حسابداری ارزش منصفانه

مقدمه

حسابداری ارزش منصفانه  یک رویکرد گزارشگری مالی است که در آن به شرکت‌ها در موارد نیاز اجازه داده می‌شود که برای اندازه‌گیری و گزارشگری براساس ارزش حسابرسی دارایی‌ها و بدهی‌های خاص (ابزار مالی) در برآورد ارزش آن‌ها استفاده نمایند بگونه‌ای که چنانچه آن‌ها اقدام به فروش دارایی می‌نمودند و یا تعهدات خود را ایفاء می‌کردند عملکرد و وضعیت واحد تجاری به چه گونه‌ای خواهد شد. براساس حسابداری ارزش منصفانه شرکت‌ها گزارشات ناشی از خسارات ناشی از زمان را بر عملکرد دارایی‌ها و بدهی‌های آن مؤثر می‌باشد را در درآمد خالص شرکت قبل از رسیدن به زمان مربوط نمایش می‌دهند.

مدل گزارشگری ارزش منصفانه در ایالات متحده امریکا توسط GAAP استانداردهای حسابداری پذیرفته شده بیش از ۵ سال پیش پذیرفته شده است ولیکن بکارگیری و اهمیت بکارگیری آن با توجه به شرایط خاص اقتصادی امروزه بیش از پیش اهمیت یافته است در دستیابی سال ۲۰۰۶ انجمن استانداردهای حسابداری مالی FASB استاندارد جدید و بحث‌انگیز جدیدی درخصوص حسابداری ارزش‌های منصفانه منتشر نمود که تحت عنوان استاندارد شماره ۱۵۷ اندازه‌گیری ارزش منصفانه FAS 157 منتشر شد که در آن بطور کلی رهنمودهایی برای استفاده و بکارگیری این استاندارد مطرح گردید اما شرایط جدید بازار حسب وضعیت بحران اقتصادی صدای خرد شدن بازارهای مای زیر چرخ اقتصاد مالی و اعتباری شنیده می‌شود که منجر به انتقاداتی نسبت به حسابداری ارزش‌های منصفانه از جمله FAS 157 گردید که اهم این موارد عبارت بودند از:

–    گزارشات منتشره توسط شرکت‌ها گمراه‌کننده هستند زیر ماهیت گزارشگری اطلاعات و فایده‌مندی آن بطور موقت و معکوس عمل می‌نماید.

–        ارزش‌های منصفانه به سختی قادر به برآورد مناسب از وضعیت بازار و اقتصاد است و در نتیجه غیرقابل اعتماد است.

–    گزارشگری ارزش‌های منصفانه تأثیرات منفی زیادی در وضعیت‌های بازار داشته و تلفات زیادی به بازدهی بازار دربر داشته است و امکان افزایش انتقال این تلفات به سایر بازارهای مالی وجود دارد.

در حالیکه عده‌ای بر این مدل انتقاد می‌کردند و مشکلات آن را بصورت اغراق‌آمیز اعلام می‌نمودند سؤال مهم این است که آیا مدل حسابداری ارزش منصفانه اطلاعات مفیدتری را در مقایسه با مدل بهاء تمام شده تاریخی برای استفاده‌کننده مهیا می‌کند؟ جواب این پرسش بله است که از جمله عوامل مهم در این ارتباط:

–    این نیازمندی به شرکت‌ها اجازه می‌دهد که گزارشات به موقع، دقیق در مقایسه با مدل بهاء تمام شده تاریخی ارائه نمایند.

–        روش حسابداری ارزش منصفانه حتی در شرایط بازارهای پرنوسان اطلاعات مفیدتری ارائه می‌دهد.

–        این نیاز به شرکت‌ها اجازه می‌دهد که گزارشات ریالی خود را بطور منظم با شرایط روز بروزرسانی می‌شود.

–    محدودیت در توانایی شرکت برای دستکاری درآمد خالص شرکت به منظور تحصیل منافع و تلف نمودن دارایی‌ها و بدهی‌ها قبل از دوره‌ای که فروش یا رخداد معاملات واقعی صورت پذیرد نه زمانی که رویداد معاملاتی صورت پذیرد.

–    سود و زیان ناشی از تغییر در برآوردهای ارزش منصفانه نشان می‌دهد که رویدادهای اقتصادی که شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران ممکن است باعث آشکارسازی ارزش اضافه شود.

تاریخچه حسابداری ارزش‌های منصفانه

سیستم حسابداری مرسوم به نفع استفاده از مقادیر که در آن عناصر صورت‌های مالی را در تاریخ اولیه خود اندازه‌گیری نماییم به عنوان بهاء تمام شده تاریخی مطرح می‌باشند که در این سیستم حسابداری هزینه‌های تاریخی دارای برخی مزایا شامل عینیت و قطعیت شواهد در وهله اول می باشند. آن‌ها و می‌توانند به عنوان یک معیار اندازه‌گیری محتاطانه را برای حفاظت از سازمان فعالیت و خدمت می‌کنند. طلبکاران متأسفانه هزینه‌های تاریخی ویژگی مناسب و مربوط به تصمیم‌گیری‌های اقتصادی را به زوال می‌برند زیرا تابع تصمیم‌گیری‌های گذشته‌نگر حسابداری که از نقطه‌نظر تاریخی صورت پذیرفته و داده‌های آن فاقد ارزش است می‌باشد ولیکن بخاطر پاسداشت از حسابداری بهاء تمام شده تاریخی صورت پذیرفته است. و این به عنوان یک واکنش در مقابل آن دسته از واحدهای سازمانی صورت می‌پذیرد که در مقابل معایب استانداردهای بهاء تمام شده از ویژگی‌های اندازه‌گیری براساس اطلاعات بازار و به تبع آن براساس آن موضوعات برای تهیه صورت‌های مالی توسط نهادها و سازمان‌های مسئول است.

ارزش منصفانه به عنوان مفیدترین و مهمترین ویژگی‌های بازار در نظر گرفته می‌شود تا آن که اندازه‌گیری‌های مالی و توانگری آن نگرانی وجود نداشته باشد. زمینه‌های اقتصادی درخصوص ادعای مذکور را می‌توان در بررسی‌های بیتی و همکاران (۱۹۹۶) و یا هیتون و همکاران (۲۰۰۹) گردید با این حال ما باید در اذهان خود به این نتیجه برسیم که ارزش‌های منصفانه نوش دارو نیست و پایگاه‌های اندازه‌گیری رویدادها نیز می‌باید دارای ویژگی‌های مطلوب باشند (بارت ۲۰۰۶) بطوریکه شاید ارزش‌های منصفانه به عنوان یک راه حل مناسب و اولویت‌دار در قبال پایان دادن به مناقشه انتخاب