تعریف بانک

بانک ها موسساتی هستند که از محل سپرده های مردم می توانند سرمایه های لازم را در اختیار صاحبان واحدهای صنعتی، کشاورزی و بازرگانی و اشخاص قرار دهند. تکامل بانکداری به زمانی که نوشتن به وجود آمد برمی گردد و اکنون به عنوان یک موسسه مالی که به بانکداری و ارائه خدمات فاینانس می پردازد همچنان رو به تکامل است.

در حال حاضر عموماً واژه بانک به موسسه ای گفته می شود که مجوز بانکداری داشته باشد. مجوز بانکداری توسط دستگاه های نظارت مالی اعطا می شود و حق ارائه اغلب خدمات مهم بانکی از قبیل پذیرش سپرده ها و دادن وام را می دهد. موسسه های مالی دیگری هم وجود دارند که تعریف حقوقی بانک را ندارند و در اصطلاح موسسه اعتباری غیر بانکی نامیده می شوند. بانک ها زیرمجموعه ای از صنعت خدمات مالی هستند. به طور معمول سود بانک ها از طریق کارمزد انجام خدمات مالی و نیز بهره ای که از راه سپردهای مشتریان به دست می آید حاصل می شو د. در ایران بانک ها به عنوان یک موسسه ی اقتصادی از طریق عقود متفاوت اسلامی با مشتریان مشارکت کرده، سود حاصل می کنند«بانکداری اسلامی».

خدماتی که معمولاً به وسیله بانک ها ارائه می شوند

اگرچه نوع خدمات ارائه شده به وسیله یک بانک به نوع بانک و کشور بستگی دارد، معمولاً بانک ها خدمات زیر را ارائه می دهند :

دریافت مستقیم سپرده های اشخاص و افتتاح حساب جاری و حساب سپرده سرمایه گذاری

اعطای وام به شرکت ها و اشخاص

تسهیل مبادله پول از طریق انتقال تلفنی

صدور کارت اعتباری، دستگاه خودپرداز و کارت بدهی

بانکداری اینترنتی

نگهداری از اشیای قیمتی، به ویژه در صندوق امانات

انواع بانک

بانک های مختلفی وجود دارد که شامل موارد زیر می شود:

بانک مرکزی که معمولاً سیاست پولی یک کشور را کنترل می کند. اغلب این بانک مسئولیت کنترل تهیه پول و چاپ اسکناس را به عهده دارد. از میان آنها می توان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را نام برد.

بانک تجاری که به طور سنتی به تامین منابع مالی تجارت می پردازد. اما در تعریف امروزی به بانک هایی گفته می شود که سرمایه شرکت ها را به جای وام به شکل سهام تامین می کنند.

بانک تجاری

بانک های تجاری با قبول انواع سپرده و اعطاء اعتبار نقش اساسی در فعالیت های اقتصادی هر کشور ایفا می کنند. بانک های تجاری به خصوص وظیفه دارند سرمایه جاری موسسات تولیدی و بازرگانی را تامین نمایند. این نوع بانک ها معمولاً به انجام دادن عملیات معمولی بانکی از قبیل قبول سپرده، نقل و انتقال پول در داخل، انجام معاملات ارزی، صدور ضمانت نامه، اعطای تسهیلات، افتتاح اعتبار در حساب جاری، تنزیل اسناد و اوراق تجاری «خرید دین» و خدمات متنوع دیگر می پردازند.

بانک های تجاری از سرمایه گذاری های مستقیم در خرید و فروش کالا به منظور تجارت و از ایجاد انحصارات بزرگ منع گردیده اند.

بانک تخصصی یا توسعه ای

بانک توسعه ای به بانکی گفته می شود که علاوه بر وظایف اعتباری بانکی عهده دار وظایف توسعه ای نیز می باشد، که اصلی ترین وظیفه آنها تجهیز منابع مالی نسبتاً ارزان در میان مدت و بلند مدت برای اجرای طرح های اقتصادی است. بانک های توسعه ای یا تخصصی عامل انتقال دهنده سیاست های اقتصادی دولت به بخش های مربوطه بوده و با برنامه ریزیهای صحیح، منابع مالی جمع آوری شده را دربخش های مختلف اقتصادی توزیع می نمایند.

بانک های تخصصی در ایران عبارتند از :

بانک توسعه صادرات

بانک کشاورزی

بانک صنعت و معدن

بانک مسکن

مجوز بانکداری

دارا بودن مجوز بانکداری برای یک موسسه مالی که می خواهد خدمات بانکی ارائه دهد ضروری است. بر اساس اغلب قوانین فعالیت های اصلی بانکی از قبیل گرفتن سپرده مردم تنها منحصر به دارندگان این مجوز می شود.

با این وجود برخی ازخدمات بانکی به وسیله موسساتی ارائه می شود که مجوز بانکداری ندارند. از جمله می توان موسسسه ای را نام برد که غیر بانکی نامیده می شود.

بانکها درقرون هفدهم ، هجدهم ونزدهم میلادی بانک ناشر بانکنوت بانک سپرده ، بانک معاملات ، بانک پس انداز ، بانک سرمایه گذاری ، بانک رهن ، بانک تخصص ، بانک تجارتی وغیره بودند .

ازابتدای قرن بیستم درکشور های توسعه یافته صحبت ازنظام بانکی شد بدین ترتیب واژه نظام بانکی مطرح گردید . منظور ازنظام بانکی انست که سازمان بانکی کشور تابع نظام وقوانین ومقررات معین باشد . بدون وجود یک نظام بانکی کارا موضوع پیشرفت وتوسعه اقتصادی به سهولت حاصل نخواهد شد . بطور خلاصه امروزه کشورهای دارای یک نظام بانکی هستند همانگونه که کشورها ازلحاظ اقتصادی واجتماعی وفرهنگی ازیکدیگرتمیزداده میشوند . این موضوع درخصوص نظام بانکی نیزمصداق دارد. اما گذشته ازمبحث مالکیت ومدیریت با نک ها اصولاً سازمان بانکی کشورها ازبانک مرکزی وبانک های تجاری وغیرتجاری تشکیل میشود .

بطورکلی تعریف جامع ازبانک که بتواند کلیه عملیاتی که بانکها انجام میدهند پوشش دهد وبانک را ازسایر موسسه های مالی متمایز سازد ، باسهولت همراه نیست . ازاین امربرخی صاحب نظران معتقدند بهتراست بانک را پس ازبیان وظایف که دراقتصاد امروزبعهده دارد تعریف کرد . برعلاوه تعریف بانک ازنظام بانکی متاثرمیباشد . بانک یک موسسه واسطه است که اصولاً وجوه اشخاص را تحت عنوان امانت دریافت واین وجوه را دراشکال وام واعتبار- تنزیل بروات تجارتی – خریداوراق بهادارمعرفی مینماید . یک وظیفه مهم بانک افتتاح حساب جاری وپرداخت انتقال وجوه توسط چک میباشد . سایر وظایف وعملیات مهم واساس بانک ارایه خدمات اسعاری به مشتریان ، تامین مالی معاملات خارجی ،عملیات  دربازارپول وبالاخره ارائه خدمات مالی مشاوره ای میباشد .  بدیهی است حتی درسیستم مالی پیشرفته فقط برخی ازموسسات تمام یا اکثر عملیات فوق را انجام میدهند برای مثال دربریتانیا با این که Building Societies وخانه های مالی Finance Houses بعضی ازوظایف وعملیات فوق دربازار پول وسرمایه این کشور انجام میدهند اما واژه بانک به انها اطلاق نمیشود . طبق قانون بانکی سال ۱۹۷۹ میلادی بریتانیا تمام موسسه های مالی بریتانیا به دودسته بانک ها وموسسه های نگهدارنده امانات  تقسیم شده اند . برعلاوه طبق قانون مذکورهیچ موسسه جدیدی بدون اخذ جوازازبانک انگلستان مجازبدریافت امانت اشخاص نمی باشد . یکی ازنتایج قانون  فوق الذکرحداقل تعریف رسمی  واژه بانک می باشد چون فقط دسته اول موسسه های مالی که بعنوان بانک شناخته شده اند بانک میباشد . به این نکته باید توجه داشت که دربعضی ازکشورها واژه بانک به موسسات مالی که وجوه لازم برای سرمایه گذاری را از منابع غیرسپرده ای فراهم مینمایند نیزاطلاق میشود مانند بانک های توسعه (بانک توسعه اسلامی )

باتوجه به ماهیت وتنوع بانکها تعریف واژه بانک به اشکال مواجه میباشد به هرحال درهرکشوری به منظورتفکیک بانکها ازسایرموسسه های مالی لازم است واژه بانک درقانون پولی وبانکی دقیقاً تعریف شود .

۱- بانک تجاری

 ازاین بانک که بنام (commercial bank ) یا بانک اعتباری ونیزبانک معاملات یاد میشود یک موسسه مالی واسطه است که هدفش تحصیل مفاد برای سهامدارانش میباشد . اصولا عموم مردم به این بانکها بیشترسروکاردارند دربیشترکشورها بانک های تجاری درمالکیت ومدیریت بخش خصوصی است

۲- بانک های تجاری :

بانک های هستند که فعالیت اصلی انها جمع آوری امانات ازمردم وپرداخت قرض واعتباربه تجاروصاحبان صنایع میباشد واین فعالیت را ازطریق شعب گسترده خود انجام میدهندو به دوعلت ذیل این بانکها را بانک تجاری نامیده اند .

۱- پرداخت وام برای تجارت .

۲- تحصیل منفعت مانند یک تاجر

ساموئلسون اقتصادان امریکائی معتقداست وظیفه اقتصادی بانکهای تجاری عبارت است از نگهداری حساب جاری وپرداخت چکهای که از حساب جار ی کشیده میشود . وظیفه دیگر این بانکها اعطای قرضه به تجار و صاحبان صنایع است . باید توجه داشت که فقط بانکهای مورد اشاره میتوانند پول بانکی به وجود آورند . یعنی حساب رویتی برای مشتریان باز کنند وچک در اختیار مشتریان بگزارند .این چکها به صورت وسیله مبادله در سازمان اقتصادی کشور مورد استفاده قرار میگیرد . نقش اساسی ومهم بانکهای تجاری مربوط به این وظیفه است .

بانک نهادی اقتصادی است که وظیفههایی چون تجهیز و توزیع اعتبارات ، عملیات اعتباری ، عملیات مالی ، خرید و فروش ارز ، نقل و انتقال وجوه ، وصول مطالبات اسنادی و سود سهام مشتریان ، پرداخت بدهی مشتریان ، قبول امانات ، نگهداری سهام و اوراق بهادار و اشیای قیمتی مشتریان ، انجام وظیفه قیمومیت و وصایت برای مشتریان ، انجام وکالت فروش خریدیا را بر عهده دارند. وظایف بانک مرکزی عبارتست از انتشار اسکناس و تنظیم حجم پول در گردش ، نگهداری فلزات گرانبها و ارزهای متعلق به دولت ، نگهداری ذخایر قانونی و موجودی نقدی بانکهای تجاری ، ایجاد امکانات اعتباری برای بانکهای تجاری ، انجام دادن عملیات تصفیه حساب بین بانکها، صندوقداری و نمایندگی مالی برای عملیات بانکی دولت، اجرای سیاست پولی و کنترل حجم اعتبارات . وظایف بانک مرکزی عبارتست از انتشار اسکناس و تنظیم حجم پول در گردش ، نگهداری فلزات گرانبها و ارزهای متعلق به دولت ، نگهداری ذخایر قانونی و موجودی نقدی بانکهای تجاری ، ایجاد امکانات اعتباری برای بانکهای تجاری ، انجام دادن عملیات تصفیه حساب بین بانکها ، صندوقداری و نمایندگی مالی برای عملیات بانکی دولت ، اجرای سیاست پولی و کنترل حجم اعتبارات. این بانک مسؤولیت کنترل شبکه بانکی و اداره سیاست پولی ثبات را بر عهده دارد.این بانک، بانکها را در جهت ارائهٔ خدمت و هماهنگی با اقتصاد به فعّالیت وامیدارد. این بانک مسؤولیت کنترل شبکه بانکی و اداره سیاست پولی ثبات را بر عهده دارد. بانک این ، بانکها را در جهت ارائه خدمت و هماهنگی با اقتصاد به فعالیت وامیدارد.

کهن ترین شکل بانکداری مربوط به دوران هخامنشیان و در میانرودان (بخشی از ایران آن زمان) است که در آنجا یهودیان عهدهدار امور بانکداری بودهاند. مدارکی از این ناحیه به دست آمدهاست که کاملا حکم چک را دارند. مدارکی از این ناحیه به دست آمدهاست که کاملا حکم چک را دارند. واژهٔ «بانک» نیز در آن زمان به کار میرفتهاست و واژهٔ «چک» نیز از آن روزگار تا به امروز باقی ماندهاست. واژه «بانک» نیز در آن زمان به کار میرفتهاست و واژه «چک» نیز از آن روزگار تا به امروز باقی ماندهاست. در نوشتههای ساسانیان به زبان پهلوی به واژهٔ چک برمیخوریم و همین واژه از ایران به دیگر نقاط جهان راه یافتهاست. در نوشته های ساسانیان به زبان پهلوی به واژه چک برمیخوریم و همین واژه از ایران به دیگر نقاط جهان راه یافتهاست.

به طور خیلی ساده بانک یک موسسه انتفاعی است که با استفاده از سرمایه خود و یا سپرده های مشتریان به منظور کسب سود اقدام به جمع آوری سپرده ها دادن وام، اعتبار و خدمات بانکی می نماید.

سیاست پولی

سیاست هایی که توسط بانک مرکزی در جهت کنترل نقدینگی اعمال می شود سیاست های پولی نامیده می شود. بانک سعی می کند از طریق اعمال این سیاست ها بر الگوی مصرف خانوار و تولید بنگاه ها و در نهایت تورم تاثیر بگذارد. ابزارهای سیاست پولی عبارتند از:

الف – ذخایر قانونی: بانک مرکزی با دخالت در میزان عرضه پول و اعتبار توسط بانک ها، می تواند بر عرضه پول و در نهایت در نرخ بهره تاثیر بگذارد. مضافاً اینکه، بانک ها علاوه بر ذخیره قانونی همواره درصدی از سپرده ها را در حساب های خود نزد بانک مرکزی نگهداری می نماید.

ب – عملیات بازار باز: در این حالت بانک مرکزی می تواند با خرید و فروش اوراق قرضه در بازار بر حجم اعتبارات و نهایتاً بر میزان نرخ بهره تاثیر بگذارد.

ج – نرخ تنزیل مجدد: نرخ تنزیل مجدد، نرخی است که بانک های تجاری باید برای دریافت اعتبارات از بانک مرکزی به این بانک بپردازند. بانک مرکزی اعتبارات یاد شده را از طریق تنزیل مجدد اوراق بهادار به بانک ها اعطا می نماید.

نکته قابل توجه در ارتباط با سیاست های پولی این است که ابزارهای این سیاست صرفاً می توانند بر روی بخش عرضه پول و اعتبار تاثیر بگذارند. قابل ذکر است که در ایران معمولاً از ابزارهای سیاست پولی مستقیم از قبیل تعیین نرخ سود و تخصیص بخشی اعتبارات استفاده می گردد. این امر باعث گردیده است تا تغییر در نرخ ذخیره قانونی هیچگونه تاثیری بر روی تغییرات نرخ سود نداشته باشد. در ارتباط با استفاده از ابزار بازار باز نیز در حال حاضر بانک مرکزی از طریق انتشار اوراق مشارکت از این ابزار استفاده می نماید.

نکته قابل توجه آن که به دلیل تاثیر تغییرات نرخ ذخیره قانونی و سود اوراق مشارکت بر روی ترازنامه بانک مرکزی، این بانک معمولاً سعی می کند از ابزارهای مستقیم به جای ابزارهای غیر مستقیم در جهت تاثیر بر روی نقدینگی کشور تاثیر بگذارند. از طرف دیگر در مقایسه اصول حاکم بر اوراق قرضه در سایر کشورها با اوراق مشارکت در ایران، تعهد خرید آنها توسط بانک ها در دوره زمانی اوراق همراه با ثابت بودن نرخ بازده و قیمت اسمی کارایی این ابزار را کاهش می دهد.

جهت جستجو سریع موضوع مقاله ، پرسشنامه ، پاورپوینت و گزارش کارآموزی می توانید از قسمت بالا سمت راست جستجو پیشرفته اقدام نمایید.

همچنین جهت سفارش تایپ ، تبدیل فایل پی دی اف (Pdf) به ورد (Word) ، ساخت پاورپوینت ، ویرایش پایان نامه و مقاله با ما در تماس باشید.