جهانگردی استان یزد

مقدمه

استان یَزد از استان‌های ایران است. مرکز آن شهر یزد است.یزد منطقه‌ای خشک و بیابانی است.

گروه بزرگی از زرتشتیان ایران در استان یزد و بویژه شهرستان اردکان زندگی می‌کنند.

استان یزد در مرکز ایران در قلمرو سلسله جبال مرکزی ایران بین عرض های جغرافیایی ۲۹ درجه و ۴۸ دقیقه تا ۳۳ درجه و ۳۰ دقیقه شمالی و طول جغرافیایی ۵۲ درجه و ۴۵ دقیقه تا ۵۶ درجه و۳۰ دقیقه شرقی از نصف النهار مبدأ قرار گرفته است. استان یزد از شمال و غرب به استان اصفهان از شمال شرقی به استان خراسان از جنوب غربی به استان فارس و از جنوب شرقی به استان کرمان محدود می شود. استان یزد در حدود ۷۲۱۵۶ کیلومتر مربع وسعت داشته و تقریباً ۳۷/۴ درصد از وسعت کل ایران را در بر می گیرد .

آب و هوای استان یزد به علت قرار داشتن بر روی کمربند خشک جهانی دارای زمستانهای سرد و نسبتاً مرطوب و تابستانهای گرم و طولانی و خشک است. بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۷۵، جمعیت استان ۷۵۰۷۶۹ نفر بوده که از این تعداد ۱۵/۷۵ درصد جمعیت شهری و ۸۵/۲۴ درصد جمعیت روستایی را تشکیل داده اند .

یزد به معنی پاک و مقدس است و شهر یزد نیز به مفهوم شهر خدا و سرزمین مقدس است. به لحاظ شرایط اقلیمی استان یزد وضعیت کشاورزی در این استان مطلوب نیست و امکان بهره برداری از آب های سطحی در کشاورزی بسیار کم است. شرایط خاص مناطق حاشیه کویر نظیر میزان اندک باران حرکت ماسه های روان ، پدیده کویرزایی مراتع فقیر کمبود منابع تأمین آب موجب شده تا ۲۸ درصد وسعت استان یزد فاقد بهره دهی اقتصادی باشد .

مهمترین مناطق کشاورزی استان دشتهای یزد، اردکان، بهادران، بهاباد، هرات، مروت، چاهک و ابرکوه است. محصولات کشاورزی استان شامل انار، پسته، بادام، غلات، آفتابگردان، انگور، پنبه، چغندر قند و کنجد است .

استان یزد به لحاظ زمین شناختی دارای ذخایر بسیار عظیم معدنی است. معادن مهم این استان مانند آهن چغارت، مرمر بورق، ماسه سنگ متکسانه، سرب کوتک نقشی مهم و سازنده در تحولات اقتصادی و عمرانی استان داشته است .

 کشاورزی

به دلیل خشکی آب و هوا و اندک بودن میزان بارندگی بین استان‌های ایران کمترین اراضی کشاورزی در یزد قرار دارد. عمده محصولات کشاورزی یزد شامل خرما-پسته و گندم است. به علت کم‌آبی این استان بیشتر جنبه صنعتی دارد.

صنعت

استان یزد استانی صنعتی است که صنعت بافندگی آن از شهرت زیادی برخوردار است. صنعت شیرینی‌سازی در استان یزد از قدمتی دیرینه برخوردار است و محصولات آن صاحب شهرتی شده‌اند که از مرزهای ایران فراتر رفته‌است. مهم‌ترین شیرینی‌جات یزدی با نام‌های قطاب، پشمک و باقلوا شهرت دارند.

بیشترین تولیدات واحدهای صنعتی شهر را منسوجات، کاشی و سرامیک و فرش ماشینی تشکیل می‌دهد. واحدهای صنعتی استان یزد عمدتاً در شهرک‌های صنعتی یزد و میبد و اردکان متمرکز شده‌اند. همچنین یزد دارای معادن زیادی است که مهم‌ترین آنها معدن سنگ آهن چادرملو اردکان و چغارت و معدن سرب و روی کوشک هستند. معادن غنی اورانیوم نیز در اواخر دهه ۸۰ در منطقه ساغند اردکان کشف شده‌است.[نیازمند منبع] جمعیت استان یزد در سرشماری سال ۱۳۸۵ حدود ۹۵۸٬۳۲۳ نفر ثبت شده‌است. برق استان یزد توسط شرکت برق منطقه‌ای یزد که از سال ۱۳۶۸ تاسیس گردیده‌است تامین می‌شود. این شرکت با فروش بیش از ۵۲ درصد از فروش کل خود در سال به مشترکین صنعتی (بالغ بر ۳ میلیارد کیلووات ساعت انرژی در سال ۸۵)سهم مهمی را در صنعتی شدن استان ایفا نموده‌است. بنابراین این استان را می‌توان به عنوان یک قطب صنعتی کشور ایران محسوب نمود.

تاریخ و فرهنگ

استان یزد از سرزمین‌های تاریخی است که در میان ایالتهای قدیمی و بزرگ پارس، اصفهان، کرمان و خراسان قرار داشته‌است. آبادی نشینی در این منطقه از قدمت طولانی برخوردار است. این سرزمین از گذرگاههای مهم در ادوار تاریخی محسوب می‌شده‌است. این ناحیه در دوره هخامنشیان از راههای معتبر موسسه‌های راهداری، مراکز پستی و چاپاری برخوردار بوده‌است. راهداری در یزد قدیم چنان اهمیتی داشت که خاندان آل مظفر از منصب راهداری ناحیه میبد به پادشاهی رسیدند. با این‌همه این استان از درگیری‌ها و جنگ‌های تاریخ کشور ایران تا حدودی ایمنی داشته‌است. سخت‌گذر بودن راه‌ها به همراه محدودیت منابع آبی مانع عمده تسخیر این منطقه توسط بعضی از حکومتهای بزرگ و کوچک حاشیه و پیرامون این منطقه در طول تاریخ بوده‌است.

وجود آثاری از مهر و آناهیتا، ایساتیس و هخامنشی و زندان اسکندر و برج و بارو و کهن درهای بزرگ و عظیم و پناهگاههای متعدد و موبدان و سران ساسانی و ابنیه و یادگارهای بعد از اسلام نظیر مساجد و امامزاده‌ها و مزارها نشانگر فرهنگ و تمدن قبل و بعد از دوره اسلامی بوده‌است.

اماکن دیدنی استان یزد

معبد مقدس زرتشتیان، پیر هرشت اردکانمنطقه زردگ اردکان – بافت تاریخی اردکان – منارجنبان خرانق – امامزاده سید هاشم شریف اباد اردکان – نارین قلعه میبد – برج کبوتر خانه میببد – کاروانسرای شاه عباسی میبد – بافت تاریخی میبد – خانه سالار میبد – یخچال میبد – آسیاب دوسنگی میبد – امامزاده خدیجه خاتون میبد – مقبره سیدرکن الدین – مقبره سید شمس الدین – آب انبار شش بادگیر – آتشکدهُ یزدان – میدان امیر چخماق – باغ گلشن طبس – پیر سبز چک چک اردکان – خانهٔ لاری‌ها – دخمهٔ زرتشتیان – رباط ساغند اردکان – زندان اسکندر -سرو کهن ابرکوه – غار چهار طاقی – قلعهٔ مروست – – مسجد جامع کبیر یزد -مسجد ریگ مجومرد(قرن هشتم این مسجد تا سال ۱۳۶۹ شمسی در زیر شن مدفون بود و در آنسال کشف شد) -مجموعه باغ وزیر حجت آباد مسجد شاه ولی – میدان و حمام خان – باغ دولت آباد – مسجد فهرج.

همچنین از مناطق خوش آب وهوای استان مهریز، تفت، ده بالا، طزرجان و غربال‌بیز هستند.

آشنایی با وجه تسمیه و پیشینه تاریخی یزد

یزد، یعنی آفریننده خوبی ها، پاکی ها و شهر خداست. نام گذاری این شهر با واژه «یزش» به معنای ستایش و نیایش در زبان پارسی میانه و با واژه یزدان یا یزتان به معنی پاک، مقدس، فرخنده و همچنین به معنی ذات خدا در ارتباط است. یزد در دوران هخامنشی و شاید پیش از آن «ایستاتیس» نامیده می شده که «هرفته» (فرافر) و «سریزد» کنونی، در ۳۰ کیلومتری خاور شهر یزد بازمانده این شهر است.

  استان یزد دربردارنده مجموعه بسیار با ارزش ازمیراث فرهنگی ایران زمین، درسده های گوناگون تاریخی است. عناصر مادی و معنوی فرهنگی موجود در استان یزد، به گونه‎ای است که بررسی تاریخی را از روزگار پیش دادیان تا کنون کاملاً فراهم کرده است.

صدها مسجد، آب انبار، بازار، کاروان سرا، ساباط، قلعه، کاخ، آرامگاه، خانه، سرداب، خانقاه، حسینیه، کاریز و ده ها مکان مقدس تاریخی نزد زرتشتیان در گوشه و کنار این استان؛ مجموعه‎ای کامل را به وجود آورده است. استان یزد؛ با قرار گرفتن در بخش مرکزی فلات ایران در برگیرنده نا مناسب ترین عوامل طبیعی چیره بر فلات مرکزی ایران نیز است. استان یزد از دیر باز منطقه ای صنعتی بوده و اکنون نیز دارای کارخانه های تولیدی بزرگ و کوچک است. این منطقه از جاذبه های پرشمار طبیعی, تاریخی, معماری, فرهنگی و اجتماعی برخوردار بوده و یکی از مهم ترین مناطق جهانگردی ایران به شمار می آید.

بررسی مشخصات جغرافیایی استان یزد

استان یزد؛ با قرار گرفتن در بخش مرکزی فلات ایران در برگیرنده نا مناسب ترین عوامل طبیعی چیره بر فلات مرکزی ایران نیزاست. کویرهای بزرگ لوت و دشت کویر تا دریاچه نمک قم و کویر نمک هرات و مروست تا کویر نمک ابر کوه و باتلاق گاوخونی استان یزد را فرا گرفته اند. بارش اندک همراه با تبخیر شدید، دور بودن از دریا، نزدیکی با کویر خشک و پهناور نمک، رطوبت نسبی کم همراه با گرمای بسیار، از عواملی هستند، که استان یزد را به گونه خشک ترین استان ایران در آورده است.

گذشته از آن، در این منطقه نوسان شدید درجه حرارت نیز وجود دارد. از نظر جغرافیایی بین ۲۹ درجه و ۴۸ دقیقه تا ۳۳ درجه و ۳۰ دقیقه پهنای شمالی و ۵۲ درجه و ۴۵ دقیقه تا ۵۶ درجه و ۳۰ دقیقه درازای خاوری از نصف النهار مبدا واقع شده است.

این استان از شمال خاوری به استان خراسان از شمال و باختر به استان اصفهان، ازجنوب باختری به استان فارس و از جنوب خاوری به استان کرمان محدود می شود. به دلیل دور بودن از مرزهای ایران، در درازای تاریخ از بحران ها و فشارهای فرهنگی و نژادی مصون مانده است.

 استان یزد براساس سرشماری سراسری سال ۱۳۷۵جمعیتی در حدود ۸۲۸۴۰۱ نفرجمعیت داشته و شهرستان های آن عبارتنداز: ابرکوه، اردکان، بافق، تفت، خاتم,صدوق, طبس, مهریز، میبد و یزد.

دشت رسوبی یزد، در فلات مرکزی ایران، از حوزه های مهم جغرافیایی است که از دامنه شیرکوه در جنوب آغاز می شود و با شیب ملایمی تا کویر سیاه کوه در شمال ادامه می یابد. با توجه به موقعیت جغرافیایی، این استان در بر گیرنده نامناسب ترین عوامل طبیعی چیره بر فلات مرکزی ایران است.

استان یزد گذشته از جایگاه ویژه طبیعی – جغرافیایی و دارا بودن منابع زیرزمینی، از لحاظ تاریخی و فرهنگی نیز از کهن ترین مناطق ایران به شمار می رود و از گذشته های دور دارای فرهنگی درخشان بوده است. کوه های این استان جزو رشته کوه های مرکزی ایران به شمار می روند. دشت های کویری آن، همانندی زیادی با دشت کویر و دشت لوت دارند. بلندترین ناحیه استان یعنی رشته کوه های شیرکوه (۴۰۷۵ متر) در بخش جنوب باختری استان قرار گرفته و پست ترین ناحیه، شمال تا شمال خاوری را در بر می گیرد که همراه با باتلاق های نمک است.

 راه های دسترسی به این استان عبارتند از:

▪ راه ری ـ اصفهان ـ یزد:‌ این راه از ری به سوی جنوب رفته از قم و کاشان گذشته به شهر گبای ( اصفهان کنونی ) رسیده از آن جا شعبه ای از آن، از راه یزد به کرمان و از کرمان باز شعبه ای به سیستان، سند و کرانه های دریای مکران ( دریای عمان ) می پیوست.

▪ راه یزد ـ سیستان: از سیستان تا یزد، راهی وجود داشته، که کویر را در دور افتاده ترین بخش هایش، یعنی بین « ده سلم » و گدارباروت، میان بر می کرده است.

راه یزد به خراسان:‌ این راه که دارای ایستگاه های بسیاری است، از یزد به سوی آنجیره و خزانه رفته از تل سیاه و ساغند وپشت بادام گذشته به رباط محمّد رسیده از آن جا به ریگ و مهلب و رباط حوران، … رفته، سر انجام به ترشیز ( کاشمر ) و از آن جا به نیشابور می پیوسته است.

در حال حاضر استان یزد دارای راه های زمینی و هوایی است. راه های زمینی آن، از گونه شوسه، آسفالته و راه آهن، عبارتند از:

۱ – راه های اصلی، فرعی، روستایی استان یزد

این راه ها، شامل راه های اصلی، فرعی، روستایی و مال رو است. راه های اصلی، استان را با استان های اصفهان، فارس، کرمان و خراسان پیوند می دهد و از راه های مهم ارتباطی شمال به جنوب و باختر به خاور ایران است.

استان یزد، در سال ۱۳۷۵ هـ. ش، دارای بیش از دو هزار کیلومتر راه اصلی آسفالته و راه های فرعی و روستایی بوده است. محور اصلی ارتباطی استان یزد، سرشناس به جاده سنتو، یکی از پر رفت و آمدترین شبکه های ارتباطی ایران، به ویژه در حمل و نقل بار با وسایط نقلیه سنگین به شمار می رود. بندر های مهم هرمزگان و هم چنین بندر استراتژیک چابهار در استان سیستان و بلوچستان نیز تأثیر زیادی در رونق این راه ارتباطی داشته اند.

راه های فرعی، شهرستان های استان را به یک دیگر و یا شهرستان ها را به شهر یزد پیوند می دهند. راه های روستایی نیزکه درسال های اخیر ایجاد شده، روستاها، دهستان ها و مراکز بخش ها را به یک دیگر پیوند می دهند و نقش ارزنده ای در زندگی اجتماعی روستاییان و کشاورزان منطقه ار لحاظ اقتصادی، ارتباطی و حمل بار دارند.

۲- راه آهن در استان یزد:

راه آهن استان یزد؛ سبب پیوند این استان با استان های اصفهان و کرمان و سبب ارتباط مراکز معدنی و صنعتی ایران است. راه آهن سراسری ایران، از تهران شروع و شاخه جنوب خاوری آن، پس از گذر از شهر قم، به دو بخش شده، یکی از طریق کاشان و اصفهان به یزد رسیده و دیگری پس از گذشتن از بافق به زرند و شهر کرمان می پیوندد.

۳-  راه های هوایی استان یزد

استان یزد از طریق راه های هوایی به بیش تر نقاط و مراکز استان های دیگر، مانند : تهران، شیراز، اصفهان، کرمان، بندر عباس، زاهدان، مشهد، … بستگی دارد. فرودگاه شهید صدوقی یزد دارای امکان های کافی برای پذیرش هواپیماهای مختلف بوده و می تواند خدمات فرودگاهی بایسته را برای پرواز های داخلی و خارجی تأمین کند. علاوه بر پرواز های هر روزه تهران – یزد و بر عکس، پرواز های دیگری به اصفهان، مشهد، زاهدان، بندر عباس، شیراز، کرمان، … در این فرودگاه انجام می شود. اخیراً پرواز های حج و زیارت سوریه نیز به طور مستقیم از فرودگاه شهید صدوقی یزد انجام می شود.

شهرهای استان یزد:

ابرکوه – بافق – اردکان – خاتم – صدوق – طبس – تفت – مهریز – میبد – یزد .

آشنایی مختصر با صنایع و معادن استان یزد

استان یزد از دیر باز منطقه ای صنعتی بوده و صنایع آن به دو صورت صنعتی و دستی رواج داشته است. فرش بافی، چاقو سازی، سبد بافی، سنگ تراشی، پارچه بافی، زیلو بافی، سرامیک، سفال سازی، کرباس بافی، طلا و نقره کاری از صنایع دستی یزد هستند. این استان از نظر صنایع کارخانه ای اکنون دارای کارخانه های تولیدی بزرگ و کوچک است. علاوه برکارگاه های کوچک نساجی و شیرینی سازی، که شمار آن ها بسیار است، ده ها واحد تولیدی دیگر وجود دارد که در رشته های گوناگون فعالیت می کنند.

صنایع ماشینی ریسنده گی و بافنده گی از سال ۱۳۱۲ هـ. ش، در استان یزد پدید آمد. اساس این دگرگونی وجود صدها کارگاه سنتّی بافنده گی و هزاران بافنده ماهر و هنرمند در این منطقه بوده، که هم زمان با نخستین حرکت های صنعتی شدن ریسنده گی و بافنده گی در کشور، به مراکز تولیدی کارخانه‎ای روی آوردند.

 استان یزد با دارا بودن ۳۳۰ واحد تولیدی نساجی، نیمی از منسوجات کشور را تولید و عرضه می کند و ۷۰ در صد زمینه های اشتغال صنعتی استان یزد، به این صنایع تعلق دارد.

با وجود شرایط آب و هوایی و زیستی نامناسب منطقه، تشکیلات زمین شناختی این استان، ذخیره های بزرگ معدنی را در دل خود، جای داده است، به طوری که می توان این استان را منطقه ای معدنی نامید.

 بزرگ ترین قطب های معدنی آهن ایران در استان یزد قرار دارد. هم چنین می‎توان از معادن غنی سرب و روی مهدی آباد، کوشک، درّه انجیر و منصور آباد، بوکسیت صدر آباد، معدن اورانیوم ساغند اردکان که در نوع خود در خاورمیانه بی‎نظیر است، مس اردکان و تفت، نام برد. افزون بر آن، معدن های فلزی، سنگ های تزیینی با کیفیت بسیار بالا، مانند: مرمر، مرمریت، گرانیت، چینی، … و نیز موادی چون باریت، گچ، فسفات، نمک، … به فراوانی در سطح استان یزد وجود دارد.

آشنایی مختصر کشاورزی و دام داری استان یزد

کشاورزی استان یزد به دلیل بارش اندک به گونه کشت آبی است و رونق چندانی ندارد. تلاش کشاورزان این ناحیه براین است که با بهره گیری از کم ترین آب و خاک حاصل خیز، توانسته اند کشاورزی را در محدوده ای اندک به دیگر بخش های اقتصادی پیوند دهند. از مهم ترین فرآورده های کشاورزی یزد می توان گندم، جو، آفتاب گردان، نباتات علوفه ای، جالیز، زیره، گوجه فرنگی، ‌بادمجان و سردرختی به ویژه انار، انجیر و پسته را نام برد. دام پروری نیز به روش سنتی و صنعتی رواج دارد، اما به دلیل کمبودعلوفه رونق زیادی ندارد. مردم آبادی های پیرامون شهر یزد، به پرورش گوسفند، بز، گاو و شتر می پردازند.

آشنایی با تاریخ کهن یزد

استان یزد از تاریخی کهن برخوردار است، تا جایی که بنای شماری از شهرهای آن، مانند: میبد را به سلیمان پیامبر، یزد را به ضحاک و اسکندر مقدونی و ابر کوه را به ابراهیم پیامبر نسبت داده‎اند.

مجموعه آثار باستانی پراکنده موجود دراستان یزد به سهم خود، بازمانده شایان توجهی از تاریخ و فرهنگ کهن ایران است. کشاورزی و مدنیت یزد، در چهار کانون بزرگ مهریز و فهرج، یزد، رستاق و میبد و اردکان، پا گرفته است. این منطقه با قرار گرفتن در مسیر شاه راه های باستانی ری ـ کرمان و پارس ـ خراسان، در میانه هزاره نخست پیش از میلاد، نقش مرزبانی ایالت ها و نگه بانی راه های بسیاری را که به چهار سوی ایران می رفته، ایفا می‎کرده است.

منطقه یزد بی گمان، در دوران هخامنشی دارای راه های بزرگ و معتبر، راه داری و مراکز پستی و چاپاری بوده است. زیرا علاوه بر راه های شناخته شده باستانی، از روی مدارک پیشین، راه‎های فراموش شده‎ای نیز که در روزگار باستان به مرکز اقتصادی و فرهنگی ایران باستان می‎پیوسته‎اند به تاز گی شناسایی شده‎اند.

منطقه یزد، در دوران ساسانی، به ویژه در روزگار قباد، انوشیروان و یزدگرد اوّل، … از جایگاه اجتماعی و اقتصادی ویژه ای بر خوردار بوده و به عمران و آبادی آن، توجه بسیار شده است.

آشنایی مختصر با مکان های دیدنی و تاریخی

استان یزد از مکان های دیدنی و تاریخی بسیاری برخوردار است که برخی از مهم ترین آن ها عبارتند از: مسجد جامع کبیر، مسجد کهن فرج، بقعه‌ی سید رکن‌الدین، بقعه‌ی دوازده امام، دخمه‌ی زرتشتیان، آتشکده‌ی زرتشتیان (یزدان)، باغ دولت‌آباد، بانک شاهنشاهی، خانه‌ی تقدیری، خانه‌ی مودت، مسجد ریگ، بادگیرها، گنبد عالی ابرکوه، پرسبز، مجموعه‌ی خیرآباد، مسجد بیرون ابرکوه، چهار سوق و بازارشاهی، مدرسه‌ی علمیه‌ی امام خمینی، رباط خرگوشی، تکیه‌ی امیرچقماق و مسجد جمعه‌ی نو (در یزد)، نارین قلعه (در میبد)، مسجد جامع (در اردکان) و کاروان‌سرای خرانق..

جهت جستجو سریع موضوع مقاله ، پرسشنامه ، پاورپوینت و گزارش کارآموزی می توانید از قسمت بالا سمت راست جستجو پیشرفته اقدام نمایید.

همچنین جهت سفارش تایپ ، تبدیل فایل پی دی اف (Pdf) به ورد (Word) ، ساخت پاورپوینت ، ویرایش پایان نامه و مقاله با ما در تماس باشید.