منابع فارسی:

ابریشمی ،ح. ،۱۳۸۱ ،”اقتصاد سنجی کاربردی “،انتشارات دانشگاه تهران .
احمد پور، ا. وامیر رساییان ، ۱۳۸۵،” رابطه بین معیار های ریسک و اختلاف بین خرید و فروش سها م در بورس اوراق بهادار تهران“، بررسی های حسابداری و حسابرسی، شماره ۴۶، صفحه۴۱-۴۶
احمد زاده، م. وهمکاران ،۱۳۸۴، “بررسی ساختار سرمایه و منابع مالی بانک کشاورزی و ارایه راه کارهایی مناسب جهت بهینه کردن آن “،بررسی حسابداری و حسابرسی، شماره ۳۹، صفحه ۸
احمدپور،ا. و امیر رساییان ،۱۳۸۵، ” رابطه اطلاعات مالی و اختلاف پیشنهادی قیمت خرید و فروش سهام“، مجله نورصفحه ۳۰-۳۲ .
احمدپور،ا. و امین سلیمی ،۱۳۸۶، “تاثیر صنعت و اندازه بر ساختار سرمایه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران“،مجله علوم اجتماعی دانشگاه شیراز ،شماره اول، ( ویژه نامه حسابداری )صفحه ۱۵-۱۸٫
اسماعیل زاده مقری،ع.،۱۳۸۳،” جستجوی ساختار مطلوب سرمایه“، مجله حسابدار ،شماره،۱۶۰ صفحه ۲۶-۷۰٫
ایزدی نیا ،ن. وامیر رساییان ، ۱۳۸۸،”بررسی رابطه اهرم مالی و نقدشوندگی دارایی ها در بورس اوراق بهادار تهران ” ،فصلنامه حسابداری مالی، شماره۲ ، (۲۰-۲۶).
ایزدی نیا، ن. ومحسن رحیمی دستجردی، ۱۳۸۸،” تاثیر ساختار سرمایه بر نرخ بازده سهام و درآمد هر سهم“، تحقیقات حسابداری ،شماره۳، صفحه۳-۷٫
بذر افشان ،ا. ،۱۳۸۸،” بررسی رابطه بین نقدشوندگی سهام و ارزش شرکت“، پایانامه کارشناسی ارشد حسابداری، دانشگاه آزاد اراک .
بست،ج.، ترجمه شریفی وطالقانی،۱۳۷۱،”روش های تحقیق در علوم تربیتی و رفتاری“، انتشارات رشد،صفحه ۱۲۵٫
خاکی،غ.ر، ۱۳۸۲،” روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی ” ،انتشارات بازتاب، صفحه ۱۵۵٫
خالقی مقدم،ح.ورافیک باغومیان،۱۳۸۵،” مروری بر نظریه های ساختار سرمایه “، مجله نور،شماره۴،صفحه۵۸-۷۹٫
رساییان، ا. ،۱۳۸۹،“نقدشوندگی سهام و عوامل مربوط به آن“ ،فصلنامه حسابدار رسمی، شماره ۱۰٫
رساییان،ا. وساسان مهرانی ،۱۳۸۸،” بررسی رابطه بین معیارهای نقدشوندگی سهام و بازده سالانه ی سهام در بورس اوراق بهادار تهران“، مجله حسابداری دانشگاه شیراز، شماره اول،صفحه۲۲۲٫
سینائی،ح. ،۱۳۸۶،” بررسی تاثیر عوامل داخلی شرکت ها بر چگونگی شکل گیری ساختارسرمایه شرکت های  عضو بورس  اوراق بهادار تهران “، بررسی حسابداری و حسابرسی، شماره ۴۸ ،صفحه  ۶۹-۷۱  .
صلواتی ،ش.و امیر رساییان،۱۳۸۶،”بررسی رابطه ساختار سرمایه و نقدشوندگی سهام در ایران“،نامه اقتصادی، شماره۶۳،صفحه ۱۴۴-۱۶۰٫
فخاری،ح.ونرگس فلاح محمدی ،۱۳۸۸،”بررسی تأثیر افشای اطلاعات بر نقد شوندگی سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران “،تحقیقات حسابداری،شماره۴، صفحه ۱۴۸-۱۶۳٫
فرتوک زاده،ح ،۱۳۸۹،” بررسی عوامل موثر بر نقدشوندگی قراردادهای آتی در بورس کالای ایران “، بررسی حسابداری و حسابرسی، شماره ۵۹ ،صفحه ۶۴-۶۵
کاشانی پور،م ،۱۳۸۹،”بررسی ارتباط برخی از مکانیزم های نظام راهبری شرکتی با نقدشوندگی بازار“، مجله پژوهش های حسابداری مالی ، شماره دوم، صفحه   ۶۶-۶۷
مشایخ،ش.وسمانه شاهرخی،۱۳۸۵،” عوامل موثر بر ساختار سرمایه” ، مجله نور ، شماره ۱۷۶، صفحه ۱۳-۱۹
نمازی،م.ومرتضی حشمتی،۱۳۸۶،” بررسی تاثیر سازه ها و متغیرهای تاخیری بر ساختار سرمایه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران “، بررسی های حسابداری و حسابرسی ، شماره ۴۹،صفحه ۱۴۷-۱۴۹
وستون،ج.وبریگام یوجین، ترجمه پرویز مویدی وحسین عبده تبریزی،۱۹۷۵،” مدیریت مالی” ، موسسه انتشارات آگاه.
یحیی زاده فر،م.وجواد خرمدین،۱۳۸۷،” نقش عوامل نقد شوندگی و ریسک عدم نقدشوندگی بر مازاد بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران” ، بررسی های حسابداری   و حسابرسی ،شماره ۵۵، صفحه ۱۰۲-۱۰۸٫

چکیده:

یکی از مباحثی که در ادبیات مالی مورد تحقیق و بحث و بررسی قرار گرفته است بررسی رابطه بین اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به عنوان معیار نقدشوندگی سهام و ساختار سرمایه می باشد در این تحقیق اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به عنوان متغیر مستقل واهرم مالی به عنوان وابسته و شاخص نرخ بدهی، هزینه تحقیق و توسعه/ارزش دفتری دارایی،هزینه استهلاک/ ارزش دفتری دارایی، ارزش بازار دارایی/ ارزش دفتری دارایی ، سودآوری، میانگین قیمت سهام واندازه شرکت به عنوان متغیر کنترل در نظر گرفته  شد در راستای این هدف ۱۹۶ شرکت از جامعه آماری که اطلاعات مورد نیاز برای دوره ۷ساله مورد تحقیق ۸۱-۸۷  در مورد آنها قابل دسترس بود انتخاب گردید برای آزمون فرضیه تحقیق از روش داده های ترکیبی (مدل اثر ثابت) به روش پنل  استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان داد که ارتباط مثبت و بی معنی  بین میزان نقدشوندگی سهام و ساختار سرمایه شرکت ها وجود دارد  وهمچنین سودآوری و ارزش بازار دارایی/ ارزش دفتری دارایی بر این رابطه موثر است و نتایج این تحقیق میتواند مدیران شرکتهای پذیرفته شده در بورس  را جهت تصمیم گیری در رابطه با ساختار سرمایه بهینه یاری رساند.

واژه گان کلیدی:نقدشوندگی،شکاف پیشنهاد قیمتی بین خرید و فروش،ساختار سرمایه

مقدمه:

مطالعات بر روی شاخص های نقدشوندگی در اوایل قرن ۲۰ میلادی شروع شد از همان ابتدا این عامل توجه بازارهای مالی را جلب کرد دارایی نقد شونده تلقی می شود که در زمان کوتاه بدون ایجاد ضرر معامله شود منظور از نقدشوندگی صرفاً سهولت در خرید و فروش دارایی مورد نظر و سرعت تبدیل سرمایه گذاری یا دارایی ها به وجه نقد است(خرمدین و یحیی زاده فر ،۱۳۸۷، ۱۰۲) از عوامل مربوط به نقدشوندگی بازار سهام می توان به اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام اشاره کرد که به عنوان مهمترین عامل تاثیرگذار بر نقدشوندگی معرفی شده( فانگ و همکاران [۱]،۲۰۰۹، ۵) چن و همکاران [۲](۲۰۰۷) به طوری که میزان این شکاف تا حدود زیادی میزان نقدشوندگی را تعیین می کند قیمتی را که یک معامله گربرای خرید اوراق بهادار پیشنهاد می کند را قیمت پیشنهادی خرید و قیمتی که برای فروش اوراق بهادار پیشنهاد می شود را قیمت پیشنهادی فروش اوراق بهادار می گویند اختلاف بین این دو قیمت پیشنهادی نیز اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش اوراق بهادار نامیده می شود. نقدشوندگی از طریق مبادلات سهام ، هزینه معاملات سرمایه ای را کمتر کرده و شکاف پیشنهاد قیمتی خریدار و فروشنده را باریکتر می نماید علیرغم وجود این رابطه، محققین بر جهت تاثیر نقدشوندگی و عوامل مربوط به آن برساختار سرمایه شرکت ابهام دارند.

نظام ساختارسرمایه شرکتها به دنبال استقرار چارچوبی مدون و مکانیزم های مناسب برای برقراری رابطه ای متعادل میان منابع تامین مالی جهت اجرای پروژه های خود می باشند.تا ثروت سهامداران را به حداکثر برسانند. بنابراین بررسی عوامل موثر بر ساختار سرمایه از اهمیت خاصی برخوردار است.

۱-۱ مقدمه

سرمایه گذاران در پی آنند تا در اقلامی از دارایی های ممکن سرمایه گذاری کنند که مشخصات زیر را دارا باشند ۱-بیشترین بازده ۲-کمترین ریسک ۳- بیشترین قدرت نقدشوندگی

قدرت نقدشوندگی به معنای پر معامله بودن آن در بازار معاملات بورس می باشد به طوری که آمیهود[۳] (۲۰۰۲) قدرت نقدشوندگی را به عنوان شاخصی همانند شاخص ریسک معرفی کرده است و بیان می دارد هرچه قابلیت نقدشوندگی یک سهم کمتر باشد آن سهم برای سرمایه گذاران جذابیت کمتری خواهد داشت مگر آنکه بازده بیشتری عاید دارنده آن کند (یحیی زاده فر و خرمدین ،۱۳۸۷، ۱۰۲).  هدف از سرمایه گذاری قبل از هر چیزی افزایش ارزش و یا حداقل حفاظت از دارایی مالی است لذا به نظر می رسد ارزیابی عملکرد پرتفوی برای سرمایه گذاران از لحاظ نقدشوندگی مهم است خواه یک فرد به صورت انفرادی پرتفوی خود را بررسی نماید و یا اینکه پرتفوی یک شرکت سرمایه گذاری را بررسی کند.

یکی از روش هایی که برای به حداکثر رساندن ثروت سهامداران به کار گرفته می شود گزینش مناسب از منابع اصلی تامین مالی است که در آن ترکیب منابع مالی با خصوصیاتی همچون هزینه سرمایه اندک و نرخ بازده بیشتری را تحصیل کند، ساختار سرمایه ای که ارزش شرکت را افزایش دهد یا هزینه کلی سرمایه را به حداقل رساند ساختار سرمایه بهینه شرکت است و این ساختار سرمایه بهینه ترکیبی از بدهی و سهام است و در مواقعی که سهام از نقدشوندگی بالا برخوردار است هزینه حقوق صاحبان سهام کاهش پیدا می کند و شرکتهایی که نقدشوندگی سهامشان بالاست تمایل دارند که اهرم مالی پایین تری داشته باشند (ساندرا مرتال ومارک لیپسون[۴]، ۲۰۰۹،۶۱۱) در فضا ساختار سرمایه(به خصوص در موارد عدم تقارن اطلاعاتی) ترجیح داده می شود که تامین مالی از منابع داخلی صورت گیرد و نسبتا تامین مالیشان از طریق سهام انجام می گیرد.

تئوری های مختلفی پیرامون ساختار سرمایه شرکت وجود دارد برخی از این تئوری ها وجود بدهی در ساختار سرمایه شرکت را عامل افزایش دهنده ارزش شرکت و برخی دیگر عامل کاهنده ارزش شرکت می دانند همچنین از لحاظ تئوری به نظر می رسد که مدیران زمینه هایی برای تغییر ساختار سرمایه خواهند داشت بنابراین با توجه به نقش ساختار سرمایه در ثروت آفرینی برای شرکت بررسی عوامل موثر بر آن از اهمیت خاصی برخوردار است. بنابراین می توان فرض کرد که بین ساختار سرمایه و شاخص های نقدشوندگی ارتباط وجود دارد هدف اصلی این تحقیق آزمون وجود رابطه بین این دو مقوله است و همچنین بررسی عوامل موثر بر ساختار سرمایه ، یافته های این تحقیق می تواند برای مدیران شرکتهای پذیرفته شده در بورس در جهت تعیین روش مناسب تامین منابع مالی موثر واقع گردد

۲-۱- تاریخچه مطالعاتی

جدول شماره (۱-۱) تحقیقات متعدّدی که در زمینه نقدشوندگی و ساختار سرمایه انجام گرفته در خود جای داده و چارچوب نظری تحقیق بر گرفته شده از این تحقیقات می باشد.

۳-۱-بیان مسأله

بسیار روشن است که نقدینگی نگرانی عمده ای برای سهامداران میباشد زیرا سرمایه گذاران همواره به این موضوع توجه دارند که اگر بخواهند دارایی های خود را به فروش برسانند آیا بازار مناسبی برای فروش آنها وجود دارد یاخیر؟( یحیی زاده فر و خرمدین ،۱۳۸۷، ۱۰۲)  نقدشوندگی (علاوه بردو معیار نرخ بازدهی وریسک ) یکی از فاکتورهای مهم سرمایه گذاری اوراق بهادار در مقایسه با سایر فرصت های سرمایه گذاری است . به طوری که آمیهود[۷](۲۰۰۲)قدرت نقد شوندگی را به عنوان شاخصی همانند شاخص ریسک معرفی کرده و بیان می دارد هر چه قابلیت نقد شوندگی یک سهم کمتر باشد آن سهم برای سرمایه گذاران جذابیت کمتری خواهد داشت، مگراین که بازده بیشتری عاید دارنده ی آن گردد.

ساختار سرمایه بیان گر میزان استفاده از بدهی و سهام برای تامین مالی دارایی ها می باشد و کلا” شامل قسمت چپ ترازنامه میشود و ارتباط بین بدهی وسرمایه در تامین دارایی های یک شرکت را اهرم مالی گویند که به عنوان شاخصی از سرمایه از آن استفاده می کنیم که ازطریق   (کل بدهی / ارزش بازار  کل دارایی ) یا ( کل بدهی / ارزش دفتری کل دارایی ) بدست می اید و برای رسیدن به یک ساختار سرمایه مطلوب باید  حدی از تعادل بین دو منبع اصلی تامین مالی یعنی بدهی و حقوق صاحبان سهام ایجاد کرد که بتوان در نقطه ای  میانگین موزون هزینه سرمایه [۸]  را به حداقل رساند و ثروت سهامداران حداکثر شود که نقدشوندگی نیز یکی از عواملی است که هزینه حقوق صاحبان سهام را کاهش می دهد و بین نقدشوندگی وساختار سرمایه ارتباط ایجاد می کند

نتایج بدست آمده از تحقیقات در ارتباط میان نقدشوندگی وساختار سرمایه نشان میدهد که افزایش نقدینگی موجب کاهش هزینه های حقوق صاحبان سهام می شود و وجود رابطه میان نقدشوندگی سهام  وهزینه های حقوق صاحبان سهام سبب ایجاد ارتباط میان نقدشوندگی سهام وساختار سرمایه میگردد بنابراین شرکتهایی که سهامشان از نقدینگی بالاتری برخوردار است ترجیح میدهند که از طریق سهام تامین مالی کنند(ساندرا مرتال ومارک لیپسون [۹] ،۲۰۰۹ ،۶۱۱).

در رابطه با نقدشوندگی وساختار سرمایه تحقیقات زیادی انجام شده ونتایج مختلفی بدست آمده هر چند انتظار می رود بین نقدشوندگی وساختار سرمایه رابطه معنی داری وجود داشته باشد ولی تحقیقاتی در این زمینه چنین ارتباطی را نشان نمیدهد(صلواتی و رساییان،۱۳۸۶،۹۶).

در این مقاله این موضوع بررسی می شود که آیا نقدشوندگی بالاتر حقوق صاحبان سهام موجب کاهش مزیت نسبی تامین مالی از طریق بدهی میشود ؟واین امر منجر به استفاده پایین تر از وام می گردد که در صورت اتکا بیشتر بر حقوق صاحبان سهام نسبت به بدهی میتوان سرمایه های سرمایه گذاران را در جهت مناسبی سوق داد

این تحقیق در صدد است به بررسی رابطه نقدشوندگی و ساختار سرمایه در شرکنهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار بپردازد برای  این منظور با محاسبه شکاف قیمتی بین عرضه و تقاضا سهام که به عنوان بهترین شاخص اندازه گیری نقدشوندگی سهام در ادبیات مالی از آن نام برده  میشود فانک[۱۰] (۲۰۰۹)اطلاعات لازم را بدست آورده واین اطلاعات با اهرم مالی که شاخصی از ساختار سرمایه شرکت است برازش می شود.

۴-۱- چارچوب نظری تحقیق

هدف از تعیین ساختار سرمایه مشخص کردن ترکیب منابع مالی هر شرکت به منظور بیشنه سا- زی ثروت سهامداران است نوو [۱۱](۱۳۸۱) از آنجا که هزینه سرمایه شرکت تابعی از ساختار سرمایه آن تلقی می شود باقرزاده (۱۳۸۲) انتخاب ساختار سرمایه مطلوب موجب کاهش هزینه سرمایه شرکت و افزایش ارزش بازار آن می شود  مدرس و عبدالله زاده (۱۳۷۸) شگفت آور نیست که مایرز[۱۲] (۱۹۸۴) بحث ساختار سرمایه شرکت ها را به پازل[۱۳] تشبیه کرده است این موضوع که شرکت ها چگونه ترکیب منابع مالی خود را انتخاب می کنند کانون توجه بسیار بوده و منشاء بحث های فراوان است و نقدشوتدگی سهام از طریق کاهش هزینه معاملات هزینه سرمایه را کاهش می دهد و از جمله عوامل مهمی است که بر ساختار سرمایه موثر است(ساندرا مرتال ومارک لیپسون[۱۴]، ۲۰۰۹،۶۱۰).

۵-۱- فرضیات تحقیق

این تحقیق بر  ۳ فرض مبتنی است :

فرضیه اول :بین نقدشوندگی سهام و ساختار سرمایه در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ارتباط معنی داری وجود دارد .

فرضیه دوم :سود قبل از کسر بهره و مالیات (EBIT) بر ارتباط بین نقد شوندگی سهام و ساختار سرمایه تاثیر گذار است .

فرضیه سوم:ارزش بازار دارایی /ارزش دفتری دارایی (MV/BV) بر ارتباط بین نقدشوندگی سهام و ساختار سرمایه تاثیر گذار است

۶-۱اهداف تحقیق

با توجه به موضوع پژوهش حاضر که به بررسی رابطه بین نقدشوندگی سهام و ساختار سرمایه می پردازد اهداف زیر مد نظر است:

۱-۶-۱ اهداف علمی تحقیق

۱-  بررسی و شناخت مؤلفه ها و عوامل موثر بر ساختارسرمایه شرکت ها

۲-  بررسی رابطه میان نقدشوندگی سهام و ساختار سرمایه شرکتها

۳- ارایه یک شاخص جدید به نام شکاف نقدینگی برای اندازه گیری نقدینگی اوراق بهادار که مورد استفاده سرمایه گذاران و محققین قرار می گیرد

۲-۶-۱ اهداف کاربردی تحقیق

۱-با در نظر گرفتن تئوری ذینفعان ، احتمالاً نتایج این تحقیق می تواند جهت کلیه ذینفعان بازار سرمایه از جمله سهامداران و سرمایه گذاران مفید فایده واقع شود و می تواند به ایشان در امر تصمیم گیری یاری رساند .

۲-نتایج این تحقیق میتواند مدیران شرکتهای پذیرفته شده در بورس  را جهت تصمیم گیری در رابطه با ساختار سرمایه بهینه یاری رساند

۷-۱- اهمیت و ضرورتهای خاص انجام تحقیق

تئوری های مختلفی پیرامون ساختار سرمایه شرکت وجود دارد برخی از این تئوری ها وجود بدهی در ساختار سرمایه شرکت را عامل افزایش دهنده ارزش شرکت و برخی دیگر عامل کاهنده ارزش شرکت می دانند همچنین از لحاظ تئوری به نظر می رسد که مدیران زمینه هایی برای تغییر ساختار سرمایه خواهند داشت بنابراین با توجه به نقش ساختار سرمایه در ثروت آفرینی برای شرکت بررسی عوامل موثر بر آن از اهمیت خاصی برخوردار است و نقدشونگی یکی از عوامل موثر بر ساختار سرمایه می باشد. و همچنین این موضوع بررسی می شود که آیا نقدشوندگی بالای سهام موجب اتکا بیشتر بر حقوق صاحبان سهام می شود که در این صورت می توان سرمایه سرمایه گذاران را در جهت مناسبی سوق داد.

این تحقیق در صدد است به منظور آگاهی از ارتباط بین رفتار نقد شوندگی سهام و ساختار سرمایه شرکت هادر بازار بورس ایران مدل های بکار رفته در کشور های دیگر را باز آزمون نماید.که نتایج حاصل از آن می تواند برای مدیران و سیاست گذاران بورس مفید واقع گردد.

۸-۱ تعریف واژه ها و اصطلاحات تحقیق

-نقدشوندگی سهام[۱۵]: هنگامی سهام ، نقد شناخته می شود که بتوان آن را به قیمت بازار در هر زمان، به سرعت و با هزینه پایین خریداری یا به فروش رساند.(فرهنگ لغات حسابداری[۱۶])

–قیمت پیشنهادی خرید[۱۷]:عبارت است بالا ترین قیمتی که یک خریدار تمایل دارد برای یک سهم بپردازد(آمیهاد و مندلسون[۱۸] ،۱۹۹۱، ۲).

-قیمت پیشنهادی فروش[۱۹]:پایین ترین قیمتی است که یک سرمایه گذار یا مالک سهام حاضر است سهام خود را بفروشد (همان منبع، ۲).

-شکاف قیمتی پیشنهادی خرید و فروش: اختلاف بین قیمت پیشنهاد فروش وقیمت پیشنهادی خرید اوراق بهادار می باشد(همان منبع، ۲).

-ساختار سرمایه: میزان استفاده از بدهی و سهام عادی برای تامین مالی دارایی ها می باشد و کلاً شامل قسمت چپ ترازنامه می شود و ارتباط بین بدهی و سرمایه در تامین دارایی های یک شرکت را اهرم مالی می گویند.