهرا؛ حسینیان، سیمین(۱۳۹۰). بررسی رابطه هوش معنوی با نگرش مذهبی در بین دختران دانشجو. نشریه علوم اجتماعی مباحث بانوان شیعه، شماره ۲۶، ۴۸-۳۲٫

– حریری، نجلا؛ زرین آبادی، زرین(۱۳۹۰). تحلیل جمعیت شناختی هوش معنوی کتابداران دانشگاههای دولتی شهر اصفهان. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی، شماره ۲، ۴۴-۲۹٫

– حسین چاری، مسعود؛ ذاکری، حمیدرضا (۱۳۸۹). تأثیر زمینه های تحصیلی دانشگاهی، علوم دینی و   هنری بر هوش معنوی؛ کوششی در راستای روا سازی و پایایی سنجی مقیاس هوش معنوی. فصلنامه اندازه   گیری تربیتی، دوره۱، شماره۱، ۹۳-۷۳٫

 – حسین دخت، آرزو؛ فتحی آشتیانی، علی؛ تقی زاده، محمد احسان(۱۳۹۲). رابطه هوش معنوی و بهزیستی معنوی با کیفیت زندگی و رضایت زناشویی. روانشناسی و دین، سال ۶، شماره۲ ,۵۷-۷۴٫

 – حمید، نجمه؛ زمستانی، مهدی(۱۳۹۲). رابطه هوش معنوی و ویژگیهای شخصیتی با کیفیت زندگی در        دانشجویان پزشکی. مجله پزشکی هرمزگان، سال ۷، شماره۴، ۳۵۵-۳۴۷٫

– حمید، نجمه؛ کیخسروانی، مولود؛ بابا میری، محمد؛ دهقانی، مصطفی(۱۳۹۱). بررسی رابطه‌ی سلامت روان و هوش معنوی با تاب آوری در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه. فصلنامه علمی – پژوهشی جنتاشاپیر، دوره ۳، شماره ۲، ۳۳۸-۳۳۱٫

– حمیدی، فریده؛ صداقت، حسین(۱۳۹۱). بررسی مقایسه ای هوش معنوی دانش آموزان دوره متوسطه بر اساس جنسیت و پایه. نشریه علوم اجتماعی، زن در فرهنگ و هنر، دوره چهارم، شماره ۴، ۸۸-۷۵٫

– خرمی راد، اشرف؛ ارسنگ، شهرام؛ احمری طهران، هدی؛ دهقانی، حکیمه(۱۳۹۲). ارتباط هوش معنوی با اضطراب امتحان در دانشجویان پرستاری و مامایی. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، شماره۱۳، دوره۴، ۱۱-۱ .

– داودی، ایران؛ نسیمی فر، نجمه (۱۳۹۱). اثر بخشی روش کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی بر بهبود درد و راهبردهای مقابله فاجعه آفرین در زنان مبتلا به دردهای مزمن عضلانی اسکلتی. یافته های نو در روانشناسی، سال ۷، شماره۲۲، ۶۲-۴۵٫

– دبیریان، پروین؛ محمودی، غلامرضا؛ وطن خواه، محمد(۱۳۹۲). مقایسه هوش معنوی و سلامت روانی مادران دارای کودکان ناشنوا, نابینا و عادی. نشریه علوم تربیتی( تعلیم و تربیت), شماره ۱۱۶، سال۱۳،  ۲۵-۱۶٫

– ذاکر، صدیقه (۱۳۸۲). پرسشهای جاودانه. مشکاه النور. دوره ی اول، شماره ی ۲۳، ۱۳-۵٫

– رجایی، علی رضا (۱۳۸۹). هوش معنوی دیدگاه‌ها و چالش‌ها. پژوهشنامه تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد، شماره  ۲۲، سال ۷، ۵۰-۲۱ .

– رضوانی، محمدرضا؛ منصوریان، حسین؛ احمدی، فاطمه(۱۳۸۸). ارتقای روستاها به شهر و نقش آن در بهبود کیفیت زندگی ساکنان محلی.

– رقیب، مائده سادات؛ سیادت، سید علی(۱۳۹۰). تحلیل میزان هوش معنوی مدیران گروه های آموزشی دانشگاه اصفهان و ارتباط آن با ویژگی های جمعیت شناختی. دو فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات اسلام و روانشناسی، دوره۵، شماره۹، ۱۴۳-۱۳۱٫

– رقیبی، مهوش؛ قره چاهی، مریم(۱۳۹۲). رابطه بین هوش هیجانی و هوش معنوی در زنان و مردان در شرف طلاق و سازگار. فصلنامه علمی پژوهشی زن و جامعه، دوره۴، شماره۱۳,۱۴۰-۱۲۳٫

– رئیسی، مرضیه؛ احمری طهران، هدی؛ حیدری، سعیده؛ جعفربگلو، عصمت؛ عابدینی، زهرا؛ بطحایی، سید احمد(۱۳۹۲). ارتباط هوش معنوی با شادکامی و پیشرفت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قم. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، دوره۱۳، شماره۵، ۴۴۰-۴۳۱٫

– رنجبر، سمیرا(۱۳۸۹). هوش هیجانی و راههای افزایش آن. مشاور مستند، دوره ۵، شماره ی ۳، ۱۴-۱۲٫

– رودگر، محمد جواد(۱۳۸۸). معنویت گرایی در قرآن. فصلنامه ی علمی پژوهشی علوم اسلامی، سال۴، شماره ی۱۴، ۲۱-۴٫

– زحمت کشان، راضیه؛ باقرزاده، راضیه؛ اکبریان، شرافت؛ یزدان خواه فرد، محمدرضا؛ میرزایی، کامران؛ یزدان پناه، سیامک؛ خرم رودی، رزیتا؛ غریبی، طیبه؛ کمالی دست ارزنی، فرحناز؛ ارجمند، طیبه(۱۳۹۱). بررسی کیفیت زندگی و عوامل مرتبط با آن در سالمندان شهر بوشهر. مجله ی دانشگاه علوم پزشکی فسا، سال۲، شماره ی۱، ۵۸-۵۳٫

– سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ حجازی، الهه (۱۳۹۰). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری (چاپ بیست و یکم). تهران: آگاه.

– سلطانی فر، عاطفه(۱۳۸۶). هوش هیجانی. فصلنامه ی اصول بهداشت روانی، سال ۹، شماره ی ۳۵ و ۳۶، ۸۴-۸۳٫

– سنتراک، جان دبلیو(۲۰۰۱). روانشناسی تربیتی. ترجمه مرتضی امیدیان(۱۳۹۰)، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه یزد.

– سهرابی، فرامرز (۱۳۸۷). مبانی هوش معنوی، فصلنامه سلامت روان، سال اول، شماره اول، ۱۸-۱۴٫

– سهرابی، فرامرز (۱۳۸۸). هوش معنوی هوش انسانی. فصلنامه روان شناسی نظامی، سال اول، شماره اول،  ۶۶-۶۳٫

– سهرابی، فرامرز؛ ناصری، اسماعیل (۱۳۹۱). هوش معنوی و مقیاس‌های سنجش آن. تهران: آوای نور.

– سیام، شهره؛ حیدرنیا، علی رضا؛ طوافیان، صدیقه سادات(۱۳۹۱). بررسی کیفیت زندگی و عوامل مرتبط با آن در بیماران قلبی پس از جراحی. مجله ی علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند( ویژه نامه قلب)، سال ۱۹، شماره ۶، ۴۱-۳۳٫

– سیف، علی اکبر(۱۳۸۸). روانشناسی پرورشی نوین. روانشناسی یادگیری و آموزش. ویرایش ششم، تهران: نشر روان.

 – سیف، علی اکبر (۱۳۹۱). تغییر در رفتار و رفتاردرمانی: نظریه ها و روشها، چاپ شانزدهم، تهران: دوران.

– شمالی، شروین(۱۳۹۲). ناتوانائی های یادگیری از دیدگاه پیاژه، تربیت، سال ۸، شماره ۸، ۲۵-۲۰٫

– صمدی، پروین (۱۳۸۵). هوش معنوی. اندیشه های نوین تربیتی دانشگاه الزهراء، دوره ۲، شماره ۳و۴ . ۱۴۴-۹۹٫

– عباسی، محمود؛ عزیزی، فریدون؛ شمسی کوشکی، احسان؛ ناصری راد، محسن؛ اکبری لاکه، مریم(۱۳۹۱). تعریف مفهومی و عملیاتی سازه ی سلامت معنوی: یک مطالعه ی روش شناختی. فصلنامه ی اخلاق پزشکی، سال۶ شماره ی ۲۰، ۴۴-۱۲٫

– عبداله زاده، حسن؛ کشمیری، مهدیه؛ عرب عامری، فاطمه (۱۳۸۸). آزمون هوش معنوی، انتشارات روانسنجی.

– عظیمی، آزاده(۱۳۸۹). ابعاد و شاخص های کیفیت زندگی. اندیشه و پژوهش، شماره ی۵۵، ۸-۴٫

– عظیمی، محمد؛ ادیب، یوسف، فتحی آذر، اسکندر؛ عظیمی، منیژه؛ محمدی، پوریا (۱۳۹۲). درک ارتباط با سرچشمه هستی و زندگی معنوی با اتکاء به هسته درونی (دو مؤلفه هوش معنوی) بر مبنای خلاقیت دانشجویان. همایش منطقه ای تأثیر آموزه های اسلامی در پیشرفت علوم و فناوری های نوین.

– غباری بناب، باقر(۱۳۸۸). معنویت راهی برای رشد و شکوفایی شخصیت. وزارت علوم و تحقیقات و فن آوری. دفتر مرکزی مشاوره.

– غلامی، مصطفی؛ بهادری، مریم(۱۳۸۹). رویکرد اسلام به ناتوانی به عنوان مبنای ارائه ی خدمات به افراد ناتوان. خبرنامه ی داخلی بشارت، سال ششم، ۱٫

– فرامرزی، سالار؛ همایی، رضا؛ سلطان حسینی، محمد(۱۳۸۸). بررسی رابطه هوش معنوی و هوش هیجانی دانشجویان. دو فصلنامه علمی-تخصصی مطالعات اسلام و روانشناسی, دوره۳، شماره۵، ۲۳-۷٫

– فرامرزی، سالار؛ همایی، رضا؛ ایزدی، راضیه (۱۳۹۰). اثربخشی آموزش گروهی شناختی رفتاری مهارت‌های زندگی به سلامت روانی زنان دارای همسر معلول. فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ۱۱ ،شماره ۴۰، ۲۳۵-۲۱۷٫

– فرهنگی، علی اکبر؛ رستگار، عباس علی (۱۳۸۵). ارائه و تبیین مدل انگیزشی مبتنی بر معنویت کارکنان. دوماهنامه علمی-پژوهشی دانشور دانشگاه شاهد، سال ۱۳، شماره ۲۰ ، ۴-۱٫

– فرهنگی، علی اکبر؛ فتاحی، مهدی؛ واثق، بهاره؛ نرگسیان، عباس (۱۳۸۸). هوش پیش بینی کننده رهبری تحول آفرین، بررسی روابط میان هوش معنوی، هوش عاطفی و رهبری تحول آفرین. فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال  ۴، شماره ۱۵، ۵۷-۳۱٫

– فضل الهی، سیف اله؛ جهانگیر اصفهانی، نرگس؛ حق گویان،زلقا (۱۳۸۹).سنجش میزان و عوامل مؤثر بر شادی دانشجویان پردس قم دانشگاه تهران. نشریه روانشناسی و دین، سال ۳، شماره ۴، ۱۰۸-۸۹٫

 – فهیمی، رضا (۱۳۹۰). آشنایی با مهارت خودآگاهی. فصل نامه علمی- تخصصی کودک، نوجوان و            رسانه، سال اول، شماره ۱ و ۲، صفحات ۱۰۰-۱۱۸٫

– قاسم زاده، عظیم؛ یونسی حمزه خانلو (۱۳۸۹). مطالعه مقایسه ای سلامت روانی و عزت نفس دانشجویان جدیدالورود با دانشجویان سال آخر. فصلنامه روانشناسی تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن، سال اول، شماره ۴، ۵۸-۳۹٫

– قربانی، محبوبه؛ حقیقی، مهدی؛ تجریشی، ایمان محمد علی ؛ رسته مقدم، آرش(۱۳۹۱). بررسی رابطه هوش معنوی و تعهد سازمانی در یک سازمان دولتی. نشریه مدیریت, دوره۲۰، شماره۱۸، ۹۲-۶۷٫

– کریز، ریچارد(۱۹۹۸). آرمیدگی، چاپ دوم، ترجمه بهرام جوکار، مهدی رحیمی و مریم زارع (۱۳۸۸)،   شیراز: رستار.

– گودرزی، کورش؛ سهرابی، فرامرز؛ فرخی، نور علی؛ جمهری، فرهاد(۱۳۸۹). اثربخشی تعاملی هوش معنوی و آموزش مهارتهای زندگی بر سلامت روانی دانشجویان. فصلنامه ی مطالعات روانشناسی بالینی، سال اول، شماره ی اول، ۴۱-۱۵٫

– لطافتی، رامین؛ حیدرنیا، لیلا (۱۳۹۱). سلامتی با روش معنادرمانی. مشاور مستند، دوره هفتم، شماره       ۴ ، صفحه ۱۶-۱۹٫

– لطفی کاشانی، فرح(۱۳۹۲). هوش هیجانی واقعیت ها و ادعاها. فصلنامه ی روانشناسی کاربردی،دوره ی اول، شماره ی ۲۲، ۶-۲٫

– مرعشی، سیدعلی؛ نعامی، عبدالزهرا؛ بشلیده، کیومرث؛ زرگر، یداله؛ غباری بناب، باقر (۱۳۹۱). تأثیر آموزش هوش معنوی بر بهزیستی روان شناختی، اضطراب وجودی و هوش معنوی، در دانشجویان دانشگاه نفت اهواز. مجله دست آوردهای روان شناختی (علوم تربیتی و روان شناسی) شماره ۱، دوره ۴، سال ۳، ۸۰-۶۳٫

– معطوفی، رضا(۱۳۹۱). مقاله ای در مورد معلولین.

http://www.reza-matofi.blogfa.com/post/137

– معلمی، صدیقه؛ رقیبی، مهوش؛ سالاری درگی، زهره (۱۳۸۹). مقایسه هوش معنوی و سلامت روان در افراد معتاد و غیر معتاد. مجله علمی-پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، دوره ۱۸، شماره ۳،۲۴۲- ۲۳۵٫

– ممیزی، هرمز (۱۳۸۲). مدیتیشن مراقبه، مجله ایران مهر، دوره جدید شماره ۱، ۵۸ .

– منتظری، علی؛ گشتاسبی، آزیتا؛ وحدانی نیا، مریم السادات (۱۳۸۴). ترجمه و تعیین پایایی و روایی گونه فارسی ابزار استاندارد sf-36. فصلنامه پایش، سال ۵، شماره اول،۵۶-۴۹٫

– منصور، محمود(۱۳۸۹). روانشناسی ژنتیک تحول روانی از تولد تا پیری. چاپ یازدهم، تهران: سمت.

– نادری، فرح؛ روشنی، خدیجه(۱۳۹۰). رابطه هوش معنوی و هوش اجتماعی با اضطراب مرگ زنان سالمند. فصلنامه علمی پژوهشی زن و فرهنگ، سال۲، شماره، ۶۷-۵۵٫

– نادری، فرح؛ عسکری، پرویز؛ روشنی، خدیجه؛ مهری آدریانی، مریم(۱۳۸۹). هوش معنوی و هوش هیجانی با رضایت از زندگی سالمندان. یافته های نو در روانشناسی، سال۲، شماره۵، ۱۳۸-۱۲۸٫

– نبئی، بهروز؛ صافی زاده، حسین؛ حلاجی، زهرا(۱۳۸۱). بررسی کیفیت زندگی بیماران مبتلا به پستوریازیس و مقایسه آن با افراد سالم، فصلنامه بیماری‌های پوست، سال ۵، شماره ۳، ۲۱-۱۵٫

– نوری، ربابه (۱۳۸۳). مهارتهای خودآگاهی و همدلی. چاپ سوم، تهران: طلوع دانش.

– هادی تبار، حمیده؛ نوابی نژاد، شکوه؛ احقر، قدسی (۱۳۹۰). بررسی تأثیر آموزش مؤلفه های هوش معنوی بر کیفیت زندگی همسران جانباز مشغول به تحصیل در مدارس بزرگ‌سالان شهر تهران در سال تحصیلی ۹۰-۸۹٫ مجله علمی – پژوهشی طب جانبازان، سال ۴، شماره۱۴، ۱۱-۱٫

– هدایتی، مهرنوش؛ زریباف، مژگان(۱۳۹۱). پرورش هوش معنوی از طریق برنامه ی فلسفه برای کودکان. تفکر و کودک، سال۳، شماره ی ۱، ۱۶۶-۱۳۵٫

– هویدا، رضا؛ آقابابایی، راضیه(۱۳۸۸). بررسی تطبیقی مدل چهار مرحله ای خودارزیابی در اسلام(مشارطه، مراقبه، محاسبه، معاتبه) دو فصلنامه ی علمی-تخصصی مطالعات اسلام و روانشناسی. سال ۳، شماره ی ۵، ۱۵۳-۱۴۳٫

منابع انگلیسی

-Abdul Rani,A; Abidin,I; Hamid,MR.(2013).The impact of spiritual intelligence on work performance: Case studies in East Coast of Malaysia. Journal of Global Macro Trends,2(3),46-59.

-Ahmadi,A; Ahgar,G; Abedi,MR.(2012). The relationship between spirituality intelligence and taking responsibility with life quality. Journal of Natural and Social sciences,2(3),391-400.

-Amrai, K, Farahani;A; Ebrahimi, M; Bagherian, V .(2011). Relationship between personality traits and spiritual intelligence among university students. Procedia –Social Behavioral Sciences,15(7).609-612.

-Animasahun, R.A.(2008). Predictive estimates of emotional intelligence, spiritual intelligence, self-efficacy and creativity skills on conflict resolution behavior among the NURTW in the South Western Nigeria. Pakistan Journal of Life and Social Science. 6(2).68-74.

-Ayranci , E.(2011).Effects of top Turkish man emotional and spiritual intelligence on their organi financial performance. Business Intelligence Journal , 4(3). 9-36.

-Bagheri,F;AkbariZadeh ,F;Hatami,M .(2010). The relationship between nurses spiritual intelligence and happiness in Iran. Procedia Social and Behavioral Sciences,5(5). 556-561.

-Benor,D.(2002) .Handbook of complementry and Alternative therapiesian mental health. International Journal of Heading and Caring- online, Medford, Newjersey,4(6). 249-278.

-Bosc,M.(2000). Assessment of social functioning in depression. Comprehensive Psychiatry. 41(5). 63-69.

-Brill Hart,B.(2005). A study of spirituality and life satisfaction among persons with spinal card injury.Rehabi Nurse,30(1).31-34.

-Canda,JS;Parker,PA;Moojanet,S,De;Basan-Enguist,K; Ramondetta,L,M; Cohen,L.(2006). Active coping mediate the associatior between religiosity spirituality and quality of life in ovarian cancer. Gynecologic Oncologycon line,101(1),102-107.

-Chang,LY; Wong,F; Chang,MF.(2007).Relationship of nurses spirituality to their understanding and practice of spiritual care. Journal of Advanced Nursing, 58(2),70-158.

-Culliford,L.(2013).Healing from within: Spirituality and Mental Health.

 

چکیده

هدف: هدف این پژوهش بررسی تأثیر آموزش هوش معنوی بر کیفیت زندگی معلولان جسمی بزرگسال زن و مرد بود. روش: در این پژوهش که از نوع مطالعات نیمه تجربی- مداخله ای و به صورت پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود، ۲۸ نفر زن و مرد معلول شرکت داشتند که به صورت نمونه گیری داوطلبانه انتخاب شده و در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. ۱۰ جلسه ۱۲۰ دقیقه ای آموزش هوش معنوی برای گروه آزمایش اجرا شد و گروه گواه آموزشی نداشتند. برای هر دو گروه قبل و بعد از جلسات آموزش آزمون هوش معنوی عبداله زاده و کیفیت زندگی sf-36 اجرا شد. تجزیه و تحلیل داده ها بر حسب روش آماری تحلیل کواریان یک راهه انجام شد. یافته ها: تحلیل نتایج نشان داد که افرادی که در کلاسهای آموزش هوش معنوی شرکت داشتند نسبت به آنهایی که در کلاسها شرکت نداشتند از نظر کیفیت زندگی کلی(۰۰۰۱/۰ p<)، سلامت عمومی(۰۰۶/۰ p<)، محدودیت ایفای نقش به دلایل جسمانی(۰۲۳/۰ p<)، محدودیت ایفای نقش به دلایل عاطفی(۰۰۱/۰ p<)، عملکرد اجتماعی(۰۰۱/۰ p<)، نشاط(۰۰۱/۰ p<)، هوش معنوی کلی(۰۰۰۱/۰ p<)، درک ارتباط با سرچشمه هستی(۰۰۰۱/۰ p<) و زندگی معنوی با اتکاء به هسته درونی(۰۰۰۱/۰ p<) به طور معناداری نمره بالاتری کسب کردند. نتیجه گیری: با توجه به یافته ها می توان نتیجه گرفت آموزش هوش معنوی میتواند باعث بهبود کیفیت زندگی  و افزایش هوش معنوی معلولان شود.

۱-۱-  مقدمه

    هوش به عنوان یک توانایی شناختی در اوایل قرن بیستم توسط آلفرد بینه^[۱] مطرح شد. او همچنین آزمونی را برای اندازه گیری میزان بهره هوشی افراد ابداع کرد. بعدها لوئیس ترمن^[۲] و دیوید وکسلر^[۳] آزمون‌های جدیدی را ساختند، اما در دو دهه اخیر مفهوم هوش به حوزه های دیگری مانند هوش هیجانی^[۴] ، هوش طبیعی^[۵] ، هوش وجودی^[۶] و هوش معنوی^[۷] گسترش یافته است. علاوه بر این، دیگر هوش به عنوان یک توانایی کلی محسوب نمی‌گردد، بلکه به عنوان مجموعه ای از ظرفیت‌های گوناگون در نظر گرفته می‌شود (رجایی، ۱۳۸۹).

     هوش معنوی که در ادبیات دانشگاهی روانشناسی برای اولین بار در سال ۱۹۹۶ توسط استیونز^[۸] و بعد در سال ۱۹۹۹ توسط ایمونز^[۹] مطرح شد (سهرابی و ناصری، ۱۳۹۱: ۶۹)، به عنوان یکی از جدیدترین سازه‌ها در روانشناسی و علم مدیریت در مرکز توجهات قرار گرفته شده است (مرعشی، نعامی، بشلیده و همکاران،۱۳۹۱).

     از طرفی معنویت یکی از نیازهای درونی انسان است که در قلب‌ها و ذهن‌ها و در آیین‌ها، به ویژه در آیین‌های مذهبی وجود دارد. حکیمان کاتولیک مثل سنت آگوستین اظهار می‌کنند که خدا انسان‌ها را برای خودش آفریده و قلب‌های آن‌ها بی قرار است تا زمانی که در کنار او آرامش بگیرند و الهیات یهودی- مسیحی^[۱۰] حامی این عقیده است که انسان‌ها تصویری از خدا دارند که به طور بالقوه برتری خداجویی را در بردارد(وایالیکا،^[۱۱] ۲۰۱۲).

مطهری معنویت را نوعی احساس و گرایش ذاتی انسان نسبت به امور غیر مادی مانند علم و دانایی، خیر اخلاقی، جمال و زیبایی، تقدس و پرسش می داند که وجه تمایز انسان و موجودات دیگر است( عباسی و همکاران، ۱۳۹۱).

    از معنویت تعریف‌های گوناگونی شده است. برخی معنویت را متضمّن بالاترین سطوح زمینه های رشد شناختی، اخلاقی، عاطفی و فردی می‌دانند(صمدی،۱۳۸۵). سرچشمه معنویت در اسلام، قرآن کریم و فرموده های حضرت محمد(ص) به عنوان پیامبر خدا است. از نظر مسلمانان، زندگی معنوی هم بر ترس خدا مبتنی است و هم بر عشق او؛ هم تسلیم در برابر اراده خدا و هم جستجو برای شناخت او که هدف نهایی آفرینش است. گوهر معنویت اسلامی با توحید پیوند می خورد. معنویت در قلب اسلام و کلید آن فهم جنبه­های مختلف آن است (فرهنگی و رستگار،۱۳۸۵). تلفیق دو مفهوم هوش و معنویت منجر به پیشنهاد سازه هوش معنوی شده است. سیسک و تورنس^[۱۲](۲۰۰۱) هوش معنوی را به عنوان یک خودآگاهی عمیق از ابعاد مختلف خود نه فقط از بدن بلکه از ذهن و روح خود تعریف کرده‌اند (میشرا^[۱۳]وگوپتا^[۱۴]، ۲۰۱۳). از نظر ایمونز(۲۰۰۰) هوش معنوی عبارت است از کاربرد انطباقی اطلاعات معنوی در جهت حل مسئله در زندگی روزانه و فرایند دستیابی به هدف (سهرابی، ۱۳۸۸).

    کیفیت زندگی یک ارزیابی کلی از وضعیت زندگی افراد محسوب می‌شود. گرچه تعاریف کیفیت زندگی متفاوت اند، محققان در مورد ابعاد مختلف مورد بررسی کیفیت زندگی اتفاق نظر دارند. کیفیت زندگی مفهومی ذهنی دارد و برداشت هر فرد در مورد کیفیت زندگی به عنوان مفهومی چند بعدی مطرح می‌شود (برهمنی، عابد سعیدی و خیری، ۱۳۸۳).

 

 

 

۱-۲- بیان مسأله

    تلاش برای اندازه گیری کیفیت زندگی از سال ۱۹۴۰ میلادی با معرفی شاخص کارنفکسی^[۱۵] برای بیماران

 سرطانی و طبقه بندی عملکرد قلب توسط انجمن قلب نیویورک[۱۶] آغاز گشت (افتخار، نجومی وکوهپایه زاده، ۱۳۸۱). کیفیت زندگی یکی از مهم ترین مسائل عصر امروز در مراقبت از سلامتی است و یکی از بزرگترین اهداف بهداشتی برای بالا بردن سلامت افراد است و در سال های اخیر از مهمترین عوامل مؤثر در زندگی افراد شناخته شده است(زحمت کشان و همکاران،۱۳۹۱).

کیفیت زندگی بر اساس برداشت و درک فرد از وضعیت زندگی خود در ارتباط با عوامل فرهنگی، اهداف، عقاید و باورهای او تعیین می شود. کیفیت زندگی، تحت تأثیر عواملی است که به زندگی ارزش داده و به ایجاد تجارب مثبت کمک می کند و برای افراد مختلف، معانی متفاوتی دارد. کیفیت زندگی یک فرد، نظر شخصی وی بوده و توسط خود فرد تعیین می شود (سیام، حیدرنیا و طوافیان،۱۳۹۱). بر اساس تعاریف، کیفیت زندگی ارتباط تنگاتنگی با وضعیت جسمی، روانی، اعتقادات شخصی، میزان خود اتکایی، ارتباطات اجتماعی و محیط زیست دارد (زحمت کشان و همکاران،۱۳۹۱).

    امروزه بهبود کیفیت زندگی افراد ناتوان جسمی به عنوان یک هدف بازتوانی به شمار می‌رود (افتخار، نجومی وکوهپایه زاده، ۱۳۸۱). از جمله افراد ناتوان جسمی معلولان هستند، طبق آمار بهداشت جهانی حدود ده تا دوازده درصد از جمعیت جهان دچار نوعی معلولیت می باشند، که این تعداد به بیش از ششصد میلیون نفر می رسد. در ایران نیز حدود دوازده درصد از جمعیت را معلولان تشکیل می دهد که حدود هشت و نیم میلیون نفر از جمعیت می باشد( معطوفی،۱۳۹۱). با توجه به آمار، تعداد قابل توجهی از انسان‌ها نه به خواست خود، بلکه به صلاح خداوند متعال معلول آفریده شده‌اند یا بر اثر بیماری یا حادثه معلول شده‌اند که توجه به آن‌ها و بررسی مشکلات زندگی آن‌ها امری مهم و ضروری است.

    در مورد افزایش معنویت در افراد تحقیقاتی انجام شده که نشان می دهد افزایش معنویت می‌تواند به بهتر شدن زندگی افراد کمک کند. بنور^[۱۷](۲۰۰۲) عقیده دارد که بدون مداخلات شیمیایی و مکانیکی می‌توان معنویت را در افراد بهبود بخشید. او پیشنهاد می‌کند که مراقبه[۱۸] و نماز و عبادت می‌تواند معنویت را افزایش دهد. به نظر بنور با افزایش مشکلات، معنویت در افراد افزایش و با برطرف شدن آن‌ها معنویت کاهش می‌یابد(بنور،۲۰۰۲).

    معنویت به مثابه آگاهی از هستی یا نیرویی فراتر از جنبه های مادی زندگی است و احساس عمیقی از وحدت یا پیوند با کائنات را به وجود می آورد. کوئینگ[۱۹] و همکارانش(۲۰۰۶)، معتقدند معنویت عبارت است از جست و جو و مطالعه ی شخصی برای درک و فهم پاسخ پرسشهایی درباره ی زندگی، معنا و ارتباط با نیروی مقدس یا متعالی که ممکن است منجر به آیین های مذهبی و تکوین جامعه شود (بهرامی دستکی،۱۳۹۲).

     الکینز[۲۰] و همکاران(۱۹۹۸) چهار پیش فرض درباره ی معنویت مطرح کرده اند: ۱- مؤلفه ای به اسم بعد معنوی وجود دارد. ۲- معنویت پدیده ای انسانی است و قابلیتی است که در همه ی مردم وجود دارد. ۳-معنویت مترادف سرسپردگی به دین و مذهب خاصی نیست. ۴- معنویت را می توان تعریف، تشریح و اندازه گیری کرد (هدایتی و زریباف،۱۳۹۱).

بررسی رابطه ی مذهب و معنویت با سلامت روان و بهبود شرایط زندگی در دهه ی اخیر مورد بحث فراوان بوده است. مذهب و معنویت از تأثیرگذارترین عوامل در بهبود آسیبهای جسمانی و همینطور روانی می باشند (یونگ و چان[۲۱]،۲۰۰۷).

      در واقع معنویت به عنوان مفهومی شناختی- انگیزشی، بیانگر مجموعه ای از منابع و مهارتهای انطباقی است که فرایند حل مسئله و دستیابی به هدف را تسهیل می نماید و هوش معنوی نیز اجرا و کاربرد انطباقی این عوامل در شرایط ویژه و زندگی روزمره می باشد. به سخن دیگر، هوش معنوی در برگیرنده ی نوعی سازگاری و رفتار حل مسئله است که بالاترین سطوح رشد را در حیطه های مختلف شناختی، اخلاقی، هیجانی و بین فردی شامل می شود، و فرد را در جهت هماهنگی با پدیده های اطراف و دستیابی به یکپارچگی درونی و بیرونی یاری می نماید. این هوش به فرد دیدی کلی در مورد زندگی و همه ی تجارب و رویدادها می دهد و او را قادر می سازد به چهارچوب بندی و تفسیر مجدد تجارب خود پرداخته، شناخت و معرفت خویش را عمق بخشد(سیسک،۲۰۰۰، به نقل از گودرزی و همکاران،۱۳۸۹).

    در اوایل قرن بیستم باور بر این بود که شخصی که هوش کلی بالایی دارد در زندگی موفق است. در نیمه ۱۹۹۰ یک نظریه مطرح کرد که کسی که هوش هیجانی[۲۲] بالا دارد، حتی اگر هوش کلی او متوسط است زندگی بهتری دارد و می تواند هیجانات خود و دیگران را بهتر مدیریت کند. نزدیک به آخر قرن بیستم مشخص شد که هوش معنوی، هوش غایی است و برای عملکرد بهتر هوش کلی و هوش هیجانی الزامی است. هوش معنوی به انسان قدرت خلاقیت و تغییر قاعده ها و موقعیت ها را می دهد. هوش معنوی، شخص را در تشخیص تفاوت بین درست و نادرست در موقیت های معین و شنیدن صدای درون، توانا می- کند (سینگ و سینها[۲۳]،۲۰۱۳).

    امروزه مردم جهان بیش از پیش به معنویت و مسائل معنوی گرایش دارند. به همین دلیل بررسی علمی معنویت یکی از مباحث مهم و رایج در بهداشت جسمی و روانی است. اعتقادات دینی و تقیدات مذهبی، بر تمامی ابعاد زندگی انسان تأثیرگذار است. پژوهشها حاکی از ارتباط مثبت معنویت و سلامت جسمی و روانی است (حسین دخت، فتحی آشتیانی و تقی زاده،۱۳۹۲).

    در پژوهشی با عنوان تأثیر آموزش مؤلفه های هوش معنوی بر کیفیت زندگی همسران جانباز مشخص شد که آموزش هوش معنوی بر ابعاد هشت گانه کیفیت  زندگی (کارکرد اجتماعی، رفاه هیجانی، کارکرد جسمی، درد، سلامت عمومی، محدودیت نقش در ارتباط با سلامت جسمانی، محدودیت نقش در ارتباط با مشکلات عاطفی، سرزندگی) همسران جانباز تأثیر مثبت دارد. همچنین آموزش هوش معنوی بر ابعاد کیفیت زندگی همسران جانباز در طول زمان از پایداری مناسب برخوردار است( هادی تبار، نوابی نژاد و احقر ،۱۳۹۰).

در پژوهشی با عنوان رابطه هوش معنوی و ویژگیهای شخصیتی  با کیفیت زندگی در دانشجویان، نتایج نشان داد که میان هوش معنوی(۵۷/.r=) با کیفیت زندگی همبستگی مثبت معناداری وجود دارد(۰۱/.p<) (حمید و زمستانی،۱۳۹۲).

    بریل هارت[۲۴](۲۰۰۵) دریافت بین معنویت و رضایت از زندگی افراد دارای آسیب نخاع شوکی رابطه مثبت معناداری وجود دارد (۴۲/۰r=001 /0 p=).

   کندا[۲۵]و همکاران(۲۰۰۶) ارتباط بین مذهب/معنویت و کیفیت زندگی با واسطه ی مقابله در بیماران مبتلا به سرطان تخمدان را در آمریکا بررسی کردند. نتایج نشان داد که بین معنویت وکیفیت زندگی رابطه ی مثبت معنادار وجود دارد (۲۵/۰r=  ، ۰۱۲ /۰ p=).

     لینتون و هوگ توگرسون[۲۶](۲۰۰۹) در پژوهشی با نام هوش معنوی و رهبری، از طریق مصاحبه با رهبران چینی دریافتند که، هم رهبران و هم جوانان چینی به قدرت تقدیر و سرنوشت اعتقاد عمیقی دارند. نه به آن معنا که آنها معتقد به سرنوشت منفعل و خارجی هستند، بلکه با احساس مسئولیت در مورد شکستهای احتمالی، در حد توان کوشش می کنند. بسیاری از آنها به باورهایشان در مورد فلسفه سنتی چینی پایبند هستند.

    مت ساد[۲۷]،هاتا[۲۸]و نوریه[۲۹](۲۰۱۰) در مطالعه ای اثر هوش معنوی روی سلامت عمومی( یکی از ابعاد کیفیت زندگی) افراد مسن را در مالزی بررسی کردند. یافته ها نشان داد که هوش معنوی به طور مثبت با سلامت عمومی رابطه دارد(۷۵/.r= و۰۵/.p<). همچنین نشان داده شد که آن دسته از آزمودنی هایی که هوش معنوی بالاتری دارند گرایش به داشتن سلامت عمومی بالاتری دارند. توانایی اداره زندگی با احساسی از تقدس مبتنی بر باور معنوی فرد اصلی ترین عامل پیش بینی کننده سلامت بود.

   در پژوهشی کنوپاک^[۳۰] و مک الی^[۳۱](۲۰۱۲) تأثیر غیر مستقیم معنویت و فعالیت‌های فیزیکی را بر کیفیت زندگی در آمریکا مورد بررسی قرار دارند. نتایج نشان داد که رابطه مثبت معنی‌دار(۴۲/۰ r=  ۰۱/۰P<) بین معنویت و کیفیت زندگی وجود دارد.

       در شهرستان میبد حدود ۱۲۰۰ نفر معلول جسمی زندگی میکنند، با توجه به پژوهشهای انجام شده به نظر می رسد بررسی هوش معنوی و افزایش آن در معلولان این شهرستان بتواند به بهبود کیفیت زندگی آنها کمک کند.

۱-۳- اهمیت و ضرورت پژوهش

     معلولیت جسمی به تنهایی نمی تواند دلیل بر ناتوانی یا سطح پایین ماندن فعالیتهای فرد باشد. چه بسا افراد ناتوان جسمی که در فعالیتهای ورزشی، هنری، علمی، اجتماعی و … درخشیده اند و مایه افتخار خود و خانواده شان بوده اند. به نظر می رسد این افراد، به غیر از توانایی ناقص جسمیشان از یک توانایی معنوی نیز برخوردارند که از ماندن در خانه و محتاج دیگران بودن، آنها را به اوج شکوفایی و موفقیت می رساند.

   با این حال هنوز هستند معلولان عزیزی که ناتوانی خود را بزرگ و دست و پا گیر می دانند و با مقایسه خود با افراد سالم، افسرده و دل مرده شده اند. واضح است کیفیت زندگی و سلامت عمومی این عزیزان در معرض خطر است. اگر بتوان با آموزش هوش معنوی، توجه آنها را بیش از پیش به قدرت آن بزرگ بی همتا جلب کرد و دریچه های تازه ای از معنویت را به روی آنها گشود، به نظر می رسد کیفیت زندگی آنها نیز بهبود یابد و بتوانند زندگی را با دیدی بهتر و ذهنی گشاده تر به سر ببرند.

برخی از انسانها از نظر جسمی سالم و برخی مبتلا به نقص و ناتوانی چون نابینایی، ناشنوایی و یا فلج می باشند. این نقصها و ناتوانیها به شخص انسان ارتباط دارند و تاثیر در فضیلت و شخصیت و انسانیت فرد ندارند. به عبارتی دیگر انسان “شخصی” دارد و ” شخصیتی”. در اسلام ذات اصلی همه انسانها خوب است و جمله انسانها پاک آفریده می شوند. در قرآن آمده است: (هر آینه ما انسان را در مقام احسن تقویم یعنی نیکوترین مراتب صورت وجود آفریدیم)[۳۲] و در ادامه می گوید: (سپس  به کیفر کفر و گناهش به اسفل سافلین جهنم و پست ترین رتبه امکان برگردانیدیم مگر آنان که به خدا ایمان آورده و نیکوکار شدند)[۳۳]. بنابراین آیات شر و بدی در اسلام ذاتی نیست و هر انسانی می تواند در جهت مثبت تکامل یابد. نگرش اسلام در خصوص همه انسانها از این آیه فهمیده می شود: (ای مردم ما همه شما را نخست از مرد و زنی آفریدیم و آنگاه شعبه های بسیار و فرقه های مختلف گردانیدیم تا یکدیگر را بشناسید و بدانید که اصل و نسب مایه افتخار نیست، بلکه بزرگوارترین شما نزد خدا باتقواترین مردمند و خدا بر نیک و بد مردم کاملاً آگاه است.)[۳۴](غلامی و بهادری،۱۳۸۵).

     با توجه به مطالب و تعاریف ذکر شده به نظر می‌رسد با آموزش و تقویت هوش معنوی در معلولان بتوان به ارتقاء کیفیت زندگی آن‌ها کمک کرد. با وجود اهمیت هوش معنوی و جمعیت قابل توجه معلولان تاکنون پژوهش‌های کمی در مورد هوش معنوی انجام شده است. تحقیقات انجام شده نیز اکثراً از نوع همبستگی بوده اند. در مورد آموزش هوش معنوی و تأثیر آن بر متغیرهای مختلف تحقیقات بسیار ناچیز بوده است. این امر محقق را بر آن داشت که تأثیر آموزش هوش معنوی را بر کیفیت زندگی معلولان جسمی بزرگسال شهرستان میبد بررسی کند.

۱-۴- متغیرهای اساسی پژوهش

متغیر مستقل: آموزش هوش معنوی.

متغیر وابسته: کیفیت زندگی معلولان جسمی

متغیر کنترل: شهر محل سکونت، نوع معلولیت، بزرگسالان

متغیر تعدیل کننده: جنسیت.

۱-۵- اهداف پژوهش

۱-۵-۱- هدف کلی

    هدف کلی این پژوهش، بررسی تأثیر آموزش هوش معنوی بر کیفیت زندگی معلولان جسمی بزرگسال زن و مرد شهرستان میبد در سال ۹۳ می‌باشد.

۱-۵-۲- اهداف جزئی

    جهت تحقق هدف کلی فوق، اهداف جزیی ذیل تدوین شده است.

الف. تأثیر آموزش هوش معنوی بر سلامت عمومی معلولان جسمی بزرگسال زن و مرد

ب‌.    تأثیر آموزش هوش معنوی بر بهبود عملکرد جسمانی معلولان جسمی بزرگسال زن و مرد

     پ. تأثیر آموزش هوش معنوی بر کاهش محدودیت ایفای نقش به دلایل جسمانی معلولان جسمی بزرگسال زن و مرد

ت‌.    تأثیر آموزش هوش معنوی برکاهش محدودیت ایفای نقش به دلایل عاطفی معلولان جسمی بزرگسال زن و مرد

ث‌.    تأثیر آموزش هوش معنوی بر کاهش درد بدنی معلولان جسمی بزرگسال زن و مرد

ج‌.      تأثیر آموزش هوش معنوی بر بهبود عملکرد اجتماعی معلولان جسمی بزرگسال زن و مرد

     چ. تأثیر آموزش هوش معنوی بر افزایش نشاط معلولان جسمی بزرگسال زن و مرد

     ح. تأثیر آموزش هوش معنوی بر بهبود سلامت روان معلولان جسمی بزرگسال زن و مرد

     خ. تأثیر آموزش هوش معنوی بر افزایش هوش معنوی معلولان جسمی بزرگسال زن و مرد

     د. تأثیر آموزش هوش معنوی بر بهبود درک و ارتباط با سرچشمه هستی معلولان جسمی بزرگسال زن و مرد

     ذ. تأثیر آموزش هوش معنوی بر بهبود زندگی معنوی معلولان جسمی بزرگسال زن و مرد

۱-۶- فرضیات پژوهشی

۱-    آموزش هوش معنوی بر بهبود کیفیت زندگی معلولان جسمی تأثیر دارد.

۱-۱-        آموزش هوش معنوی بر بهبود سلامت عمومی معلولان جسمی تأثیر دارد.

۱-۲-        آموزش هوش معنوی بر بهبود عملکرد جسمانی معلولان جسمی تأثیر دارد.

۱-۳-        آموزش هوش معنوی بر کاهش محدودیت ایفای نقش به دلایل جسمی معلولان جسمی تأثیر دارد.

۱-۴-        آموزش هوش معنوی بر کاهش محدودیت ایفای نقش به دلایل عاطفی معلولان جسمی تأثیر دارد.

۱-۵-        آموزش هوش معنوی بر کاهش درد بدنی معلولان جسمی تأثیر دارد.

۱-۶-         آموزش هوش معنوی بر افزایش عملکرد اجتماعی معلولان جسمی تأثیر دارد.

۱-۷-        آموزش هوش معنوی بر افزایش نشاط معلولان جسمی تأثیر دارد.

۱-۸-        آموزش هوش معنوی بر افزایش سلامت روان معلولان جسمی تأثیر دارد.

۲-        آموزش هوش معنوی بر افزایش هوش معنوی معلولان جسمی تأثیر دارد.

۲-۱-        آموزش هوش معنوی بر بهبود درک  ارتباط با سرچشمه هستی معلولان جسمی تأثیر دارد.

۲-۲-        آموزش هوش معنوی بر بهبود زندگی معنوی با اتکاء به هسته ی درونی معلولان جسمی تأثیر دارد.

۱-۷-تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها

   تعریف مفهومی هوش معنوی: ایمونز (۱۹۹۹) هوش معنوی را به عنوان مجموعه ای ازتوانایی‌ها برای بهره گیری از منابع دینی و معنوی تعریف کرده است. هوش معنوی سازه های هوش و معنویت را در یک سازه ترکیب نموده است. در حالی که معنویت جستجویی برای یافتن عناصر مقدس، معنایابی^[۳۵]، هشیاری بالا^[۳۶] و تعالی^[۳۷] است، هوش معنوی شامل توانایی برای استفاده از چنین موضوعاتی است که می‌تواند کارکرد و سازگاری فرد را پیش بینی کند و منجر به تولیدات و نتایج ارزشمندی گردد (رجایی،۱۳۸۹).

   تعریف عملیاتی هوش معنوی: هوش معنوی نمره ای است که آزمودنی‌ها در آزمون هوش معنوی عبداله زاده و همکاران (۱۳۸۸) با حداقل نمره ۲۹ و حد اکثر نمره ۱۴۵ کسب می‌کنند.

    تعریف مفهومی درک  ارتباط با سرچشمه هستی: جزئی از هوش معنوی است که به واسطه آن می توانیم روابطمان را با مافوق برقرار سازیم (عظیمی، ادیب، فتحی آذر، عظیمی و محمدی، ۱۳۹۲).

    تعریف عملیاتی درک  ارتباط با سرچشمه هستی: درک و ارتباط با سرچشمه هستی نمره ای است که آزمودنیها از دوازده سؤال پرسشنامه هوش معنوی عبداله زاده و همکاران (۱۳۸۸) با حداقل نمره ۱۲ و حداکثر نمره ۶۰ کسب می کنند.

     تعریف مفهومی زندگی معنوی با اتکا به هسته درونی: جزئی از هوش معنوی است که به واسطه آن به سؤال سازی در رابطه با مسائل بنیادی در زندگی می پردازیم (عظیمی و همکاران ۱۳۹۲).

    تعریف عملیاتی زندگی معنوی با اتکا به هسته درونی: زندگی معنوی یا اتکا به هسته درونی نمره ای است که آزمودنیها از ۱۷ سؤال پرسشنامه هوش معنوی عبداله زاده و همکاران (۱۳۸۸) با حداقل نمره ۱۷ و حداکثر ۸۵ کسب میکنند.

   تعریف مفهومی کیفیت زندگی: کیفیت زندگی یک مفهوم چند بعدی می‌باشد که سلامت جسمی، روانی و اجتماعی یک شخص را در بر می‌گیرد و منعکس کننده سطح کارکرد و رضایت‌مندی جاری فرد است (نبئی، صافی زاده و حلاجی، ۱۳۸۹).

   تعریف عملیاتی کیفیت زندگی: کیفیت زندگی نمره ای است که آزمودنی‌ها از پرسشنامه کیفیت زندگی SF-36 وار و شربون[۳۸] (۱۹۹۲) به دست می آورند.

---