انقلاب اسلامی ایران

انقلاب ۱۳۵۷

راهپیمایی شهری در تهران انقلاب ۱۳۵۷ (خورشیدی) ایران که به آن انقلاب اسلامی نیز گفته می‌شود، قیامی بود به رهبری آیت الله خمینی و با شرکت اکثر مردم، احزاب و روشنفکران ایران، که نظام پادشاهی این کشور را سرنگون، و پیش‌زمینهٔ روی کار آمدن نظام جمهوری اسلامی در ایران را فراهم کرد. انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ به پیروزی رسید.

هرچند می‌توان این طور استدلال کرد که انقلاب همچنان در حال پیشرفت است ولی محدوده زمانی آن از ژانویه ۱۹۷۸ (میلادی) با اولین راهپیمایی عظیم مردمی شروع می‌شود و با تصویب قانون اساسی جدید به پایان می‌رسد و آیت الله خمینی به پرنفوذترین رهبر کشور تبدیل می‌شود.

در این میان پس از آنکه تظاهرات و اعتصابات مردم کشور را فلج کرده بود محمدرضا پهلوی به اجبار کشور را ترک کرد (ژانویه ۱۹۷۹) و پس از مدت کوتاهی از اعلام بی‌طرفی نظامیان نسبت به درگیری‌های خیابانی غیرنظامیان و نظامیان وفادار به شاه ، آیت الله خمینی برای دیدار چند میلیون ایرانی وارد تهران شد و این آخرین ضربه‌ای بود که سلسله پهلوی را متلاشی کرد.

اول آوریل ۱۹۷۹ زمانی که ایرانیان با اکثریتی قاطع (٪۹۸.۲) در غالب یک رفراندوم ملی با جمهوری اسلامی (به عنوان نظام حکومتی آینده) موافقت کردند ، پادشاهی ایران رسما به جمهوری اسلامی ایران تبدیل شد.

این انقلاب برای شگفت زده کردن سراسر دنیا منحصر به فرد بود و همچنین فاقد بسیاری از رسوم و عادات انقلابی مثل شکست در جنگ ، بحران‌های اقتصادی ، شورش کشاورزان و روستائیان و یا بدرفتاری نظامیان بود ، این انقلاب تحولی عمیق و سریع ایجاد کرد ، سلطنت معتقد به حفظ رژیم با ولخرجی‌های مالی در ارتش و سرویس‌های امنیتی بود ولی انقلاب حکومت سلتنطی باستانی را با حکومتی خدایی برپایه حقوقدانان مسلمان (ولی فقیه) جابجا کرد.

درباره نتایج انقلاب مباحثات جدی و شدیدی مطرح است ، برای برخی این مسئله مبدا شجاعت و فداکاری بود که نیروی اسلام به ارمغان آورده بود ، نمونه‌ای باشکوه ، انسانی و الهی برای همه انسان‌ها در دنیا به ولی برخی از ایرانیان انقلاب را اینگونه شرح می‌دهند ، تحول در چند سالی که عقل خود را از دست داده بودیم و سال‌هایی که به اقتصاد و اعتبار ایرانیان ضربه خورد.

 

پیشینه و علل

انقلاب ۱۳۵۷ایران بعد از تجربه نهضت مشروطه و کودتای ۲۸ مرداد و به دنبال قیام ۱۵ خرداد۱۳۴۲ به وقوع پیوست.

رهبران انقلاب از آغاز بر سه نکته بیش از هرچیز تاکید داشتند:چیرگی بر استبداد حاکم،ایستادگی در برابر اعمال نظر دول خارجی و مسائل فرهنگی(به خصوص اسلامی)،همین سه عامل زمینه‌ای برای اتحاد اکثر احزاب،جریان‌ها و گروه‌ها شد.[۲]

هرچند انقلاب ایران بعدها تا حدودی از این اتحاد فاصله گرفت و زمینه برای ایجاد اپوزسیون مخالف محیا شد،ولی همچنان بسیاری از شخصیت‌ها و احزاب موثر در جریان انقلاب به طور قانونی در داخل کشور فعالیت سیاسی دارند.

۲۸ مرداد ۱۳۳۲

کودتای ۲۸ مرداد و تانک سورای مخالفان محمد مصدقنوشتار اصلی را ببینید: کودتای ۲۸ مرداد

انگلستان پس از کوتاه شدن دست خود از صنعت نفت ایران، منابع بسیاری را در منطقه و خصوصا ایران از دست داده بود، با قطع امید از رسیدن به توافق، وارد مطالعه طرح یک کودتای نظامی شد. آمریکا نیز با انگلیس در این طرح همکاری داشت.

 ۱۶ آذر ۱۳۳۲

از مهمترین حرکت‌های سیاسی و دانشجویی در تاریخ ایران، اعتراض دانشجویان در ۱۶ آذر ۱۳۳۲ به ورود معاون رئیس جمهور آمریکا، ریچارد نیکسون، به خاک ایران پس از کودتای ۲۸ مرداد بود. دانشجویان دانشکده‌های فنی، حقوق و علوم سیاسی، علوم‌، دندانپزشکی، پزشکی و داروسازی در دانشکده‌های خود تظاهراتی علیه رژیم کودتا برپا کردند. روز ۱۵ آذر تظاهرات به خارج از دانشگاه کشیده شد و مأموران در زد و خورد با دانشجویان، شماری را مجروح و گروهی را دستگیر و زندانی کردند. این درگیری‌ها منجر به شهادت سه تن از دانشجویان به دست مأموران حکومت پهلوی شد.

فروردین ۱۳۴۲

حمله به مدرسه فیضیه قم درروز ۲ فروردین ۱۳۴۲ شمسی مطابق با روز وفات امام جعفر صادق روی داد. پس از این که رژیم پهلوی لایحهٔ انجمن‌های ایالتی و ولایتی و نیز لوایح شش‌گانه و انقلاب سفید (شاه و ملت) را مطرح کرد، روحانیون و در رأس آنها آیت الله خمینی ساکت ننشستند، و عید سال ۴۲ را عزای عمومی اعلام کردند. پس از آن در سرکوب مدرسه فیضیه گروهی از طلبه‌ها کشته‌شدند.

 ۱۵ خرداد۱۳۴۲

در سحرگاه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲،رژیم شاه به خانه آیت الله حمینی در قم یورش بردند و آیت الله خمینی را که روز پیش از آن در روز عاشورای حسینی در مدرسه فیضیه قم، سخنانی بر ضد حکومت گفته‌بود،دستگیر و به زندانی در تهران منتقل کردند.چند ساعت بعد از حادثه مردم قم به خیابانها ریختند و دست به تظاهرات زدند . همین صحنه در تهران و چند شهر دیگر به وجود آمد.رژیم نیز برای آرام کردن این تظاهرات دست به اسلحه برد. در این روز حدود ۱۵ هزار نفرانقلابی به خاک و خون کشیده شدند.پس از این واقعه در تهران و قم و سایر شهرها دولت به دستگیری و محاکمه روحانیون و مردم پرداخت.

۴ آبان ۱۳۴۳

آیت الله خمینی در این روز بر ضد تصویب لایحه کاپیتولاسیون در مجلس شورای ملی در شهر قم به سخنرانی پرداخت،وی در این سخنرانی سعی کرد ضمن تبیین نظرات خود در مورد لایحه مذبور خطر آن برای مردم و استقلال و تمامیت ارضی کشور را گوشزد کند.

در طی این سخنرانی وی بارها به آمریکا و شخص شاه حمله لفظی کرد.

گوشه‌ای از این سخنرانی:

اگر یک خادم امریکایی یا یک آشپز امریکایی مرجع تقلید شما را در وسط بازار ترور کند، زیر پای خود منکوب کند، پلیس ایران حق ندارد جلوی او را بگیرد! دادگاه‏های ایران حق محاکمه ندارند! …باید پرونده به امریکا برود و در آنجا ارباب‏ها تکلیف را معین کنند…دولت ایران با کمال وقاحت از این امر ننگین طرفداری کرد.ملت ایران را از سگ‏های امریکایی پست‏تر کردند! ..چرا! برای اینکه می‏خواستند وام بگیرند امریکا خواست که این کار انجام شود.

 ۱۳ آبان ۱۳۴۳

در پی سخنرانی آیت الله خمینی در روز ۴ آبان بر علیه تصویب لایحه کاپیتولاسیون،حکومت وقت تصمیم به تبعید وی به ترکیه گرفت، در روز ۱۳آبان ۱۳۴۳ ماموران ساواک((سازمان امنیت و اطلاعات کشور)) آیت الله خمینی را در قم دستگیر و به وسیله هواپیمای نظامی به ترکیه تبعید کردند.

۲۰ مهر ۱۳۵۰

جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران در تخت جمشید و با حضور سران و سفرای بسیار از کشورها در ۲۰ مهر ۱۳۵۰ آغاز شد.

به عقیده بسیاری از ناظران هدف محمدرضا شاه از برگزاری این جشن‌ها، یادآوری قدرت و ابهت باستانی ایران، به رخ کشیدن ثبات، امنیت و قدرت فعلی(خصوصا برای همسایگان عرب) و همچنین اصالت بخشی به شکل حکومت پادشاهی خصوصا در عرصه بین المللی بود.

مهم‌ترین انتقاد مخالفین بر این جشن‌ها در واقع حول هزینه‌های سنگین برای برگزاری آن بود، برخی منابع این هزینه‌ها را تا سیصد میلیون دلار نیز اعلام کرده‌اند.

۱۱ اسفند ۱۳۵۳

در ۱۱ اسفند ۱۳۵۳ محمدرضا شاه دستور تشکیل حزب سراسری و واحد رستاخیز را اعلام کرد،این اولین بار در تاریخ نوین سیاسی ایران بود که این کشور به روش تک حزبی اداره می‌شد.

۲۵ اسفند ۱۳۵۴

در آخرین روزهای سال ۱۳۵۴ دو مجلس سنا و ملی طرح تغییر تاریخ هجری به شاهنشاهی را مطرح و تصویب کردند،این امر ظاهرا در راستای سکولاریزه کردن حکومت برداشته می‌شد ولی عملا آتش خشم مخالفین را برافروخت و مخالفت‌هایی را نیز برانگیخت.

وقایع سال ۱۳۵۷

۱۰ فروردین

در روزهای نهم و دهم فروردین مردم یزد طی اعتراضاتی که به خشونت کشیده شد خواستار آزادی زندانیان سیاسی و بازگشت رهبران انقلاب(در راس آن‌ها آیت الله خمینی)شدند.

۲۵ اردیبهشت

در پی اوج‌گیری تظاهرات و درگیریهای مردم با عوامل رژیم پهلوی ‎‎، دولت جمشید آموزگار به مأمورین نظامی و انتظامی در برابر آشوبها دستور شدت عمل داد.

۱۵ خرداد

به مناسبت سالگرد ۱۵ خرداد در تهران و شهرستانها تعطیل و اعتصاب سراسری اعلام گردید.

۲۱ مرداد

درگیری خونین در اصفهان و اعلام حکومت نظامی در این شهر که توسط فرماندار نظامی شهر به اجرا درآمد.

۲۵ مرداد

اعلام حکومت نظامی توسط دولت جمشید آموزگار.

۲۸ مرداد

آتش سوزی در سینما رکس آبادان.(مصبب یا مصببان اصلی این حادثه به درستی مشخص نشده٬عده‌ای این حادثه به گردن انقلابیون انداخته‌اند و برخی مصبب آن را حکومت پهلوی دانسته‌اند)

۵ شهریور

سقوط دولت جمشید آموزگار و تشکیل دولت شریف امامی.

۱۷ شهریور

این روز(۱۷ شهریور ۱۳۵۷) بعدها به جمعه سیاه مشهور شد،در این روز راهپیمایی و اعتراضات مردم در میدان ژاله(شهدای فعلی) تهران به خشونت کشیده شد و عده زیادی کشته و مجروح شدند.

۲ مهر

منزل آیت الله خمینی(رهبر انقلاب ۱۳۵۷ ایران) در عراق توسط پلیس این کشور محاصره گردید .

۳ مهر

حزب رستاخیز که توسط حکومت پهلوی تأسیس شده بود منحل گردید.

۱۰ مهر

به دلیل افزایش فشارها در عراق خمینی تصمیم به ترک این کشور و ورود به کویت گرفت،اما دولت کویت به وی مجوز ورود نداد.

۱۳ مهر

در پی عدم ورود آیت الله خمینی به کویت و جلوگیری دولت عراق از بازگشت ایشان به نجف،خمینی تصمیم می‌گیرد برای ادامه مبارزه به فرانسه مهاجرت کند.

۱۷ مهر

تغییر مکان آیت الله خمینی از پاریس به دهکده نوفل لوشاتو.

سید روح الله موسوی خمینی رهبر انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷

محمد رضا پهلوی آخرین شاه ایران۱۹ مهر

اعتصاب کارکنان مطبوعات در سراسر کشور آ‎غاز گردید.

۲۹ مهر

اعتصاب کارکنان صنعت نفت.

۸ آبان

آیت‌الله طالقانی(یکی از رهبران انقلاب)از زندان آزاد شد.

۱۰ آبان

ارتش کنترل تأسیسات نفتی کشور را در دست گرفت.

۱۳ آبان

تظاهرات دانش‌آموزان و دانشجویان در مقابل دانشگاه تهران به خشونت کشیده شد.

۲۳ دی

به دستور آیت الله خمینی شورای انقلاب تشکیل گردید.

۲۶ دی

آخرین شاه ایران ظاهرا به منظور معالجات پزشکی کشور را ترک کرد.

وی در آخرین مصاحبه خود در خاک ایران(در فرودگاه مهرآباد) چنین گفت:

شاه:یک مدتی است که احساس خستگی می‌کنم و احتیاج به استراحت٬ضمنا هم گفته بودم تا خیالم راحت بشود و دولت مستقر بشود بعد مسافرت خواهم کرد.

خبرنگار:اعلی حضرت چه مدت در مسافرت خواهند بود؟

شاه:بستگی به حالت مزاجی من می‌توانم بگویم دارد.

خبرنگار:نخستین نقطه‌ای که اعلی حضرت تشریف فرما می‌شوند کجا خواهد بود؟

شاه:فکر می‌کنم به آسوان(مصر) برای استراحت برویم و اولین نقطه اقامت ما در آسوان خواهد بود.

(در ادامه):حرفی غیر از حس وضعیت مملکت و انجام وظیفه براساس میهن پرستی ندارم.

 

۳ بهمن

شورای سلطنت که برای حفظ رژیم سلطنتی در ایران تشکیل شده بود منحل گردید.

۴و۵ بهمن:

دولت بختیار به منظور جلوگیری از حضور آیت الله خمینی در کشور به مدت سه روز فرودگاه‌های کشور را بسته اعلام کرد.

۹ بهمن

فرودگاه مهرآباد بازگشایی شد.

۱۲ بهمن

آیت الله خمینی در فرودگاه مهرآباد از هواپیما پیاده می‌شودساعت ۹ و ۲۷ دقیقه و ۳۰ ثانیه آیت الله خمینی پس از پانزده سال تبعید وارد ایران شد.

فرمانداری نظامی بر اثر فشار مردم راه‌پیمایی و تظاهرات را برای ۳ روز آزاد اعلام کرد.

نظامیان مستقر در تلویزیون به طور ناگهانی پخش مراسم استقبال را قطع کردند.

آیت الله خمینی در بهشت زهرا حضور یافت و ضمن ادای احترام به شهدای انقلاب به سخنرانی پرداخت.

 مسیر تقریبی آیت الله خمینی از فرودگاه مهرآباد تا بهشت زهرا(قبرستان اصلی تهران)۱۷ بهمن

بر اساس پیشنهاد شورای انقلاب،آیت الله خمینی دولت موقت را به مردم معرفی نمودند. دولت موقت به ریاست مهندس مهدی بازرگان تشکیل گردید.

۱۹ بهمن

نیروی هوایی ارتش با آیت الله خمینی پیمان بستند.[۳]

۲۰ بهمن

طرفداران قانون اساسی با تجمع در استادیوم امجدیه (شهید شیرودی‌) دست به تظاهرات زدند.

ساعت ۹ شب سربازان گارد شاه به پادگان نیروی هوایی در شرق تهران(خیابان دماوند) حمله نمودند.

۲۱ بهمن

دولت بختیار زمان حکومت نظامی را افزایش داده و حکومت نظامی را از ساعت ۴ بعدازظهر اعلام نمود.

آیت الله خمینی دستور شکستن زمان حکومت نظامی و حضور مردم در خیابانها را صادر نمود.

۲۲ بهمن

با اعلام بی‌طرفی تمامی نیروهای نظامی،حکومت سلطنتی ایران(پهلوی) پس از ۵۷ سال سقوط کرد.

۹ اسفند

بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی در ایران تاسیس شد.

به موجب فرمان آیت الله خمینی، تمام اموال منقول و غیر منقول سلسله پهلوی و گردانندگان اصلی آن رژیم، در اختیار بنیاد مذکور قرار گرفت.

۱۰ اسفند

آیت الله خمینی تهران به مقصد قم ترک کرد ولی ۱۱ ماه بعد به علت بیماری قلبی در ۲ بهمن ۱۳۵۸ به تهران بازگشت.

۱۴ اسفند

کمیته امداد(یکی از نهادهای انقلابی)به فرمان آیت الله خمینی به منظور انجام امور عام المنفعه تشکیل شد.

وقایع سال ۱۳۵۸

۱۲ فروردین

در این روز مردم ایران در یک همه‌پرسی به و به دعوت آیت الله خمینی شرکت کردند و با اکثریت قاطع(بیش از ۹۸ درصد) به جمهوری اسلامی(به عنوان نظام حکومتی آینده) رای دادند.

۱۳ آبان

در این روز دانشجویان پیرو خط امام با کسب اجازه ضمنی از آیت الله خمینی [نیاز به ذکر منبع] به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و افراد حاضر در سفارت را به گروگان گرفتند.

۵ بهمن

ابوالحسن بنی‌صدر به عنوان اولین رییس جمهور ایران انتخاب شد و حکم ریاست جمهوری خود را در بیمارستان قلب تهران از آیت الله خمینی، که به علت بیماری در آن بستری بود، دریافت کرد.

 خشونت‌های ماه‌های بعد

هنگامی که آیت الله خمینی با یک استدلال حقوقی، مجاهدین خلق را به سبب عدم اعتقاد به قانون اساسی از شرکت در انتخابات ریاست جمهوری ایران منع کرد، حضور گسترده و نظامی این گروه در سطح شهرها آغاز شد و در پی آن درگیری‌های کوچک و بزرگی با گروه‌های حزب‌اللهی آغاز گشت،این خشونت‌ها و درگیری‌های مشابه دست کم ۲۸ ماه به طول انجامید که منجر به خسارات جانی و مالی فراوان شد.

 مسعود رجوی رهبر وقت سازمان مجاهدین خلق ایران در حال ملاقات با صدام حسین دیکتاتور معدوم عراق

 

آماری از خشونت‌های بین ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ تا ۳۰ خرداد ۱۳۶۰

آشوب‌های شهری ۳۲۱ مورد، این آشوب‌ها خشونت‌هایی از درگیری در یک تجمع چند نفره با یکی دو زخمی تا خشونت‌های دامنه‌دار چند هفته‌ای مانند آشوب‌های مربوط به حزب خلق مسلمان یا انقلاب فرهنگی با دهها کشته و زخمی را شامل می‌شوند.

حمله به کتابخانه‌ها، کتابفروشی‌ها، دفاتر مطبوعاتی، مراکز فروش نشریات و مراکز دولتی ۱۲۹ مورد.

ترور، ۸۰ مورد.

بمب گذاری،۵۷ مورد این بمب گذاری‌ها غیر از دهها مورد بمب گذاری خوزستان است که بوسیله دولت عراق و با به کارگیری مزدوران محلی صورت پذیرفته و تعداد آنها از خرداد تا نیمه آبان سال ۱۳۵۸ بالغ بر ۴۵ مورد است.

به این‌ها باید سه جنگ قومی بزرگ در کردستان،گنبد کاووس و خوزستان را که منجر به دخالت ارتش شدند ، اضافه کرد تا مجموعا در اندکی بیش از ۲۸ ماه تعداد خشونت‌ها به ۵۹۰ مورد برسد و رقم بی سابقه‌ای را از نظر تعداد، گستره و تنوع اشکال خشونت ورزی درتاریخ معاصر ایران به ثبت برساند.

صدور انقلاب

اندیشه‌ای است امت گرا که بر پایه جهان‌بینی شکل می‌گیرد٬هدف آن ایجاد یک اتحاد اسلامی استراژیک و فراگیر است٬که پس از انقلاب ۱۳۵۷ در ایران و به وسیله انقلابیون اسلامگرا قوت گرفت.

پیش نیازها:زمانی که جهان بینی(در این مورد جهان بینی اسلامی) از کارکرد و اصالت بیشتری برخوردار شود زمینه برای صدور انقلاب محیا است٬که ایجاد این اصالت وکارکرد مشترک نیازمند ایجادآموزه‌های استراژیک مشترک است.

 

اهداف:

۱-ایجاد یکپارچگی فکری و سیاسی در بین ملل اسلامی(هم صدایی یا وحدت کلمه).

۲-اعمال نظر بیشتر و کاراتر در عرصه موضوعات مهم بین المللی.(برای مثال دارا بودن حق وتوی مشترک برای کشورهای اسلامی).

۳-ایجاد هویت یکپارچه به منظور تحقق اهداف سیاسی٬ امنیتی٬ اقتصادی٬ فرهنگی و… مشترک.

عواقب: اعمال و اجرای این سیاست خارجی (گرچه صرفا درمنطقه خاورمیانه) مخالفان سرسختی نیز داشته و دارد٬ این مخالفت‌ها تا این حد جدی است که بسیاری معتقدند حمایت اعراب از عراق در هنگام جنگ با ایران به دلیل هراس از عواقب احتمالی سیاست صدور انقلاب بود.

انقلاب اسلامی ایران با سایر انقلاب های بزرگ جهان

در ادامه ویژه برنامه های سی امین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی در ایران ، برنامه ای دیگر از این مجموعه را تقدیم حضورتان می کنیم . در این گفتار به بررسی ویژگی های منحصر به فرد انقلاب اسلامی می پردازیم و در عین حال ، وجوه تمایز انقلاب اسلامی را با سایر انقلاب های بزرگ جهان ، نظیر انقلابهای فرانسه و روسیه ، بررسی می کنیم.

نویسندگان ، تحلیلگران و کارشناسان جهان ، طی سالهای نخست پیروزی انقلاب اسلامی در ایران ، این انقلاب را با انقلاب ۱۷۸۹ فرانسه وانقلاب ۱۹۱۷ روسیه مقایسه کردند. حقیقت نیز این است که در میان رویدادهای بزرگ اجتماعی و سیاسی کشورهای جهان ، انقلابهای فرانسه ، روسیه و ایران ، شاخص ترین آنها محسوب می شوند. انقلابهای فرانسه و روسیه ، جایگاه خود را در تاریخ یافته اند و ارزشهای بالقوه این دو رویداد بزرگ ، هرگز انکار نشده است . مردم فرانسه در سال ۱۷۸۹ وروسها در سال ۱۹۱۷ شاهد جا به جایی قدرت در کشورشان بودند . اما آنچه در این دو کشور روی داد ، از نظر گستردگی دامنه مبارزات انقلابی و حضورتوده های مردم در آنها ، هرگز با انقلاب اسلامی و حضور میلیونی مردم ایران در روند پیروزی انقلاب ، قابل مقایسه نیست . مقایسه میزان اقتدار و گستردگی پایگاه مردمی انقلاب اسلامی ایران و انقلابهای فرانسه وروسیه را ، در ادامه این گفتار پی خواهیم گرفت ، اما در حال حاضر ضروری است که به مهمترین و منحصر به فرد ترین ویژگی انقلاب ۱۹۷۹ مردم ایران ، یعنی ماهیت اسلامی آن ، بپردازیم .

اکنون که سه دهه از پیروزی انقلاب اسلامی ایران می گذرد ، روشن شده است که درونمایه اسلامی انقلاب و حمایت های مردم از آن ، دلیل اصلی ماندگاری و بالندگی انقلاب در سی سال اخیر بوده است . اما در زمان اوجگیری مبارزات مردم ایران علیه نظام وابسته سلطنتی و حتی در سالهای اول پیروزی انقلاب ، تحلیلگران شرق و غرب ، هویت اسلامی انقلاب را ” پاشنه آشیل ” انقلاب می دانستند و به همین دلیل ادعا می کردند که نظام انقلابی ایران در صورت پافشاری بر حفظ ماهیت اسلامی خود ، یا فرو خواهد پاشید یا از درون ، دچار استحاله خواهد شد تا به پندار غربی ها ، تحت جبر زمان ، روح اسلامی خود را کنار بگذارد و جامه ی لیبرال دموکراسی غرب را بر قامت انقلاب بپوشاند.

بر مبنای همین تصور باطل ، تلاشهای تبلیغاتی و تهاجم سیاسی درغرب جغرافیائی و شرق ایدیولوژیک آغاز شد تا از همان اوان پیروزی انقلاب ، این دروغ بزرگ را القا کنند که اسلام و جمهوری ، دو مقوله متفاوت هستند و نمی توان آنها را ، توامان ، در یک ساختار حکومتی ارائه کرد .

ماهیت اسلامی انقلاب مردم ایران ، که بیگانگان می کوشیدند آن را نقطه ضعف انقلاب و نظام جمهوری اسلامی ایران جلوه دهند ، در عمل به نقطه قوت انقلاب و نظام و راز ماندگاری آن تبدیل شد . انقلاب نه تنها از ایدیولوژی اسلامی خود فاصله نگرفت ، بلکه با رهبری امام خمینی ( ره ) ، اسلام به عنوان ستون و پایه اصلی انقلاب و نظام جمهوری اسلامی ایران ، راه پیشرفت و انکشاف کشور و جبران عقب ماندگی های تاریخی گذشته را فراهم کرد . بر این اساس ، ایدیولوژی اسلامی انقلاب مردم ایران ، آن را از سایر انقلاب های بزرگ جهان متمایز می سازد . وجه تمایز بارز دیگر انقلاب اسلامی ، آشکار ساختن ظرفیتهای بی کران ایدیولوژی اسلامی ، برای استقرار نظام مردمسالاری دینی در ایران است .

تلاش غرب برای تلقین ادعای ناممکن بودن تلفیق دین و دموکراسی ، قدمتی همتای تاریخ حیات انقلاب اسلامی دارد . درمقطع پیروزی انقلاب اسلامی ایران به ویژه در ماههای اپریل و مارچ سال ۱۹۷۹ ، روشن بود که مردم ایران خواهان استقرار نظام جمهوری بر مبنای اصول و قوانین الهی اسلام هستند . اما در جهان دو قطبی ۳۰ سال پیش ، بعضی از گروهها و محافل سیاسی داخلی ایران ، تحت تاثیر گرایشهای چپ و راست ، با برقراری نظام جمهوری اسلامی در ایران مخالف بودند .

حتی گروههایی که منکر هویت اسلامی مبارزات و انقلاب پیروزمند مردم ایران نبودند ، از برپائی ” جمهوری دموکراتیک اسلامی ” سخن می گفتند . اما امام خمینی ( ره ) با دور اندیشی شگرف خود ، می دانستند که افزودن هرگونه پسوند یا پیشوندی بر جمهوری اسلامی ایران ، به منزله کارگذاردن خشت کجی است که مبنای نظام را به اعوجاج خواهد کشید و انقلاب اسلامی را ، از رشد و بالندگی دربستر ” نه شرقی و نه غربی ” منحرف خواهد ساخت.

از دیدگاه امام خمینی ( ره ) ، شعارهای اصلی انقلاب ، خط قرمزی بود که هرگز نباید نقض می شد .

یکی دیگر از این خطوط قرمز ، حق حاکمیت مردم ایران بر سرنوشتشان بود که از جمله وجوه تمایز انقلاب اسلامی با سایر انقلابهای بزرگ جهان نیز به شمار می رود . نقش بارز مردم ایران در سرنوشت کشور ، در دوران بعد از پیروزی انقلاب بسیار زود آشکار شد و برگزاری همه پرسی مارچ ۱۹۷۹ برای تعیین نوع حکومت دلخواه مردم ایران ، نشان داد که انقلاب اسلامی در مقایسه با سایر انقلابهای جهان ، به طور کلی ، از جنس متفاوتی است .

برگزاری همه پرسی مارچ سال ۱۹۷۹ نه تنها در تاریخ ایران ، بلکه در تاریخ سایر انقلاب های جهان نیز ، رویدادی یگانه و بی نظیر است . هدف ما در این گفتار ، به دلیل محدودیت زمانی ، مقایسه تطبیقی انقلابهای بزرگ جهان با انقلاب اسلامی نیست ، زیرا ویژگی های منحصر به فرد و جایگاه جهانی انقلاب اسلامی ، پس از سه دهه ، برای آزاد اندیشان و ناظران مستقل ، واقعیتی روشن واثبات شده است.

هدف ما بازگوئی این واقعیت تاریخی است که همه پرسی سال ۱۹۷۹ کمتر از دو ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران برگزار شد و اکثریت مردم ایران ، یعنی ۲/۹۸ درصد از شرکت کنندگان درهمه پرسی ، خواستار برقراری نظام جمهوری اسلامی در ایران شدند .

حال آنکه در تاریخ ، هیچ حاکمیت برآمده از یک انقلاب فراگیر و مردمی را نمی توان یافت که پس از پیروزی و سرنگون کردن نظم کهن ، خواستار نظر ملت در مورد شکل و ساختار نظام جدید شده باشد . تجربه ی انقلابها ، به ویژه انقلابهای فرانسه و روسیه ، نشان می دهد که انقلاب ها معمولا با اتکا به یاری مردم ، البته در سطوح مختلف ، به پیروزی رسیده اند .

زمانی که سکانداران انقلاب ، یا حاکمان جدید کشور ، از شانه های مردم به زیر آمده و در قصرهای دولتی مستقر شده اند ، دلنگرانی و دغدغه اصلی آنان ، حفظ قدرت و اریکه ی حکومت بوده است . هرگز در تاریخ هیچ انقلابی ، به استثنای انقلاب اسلامی مردم ایران ، مشاهده نشده است که انقلابیون سابق و صاحبان کنونی قدرت ، دیدگاههای توده ی مردم را در تعیین نوع حکومت در نظرگرفته باشند . اما انقلاب اسلامی و جایگاه والای مردم از دیدگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران ، واجد چنین خصیصه ای بود و همین ویژگی ، یکی از وجوه تمایز بارز انقلاب اسلامی با انقلاب فرانسه و انقلاب اکتبر روسیه است .

حرکت توده های مردم برای براندازی نظم کهنه و پی افکندن نظم نوین ، که انقلاب خوانده می شود ، از دو جنبه ی میزان حضور مردم در عرصه ی مبارزات انقلابی و قدرت و استحکام حاکمیتی که هدف خشم انقلابی ملت قرار گرفته ، قابل ارزیابی است . بررسی اوضاع سیاسی اجتماعی فرانسه در سال ۱۷۸۹ ، روسیه در سال ۱۹۱۷ و ایران در سال ۱۹۷۹ ، تفاوت ها یا تمایزات دیگر انقلاب اسلامی با انقلابهای یادشده را آشکار می سازد . دولت های فرانسه و روسیه در آستانه وقوع انقلاب در این دو کشور ، از نظر اقتصادی در مرحله ی ورشکستگی کامل قرار داشتند . حکومت های پاریس و مسکو ، به دلیل شکستهای پیاپی در جنگ های متعدد ، از نظر توان نظامی نیز در وضعیتی بسیار ضعیف و متزلزل به سر می بردند . در فرانسه سال ۱۷۸۹ حکومت حتی قادر به تامین نان مصرف مردم نبود . در روسیه نیز حکومت ” رومانف ” ها در ورطه ی جنگ جهانی اول گرفتار شده بود و دوران بی ثباتی سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی را پشت سر می گذاشت .

این هر دو حکومت ، از کمترین حمایت خارجی برخوردار نبودند و به همین دلیل آسیب پذیرتر از هرزمان دیگر به نظر می رسیدند . با توجه به این مسائل ، سرنگونی امپراطوری های فرانسه و روسیه در جریان انقلابهای این دو کشور ، به دشواری اوجگیری انقلاب اسلامی و سرنگونی حکومت سلطنتی در ایران نبود . زیرا در ایران سال ۱۹۷۹ ، اوضاع به کلی با وضعیت فرانسه و روسیه درآستانه انقلاب ، متفاوت بود . نظام سلطنتی ایران در دهه ۱۹۷۰ به دلیل افزایش سریع و غیرمنتظره نفت ، از نظر ذخایر ارزی و توانایی مالی ، در مطلوب ترین شرایط اقتصادی تاریخ حکومت پهلوی قرار داشت . علاوه بر این ایران در دوران رژیم پادشاهی ، یکی از دو پایه ی اصلی دیپلماسی امریکا درخلیج فارس و خاورمیانه بود و به همین دلیل ، دولت وقت امریکا و متحدان اروپائی قصر سفید ، با تمام توان خود از رژیم شاه حمایت می کردند.

اقتدار ظاهری رژیم شاه به درجه ای رسیده بود که غرب از ایران با عبارت ” جزیره ثبات ” یاد می کرد . طبعا مبارزه برای براندازی حکومتی وابسته که در اوج قدرت قرار داشت و از حمایت همه جانبه ی دولتهای غربی هم برخوردار بود ، بسیار دشوارتر از آن بود که فرانسویان و روسها ، دهها سال پیش ، تجربه کرده بودند . اما حضور میلیونی مردم ایران در مبارزات انقلابی در سراسر کشور ، پیروزی انقلاب ، یعنی این واقعه بزرگ به ظاهر ناممکن را ، ممکن ساخت و رژیم قدرتمند شاه را سرنگون کرد که این نیز ، یکی از وجوه تمایز انقلاب اسلامی با انقلابهای دیگر است.

جهت جستجو سریع موضوع مقاله ، پرسشنامه ، پاورپوینت و گزارش کارآموزی می توانید از قسمت بالا سمت راست جستجو پیشرفته اقدام نمایید.

همچنین جهت سفارش تایپ ، تبدیل فایل پی دی اف (Pdf) به ورد (Word) ، ساخت پاورپوینت ، ویرایش پایان نامه و مقاله با ما در تماس باشید.