تحقیق بررسی تأثیر خواندن آیات قرآن و اذکار بر ایجاد آرامش حین امتحان در دانشجویان مربوطه  به صورت فایل ورد  word و قابل ویرایش می باشد و دارای ۱۱۱  صفحه است . بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک دانلود تحقیق بررسی تأثیر خواندن آیات قرآن و اذکار بر ایجاد آرامش حین امتحان در دانشجویان  نمایش داده می شود، علاوه بر آن لینک مقاله مربوطه به ایمیل شما نیز ارسال می گردد

 فهرست

فصل اول :
۱ـ مقدمه   ۱
۲ـ پیشگفتار       ۲
۳ـ بیان مسئله و اهداف تحقیق     ۳ ـ ۲
۴ـ فرضیه های پژوهش       ۳
۵ـ دعا برای گشایش کار      ۴ ـ ۳
۶ـ دعا برای زیاد شدن حافظه     ۴
فصل دوم :
گفتار اول : /
ذکر :
۱ـ اهمیت یاد خدا      ۵
۲ـ آثار یاد خدا          ۵
۳ـ یاد خدا و پرورش روح        ۱۰
۴ـ قرآن و آرامش     ۱۲
نماز :
۱ـ نماز و آرامش      ۱۵
۲ـ نماز و تقویت روحیه     ۱۶
۳ـ آثار تربیتی نماز ( بهداشت و نماز ) :          ۱۷-۱۸
نماز و سلامت و تغذیه      ۲۰
محکم ترین پناهگاه         ۲۰
عامل بازدارنده از تباهی     ۲۱
عاملی برای دور کردن بیماری های نفسانی           ۲۱
زنده کننده خصلت های عالی انسانی            ۲۱
عامل آرامش جسم و روان        ۲۲
دعا و توسل :
۱ـ دعا چیست        ۲۲
۲ـ آیات قرآن راجع به دعا کردن      ۲۳
۳ـ سخنان ائمه معصومین علیه السلام راجع به دعا       ۲۳
۴ـ فواید دعا از سخنان ائمه معصومین علیه السلام        ۲۴
۵ـ سخنان ائمه معصومین علیه السلام درباره چگونه دعا کردن      ۲۵
۶ـ معجزه های دعا و نیایش     ۲۶
۷ـ دعا و آرامش       ۲۸
۸ـ دعا کردن مانع حرکت نشود        ۳۱
۹ـ توسل         ۳۲
بخش اول : توکل
۱ـ نقش اخلاق در زندگی و تمدن انسانها      ۳۶
۲ـ توکل و آرامش    ۳۸
۳ـ توکل بر خدا یا اعتماد به نفس     ۴۰
بخش دوم : فضایل اخلاقی و آرامش
۱ـ رشد فضایل اخلاقی و آرامش       ۴۱
۲ـ حسن خلق و آرامش    ۴۲
۳ـ صداقت       ۴۵
۴ـ صبر    ۴۸
۵ـ صله ارحام         ۵۰
۶ـ اخلاق و انسان     ۵۴
۷ـ رابطه زندگی مادی با مسایل اخلاقی در روایات        ۵۶
بخش دوم :
بررسی متون           ۵۷
معرفی صلوات و دعای امام زمان ( ارواحنا فداه )     ۶۱
فصل سوم :
تعاریف جامعه و نمونه آماری    ۶۷
روش جمع آوری اطلاعات        ۶۷
فصل چهارم :
تجزیه و تحلیل آماری و سؤالات       ۶۸
فصل پنجم :
کاربرد نتایج      ۹۲
پیشنهادات و نظرات         ۹۳
فصل ششم ضمائم :
جداول         ۱۰۶ ـ ۹۳

آثار یاد خدا :

آثار روحی و معنوی و حتی مادی و دنیوی یاد خدا بر کسی پوشیده نیست و بدیهی است که هر انسانی با اتصال به خداوند مواهب فراوانی را نصیب خود کرده و از خیلی از رذایل و بلایا دور خواهد ماند و از انوار فیوضات الهی به تناسب استعداد و آمادگی خود دریافت خواهد کرد . ذکر تمامی آثار یاد خدا در این مقوله نخواهد گنجید و به همین دلیل چند نمونه از آثار یاد خدا به عنوان راهنمایی برای توجه بیشتر در اینجا ذکر می گردد .

مهمترین اثر یاد خداوند که در قرآن بارها و بارها ذکر شده آرامش بخشی و ایجاد یک قدرت روحی عظیم در انسان است خداوند در قرآن کریم اطمینان و طمأنینه نفس آدمی را در گرو توجه به خدا می داند : « الا بذکر الله تطمئن القلوب »‌ هان ! تنها با یاد خدا دلها آرام می گیرد  چرا ؟ از آنجا که هدف نهایی فطرت آدمی خداوند است . تنها با رسیدن به این هدف آرامش و قرار خواهد یافت و از طرفی کسی که توجه اش به خداوند نباشد ، به امور دنیوی و نعمت های مادی توجه خواهد کرد که این خود باعث سلب آرامش و آسایش آدمی است . انسانی که توجه او به برخورداریهای مادی است همیشه در بیم و اضطراب از دست دادن نعمات مادی خود است و هرگز روی آرامش و اطمینان را نخواهد دید و دلش آرام و قرار نمی گیرد . چنین فردی رو به رو شدن با مصائب ، مشکلات و ناراحتی ها به سرعت او را دستخوش اندوه و تألمات روحی خواهد کرد و اگر آرامشی در وجود او قراردارد بسیار سطحی و ناپایدار است . از این روست که قرآن یکی از آثار روگردانی از یاد خداوند را تنگی زندگانی دنیوی معرفی می کند « وَ من اَعرض عن ذکری فَاِنَّ له معشِهً ضَنکاً » « کسی که از یاد من روگرداند ، زندگانی او ( در دنیا ) تنگ می شود . » طه ۱۲۴ .

دوری از یاد خدا و توجه به دنیا باعث رشد رذایل اخلاقی در وجود آدمی خواهد شد . زیرا همانطور که گفته شد چنین فردی همواره در حسرت چیزهایی که بدست نیاورده و نگران چیزهایی که به دست آورده خواهد بود ، اما کسی که به خدا توجه دارد ، می داند که زندگانی او تحت نظارت دقیق کسی است که بر تقدیر تمامی جهان و جهانیان حکومت دارد و جز او ملجاء و پناهی بر خود بر نمی گزیند . پس دنیا و نعمت های دنیوی را هدف خود قرار نمی دهد تا با کم و زیاد شدن و تغییر در آن دستخوش درد و غم و اندوه و یا نگرانی نشود و به گفته خداوند متعال « هو الذی انزل السکینه فی قلوب المؤمنین لیزدادوا ایماناً مع ایمانهم » خداوند سکینه و آرامش بر دلهای مؤمنین نازل کرد تا بر مراتب ایمان خود بیافزاید » ( فتح / ۴ ) از آثار دیگر یاد خدا نور امنیت و بصیرت بخشیدن به دل انسانها است نوری که از باطن بر نفس آدمی می تابد و در تلاطم اسلامی با عنوان « نور دلها » و « جلال قلوب » تعبیر شده است . این نور باعث زنده کردن دلها و حیات بخشیدن به دلها می گردد ، نه یک حیات زیستی ، بلکه زندگانی حقیقی که مستلزم تولدی دوباره در سایه سار توجه به خدا امکان پذیر است . آنگونه که خود می فرماید : یا ایها الذین امنوا استجیرا الله و لِلرسول اذا دعاکم لِما یُحییکُمْ » و ای اهل ایمان ! دعوت خدا و رسول را اجابت کنید ، آن گاه که به سوی آنچه زنده تان می کند ، فرا می خوانند » . ( انفعال / ۲۴ )

و پیامبر (ص) می فرماید : « بذکر الله تَعِیَ القلوبُ و بِنِسْیانِهِ مَوتُها » « با یاد خدا دلها زنده می شود و مرگ دلها در فراموشی خدا است . » در حدیث فوق پیامبر غفلت از یاد خداوند را مایه مرگ دلها معرفی می کند در واقع « دل » سلطان بدن است ، مرکز فرماندهی و کنترل آدمی محسوب می شود و هر دردی ، بیماری و رنجی که بر دل اثر گذارد ، موجب رنجوری و بیماری روحی و معنوی و حتی جسمی آدمی خواهد شد و تنها درمان بیماریهای توانفرسا ( بالاخص بیماری های روحی و روانی ) که امروزه گریبانگیر جوامع بشری شده و جوامع را به زانو در آورده است ، آشنایی با خدا و معطوف کردن دل به سوی درگاه اوست . همانگونه که در دعای کمیل می خوانیم « یا من اسمه دواءُ و ذکرهَ شِفاءُ » « ای آن که نامش درمان دردها و یادش شفا بخش بیماریهاست » همانطور که ذکر شد یاد خدا شفای قلوب است .

یاد خدا باعث نشاط و سرزندگی می شود و ضعف و سستی را که در جریان زندگی روزمره به صورتهای گوناگون پیش می آید ، جبران می کند به شخص شادابی و نشاط روحی و قدرت معنوی بیشتری می دهد . امام علی (ع) می فرمایند : ‹ مداومه الذکر ، قوهُ الارواح ›  « مداومت بر یاد خدا موجب قدرت و قوت روحهاست . » یاد خدا باعث بصیرت دل می شود و انسان را از وسسه های شیطانی نجات می دهد . « اِن الذین انقوا اِذا مَسَّهُم طائفُ مِنَ الشیطانِ تَذَکَّروا فَاِذا هُمْ مُبْصِرون » ‹ افراد پرهیزکار هنگامی که شیطان آنها را وسوسه کند متذکر شده ، به یاد خدا می افتند و در همان حال بصیرت می یابند › ( اعراف / ۲۰۱ ) .

همانطور که قبلاَ هم ذکر شد یکی از آثار یاد خدا وارستگی از لذات مادی است و پی بردن به اینکه شیرینی و حلاوت لذات مادی یک حلاوت واقعی نیست . از این رو حکما گفته اند لذات مادی دفع اَلَم می کنند . یعنی وقتی انسان گرسنه است و تعادل بیولوژیک او به هم می خورد احساس درد می کند و با خوردن غذا این درد و اَلَم بر طرف شده و دوباره حالت تعادل باز می گردد و شخص احساس آرامش می کند . اما یک لذت واقعی همراه با درد و اَلَم نیست و بعد از ارضای میل از بین نمی رود ، دارای دوام و ثبات است ، ما می بینیم که اولیاء خدا با وجود سنگینی بار مسئولیت ، خستگی ناشی از مسئولیت های روزانه ی خود شبها به راز و نیاز با معبود می پردازند . می بینیم که پیامبر (ص) روزها سنگ بر شکم می بندد و شبها آن چنان در یاد خدا و انس با او به آرامش و لذتی وصف ناپذیر دست می یابد که هیچ چیز نمی تواند او را از این حضور و این لذت باز دارد تا آنجا که امام سجاد (ع) می فرماید « و اَسغفرک من کلِّ لذه بغیر لذه ذِکِرِک » ‹ از هر لذتی جز لذت یاد تو طلب آمرزش می کنم › در آیاتی از قرآن مهمترین اثر یاد خدا را جلب نظر الهی می دانند «  اُذکُرونی  اَذکُرکُمْ » ۱ « مرا یاد کنید تا من نیز شما را یاد کنم » خداوند در این آیه به مؤمنین بشارت می دهد که هر کس مرا یاد کند بی پاسخ نخواهد ماند و این بزرگترین نوید برای کسانی است که به ارزش توجه خدا نسبت به خود تا حدی واقف شده اند ، گاه حتی عتاب محبوب نیز از آن جهت که نظر به سوی محبت کرده است ، خود از بزرگترین آرزوها برای محب است ، اکنون که کلید دست یابی به محبت محبوب  یاد او ، معرفی شده است پس بدیهی است که محب واقعی نباید کوچکترین فرصت را از دست بدهد ، نکته قابل توجه این است که هر چه در مقام توجه ، استقامت و ثبات و مداومت بفرج دهد . آتش محبت او در وجودش بیشتر شراره می کشد . از پیامبر (ص) است که : « مَن اَکثَر ذِکرَ الله اَحَبَّهُ » هر کس بر یاد خدا بیافزاید بر محبتش نسبت به خدا افزوده می شود . و از سخنان سجاد (ع) است که : « خَفِ اللهَ لِقُدرتِهِ علیکَ ، و استَحی مِنِهُ لِقُربِهِ مِنکَ » « از خدا بترسید بجهت قدرت و احاطه ای که بر شما دارد ، و از او حیا کنید به جهت نزدیکی او نسبت به شما » .

یکی دیگر از آثار یاد خدا دوری از معاصی است ، زمانی که انسان تن به گناه می آلاید ، زمانی است که یاد خدا را فراموش کرده است ، به مصداق آیه شریفه ی : « اِن الصلوه تنهی عن الفحشاء و المنکر وَ لَذِکرُ اللهِ اَکبَرُ » همانا نماز باز دارنده ی پلیدی ها و زشتی ها است و به تحقیق یاد خدا بزرگتر از همه چیز است . انسان وقتی روی به درگاه الهی می کند خود واقعی خویش را می یابد ، همان طور که در قرآن کریم آمده است «‌ وَ نَفَخْتُ فیهِ مِنْ رَوحی » نفس آدمی در حقیقت پرتوی از نور ملکوت الهی است ، بنابراین آدمی هر چه بیشتر یاد خدا باشد ، بیشتر به زوایای وجود خود آگاه می شود و زمانی که خدا را فراموش می کند ، آنچه برای او باقی می ماند همان خود غیر واقعی او است یا همان خود « پنداری » و در نتیجه به « خود فراموشی » می رسد . بنابراین « خدایابی » مقدم بر « خود یابی » است .

گر نخواهی خود فراموشت شود                 یاد او کن ، یاد او کن ، یاد او

قرآن نیز « خود فراموشی » را معلول « خدا فراموشی » می داند و می گوید : « و مانند کسانی نباشید که خدا را فراموش کرده اند و خداوند نیز آنان را از یاد خودشان برد » و نیز می فرماید : « بگو ‹ ای پیامبر › زیانکاران کسانی هستند که خود و کسان خود را در روز قیامت می بازند ، این همان زیان آشکار است . » در آیه فوق زیانکاران ، آنانی معرفی شده اند که خود را فراموش کرده اند و به همان خود « پنداری » مشغول بوده اند .» ۱

بنابر آنچه در فوق ذکر شده یاد خدا آثار انکار ناپذیری بر دل هر انسانی می گذارد ، دل نیز از آنجا که هدایت آدمی را در دست خود می گیرد می تواند راه زندگانی آدمی را مشخص کند ، در دنیای امروزی ، علما ، اندیشمندان و متفکران همه و همه یاد خداوند را ناجی بشر از معضلات و منجلاب های دوران می دانند ، نبود اخلاق و زیاد شدن رذایل اخلاقی در جوامع بشری مهم ترین عامل سقوط بشر و کشاندن او به سوی قهقرا می باشد ، آمار فزاینده جرم و جنایات ، دزدی و … بیماری های روانی که چنگ بر آدمی و زندگانی او انداخته اند همگی آنها جز در سایه یاد خدا بر طرف نخواهد شد و تا مادامیکه انسان به او روی نیاورد ، به آرامش دست نخواهد یافت .

اما یک نکته که نباید فراموش شود این است که یاد خدا تنها در گفتن ذکر خلاصه نشده است مراد از یاد خدا این است که انسان در هر کاری ، در هر عملی و حتی در پندار خود خدا را فراموش نکند و خداوند را حاضر و ناظر بر اعمال کند بداند و اینکه نماز ، روزه ، دعا ، قرائت قرآن ، همه و همه مصداقی از عبادت و یاد خداوند است .

یاد خدا و پرورش روح :

علمای اخلاق به پیروی از قرآن مجید و روایات اسلامی اهمیت فوق العاده ای برای ذکر به عنوان یکی از شاخه های مهم عبادت در پاکسازی روح و جان و بیداری و آگاهی و تهذیب نفس قائل هستند ؛ و برای هر مرحله از سیر و سلوک ، اذکاری ذکر کرده اند ؛ مثلاً در مرحله ـ ی توبه ، توجه به ذکر «‌ یا غفار » و در مرحله محاسبه نفس « یا حبیب » و مرحله جلب رحمت های الیه « یا رحمان » « یا رحیم » و امثال آن .

این اذکار به تناسب حالاتی است که انسان دارد و مسیرهایی که می پیماید ؛ ولی به عنوان ذکر مطلق که در هر حالی خوب است ، نه به عنوان قصد ورود .

آری ! ذکر خدا از بزرگترین عبادات و بهترین حسنات است و پرده های غرور و خودخواهی را که بزرگترین دشمن سعادت انسان است می درد ، او را از خواب غفلت بیدار می کند و از خطراتی که سعادت وی تهدید می کند آگاه می سازد . در این آیه : « الذین آمنوا و تطمئن قلوبهم بذکر الله » ، سخن از تأثیر یاد خدا در آرامش دلها است ؛ آرامشی که می تواند انسان را از لغزشها برهاند و به فضایل اخلاقی بیاراید ؛ می فرماید : آن ها ( هدایت یافتگان ) کسانی هستند که ایمان آورده اند و دلهایشان به ذکر خدا مطمئن و آرام است . پس همین معنی را به صورت یک قاعده کلی بیان کرده ، می افزاید : « آگاه باشید ، تنها با یاد خدا دلها آرامش می یابد ! » ( الابذکر الله تطئن القلوب ) این آرامش فوق العاده به خاطر آن است که نگرانیها گاه به خاطر آینده تاریک و مبهمی است که در پیش دارد ؛ مثلاً از احتمال زوال نعمتها یا گرفتاری در چنگال بیماری و درماندگی و ناتوانی و مانند آن ناشی می شود ، و گاه گذشته تاریک زندگی ، فکر او را به خود مشغول می دارد ، و نیز دنیا پرستی و دلباختگی نسبت به دنیا ، سوء ظن ها و توهم ها و ترس و بخل و حسد و حرص و طمع و مانند آنها نیز از عوامل نگرانی انسان است .

یاد خدا ، همان خدایی که جواد و کریم و رحمان و خالق و رزاق و بخشنده و بنده نواز است ، خداوندیکه حل هر مشکلی در برابر قدرتش آسان و هر امر پیچیده ای در برابر اراده اش ساده است . آری ! یاد چنین پروردگاری مایه آرامش دلها و سبب پرورش فضایل اخلاقی است .

در آیه دیگری می فرماید نماز انسان را از زشتیها و منکرات باز می دارد ( ان الصلوه تنهی عن الفعتاء و المنکر ) .

آری ! یاد خدا روح نماز است ، و روح شریفترین بخش وجود می باشد ؛ اگر نماز سبب ترک فحشاء منکر است به خاطر منِ ذکر الله است : زیرا یاد خدا انسان را به یاد نعمت های او می اندازد که تمام وجود انسان در آن غرق است ، و یادآوری این نعمت ها انسان را از نافرمانی بخشنده نعمت ، باز می دارد و از گناه شرمنده می کند .

از سوی دیگر ، او را به یاد روز قیامت و دادگاه عدل الهی می اندازد ؛ خود را در برابر دادگاه بزرگ حق می بیند و پرونده اعمال خویش را در آنجا حاضر ، و ماموران مجازات را آماده مجازات بدکاران ، و فرشتگان رحمت را آماده پذیرایی از بندگان خوب خدا در بهشت برین مشاهده می کند ؛ و این عامل دیگری برای ترک عصیان و ترک کارهای ضد اخلاق است . ۱ گاه تنگی معیشت به خاطر این است که انسان درآمد کمی دارد و گاه به خاطر آن است که با داشتن درآمد هنگفت ، به خاطر بخل و حرص و آز و طمع ، صحنه زندگی بر او تنگ می شود ؛ مایل نیست در خانه اش باز باشد و دیگران از زندگانی او استفاده کنند ، و حاضر نیست محرومان را در زندگی خود شریک سازد و به فرموده علی (ع) « ثروتمندان بخیل همچون فقیران زندگی می کنند و همانند اغنیا و ثروتمندان حساب پس می دهند » ( غالب ثروتمندان از خدا بی خبر حریصند و این حرص و آز همیشه آنها را در التهاب و نگرانی و ناراحتی نگه می دارد ، به گونه ای که از اموال سرشار خود ، بهره کافی توام با آرامش نمی برد . پس تنها چیزی که مایه نجات آدمی است یاد خدا است و غافلان از یاد خدا که چشمان خود را بر حقایق این جهان بسته اند در قیامت نابینا وارد عرصه معشر می گردند .

دعا برای بندگی کامل ، عقل کامل و علم فافع

« الهی کفی بی عِزّاَ اًن اَکونَ تکَ عَبداً وَ کَفی بی فَخْراً اَن تَکونَ لی رَبّاً انتَ کَما اُحِبُّ فَاجْعَلْنی کَما تُحِبُّ .

اَللّهُمَ ارْزُقْنی عَقلاً کامِلاً وَ لُبّاً راجِعاً و عِزّاً باقیاَ وَ قلبا زَکیّاَ و عملاً کثیراً وَ اَدَباً بارِعاَ و اجْعَلْ ذلکَ کُلًّهُ لی وَ لا تَجْعَلْهُ عَلَیَّ بِرَحمتِکَ یا اَرحم الرّاحمینَ . اَللّهُمَ انْفَعْنا بِالْعِلّمِ وَ زَیِّنّا بِالْحِلمِ وَ جَعِّلنا بِالْعافِیَهِ وَ کَرِّمنا بِالتَّقوی اِنَّ وَ لِبِیَ اللهُ الَّذی نَزَّلَ الکِتابَ وَ هُوَ یَتَوَلَّی الصّالِحین . »

« معبودا ، بس است مرا این عزت که بنده توام و بس است مرا این افتخار که تو پروردگار منی  تو چنانی که دوست دارم ، مرا چنان کنی که دوست داری . »

« خدا یا روزی که به من عقل کامل و دل وزین و عزت باقی و قلب پاک و کردار بسیار و ادب ارجمند و قرارده همه آنرا برایم و قرار مده بر ضررم به مهربانیت ای مهربان ترین مهربانان . »

« خدایا ، سود ده ما را به دانش و زیور بخش به حلم و زیبا کن به عافیت و گرامی دار به پرهیزکاری براستی نگهدار من خدایی است که قرآن را فرو فرستاده و او نگاهدار صالحان است» قرآن و آرامش :

وجود اعتقادات مذهبی در کشور ما و بسیاری از کشور های دیگر خود می تواند بابی باشد برای راهیابی و دست یابی به آرامش روحی و روانی که لازمه زندگی بشری است .

استفاده از بعضی روش های غیر دارویی نیاز به صرف وقت زیاد و یا آمادگی قبلی دارد در حالی که بعضی از روش ها از این امر مستثنی هستند . یکی از ریتمهای موزون ، دلنشین و جذاب آوای عرفانی قرآن کریم است . این کلام الهی با قدرت نفوذ فراوان و بی همتای خود چنان بر روح و جسم اثر می نماید که گویی بعد از استماع آن انسان تازه متولد شده و احساس سبکی ، بشاشت و رهایی از قید و بند های مادی می نماید و هراس و نگرانی حاصل از مسائل بیهوده را از دل می زداید .

اصوات روح افزایی قرآن کریم سبب کاهش اضطراب و ایجاد آرامش در فرد شنونده می شود و زنگار را از قلب وی می زداید . قرآن نور است ، فردای قیامت قرآن شفاعت می کند ، کلام خداست ، سعادت است هر خانه ای که در آن قرآن خوانده شود مثل ستاره ای که از آسمان به زمین نور می دهد اهل آسمان ها نور خانه را می بینند . ۱

به کار گیری ریتم در قرآن و تلفیق آن با مفاهیم ، یکی از شاهکارها و رمز اعجاز و تداوم کلام آن است . کابرد ریتم های متناوب و روانشناسانه و متعالی در قرآن این امکان را به پیروانش می داد که در اندک مدتی آن را حفظ و تبلیغ بکنند ، بنابراین ریتم پایه و اساس و ریشه قرآن است . ۱

رافعی می نویسد : ماده صوت مظهر انفعالات نفسانی است و این انفعالات طبعاَ باعث تنوع صوت و تغییر احوال آن از ‹‌ حد › و ‹ حین › و ‹ شدت › و ‹ رخوت › از اموری که با اطباع و اصوات تناسب دارد می گردد . این معنی در قرآن به سر حد کمال رسیده ، حتی آنان که عرب نبوده و یا کسانی از اهل الحاد که به هیچ وجه با معارف الهی سر و کار ندارند ، هنگامی که آیات قرآن را می شنوند در آنها وجد و شعفی بی حد پدید می آید که هیچ چیز نمی تواند آنان را از گوش دادن به آن منصرف سازد . ۲

فروید معتقد است که اضطراب بهایی است که بشر کنونی برای تمدن می پردازد ، در این عصر مشکلات انسان همواره رو به تزاید بوده است . جنگها ، جز رو مدهای اقتصادی ، بیکاری ، موقعیت های شغلی ، انفجار جمعیت ، ازدواج های ناموفق ، تعصب های نژادی ، آلودگی محیط و هوایی و غیره ، موجب خشم و کینه افراد گردیده است . توجه به معنویات جای خود را به رقابت های افراطی بخشیده ، اضطراب بشر کنونی را عمیق تر ساخته است . از دست دادن ارزش ها و اعتقادات سنتی و از همه مهم تر سست شدن اعتقادات و نداشتن دین و ایمان تسلی بخش که می تواند پشتیبان و حامی بشر در برابر مسائل و مشکلات باشد ، اضطراب و ناراحتی بشر را افزایش داده است . ۳

بدیهی است کاهش اضطراب سبب افزایش کارآیی فرد شده و نتایج مطلوبی را نیز برای وی میسر خواهد نمود . ایمان و اعتقاد به یک منبع زوال ناپذیر و قدرتمند می تواند به عنوان یک عامل خنثی کننده و یا تخفیف دهنده اضطراب باشد ، ویلیام جیمز می گوید : « ایمان به خدایی که از قوایی است که بشر به مدد آن زندگی می کند ، فقدان کامل آن در حکم سقوط بشر است . » ۴  قرآن کریم در سوره حج آیه ۳۱ می فرماید : « کسانی که به خدا اعتماد نداشته باشند قلبشان خالی از موهبت الهی باشد در چنگال نارحتی های گیتی زبون و بیچاره درافتند . قهر طبیعت وجودشان را پژمرده کرده و باد هر روزگار ، آنها را هر گوشه ای با خود خواهد برد و ملجاء و پناهگاهی ندارد تأثیر آوای قرآن بر کاهش اضطراب و درد در بیماران مختلف مطالعه شده است و همگی مبنِ تأثیر مثبت این آهنگ دلربا هستند . در دستورات و کتب فراوانی بر قرائت شیوا ، رسا و زیبای قرآن تأکید شده است و بر آثار آن نتایج مثبت زیادی را مترتب دانسته اند .

ذکر و ثنای خداوند سبب آرامش قلب ها می گردد ، در قرآن ۲۶۰ مرتبه کلم ذکر آورده شده است . در تمامی این آیات منظور از ذکر یادآوری است . در بررسی تفسیری آیات جنبه شناختی داشتن دعا و ارتباط با خدا کاملاً واضح است . مطلبی را که در ارتباط با این موضوع قرآن تأکید می نماید ، آرامش پیدا نمودن انسان با یاد خداست .

« إلا بذکرالله تطئن القلوب »‌

در تفسیر این آیه مطالب گوناگونی بیان شده است . نظر غالب این است که اطمینان به معنی سکون و آرامش است و اطمینان به سوی چیزی است که آدمی به آن دلگرم است و این دلگرمی باعث آرامش آدمی می شود که این آرامش جنبه تعذیر ندارد بلکه منشاء حرکت است چنانکه که الکس کارل می گوید : « آرامش نیایش نه چونان تعذیر است بلکه زاییده اشباع تشنگی و نیاز و اضطراب روح آدمی و پاسخ به کمبودهای عمیق فطرت است و باعث شکفتگی احساس ها و تلاش می شود . ۱

کارلتون . اس . کن . انسان شناس آمریکایی می گوید : یکی از مزایای عظیم قرآن ، بلاغت آن است ، قرآن هنگامی که درست تلاوت شود چه شنونده به زبان عربی آشنایی داشته باشد و چه نداشته باشد تأثیر شدیدی در او گذاشته و در ذهنش جا می گیرد . این مزیت بلاغی قرآن قابل ترجمه نیست . ۲

بهداشت روان انسان بحث سراسر قرآن کریم است . قرآن در حدود ۶۲۳۶ آیه روی پرورش صحیح انسان و حفظ بهداشت روان بحث و سخن دارد . همیشه آرامش یکی از گمشده های مهم بشر بوده است . آرامش و دلهره نقش بسیار مهمی در سلامت و بیماری های روانی فرد دارد . قرآن زمینه آرامش و امنیت را ، راه یابی صحیح می داند و در سوره رعد آیه ۲۷ می فرماید : همان هایی که به خدا گرایش جستند و دلهاشان به یاد او و اتکا به او آرام است ، بدانید که فقط با یاد خداست که دلها و روان ها آرامش می یابد .۳

استاد شهید مطهری در مجموعه آثار در مورد اعجاز قرآن ، فصاحت ، بلاغت ، سبک ، جوانب علمی و فکری ، سبک بیان قرآن ، آهنگ پذیری ، تلاوت ، منطق مطالب مبسوطی را آورده است که در حوصله این بحث نمی گنجد . قرآن بشر را این چنین معرفی می کند که آن چنان تشنه حقیقت و کمالات است که به هر چه برسد آرام نمی گیرد مگر به خدا برسد چنانکه           می فرماید : «‌ الذین آمنو و تطئن القلوبهم بذکر الله » و بعد فوراً می فرماید : « الا بذکر الله تطئن القلوب » ۱ تنها با یاد خداست که دلها آرامش پیدا می کند . یعنی بشر به هر مطلوبی که برسد باز مضطرب است ، باز ناراحت و ناراضی است .۲

سادات می نویسد : کسی که توجه به خداوند ندارد طبعاً توجه او به دنیاست ولی هرگز راضی نشده و در حسرت چیزهایی است که ندارد . دلهایی که توجه به خدا دارند ( هو الذی انزل سکینه فی قلوب ) . در معنی خود را به پایگاه عظیم قدرت روحی ، معنوی متصل کرده اند و تند باد حوادث قادر به ایجاد تلاطم در آنها نیست . بعضی از افراد آرامش دارند اما چون طوفان برمی خیزد بزودی آرامش خود را از دست می دهند و به تلاطم اضطراب می افتند به گفته حضرت علی (ع) : « در دگرگونی احوال است که جوهر انسانها به ظهور می رسد . دل انسان تا رو به درگاه خداوند نکند از وحشت و اضطراب نجات نمی یابد . درگاه الهی پناهگاه این بندگان خاص خداست . ۳

باید دانست که خداوند متعال بیشتر از بندگان مشتاق آنهاست همانگونه که خود می فرماید : بخوانید مرا تا اجابت کنم شما را .

سایه مغشوش اگر افتاد بر عاشق چه باک ؟

ما به او محتاج بودیم ، او به ما مشتاق

نماز و آرامش :

« واستعینُوا بالصبر و الصلوهِ و اِنَّها کلبرِهٌ اِلاّ عَلَی الْخامتعینَ »

« در زندگی از صبر و نماز کمک گیرید هر چند نماز کار مشکلی است مگر برای فروتنها »

همانطور که قبلاَ هم ذکر گردید یاد خدا آرامش بخش دلهاست و مایه قوت قلب انسان است . مخصوصاَ وقتی که انسان در شرایط سختی قرار می گیرد . یاد کردن خدا آنگونه که انسان از خداوند و از قدرت الهی استمداد کند روحیه انسان را قوی می کند آنگونه که می فرماید :

« یا ایها الذین امنوا استعنوا بالصبر و الصلوه »‌ ۴ ای کسانی که ایمان آورده اید یاری طلبید از صبر و نماز . ( که برخی علما منظور از صبر را همان روزه می دانند ) نماز ذکر خداست قرآن می گوید از نماز مدد و نیرو بگیرید . ۵

برای پیروزی بر مشکلات و پیشرفت دو رکن اساسی لازم است . یکی پایگاه نیرومند درونی و دیگر تکیه گاه محکم برونی ، در آیات فوق به این دو رکن اساسی با تعبیر « صبر » و « صلوه » اشاره شده است . صبر آن حالت استقامت و شکیبایی و ایستادگی در جبهه مشکلات است و نماز پیوندی است . با خدا و وسیله ارتباطی است با این تکیه گاه محکم .

انسان در پرتو این عبادت بزرگ اراده ای نیرومند و ایمانی استوار پیدا می کند و حاکمیت عطش بر هوسهایش مسلم می گردد .

مفسران بزرگ در تفسیر این آیه نقل کرده اند که رسول گرامی اسلام هر گاه با مشکلی روبرو می شد که او را ناراحت می کرد از نماز و روزه سود می گرفت و نیز از امام صادق (ع) نقل شده که فرمود : « هنگامی که غمی از غمهای دنیا روبرو می شوید وضو گرفته » به مسجد بروید ، نماز بخوانید و دعا کنید ، زیرا خداوند دستور داده «‌ و استغبوا بالصبر و الصلوه » ۱

توجه به نماز و راز و نیاز با پروردگار نیروی تازه ای در انسان ایجاد می کند و او را برای رویارویی با مشکلات نیرو می بخشد . در کتاب کافی از امام صادق (ع) نقل شده است . « کان علی (ع) اذا اهاله امر فزع کام الی الصلوه ثم تلا هذه الآیه و استعنوا بالصبر و الصلوه » هنگامی که مشکل مهمی برای علی (ع) پیش می آمد به نماز برمی خاست پس این آیه را تلاوت می فرموده « و استعنوا بالصلوه » آری نماز انسان را به قدرت لایزالی پیوند می دهد که همه مشکلات برای او سهل است و آسان و همین احساس سبب می شود که انسان در برابر حوادث نیرومند و خونسرد باشد .

نماز و تقویت روحیه :

« فاصبر علی ما یقولون و سِّبح بِحمدِ ربک قبل طَلْوع الشمس و قَبلَ غروبها وَ مِنْ انآئِ الَّیل فَسَبَّحْ وَ اَطرافَ الَّنهارِ لعلک تَرضی »

بنابراین در برابر آنچه آنها گویند صبر کن و قبل از طلوع آفتاب و پیش از غروب آن و همچنین در اثناء شب و اطراف روز تسبیح حمد پروردگارت را بجا آور تا خشنود شوی . طه / ۱۳۰

آیه فوق الذکر خطاب به پیامبر است صابر و شکیبا باشد تا زمان مجازات بدکاران فرا رسد . این آیه برای تقویت روحیه ی پیامبر (ص) و تسلی خاطر او ، دستور راز و نیاز با خدا و نماز و تسبیح را می دهد و می گوید حمد و تسبیح خداوند را قبل از طلوع و غروب و همچنین در اثناء شب و روز بجا آور تا راضی و خشنود شوی و قلب تو در برابر سخنان دردآور آنها ناراحت نشود ، برخی از مفسران منظور این آیه را هم نمازهای پنجگانه می دانند و هم نمازهای مستحبی که می توان در اوقات مختلف انجام داد .

در این آیه خداوند به پیامبر امر می کند که نماز به جا آور زیرا نماز محکم ترین راه ارتباط با خداوند است و حمد و تسبیح و نمازهای شب و روز ، پیوند انسان را با خدا آنچنان محکم می کند که به هیچ چیز جز او نمی اندیشید . از حوادث سخت نمی هراسد ، و با داشتن چنین تکیه گاهی محکم از دشمنان ، سختی ها ، واهمه ندارد و هراسی به دل راه نمی دهد ، به این ترتیب آرامش و اطمینان روح و جان او را پر می کند . « فَسَبِّحْ رَبِّکَ وَ کُنْ مِنَ السّاجِدینَ »    « برای دفع ناراحتی آنان » پروردگارات را تسبیح و حمد گو و از سجده کنان باش » حجر/ ۹۸٫

در آیه ی فوق باز هم خداوند برای بر طرف شدن هم و غم پیامبر و تقویت روحیه ایشان دستور به حمد و تسبیح به پیامبر می دهد و به عنوان دلداری و تقویت هر چه بیشتر روحیه ی پیامبر (ص) اضافه می کند ما می دانیم که سخنان آنها سینه تو را تنگ و ناراحت می سازد . ولی ناراحت نباش برای زدودن آثار سخنان زشت و ناهنجارشان « به تسبیح پروردگارت بپرداز و در برابر ذات پاکش سجده کن . » ۱  آیات فوق باز این نکته را متذکر می شوند که پیوند با آن قدرت نامحدود ، اراده انسان را نیرومند می سازد و به انسان تحمل بیشتری برای برداشتن قدم های راسخ تر می دهد می دهد .

در روایات از ابن عباس می خوانیم : هنگامی که پیامبر (ص) غمگین به نماز بر می خاست     «  آثار این حزن و اندوه را در نماز از دل می شست » ۲ در زندگی انسان همیشه مشکلاتی بوده و هست و این طبیعت زندگی دنیا است ، هر قدر انسان بزرگ تر باشد این مشکلات بزرگتر است ؛ از این رو می توان به عظمت مشکلاتی که پیامبر (ص) با آن روبرو بوده است پی برد . اما می بینیم خداوند به پیامبر (ص) دستور می دهد برای کسب نیرو و سعه صدر بیشتر در برابر انبوه مشکلات به تسبیح پروردگار و نیایش و سجده بر آستانش روی آورد . این نشان می دهد که عبادت اثر عمیقی در تقویت روح و ایمان و اراده ی آدمی دارد . از روایات مختلف نیز به این مسئله پی می بریم که پیشوایان بزرگ هنگامی که با بحرانها و مشکلات عظیم روبرو می شوند به در خانه ی خدا می رفتند و در پرتو عبادتش آرامش و نیرو می یافتند . وجود نمازهایی چون نماز حاجات ، نمازهای مستحبی ، نمازهای مخصوص ایام مختلف خود بیان گر اهمیت نماز در کمک و یاری انسان و آرامش بخشیدن به آدمی در هر حالت می باشد . در کتب زندگی نامه های قدما ، دانشمندان ، علمای دینی می بینیم که هر گاه با مشکلی مواجه می شوند یا درک مسئله ایی برایشان مشکل بوده است ، یا اینکه از حل مسئله ای باز مانده اند و به درهای بسته رسیده اند ، تنها در بازی که توانسته اند از آن به اوج برسند ، جز نماز نبوده است . مگر جز این بود که تنها چیزی که علی (ع) را به آرامش و رستگاری رساند نماز او در محراب خون بود و مگر نه اینکه تنها چیزی که حسین (ع) را در دشت کربلا به آرامش رسانید همان نماز وی در ظهر عاشورا بود ، و چه چیزی جز نماز های زینب (س) در خرابهای شام توانست او را مقاوم در برابر یزید نگاه دارد و جز نمازهای سجاد در دل شب چه چیزی می توانست تکیه گاه او در اوج سختی و مصیبت باشد .

با نگاهی به ائمه (ع) و مصائبی که بر آنها وارد شده است ، و عکس العمل آنها در مقابل دشواری ها به ما می آموزد که برای مقابله با شدائد زندگی مطمئن ترین راه چنگ زدن به ریسمان الهی است .

آثار نماز ( آثار تربیتی نماز ) :

تمام مقالات و پایان نامه و پروژه ها به صورت فایل دنلودی می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد.

 جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ  را پرداخت نمایید.