مقاله صنعت جهانگردی مربوطه به صورت فایل ورد word و قابل ویرایش می باشد و دارای ۳۳۳ صفحه است . بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک دانلود مقاله صنعت جهانگردی نمایش داده می شود، علاوه بر آن لینک مقاله مربوطه به ایمیل شما نیز ارسال می گردد
فهرست
فصل اول : کلیات تحقیق ۱
۱- ۱ بیان مسأله ۲
۱- بررسی از حیث وظایف سازمانی. ۴
۲- از حیث غفلت های گذشته ۵
۲- ۱ اهمیت موضوع تحقیق ۱۱
۳-۱ هدفهای تحقیق: ۱۴
۴-۱پرسش های تحقیق: ۱۴
۵-۱ فرضیه های تحقیق: ۱۵
۶-۱ پیشینه تحقیق: ۱۵
۱-اصول ومبانی جهانگردی ۱۶
۲-مدیریت وسازمان درجهانگردی: ۱۷
۳-جغرافیا وبرنامه ریزی توریسم: ۱۸
۴- اقتصاد و بازاریابی. ۱۹
۵ – جامعه شناسی و مردم شناسی: ۲۰
۶- پایان نامه ها و رساله های تحصیلی: ۲۱
۸-۱ قلمرو تحقیق: ۲۴
۹-۱ روش و مراحل تحقیق: ۲۵
۱۰-۱ ساختار تحقیق: ۲۶
۷-۱ متغیّرهای تحقیق ۲۷
الف) متغیّرها یا عوامل اصلی: ۲۷
۱٫تغییر در ترکیب جمعیّت: ۲۸
۲٫ رشد فناوری: ۲۹
۳٫تغییرات سیاسی: ۲۹
۴٫ صنعت جهانگردی پایدار: ۳۰
۵٫ توجه به مسائل محیط زیست: ۳۰
۶٫ رعایت بهداشت: ۳۱
۷٫ ایمنی یا امنیّت: ۳۱
۸٫ منابع انسانی: ۳۱
ب) متغیّرهای فرعی: ۳۲
۱٫ سنّ: ۳۲
۲٫جنسیت: ۳۲
۳٫ تحصیلات: ۳۳
۴٫ چرخه زندگی: ۳۳
۵٫ مسافران معلول: ۳۴
پ )متغیرهای واسطه: ۳۴
فصل دوم ۳۵
۲- تعاریف مفاهیم کلی، پایه های نظری: ۳۶
۱-۲ مفهوم شناسی ۳۶
۲-۳-۲۵؛ تعاریف گوناگون از توریسم. ۳۶
۲-۳-۲۶؛ واژگان تخصصی و فنی صنعت توریسم ۳۹
فعالیتها و جاذبه های عمده جهانگردی ۴۱
طیف جهانگردان یا گروههای عمده جهانگردی ۴۲
تاریخچه صنعت گردشگری در ایران ۴۸
تور ۵۲
مناطق ویژه گردشگری ۵۲
صنعت گردشگری ۵۳
۴-۱-۱-۲ انواع توریسم ۵۳
۱- توریسم فرهنگی ۵۳
۲- ژئو توریسم ۵۴
۳- توریسم درمان و مداوا ۵۶
۴- توریسم فضایی ۵۷
۵- جهانگردی قومی ۵۸
۶- جهانگرد هنری ۵۹
۷- جهانگردی تاریخی ۵۹
۸- جهانگرد طبیعت گرا یا گردشگری بوم شناختی ۵۹
۹- جهانگرد تفریحی ۶۰
۱۰- جهانگرد تجاری ۶۰
۱۱- جهانگرد عمومی ۶۱
۱۲- جهانگرد فردی ۶۱
۱۳- جهانگرد نوجو ۶۱
۱۴- جهانگرد درویش و آسانگرد ۶۲
۱۵- جهانگردی یا گردشگری توده ای ۶۲
۱۶- سفر آلترناتیو، واقعیتی گمنام در صنعت توریسم ۶۳
۱۷- جهانگردی ماجراجویانه ۶۴
۱۸- جهانگردی آموزشی ۶۵
۱۹- جهانگردی عصر نوین ۶۵
۲۰- جهانگردی روستایی ۶۵
۲۱- جهانگردی شهری ۶۵
۲۲- سفرهای دومنظوره ۶۶
۲۳- سفرهای دوستانه ۶۶
۲۴- سفرهای تشویقی ۶۶
۲۵- جهانگردی نوگرا ۶۶
۲۶- گراندتور ۶۷
۵-۱-۱-۲ ارزش سفر ۶۷
ارزش سفر ۶۷
۲-۱-۲ مفاهیم کلی: ۷۰
۱-۲-۱-۲؛ سازمان های جهانی مرجع ومرتبط با صنعت توریسم: ۷۰
۲-۲ ؛ سازمان های جهانی مرتبط با صنعت توریسم: ۷۰
۲- سازمان توسعه و همکاری اقتصادی ۷۲
۳ – سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری ۷۳
۴-انجمن (اتحادیه) بین المللی هواپیمایی (یاتا) ۷۴
۵- سازمان بهداشت جهانی : ۷۴
شورای جهانی مسافرت و جهانگردی : ۷۵
۶-شبکه توزیع رزرواسیون جهانی ۷۶
۲-۱-۲ موضوعات (عوامل) مطرح در توریسم ۷۷
۱- سیاستگزاری توریسم: ۷۸
۲- برنامه ریزی توریسم: ۷۹
۲- ۳- ۳ حمل ونقل در صنعت توریسم: ۸۲
حمل و نقل دریایی و راههای آبی: ۸۳
۴- مدیریت توریسم: ۸۴
۵- اقتصاد توریسم: ۸۶
۶- بازاریابی توریسم: ۸۷
۷ -کاربرد زبان انگلیسی در صنعت توریسم ۸۸
۸-کاربرد کامپیوتر درصنعت توریسم ۹۰
صدور بلیط با سیستم الکترونیکی ۹۱
۹- نقش اقامتگاهها در صنعت توریسم ۹۳
۱۰- آمایش توریسم ۹۴
زمینه های تفکر آمایش: ۹۴
۱۱- مردمشناسی صنعت توریسم ۹۵
۱۲-جامعه شناسی توریسم ۹۶
۱۳- روانشناسی توریسم: ۹۸
۱۴-حقوق جهانگرد در صنعت توریسم: ۱۰۰
۱۵- نقش تبلیغات در صنعت توریسم ۱۰۲
۱۶- جاذبهها در صنعت توریسم ۱۰۳
۱۷- رابطه پول و پسانداز در صنعت توریسم ۱۱۲
۱۸- زمینه های اجتماعی صنعت توریسم: ۱۱۵
۱۹- کاربرد اقلیم در صنعت توریسم: ۱۱۵
۲۰- نقش شهرها در صنعت توریسم: ۱۱۶
۲۱- اعتقادات دینی و مذهبی در صنعت توریسم ۱۱۸
تاریخچه توریسم مذهبی: ۱۱۸
مشاغل خاص شهرهای مذهبی: ۱۱۹
ویژگیهای معماری مذهبی: ۱۲۰
نقش دروازههای مذهبی: ۱۲۲
۲۲- معماری و پیوندهای آن با صنعت توریسم: ۱۲۳
۱٫ حوزه دانش طراحی در معماری. ۱۲۶
۲٫تئوری و تاریخ معماری. ۱۲۶
۳٫ فن و تکنولوژی ساختمان. ۱۲۶
۴٫ روانشناسی محیط. ۱۲۷
۵٫ دانش مدیریت در معماری. ۱۲۷
۶٫ شناخت زبان انگلیسی در معماری. ۱۲۷
۷٫ برنامهریزی. ۱۲۷
۲۳- اثرات زیانبخش صنعت توریسم: ۱۲۸
۲۴- ابعاد اهمیت گردشگری فرهنگی در صنعت توریسم ۱۲۹
۲۵- صنایع دستی و صنعت توریسم: ۱۳۰
۲۷- بیمهنامه مسافرتی و اهمیت آن در صنعت توریسم ۱۳۲
۲۸- نقش نمادهای شهری در تقویت و توسعه صنعت توریسم: ۱۳۴
۲۹- مدیریت شهری و صنعت توریسم: ۱۳۵
۳۰- بهداشت روانی جامعه و ارتباط آن با صنعت توریسم: ۱۳۶
تعریف بهداشت روانی: ۱۳۷
۳۱- ضرورتها و الزامات گسترش صنعت توریسم: ۱۳۹
۳۲- اهداف ساماندهی در صنعت توریسم: ۱۴۱
بهبود اوقات فراغت: ۱۴۲
عدم نزدیکی طبیعت: ۱۴۲
رشد سلامت روانی و جسمانی: ۱۴۳
بهسازی محیط زیست: ۱۴۳
توسعه رفاه اجتماعی: ۱۴۳
۳۳- ویژگیها و نقشهای راهنمایان تور در صنعت توریسم: ۱۴۴
۳۴- نقش فناوری اطلاعات (ICT) در صنعت توریسم: ۱۴۶
۳۵- ویزای الکترونیکی در صنعت توریسم(رفاه- اطمینان و دقت بیشتر): ۱۴۹
۳۶- نقش کارتهای الکترونیکی بانکی در صنعت توریسم: ۱۵۰
۳۷- سایتهای اینترنتی برتر صنعتی توریسم: ۱۵۳
۳۸- چگونگی اندازهگیری ارزش اقتصادی در صنعت توریسم: ۱۵۶
۳۹- آئیننامه اخلاق توریسم (ده فرمان): ۱۵۸
فرمان اوّل توزیع جهانگردی، احترام و تفاهم متقابل: ۱۵۸
فرمان دوم: جهانگردی بستری برای پرورش فردی و جمعی: ۱۵۹
فرمان سوم: جهانگردی عامل توسعه پایدار: ۱۶۰
فرمان چهارم: توریسم و تقویت روحیه میراث فرهنگی ۱۶۱
فرمان پنجم: صنعت توریسم به نفع جوامع و کشورهای میزبان است. ۱۶۲
فرمان ششم: تعهدات دستاندرکاران توسعه گردشگری. ۱۶۳
فرمان هفتم: حق جهانگردی (توریستی) ۱۶۴
فرمان هشتم: آزادی جابجایی گردشگران. ۱۶۴
فرمان نهم: حقوق کارکنان و کارفرمایان در صنعت توریسم ۱۶۵
فرمان دهم: اجرای اصول قانون جهانی اخلاق توریسم ۱۶۶
۴۰- نقش جنسیت در صنعت توریسم: ۱۶۷
۴۱- نقش کد اخلاق، سازمان جهانی جهانگردی برای صنعت توریسم: ۱۶۹
۴۲- شعارهای بینالمللی روز جهانی، جهانگردی از آغاز در سال ۱۹۸۰ تا امروز سال ۲۰۰۷ میلادی: ۱۶۹
۴۳- نقش نمایشگاههای بینالمللی در صنعت توریسم: ۱۷۱
۴۴- جغرافیا و صنعت توریسم: ۱۷۳
عوامل طبیعی و جغرافیای جهانگردی: ۱۷۴
آب و هوا و صنعت توریسم: ۱۷۴
فصول سال و صنعت توریسم: ۱۷۴
۱- توریسم تابستانی ۱۷۴
الف)دوره درجه حرارت مناسب در فصل تابستان. ۱۷۵
ب)مدت آفتابی بودن روزها: ۱۷۵
پ)درجه حرارت آب دریا: ۱۷۵
ج)رطوبت نسبی و پوشش گیاهی: ۱۷۵
د)ناهمواریها و ذخیره آب: ۱۷۶
۲-توریسم زمستانی: ۱۷۶
۴۶- سیستم اطلاعات جغرافیایی و صنعت توریسم (GIS) ۱۷۷
۴۵-نقش آژانس های جهانگردی در صنعت توریسم: ۱۷۸
۴۶- سفرنامه نویسی، زائیده صنعت توریسم: ۱۷۹
۴۷- چشمانداز آینده صنعت توریسم: ۱۸۴
۱- تعریف منطق استقرایی یا عملی ۱۸۶
اقسام مشاهده: ۱۸۶
۲- مکتب مُدرنیته در بررسی توریسم کشور ترکیه ۱۸۸
۳- مکتب رادیکال در بررسی توریسم ایران ۱۹۲
۳- ویژ گیهای جغرافیائی طبیعی وانسانی ترکیه ۱۹۳
۱-۳ مشخصات عمومی ترکیه ۱۹۴
۱-۱-۳ مناطق جغرافیائی ترکیه: ۱۹۴
۲-۱-۳ تقسیمات کشوری ۱۹۵
۳-۱-۳ موقعیت ژئوپولیتیک و استراتژیکی ترکیه ۱۹۵
۴-۱-۳ جغرافیای طبیعی ترکیه ۱۹۶
۴ : جزایر و خلیج ها: ۱۹۸
۵: زمین شناسی و تکتونیک ترکیه: ۱۹۹
۶: منابع آب ترکیه: ۲۰۰
۷: دریاچه های ترکیه: ۲۰۱
۸: دریاهای ترکیه: ۲۰۱
۹:خاکشناسی ترکیه: ۲۰۲
۱۰:حیات جانوری در ترکیه: ۲۰۲
۱۱: پوشش گیاهی ترکیه: ۲۰۳
۱۲: تنگه های آبی ترکیه: ۲۰۳
۲-۳؛ جغرافیای انسانی ترکیه ۲۰۴
۳-۳ جغرافیای اقتصادی ترکیه ۲۱۲
۴-۳، ویژ گی های جغرافیای طبیعی ایران ۲۱۴
۵-۳ جغرافیای انسانی ایران: ۲۲۹
فصل چهارم ۲۴۰
تجزیه وتحلیل موضوع پژوهش ۲۴۰
۴- صنعت توریسم ترکیه: ۲۴۰
۱-۴ شگفتی تحسین آمیز در صنعت توریسم ترکیه: ۲۴۰
۲-۴ روند تحولات صنعت توریسم در ترکیه: ۲۴۱
نتایج اقدامات و سیاست های تشویقی: ۲۴۷
۴-۳؛ آژانس های مسافرتی در ترکیه: ۲۵۵
۴-۴ قطب های مهم توریستی ترکیه: ۲۵۹
۴-۵ ازمیر و منطقه دریای اژه ۲۶۹
۴-۶ منطقه آنتالیا و سواحل مدیترانه ۲۷۲
۴-۷ منطقه دریای سیاه ۲۷۴
۴-۸ منطقه آناتولی مرکزی ۲۷۶
۴-۹ انواع توریسم ۲۸۵
۴- ۱۰ پروژه های آینده ترکیه : ۲۹۱
۴-۱۱ چگونه می توان از ایران به ترکیه سفر کرد ؟ ۲۹۳
۴- ۱۲ صنعت توریسم ایران ۲۹۴
۴-۱۳ جایگاه صنعت توریسم در برنامه های عمرانی ایرانی ۲۹۶
۱۴-۴ صنعت توریسم حال حاضر ایران . ۳۰۰
فصل چهارم ۳۱۵
تجزیه وتحلیل داده ها ۳۱۶
۱۴-۱۵-۱-حداقل بودن امکانات تفریحی ایران ۳۱۶
۴-۱۵-۲- توریسم دریایی ایران ۳۱۸
۴-۱۵-۳-اظهارات ، آرمانی، تخیلی، شعاری و یکسویه مسؤولین … ۳۱۹
۴-۱۵-۴- آموزش غیرمفید توریسم در دانشگاه ها و سایر مراکز آموزشی ۳۲۳
۲-۳-۲۵؛ تعاریف گوناگون از توریسم.
قدیمیترین تعاریف: در سال ۱۹۳۷ کمیتهای ویژه جهت بررسی پارهای از مسائل صنعت توریسم تشکیل گردید و در مفهوم توریست تعریفی به این شرح ارائه شد:
«افرادی که در یک دوره ۲۴ ساعته یا بیشتر به یک کشور خارجی مسافرت میکنند، توریست خوانده میشوند.»
در سال ۱۹۶۳ کنفرانس جهانی توریسم در شهر رم برگزار گردید و از عنوان توریست تعریف کاملتری بدست داد.
«توریست کسی است که بطور موفت مسافرت میکند و در کشور مورد علاقه خود، حداقل ۲۴ ساعت اقامت مینماید با هدف استفاده از تعطیلات، تأمین سلامتی، مطالعه و تحقیق، امور مذهبی و ورزشی، تجارت و امور بازرگانی، مأموریت، شرکت در کنفرانسها و یا دیدار بستگان.» (زندهیاد دکتر شکویی، حسین، ص ۱ و ۲۹)
در مارس ۱۹۹۳، کمیسیون آمار سازمان ملل متحد، تعریف ارائه شده از جهانگردی یا توریسم توسط سازمان جهانی جهانگردی را پذیرفت. براساس این تعریف، جهانگردی یا توریسم عبارت است از:
«مجموعه فعالیتهای افرادی که به مکانهای خارج از محل زندگی و کار خود به مقصد تفریح و استراحت و انجام امور دیگر مسافرت میکنند و بیش از یکسال متوالی در آن مکانها نمیمانند.» (داس ویل، راجر، ص ۱۹)
توافق کشورهای مختلف بر سر این مسئله که کدام گروه از مسافران در تعریف جهانگردی گنجانده میشوند، چند دهه بطول انجامیده است.
تعاریف به بعد «تقاضای جهانگردی» توجه و تأکید دارد در حالیکه تعاریف باید هر دو بعد عرضه و تقاضای جهانگردی را مدنظر قرار دهد.
تعاریفی که بر بعد «عرضه» جهانگردی توجه دارند، بر محصولات و خدمات ارائه شده به جهانگردان متمرکز میباشند در حالیکه تعاریفی که بر بعد «تقاضا» توجه دارند به رفتار جهانگردان و آنچه آنان نیاز دارند و جستجو میکنند، تمرکز دارند.
به جهانگردی یا توریسم باید از دیده تعاملی بین عرضه و تقاضا نگریست. طراحی و توسعه یک محصول به منظور مرتفع ساختن یک نیاز تعامل است و همین تعامل است که آثار اقتصادی، زیستمحیطی، اجتماعی، فرهنگی و … تعریف میکند. (منبع پیشین، ص ۱۹)
برخی از صاحبنظران، گردشگری را در قالب یک شبکه مبداء و مقصد مورد بررسی قرار دادهاند:
«گردشگری، فعالیتی چندجانبه بوده و از آنجا که در مراحل مختلف آن از مبداء تا مقصد، خدمات گوناگونی درخواست و عرضه میگردد و از لحاظ جغرافیایی نیز پیچیده است.» (پیرس، د، ۱۹۸۹)
از میان تعاریف مختلف توریسم، شاید تعریف ذیل جامعیت بیشتری داشته باشد، که در آن به فعالیتهای پیش و پس از مسافرت اشاره شده است:
«توریسم به مجموعه فعالیتی اطلاق میشود که در جریان مسافرت یک جهانگرد، اتفاق میافتد. این فرآیند، شامل هر فعالیتی از قبیل برنامهریزی سفر، مسافرت به مقصد اقامت، بازگشت و حتی یادآوری خاطرات آن نیز میشود. همچنین فعالیتهایی را که گردشگر بعنوان بخشی از سفر انجام میدهد، نظیر خرید کالاهای مختلف و تعامل میان میزبان و میهمان را نیز دربر میگیرد. بطور کلی میتوان هرگونه فعالیت و فعل و انفعالی را که در جریان سفر یک سیاحتگر اتفاق میافتد توریسم یا جهانگردی تلقی کرد.» (میل، آراسی و هورسیون، آ.ام، ۱۹۹۲)
انصافاً، این تعریف با در برگرفتن چهار مرحله (۱- اقدامات اولیه و برنامهریزی، ۲- مسافرت به مقصد و بالعکس ۳- فعالیتهای انجام شده در مقصد ۴- فعالیتهای بعد از سفر) و توالی آنها، نقطه آغاز خوبی برای تحلیل فعالیتهای گردشگری هستند و دیدگاه روشنی را درباره چگونگی و دلایل انجام سفر و نقطهنظرهای افراد، درباره عوامل با ارزش هر سفر و همچنین نکات مهمی را درباره تواناییهای یک مقصد در جلب دوباره مشتری پیش روی، قرار میدهد.
توریسم اجتماعی: نوعی سفر است که در آن، هزینه های گردشگران با مساعدت اتحادیه های صنفی، دولت، خطوط هوایی عمومی، هتل ها یا سایر انجمن های خیریه، از میزان آن درصد قابل توجهی کاهش پیدا می کند.
گردشگرانی که به این نحو کمک می شوند، جزو گروه هایی با درآمد کم یا گروه هایی با سن بالا (سالمندان) و یا در سازمانی شاغلاند که از این امکانات استفاده می کنند.
در ایران اخیراً سازمان میراث فرهنگی … اقدام به پروژهای تحت عنوان «سفرهای ارزان قیمت» نموده است. که به نظر می رسد از طرح گردشگری اجتماعی الهام گرفته شده باشد.
توریسم فرهنگی: هدف از این نوع جهانگردی، دیدار از شهرهای تاریخی گذشته روی داده است، انجام می شود. لندن، پراگ ، پاریس، رم، نیویورک از این جملهاند.
توریسم میراث فرهنگی: بازدید از مکان های تاریخی و یا صنعتی قدیمی مانند کانالهای قدیمی خطوط راه آهن، جبهه های جنگ. (اقرخلو، مهدی، ص ۱۰، ۱۳۸۶).
۲-۳-۲۶؛ واژگان تخصصی و فنی صنعت توریسم
صنعت گردشگری به نوبه خود دارای واژگان و اصطلاحات مربوط به خود میباشد. که معمولاً به طور واضح برای استفادهکنندگان مشخص نبوده و گاهی به جای یکدیگر بکار میروند. در ذیل به چند تعریف رایج در این رابطه اشاره میگردد.
گردشگری یا توریسم به کلیه فعالیتهای یک بازدیدکننده (Visitor) از زمانی که تصمیم به سفر میگیرد تا خاتمه سفر اطلاق میگردد.
مسافر (Traveler): به شخصی اطلاق میگردد که بین دو یا چند محل سفر کند.
بازدیدکننده: شخصی که به خارج از محیط معمولیش به مدت کمتر از ۱۲ ماه سفر کند و هدف شخص انجام فعالیتهایی به منظور کسب درآمد در مکان بازدیدش نباشد. بازدیدکنندگان به دو دسته تقسیم میشوند.
الف: بازدیدکننده یک روزه (SOME DAY VISITOR): بازدیدکنندگانی که شب را در تأسیسات اقامتی مکان دیدارشان اقامت نکرده باشند را بازدید یکروزه مینامند.
ب: گردشگر (TOURIST): دیدارکنندهای که بیش از یک شب در مکانی اقامت کند و یا جزء بازدیدکنندگان روزانه نباشد.
به عبارت دیگر شخصی که به کشور یا شهری غیر از محیط زیست عادی خود برای مدتی که کمتر از ۲۴ ساعت و بیشتر از یکسال نباشد، سفر کند و منظور از سفرش، تفریح، استراحت، ورزش، دیدار دوستان و بستگان، کسب و کار، مأموریت، شرکت در سمینار، کنفرانس یا اجلاس، معالجه، مطالعه و تحقیق یا فعالیتهای مذهبی باشد.
ایرانگردی: معادل فارسی DOMESTIC TOURISEM در صنعت جهانگردی را ایرانگردی مینامند و عمدتاً به سفرهای داخلی مردم بومی کشور اطلاق میگردد.
اقتصاد جهانگردی: شاخهای از علم اقتصاد است که عمدتاً مجموعه عوامل و شاخصهای سرمایهگذاری، درآمد، هزینه و سودبخش ناشی از جهانگردی را مطالعه و بررسی میکند.
بازار جهانگردی: کشورهای صادرکننده جهانگرد به سایر کشورها را بازار خارجی و مجموعه مناطق صادرکننده گردشگر را از داخل کشور به مناطق دیگر را بازارهای داخلی مینامند.
تسهیلات جهانگردی: مجموعه فعالیتها و اقداماتی است که از هنگام ورود یک گردشگر تا هنگام خروج از کشور یا مقصد محلی بوسیله کلیه مؤسسات عمومی و خصوصی و طبقات مختلف مردم به منظور ایجاد سهولت در مسافرت انجام میگیرد. و نیز آن قسمت از فعالیتها و اقداماتی که جهت حمایت از گردشگران داخلی در شهرها، مسیرها و مراکز جهانگردی انجام میشود.
تأسیسات جهانگردی: به مجموعه تجهیزات جهانگردی که مورد استفاده گردشگران داخلی و خارجی قرار میگیرد، اطلاق میشود و شامل مجموعه امکانات اقامتی، پذیرایی و تفریحی، همچون هتلها و مهمانسراها، مسافرخانهها، مجتمعهای جهانگردی، اردوگاههای جهانگردی، رستورانها، قهوهخانهها و انواع تجهیزات تفرجگاهی تابستانی و زمستانی، ساحلی، کوهستانی و امثال آن است.
درصد اشغال اتاق یا تخت: تعداد اتاق یا تخت اشغال شده نسبت به کل تختها و اتاقهای اقامتگاههای جهانگردی را گویند. این شاخص با درصد سنجیده میشود و نشانگر نسبت اشغال تخت یا اتاق نسبت به کل تخت یا اتاقهای یک مهمانپذیر و یا مجموعه آنها در یک شهر و یا یک کشور است.
درجه هتل: هتلها برحسب وضعیت ساختمانی و تجهیزاتی و کیفیت خداتی که عرضه میکنند و براساس مقررات خاص، هر گروه از یک تا پنج ستاره درجهبندی میشوند.
مجموع شب اقامت: اصطلاح «مجموع شب اقامت» به تعداد تختهایی اشاره میکند که ظرف مدت معینی توسط مسافران اشغال میشود و معمولاً برحسب شب- نفر محاسبه میگردد.
متوسط اقامت: عبارتست از حاصل تقسیم مجموع شب اقامتها بر تعداد کل مسافران در یک مهمانپذیر یا میهمانپذیرهای یک شهر و یا یک کشور.
هتل آپارتمان: تأسیساتی که فعالیت اصلی آن، عبارت است از: اجاره دادن اتاق به مدت چند روز تا چند هفته که مجهز به اثاثیه مختصری از قبیل ملحفه، ظروف غذاخوری، و آشپزخانه و خدمات بهداشتی مورد نیاز است.
فعالیتها و جاذبههای عمده جهانگردی
فعالیت جهانگردی، بطور عمده بر منابع و جاذبههایی استوار است که محیط طبیعی و یا محیط انسان ساخت را در اختیاز گردشگر قرار میدهد.
بدیهی است که بهرهگیری تفرجی و تفریحی از محیط، هم به امکانات و شرایط مناسب نیاز دارد و هم مستلزم حفاظت از این منابع میباشد. این امر از طریق ارزیابی، توانهای محیطی و تعیین ظرفیت پذیرائی منابع و برآورد تقاضاهای گردشگری قابل تحقق است. جدول شماره ۱٫
فعالیتهای گردشگری، طیف وسیعی از رفتارهای ساده تا پیچیده از استراحت و تماشا گرفته تا صعود بر قله کوه یا غواصی را شامل میشود.
علیرغم تعداد و تنوع فعالیتهای گردشگری، ضرورتهای برنامهریزی و مدیریت توریسم ایجاب میکند که اینگونه فعالیتها مورد شناسایی و طبقهبندی قرار گیرد و تسهیلات و تجهیزات مناسب برای هر کدام تدارک شود.
طیف جهانگردان یا گروههای عمده جهانگردی
جهانگردان، طیف بسیار وسیعی را تشکیل میدهند که با توجه به گروه سنی، جنسیت، شغل، تحصیلات، پایگاه اقتصادی و اجتماعی، نحوه گردش و غیره … دارای انگیزهها و نیازهای مختلف فراغتی و تفریحی هستند و به فضاها و فعالیتهای متفاوت روی میآورند.
در یک طبقهبندی ساده، رفتار گردشگری از نظر شکل و انجام فعالیت به چهار نوع فردی خانوادگی، دوستانه و دستهجمعی تقسیم میشود. در جدول شماره ۲ برخی گروههای گردشگری، معرفی شدهاند.
در هر یک از دورههای زندگی انسانها با شرایط جسمانی و اجتماعی خاصی روبرو میشوند که تغییرات اساسی در انگیزهها، نیازها و رفتارهای فراغتی آنان بوجود میآورد.
بدیهی است که در تمام دورههای زندگی، کمابیش تفاوتهایی میان انسانها دیده میشود که در رفتارهای مربوط به فراغت و تفریح نیز بازتاب مییابد. ضمناً برخی گروههای خاص اجتماعی، نظیر معلولان، به فضاها و شرایط خاص نیاز دارند. در جدول شماره ۳ نوعی از گروهبندی از گردشگران ارائه شده است.
|
ردیف |
عنوان گروه |
موارد فعالیت |
|
۱ |
گردشگران طبیعتگرا |
شناخت جاذبهها و منابع طبیعی جهان |
|
۲ |
گردشگران سیاحتی |
دیدار سرزمینها و مردمان مختلف |
|
۳ |
گردشگران زیارتی |
زیارت و دیدار اماکن مقدسه |
|
۴ |
گردشگران فرهنگی |
آشنایی با تمدنها، آثار هنری و معماری، شرکت در جشنوارهها، … |
|
۵ |
گردشگران علمی و پژوهشی |
پژوهش در جغرافیا، تاریخ، زبان، مردمشناسی و … |
|
۶ |
گردشگران ورزشی |
کوهنوردی، دریانوردی، اسکی، صحرانوردی، دوچرخهسواری، … |
|
۷ |
گردشگران تجاری |
شرکت درنمایشگاهها، کنگرهها، مجامع بازاریابی، خرید،بازارها، … |
|
۸ |
گردشگران تفریحی |
تفریح، لذت بردن از امکانات انسان ساخت، استفاده از شهرهای بازی، … |
|
۹ |
گردشگران ماجراجو |
خطرجویی، شرکت درحوادث خطیر، سرزمینهای ناشناخته، بازدیدازمناطق جنگی، … |
جدول شماره ۱
|
ردیف |
عنوان گروه |
موارد فعالیت |
|
۱ |
جاذبههای طبیعی |
جنگل، دریا، کوهستان، صحرا، رودخانه، غار و … |
|
۲ |
جاذبههای علمی و پژوهشی |
آثار تاریخی، یادمانها، مقابر، مطالعات طبیعی، موزههای علمی و … |
|
۳ |
جاذبههای ورزشی- تفریحی |
کوهنوردی، دریانوردی، اسکی، انواع بازی و ورزش و … |
|
۴ |
جاذبههای اجتماعی – فرهنگی |
مردمشناسی، آیینشناسی، نمایشگاهها، جشنوارهها، مراکز هنری و … |
|
۵ |
جاذبههای درمانی – بهداشتی |
آبهای معدنی، نور آفتاب، هوای سالم، لجندرمانی و … |
جدول شماره ۲
|
گروهبندی گردشگران و نیازهای مختلف آنان |
|
|
عنوان گروه |
ویژگیها و نیازهای مختلف آنان |
|
کودکان و نوجوانان |
نیاز به مواظبت، یاری، تجربه محیط، … |
|
جوانان |
ورزش، ماجراجویی، اکتشاف، مشارکت، خلاقیت، … |
|
میانسالان |
علائق خانوادگی، مسئولیت فرزندان، تأمین سلامت، … |
|
کهنسالان |
نیاز به استراحت و آرامش، دیدار از نزدیکان، تجدید خاطره |
|
معلولین |
نیازهای ویژه جسمانی، روانی، اجتماعی و محیطی |
جدول شماره۴
۲-۳-۲۷؛ پیشینه تاریخی بشر در صنعت توریسم
تاریخچه مسافرت انسان در کلیت
برای درک شیواتر و روشن مسأله، ناگزیر هستیم که به چگونگی تشکیل سفر از آغاز ظهور انسان بر روی کره زمین تا کنون و در ادوار مختلف اشاره داشته باشیم.
پس با این سؤال شروع میکنیم که: چگونه انسان به فکر جابجایی از یک مکان به مکان دیگر و یا سفر افتاد؟
به عقیده زمینشناسان و تحقیقات و مطالعاتی که دانشمندان در آن عرصه انجام دادهاند، انسان در دوران سنوزوئیک زمینشناسی، بر روی کره زمین ظاهر شد. (۶/۱ میلیون سال پیش)
اگر کمی از قدرت تخیل خود بهره گیریم و شرایط او را از همه لحاظ، از جمله تنهایی، بیپناهی، بیغذایی و سایر … در نظر بگیریم، به طور طبیعیتر درمییابیم که او به انگیزه تدارک غذا، دوری از خطرهای طبیعی ناشی از زمین و آسمان و خطرات ناشی از سایر جانوران مجبور به جابجایی مداوم بود، که خود این جابجاییها هم همیشه با تجربههای خوشایند همراه نبود. زندگی بدوی باید زندگی بسیار سخت و دردناکی بوده باشد.
بعدها با افزایش جمعیت انسانی و افزایش مهارتها و یا کسب فنون مختلف نیاز انسان به خانه بدوشی کاهش یافت و نوعی همگرایی به وجود آمد.
جامعهشناسان صاحبنظر (نظیر توماس هابس- قرن ۱۲ انگلستان) دلیل اجتماعی شدن انسان را وحشت و ترس انسان منزوی از محیط و جنگ دائم با همنوعانش میداند که با نیروی عقل دریافت اگر با همنوعانش متحد شود، زندگی بهتری خواهد داشت.
ژان ژاک روسو –قرن ۱۸ فرانسه، معتقد بود که انسان به میل و اراده خودش و برای کسب منافع بیشتر اجتماعی شد.
به هر دلیل که انسان بدوی اجتماعی شده باشد، در حاصل کار یعنی در حیطه جهانگردی، اثری مثبت نسبت به قبل به وجود آمد.
سفرها مثبت شد و به قصد اکتشاف، مبادله کالا و سازندگی پیش رفت و سبب توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی که در ابتدای بحث یادآور شدیم گردید.
نیازها و زیرساختارهای اقتصادی، ضرورت تأسیس راهها را سبب شدند و جادههای اولیه بوجود آمد. در اثر توسعه راههای آبی هم پدید آمدند و در کنار آن تمدنها اروپایی- آسیایی و آفریقایی و امپراطوریها به وجود آمدند و هر کدام به نوبه خود به مسافرت و جهانگردی کمک کردند و کمک و مساعدت دریافت کردند.
یونانیان باستان با ضرب سکه وتوسعه زبان یونانی در حوزه مدیترانه کمک شایانی به سهولت مسافرت و ایرانیان باستان با تأسیس جادهها، در توسعه جهانگردی تأثیری شگرف بر جای گذاشتند.
بعدها در قرون وسطی سفرهای مذهبی به بیتالمقدس دراثر تشویق راهبان و کشیشان مسیحی شکل گرفت.
مارکوپولو درپی سفر خود از اروپا به آسیا اقدام به نوشتن کتابی نمود که در آن به تحسین جادههای بسیار عالی در آسیا و به ویژه در کشور چین نمود. کتاب مارکوپولو در همان زمان به مهمترین و نخستین منبع اطلاعاتی غرب درباره شرق تبدیل شد.
اولین مسافرت دسته جمعی در قرن پانزدهم از شهر و نیز در ایتالیا به سمت بیتالمقدس بود که شبیه به تورهای امروزی بود و مسافران در ابتدای سفر مقداری پول بابت هزینههای سفر به مدیر کاروان پرداخت کردند و این سفر دستهجمعی دارای یک نفر راهنما تحت عنوان (راه بلد) بود.
در دوره رنسانس، مسافرتها با هدف کسب دانش و تجربهآموزی انجام میشد. دانشگاههای آکسفورد و کمبریج در انگلستان با پشتیبانی ملکه الیزابت بورس تحصیلی برای دانشجویان ایجاد مینمودن که به منظور تحقیقات به نقاط مختلف اعزام میشدند و هزینه سفر داشتند و جواز مسافرت با اعتبار سه ساله برای آنان صادر میشد. دانشگاه سالامانکای اسپانیا هم بهمین شیوه عمل میکرد.
کاروانهای مسافرتی دوره الیزابت کمکم انسجام بیشتری یافتند و منظم شدند و اولین نام توریستی شکل گرفت:
«گراندتور»
با گراندتور که راهنمای تور هم داشت افراد طبقه بالای اجتماعی که برای کسب دانش و کشف سرزمینهای جدید، انتخاب میشدند، سفر میکردند.
در ایام صد ساله انقلاب صنعتی پایه و اساس گردشهای دستهجمعی که امروزه هم مشاهده میشود، ظهور یافتند.
مهاجرت کارگران کشاورز روستایی به شهرها تغییرات اقتصادی و اجتماعی عمیقی را به وجود آورد.
تغییرات اجتماعی، تنوع مشاغل و ظهور و بسط طبقه میانی اجتماع را به همراه داشت. افزایش توان اقتصادی طبقه جدید، نیاز به تفریح و مسافرت را بیشتر کرد و در پی آن تقاضا افزایش یافت و مسافران گراندتور از سفرهای تخصصی طبقه اشراف به مسافرتهای تفریحی طبقه میانی تبدیل شد. ابزارها و زیرساختارها هم، همزمان و همسان با تغییرات اجتماعی، تغییر یافتند و موازنههای اقتصادی شکل جدید و سودآوری پیدا کرد.
و نهایتاً در عصری که ما به سر میبریم فناوریهای نوین در تمایلات و انگیزههای مسافرین تأثیر فراوانی دارند.
آگاهی وسیع عمومی، از مجموعه جهان –خلقت- نظم و هستی در کنار تکنولوژیهای پیشرفته ارتباطی –ماهوارهای- اینترنتی و ابزارهایی همچون مدرنترین هواپیماهای مسافرتی و کشتیهای تفریحی و بازرگانی، سبب میشوند، تا هر انسانی آرزومند استفاده از این موهبتها و دیدار از مکانهایی، باشد که یا با مطالعه در ذهن خود طراحی کرده است و یا در یکی از دسترسیهای ارتباطی عکس و یا فیلم آن را دیده باشد.
این آرزومندی، انگیزه تدارک سفر را میآفریند و سبب میشود انسان امروزی، نیازهایش بخش سفر و دیدار را در اوقات فراغت و یا مرخصی سالیانه در نظر بگیرد.
و در پی آن، در اولین قدم، به جستجوی افراد و یا سازمانهایی میپردازد که در امر سفر فعالند و دقیقاً از همین نقطه، میدان یکی از موضوعات تحقیق ما یعنی آژانسهای مسافرتی به عرصه صنعت جهانگردی وارد میشوند.
تاریخچه صنعت گردشگری در ایران
وجودکاروانسراها و چاپارخانههای قدیمی در مسیر راههای ارتباطی، همچنین آمد و شد مشرقشناسان در سدههای اخیر و برجای ماندن انبوهی از سفرنامههای مختلف، دلایلی است که سیر و سیاحت در پهنه ایران از دیرباز دارای رونق بوده و جایگاه خاصی داشته باشد.
– در زمان هخامنشیان به تناسب توسعه قلمرو حکومت ایران، شبکه راهها تأسیس و توسعه یافت و در طول مسیر راهها، ابنیههایی با کاربرد همگانی استفاده عمومی مثل کاروانسرا- آبانبار ساخته شد.
طول جاده راه شاهی معروف آن زمان که ۲۵۰۰ کیلومتر بود و برای نگهداری و مرمت و تأمین امنیت آن، دیوانی ویژه به نام «دیوان برید» اهتمام ورزید.
سلوکیان که جانشینان اسکندر بودند جادههای اصلی سه قاره آسیا –اروپا و آفریقا را به هم متصل ساختند.
– بهبودی جادهها و وسایل حمل و نقل در عهد اشکانیان، از اهمیت چشمگیری برخوردار بود و منجر به تأسیس جاده ابریشم گردید که مهمترین شاهراه بازرگانی قدیم بود. در طول این مسیر، نقشه راهنما و تسهیلات دیگری در اختیار مسافران و کاروانها قرار میگرفت.
– در زمان ساسانیان، این راهها با همان اقتدار حفظ گردید و امنیت بر راههای کاروانرو حاکم گردید.
با هجوم اعراب به ایران و با تغییرات شگرفی که در حکومت ایجاد شد، در اثر عدم آگاهی حاکمان عرب صحرانشین از توجه به پلها و راهها کاسته شد. اما این دوره دویست ساله در تاریخ ایران نسبتاً کوتاه بود. و در زمان سلجوقیان راههای جدید کاروانرو احداث گردید، که آن هم دیرزمانی نپائید.
نابسامانیای که در اثر هجوم قبایل وحشی و شمال شرقی، یعنی مغولها و تیمورلنگ کشور را فرا گرفت، مجدداً بسط و توسعه و توجه به امور راهها را متوقف کرد. فرهنگ زندگی بر روی اسب و بیابانگردی را با تمدن و یکجانشینی و سفر و توسعه اقتصادی واجتماعی چکار؟ که رابطه ادراکی نداشت:
– و اما از زمان صفویه شاید بتوان گفت که درخشانترین دوران گشت و سیاحت ایران در سایه امنیت و توسعه راههای ارتباطی مناسب و تأسیسات اقامتی متعدد بوجود آمد و شرقشناسان زیادی از اروپا و حوزه مدیترانه و شمال آفریقا به ایران سفرکردند.
– متأسفانه پایان یافتن عصر صفویه تا مدتها سیاحت و تجارت مورد بیمهری بود و توجه لازم به این امر نمیشد.
– دوران قاجار، همزمان شد با ارتباط بیشتر ایران با غرب پس از تبادل سفراء و با مسافرت سران قاجار به روسیه و فرانسه به آرامی و هدایت شده مسافران خارجی راه ایران را در پیش گرفتند و به همت امیرکبیر طرحهای آبادانی چندی در جهت ارائه تسهیلات به مسافران ایجاد گردید.
– و اما در دوران معاصر و سالیان جدید:
– در سال ۱۳۱۴ برای اولین بار در وزارت داخله (وزارت کشور امروزی) ادارهای به نام «اداره جلب سیاحان خارجی و تبلیغاتی» تأسیس گردید.
وظیفه این اداره انجام امور مربوط به جهانگردی کشور و تأمین وسایل و اموری که موجبات جلب سیاحان خارجی را تسهیل کند بود و ارتباط این اداره با مؤسسات و سازمانهای سیاحتی بینالمللی و تهیه و تنظیم قراردادهایی و همچنین مقرراتی که سبب تسهیل مسافرت جهانگردان خارجی به ایران شود بود.
تأسیس کلوپ سیاحتی و اتومبیلرانی در ایران و مرتبط ساختن آن با سایر کلوپهای کشورهای پیشرفته از آن جمله بود.
– در سال ۱۳۱۵ مؤسسه مهمانخانهها در ایران تأسیس و در واقع فعالیت هتلداری شروع به کارکرد و به بهرهبرداری از مهمانخانههای رامسر، گچسر و چالوس و سایر … پرداخته شد.
– در سال ۱۳۱۹ نخستین آژانس جهانگردی ایران در تهران تأسیس شد و مقر آن در خیابان ویلا یا نجاتاللهی فعلی بود.
– به دنبال آن و با خودنمایی اهمیت سیاحت در سال ۱۳۲۰ «اداره جلب سیاحان خارجی و تبلیغات» تبدیل به شورای عالی جهانگردی شد که جلسات آن همه هفته در وزارت کشور و در اداره امور سیاسی آن تشکیل میشد.
– اهمیت سیر و سیاحت و تواناییهایی که از این حیث در جنبههای اقتصادی و تحکیم روابط فیمابین سایر دول و ملت ایجاد میکرد، دور از چشم مقامات وقت کشور نبود و به تأسیس ادارهای مستقل از اداره سیاسی وزارت کشور انجامید که اداره امور جهانگردی نامیده میشد. شورای عالی جهانگردی هم تا سال ۱۳۴۲ به تشکیل جلسات همچنان ادامه میداد و اعضای آن را نمایندگان وزارتخانهها و مؤسسات دولتی (۱۲ نفر) و اشخاص مطلع و آگاه و دارای ادراک و تجربه در امر جهانگردی(۳نفر) تشکیل میدادند و جهانگردی کشور را در سطح عالی مورد بررسی قرار میدادند.
– و اما در ۱۷ فروردین سال ۱۳۴۲ هیأت وزیران «سازمان جلب سیاحان» را با اهداف جدیدی از جمله معرفی بیشتر کشور ایران در راستای تشویق جهانگردان خارجی به منظوربازدید از آثار تاریخی –باستانی و مناظر طبیعی ایران تأسیس و توانایی بخشید.
این سازمان واقعاً خوب عمل کرد و تمرکز و هماهنگی کامل امور مربوط به جهانگردی را در خود ایجاد کرد و سبب تحصیل ارز خارجی بیشتر و توسعه و ترویج صنایع ملی و کمک به صاحبان حرفههای مختلف گردید و روی هم رفته موجبات تقویت و تحکیم مبانی اقتصاد عمومی کشور را فراهم نمود.
– در سوم تیرماه سال ۱۳۵۳ با هدف توسعه و هماهنگ شدن سیاستهای جهانگردی و اطلاعاتی کشور در داخل و خارج ایران، «سازمان جلب سیاحان» و وزارت اطلاعات در هم ادغام شدند و وزارت اطلاعات و جهانگردی به وجود آمد.
– در سال ۱۳۵۷ با وقوع انقلاب، روند تضعف جهانگردی در ایران آغاز شد. وزارت اطلاعات و جهانگردی به وزارت ارشاد ملی و سپس به وزارت ارشاد اسلامی تغییر نام یافت و معاونت جهانگردی در آن شکل گرفت.
این معاونت اقدام به تشکیل دفتر ایرانگردی و جهانگردی به منظور برنامهریزی در صنعت توریسم اعم از آموزش دستاندرکاران صنعت جهانگردی نمود. هتلها ودفاتر خدمات مسافرتی را درجهبندی و نظارت بر فعالیتهای آنان و نرخگذاری صورت گرفت.
– در سال ۱۳۵۸ شورای انقلاب این دفتر را به سازمان ارتقاء داد. نام «سازمان ایرانگردی و جهانگردی» به خود گرفت که دارای دو حوزه معاونت سیاحتی و زیارتی و امور ایرانگردی و جهانگردی شد.
– در سال ۱۳۶۵ «وزارت فرهنگ و هنر» و «وزارت ارشاد اسلامی» درهم ادغام شدند و «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» نام گرفت.
در سال ۱۳۷۶ نیز دو بخش سازمان ایرانگردی در هم ادغام شد و فقط عنوان «سازمان ایرانگردی و جهانگردی» به خود گرفت. به عنوان یکی از سازمانهای تابع وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اداره میشد و به همین ترتیب، دورههای آزمون و خطا همچنان ادامه یافت تا اینکه در آخرین آنها امور جهانگردی کشور به زیرمجموعههای سازمان میراث فرهنگی منتقل شد.
به نظر میرسد که انتقال بخش جهانگردی به زیرمجموعه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بیشتر تضعیف شد و قدمی به عقب گذاشت. زیرا دید مسئولان این سازمان میراثی است و طبعاً به میراث فرهنگی بهای بیشتری میدهند و در حفظ آثار کوشا هستند و طبیعی است که از بازدید و هجوم جهانگردان به لحاظ صدمات احتمالی چندان خرسند نباشند و این دیدگاه با دیدگاه توسعه جهانگردان ایران و سازمان جهانی جهانگردی، قطعاً در تقابل نسبی است.
در دیدگاه مذکور، جهانگردی پایدار مدنظر است و برای مضار ناشی از صنعت جهانگردی مطالعات ممتد صورت میگیرد و تصمیماتی نیز گرفته شده است.
تور[۱]
تور یک محصول مسافرتی از پیش طراحی شده می باشد که از اجزای مختلفی شامل یا چند مقصد است که به صورت یک واحد فروخته می شود. تورها، معمولاً شامل حمل و نقل، وعدههای غذا، اقامت در هتل، راهنمای تور، خدمات ویزا، خدمات زمینی و غیره می باشند. خدمات بعضی از تورهای بسیار وسیع است و از «درب منزل تا درب منزل» نام دارد در این تور مسافران، بجز لوازم و لباسهای شخصی، وسیله دیگری با خود همراه ندارند.
مناطق ویژه گردشگری[۲]
مناطق ویژه گردشگری، از مجموعه استراحتگاههای مجهز تشکیل شدهاند این مناطق جهانگردان را در یکجا نگه میدارند و می توانند توسعه و ترکیبی مناسب از خدمات و تسهیلات حمایتی و مکمّل ایجاد کنند. این مناطق نیازهای زیربنایی را در یکجا متمرکز کرده، قادر خواهند بود تعداد زیادی هتل و واحدهای اسکان و پذیرایی را به سرعت و به شیوهای هماهنگ شده احداث نمایند.
صنعت گردشگری[۳]
بزرگترین صنعت خدماتی در جهان محسوب می شود. رشد این صنعت در داخل و خارج و مقدار بودجهای را که در این راه صرف می شود و نقش تولید آن در ناخالص ملی و ایجاد اشتغال بر هیچکس پوشیده نیست هنگامی که این صنعت به شیوهای مناسب برنامهریزی و اداره شود، مزایای دیگری غیر از فایدههای اقتصادی خواهد داشت مانند: حفظ فرهنگ، محیط زیست و غیره …. .
صنعت جهانگردی دارای چندین بُعد است و از اجزاء متعدد و متفاوتی تشکیل شده است مانند: ارائه محصولات و خدمات، حمل و نقل، ساختارهای زیربنایی، ایجاد تشکیلات اداری، ارائه خدمات جانبی و حمایتی و … هر دو بخش دولتی و خصوصی در این صنعت فعال می باشند و توسعه آن در دنیا صرف نظر از مسایل سیاسی، متّکی بر مشارکت میان دو بخش تعریف شده است.
مازاد درآمد جهانگردی[۴]
مهمترین اثر اقتصادی جهانگردی ارزی است که وارد کشور می شود. مقصود از مازاد درآمد جهانگردی این است که پولهایی را که جهانگردان وارد یک کشور می کنند بیش از پولهایی است که جهانگردان آن کشور در خارج به مصرف می رسانند، که این در میان کشورهای آمریکا، فرانسه، اسپانیا، ایتالیا بعنوان مراکز جذب جهانگرد با مازاد درآمد جهانگردی روبرو هستند.
۴-۱-۱-۲ انواع توریسم
۱- توریسم فرهنگی
تعاریف و تبیین مفهوم گردشگری فرهنگی[۵] : این مقوله بحثی طولانی، سخت و جدّیای را میطلبد. چرا که هم گردشگری و هم فرهنگ کمتر قابل تعریف هستند. گردشگری خود به تنهایی یک پدیده پیچیده با ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، تربیتی، بوم شناختی و زیبا شناختی است.
تا کنون تلاش متحصّصان برای تعریف جامع از گردشگری که مورد توفیق عموم قرار بگیرد بینتیجه مانده است. تقریباً چنین ادعایی برای فرهنگ هم صادق است. در نتیجه این پدیده را کمتر میتوان توضیح داد. اکثر تعاریف بیانگر این هستند که «گردشگری فرهنگی یعنی آموختن درباره شیوه زندگی دیگران» تعاریف دیگر گردشگری فرهنگی بقرار زیر است:
– آموختن درباره خویشتن بر پایه گردشگری فرهنگی است.
– فروش رؤیاها و محرک برای گردشگرانی که حسرت زده در جستجوی اصالت اند.
– گردشگری فرهنگی مسافرت برای غنای شخصی تفصیل شده است.همچنین ایده تحقّق برای تحصیل شناخت بیشتر یا ایده توسعه، نمایش و تفسیر ومنابع فرهنگی بعنوان عنصر ضروری گردشگری، تعریف شده است.
گردشگری فرهنگی به سازماندهی گردشگرانی می پردازد که برای آگاهی از گذشته بشر، پی بردن به تبادلات فرهنگی، تمّدن ملّتها، برای دیدن مناطق باستان شناختی و تاریخی، الگوهای فرهنگی مانند: موسیقی، رقص، جشن و آداب و رسوم، فعالیتهای سنّتی اقتصادی، سبکهای معماری و بازدید از موزهها سفر میکنند.
گردشگری فرهنگی یک تجربه آموزشی و تفریحی است که هنر را با میراث اجتماعی و طبیعی و تاریخی در هم میآمیزد و آن نوعی گزینش توریستی است که مردم را درباره جنبههای اجرایی، هنرها، معماری و تاریخ یک مکان خاص آموزش میدهد.
۲- ژئو توریسم
بخش انواع توریسم ناهمواریهای زمین بعنوان یک عامل جذب برای بشر بشمار میآید این ناهمواریها بر اثر تحولات درونی و بیرونی سطح زمین به شکلهای گوناگون در آمده است. گذشته از فرآیندهای درونی همانند فعالیتهای آتشفشانی، گسل خوردگی و …. نقش عوامل بیرونی و عامل فرسایش از اهمیت ویژهای برخوردار است بگونهای که پس از ایجاد یک ناهمواری، عوامل فرسایش به سرعت وارد عمل شده و در از بین بردن آن سهیم میشوند تا سطح زمین را به حالت پایدار و متعادل درآورند.
نقش عوامل آب و هوایی، جنس خاک و نوع سنگ، عرض جغرافیایی، ارتفاع و سایر فرآیندها در ایجاد چشم اندازههای زمین ریخت شناسی غیرقابل انکار میباشد. در کشور ایران بدلیل تسلّط عوامل خشکیزاء جهت ناهمواریهای عرض جغرافیایی، نواحی دارای چشم اندازهای جغرافیایی بسیار زیبایی پدید آمده است. جایی در ارتفاع ۵۶ متر در بیابان لوت در جنوب شرقی ایران بعنوان گرمترین نقطه سطح زمین است. بگونهای که در سطح وسیعی از این منطقه هیچ موجود جنبندهای نمیتواند زنده بماند و اساساً حیات غیرقابل امکان میگردد.
چشم اندازهای جغرافیائی مناطق مختلف کشور از جمله اسکان گوناگون پدیدههای ژئوموفولوژی ساحلی، گل فشانها ، آب فشانها، گاز فشان ها، و .. که در سطح گستردهای از سواحل دریای مکران (عمان) و جنوب شرقی دریای مازندران پراکندهاند.
هرمهای ماسهای به ارتفاع ۴۹۰ متر در بیابان لوت که در جهان بیمانند هستند.
یاردانگها، برخانها، تپکاها یا تپههای ماسهای تثبیت شده با گیاه نیز جزو زیباترین اشکال نواحی بیابانی ایران میباشند. تپههای قارچی شکل که از سنگهای سست در زیر و سخت در بالا، ایجاد شده یکی از پدیدههای زیبای زمین ریخت شناسی است که در جنوب ایران نمود بیشتری دارد. حال با توجه به این عوامل، گونه ژئوتوریسم در جهت استفاده و بهرهبرداری از این چشماندازهای جغرافیائی شکل میگیرد. ژئوتوریسم یا به اصطلاح دقیقتر ژتومورفوتوریسم جزو بهترین گزینههای گردشگری طبیعی است که بدون صرف هزینه فراوان میتواند نتیجه فراوانی بدست دهد.
ژئوتوریسم که زیر مجموعۀ بخش اکوتوریسم نیز بشمار میآید. وابستگی کمی به شرایط اجتماعی و فرهنگی جامعه دارد. انواع دریاچههای دائمی و فصلی، پلایاها و کویرهای پیچان، رودها، دریاچههای مرده، اشکال نواحی کارستی همانند کانیونها، پولیهها،یا دشت ها وسیع در مناطق آهکی که اطراف آن احاطه شده و قابلیت کشاورزی فراوانی دارد، آونها یا قیفهای وارونه که بدون غارهای آهکی راه پیدا میکند. دولینها یا حفرهای ایجاد شده در سنگهای آهکی، گنبدهای نمکی عمده بویژه بخشهای اطراف انزلی و رامسرکه بوفور وجود دارند.
گذشته از این عوامل، تبلیغ برای معرفی جاذبههای طبیعی و بررسی علمی دقیق آنها از سوی متخصصّان علوم طبیعی از جمله جغرافیا، زمین شناسی، منابع طبیعی ژئوفیزیک و …. از اهمیت زیادی در جهت بهرهبرداریهای گردشگری برخوردار است. لازم به ذکر است ژئوتوریسم همواره جزئی از اکوتوریسم، باقی میماند و تفاوت آن این است که تنها به بررسی دقیقتر فرآیندهای طبیعی و زمین ریخت شناسی میپردازد. از آنجایی که آثار تاریخی و فرهنگی با توجه به نمود بهتر آن همواره مورد تأکید بوده است. اما گسترش زندگی شهری و صنعتی ایجاب میکند تا ارزش های طبیعت و پدیدههای جغرافیائی آشکارتر شود. بنابراین برنامهریزی برای توسعه پایدار گردشگری نیازمند بهرهگیری کامل از گونههای مختلف گردشگری طبیعی است. بویژه برای کشور، که شرایط فرهنگی، اجتماعی و سیاسی خاص آن، لزوم توجه به طبیعتگردی را بیشتر میکند.
۳- توریسم درمان و مداوا
از یکسو پیشرفت جهانی در حوزه فنآوری و تحقیقات پزشکی، افزایش امکانات حمل و نقل و تسهیلات سفر و از سوی دیگر بالا رفتن تقاضا برای مداوای فوری این انگیزه را در بیماران سراسر دنیا بوجود آورده که در جستجوی خدمات پزشکی بهتر به خارج از مرزها سفر کنند. در واقع گردشگری درمانی این فرصت را برای بازار خدمات پزشکی بوجود آورده که با بهرهبرداری از پتانسیلهای بازار بینالمللی رشد و توسعه یابند. رشدی که انتظار میرود تا سال ۲۰۱۲ میلادی به ۶۰ میلیارد دلار برسد.
در حال حاضر درآمد صنعت گردشگری درمانی در مالزی، تایلند، سنگاپور، کره جنوبی و هند حدود نیم میلیارد دلار در سال است که با گامی بلند بطور حتم به ۴/۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۲ میرسد.
در واقع تا ده سال پیش تعداد گردشگران درمانی آنقدر اندک بود که کسی بطور جدّی درباره آن فکر نمیکرد. اما امروزه بیش از ۲۵۰۰۰۰ نفر بیمار که نیمی از آنها از کشورهای خاورمیانه هستند فقط به سنگاپور سفر میکنند و بهمین دلیل سنگاپور برای جذب سالانه یک میلیون گردشگر درمانی برنامهریزی کرده است.شهری که دوقلوهای بهم چسبیده ایرانی،«لاله ولادن مرحومه»به منظور جداشدن ومداوا به آن سفرکردند امّامتأسفانه سفرشان راه به ابدّیت برد وجانشان را قربانی…
مالزی نیز درصدد است ظرف ۵ سال آینده (تا ۲۰۱۲ میلادی) ۵۹۰ میلیون دلار از بیماران منطقه کسب درآمد کند.
شهرهای «بانکوک» و «فوکت» درکشور تایلند با تأسیس مرکز پزشکی در بیمارستانهای این شهرها و تحت نظر ایالات متحده آمریکا مهمترین مرکز جذب گردشگر پزشکی بحساب میایند. جراحیهای پلاستیک، خدمات دندانپزشکی، جراحی چشم، دیالیز کلیه و پیوند اعضاء بدن از جمله مواردی هستند که گردشگران درمانی را به تایلند میکشاند.هند نیز از تازه واردین به عرصه گردشگری درمانی محسوب میشود و در سال ۲۰۰۶ نیم میلیون نفر بیمار خارجی برای درمان به هند سفر کردند.
کاستاریکا بدلیل ارزانی و کیفیت بالای خدمات درمانی برای بیماران آمریکای شمالی بهترین مقصد است. آفریقای جنوبی مقصد بیماران اروپایی است. دوبی که پیش از این بعنوان بهشت تعطیلات لوکس شناخته شده بود، با افتتاح «شهر سلامتی دوبی» مجهز به بزرگترین کلینیک و مرکز پزشکی مابین اروپا و آسیای جنوب شرقی و شعبه جدید دانشگاه پزشکی هاروارد شده است. (ماهنامه سفرنامه، شماره ۱، ص ۴۴، ۱۳۸۵ به نقل از کنفرانس بینالمللی گردشگری درمانی و چشمانداز)
۴- توریسم فضایی
توریسم فضایی این چنین تعریف میشود که افراد عادی با خرید بلیت بتوانند به فضا سفر کرده و برگردند. بسیاری از مردم اینکار را در آیندهای دور قابل دسترسی میدانند در چند سال اخیر با حجم کارهای حرفهای و تخصّصی که در این زمینه انجام شده میتوان انتظار داشت که خدمات توریسم فضایی در دنیای اقتصاد و تجارت امروزی تحقق یابد توریسم فضایی یک مفهوم جدید نیست. در سال ۱۹۶۷ بود که «کرافت اریک» و «بارون هیلتون» اولین مطالعات خود را در زمینه توریسم فضایی منتشر کردند. نخستین گامها پروازهایی زیر جو زمین خواهد بود چون آسانتر از گردش بدور مدار یا فراتر از مدار زمین است. ضمناً امروزه دانش فنی برای تجهیزات مسافربری فضایی و هتلهای اقامتی فرازمینی نیز بوجود آمده است. وهمچنین هزاران متقاضی برای سفر به فضا وجود دارد. این متقاضیان نه تنها از کشورهای پیشرفته صنعتی بلکه از سایر کشورها نیز آمادگی خود را اعلام نمودهاند. این امر دست اندرکاران را بر آن میدارد تا هزینه سفرهای فضایی را با حجم عملیاتی گسترده مانند آنچه در خطوط هواپیمایی انجام میشود، افزایش دهند.
اکثر کارکنان ناسا و صنعت هوا فضا معتقدند که روزی جهانگردان قادر به سفر فضایی و اقامت در هتلهای فضایی خواهند بود. امّا فرضیه کلّی این است که تا آن زمان راه درازی نمانده است و توریسم فضایی در حال شکل گیری است و دلایل آن عبارتند از: آمادگی مردم برای انجام آن، هدف دست یافتنی است، تنها روشی است که فعالیتهای فضایی را به اموری در آمدزا تبدیل میکند.
چند زمینه تخصّصی توریسم فضایی عبارتند از:
۱- سفرهای دور مدار زمین. همان سفری که خانم انوشه انصاری، اوّلین زن ایرانی انجام داد.
۲- سفرهای خارج از مدار زمین.
۳- سفرهای زیر مدار زمین[۶] یا Cyber space
مراحل توریسم فضایی را سه دسته تقسیم کردهاند. مرحله پیشگامان- مرحله بلوغ و مرحله فراگیر.
که در مرحله پیشگامی تعداد مسافر اندک و قیمتها بالاست. در مرحله بلوغ متعادلتر و در مرحله فراگیررفتن به فضا برای همه عادی و توریسم فضایی امری عادی مانند سفرهای هوایی امروزی خواهد بود.
۵- جهانگردی قومی
این نوع جهانگردان به منظور مشاهده سبک زندگی افراد بومی وآشنایی با اقوام مختلف دست به سفر می زنند . فعالیت های متداول در چنین سفر هایی شامل دیدار از منازل بومیان و احیاناً حضور در مراسم و جشن های آنان است. هدف جهانگرد قومی شناخت اقوام مختلف و شرکت در تجربه های آنان است.
۶- جهانگرد هنری
این گونه جهانگردان تمایل به شناخت هنرهای ملل دیگر دارند. شناختن هنر های دستی کشورها، آشنا شدن ، دیدن و شنیدن رقص و موسیقی آنان ، تماشای تئاتر و نمایشنامه ها و فیلم های هنری دیگر ملل از زمرۀ فعالیت های این گونه جهانگردان است . شرکت در جشنواره های هنری ، مراسم گزینش بهترین های هنری ، نمایشگاه های آثار هنری مورد علاقه و استقبالِ جهانگرد هنری است.
کشورهایی که فاقد آثار و ابنیه تاریخی ، مناظر طبیعی جذاب و سایر جاذبه های گردشگری هستند می توانند با برپائی چنین نمایشگاه ها و جشنواره هایی جهانگردان را به منطقه خود جذب کنند.
۷- جهانگردی تاریخی
چنین جهانگردی به بازدید از موزه ها و مجسمه ها ، کلیساها و ابنیه تاریخی می روند که یاد آور شکوه و عظمت کشور های باستانی چون ایران ، مصر و یونان است. در این نوع جهانگردی از اجرای نمایشنامه هایی که وقایع مهم دوران گذشته را بازسازی می کند ، استقبال می شود . چنین جهانگردی به علت این که این گونه بنا ها غالباً در شهرها قرار دارند و یا دسترسی به آن ها در شهرهای بزرگ امکان پذیر است به سهولت می تواند نظرات و خواسته های خود را بر آورده می سازد . امروزه تعداد زیادی از جهانگردان در این طبقه قرار دارند.
۸- جهانگرد طبیعت گرا[۷] یا گردشگری بوم شناختی
این نوع جهانگرد ، همانند جهانگرد قومی به نقاط دور دست سفر می کند تا آنچه را که مورد علاقه اش است بیابد. اما بر خلاف جهانگرد قومی که تاکید بر جاذبه های قومی دارد، تاکید جهانگرد طبیعت گرا بر جاذبه های طبیعی و محیطی است. منظور پناه بردن به آغوش طبیعت زیبا وتحسین جاذبه های طبیعی است، جهانگرد طبیعت گرا علاقمند به شگفتی های جهان آفرینش چون آبشار ها ، جنگل ها ، کوهستان ها و سایر جاذبه های طبیعی است. برخی از فعالیت این نوع جهانگردان عبارتند از : پیاده روی ، عکس برداری ، کوهنوردی ، اردو زدن در محیط های طبیعی و لذت بردن از جلوه های طبیعت.
۹- جهانگرد تفریحی
جهانگرد تفریحی توجه خود را معطوف به شرکت در فعالیت های ورزشی ، استفاده از چشمه های آب معدنی ، حمام آفتاب و برخورد های اجتماعی در یک محیط دلنشین و راحت می کند. مناطق مورد علاقه او معمولا سواحل دریاها ، پیست های اسکی زمین های بازی و میدان های اسب دوانی است. جهانگرد تفریحی مایل است تا از زمانی که در سفر سپری می کند برای استراحت اعصاب و رفع خستگی و تفریح بیشترین بهره را ببرد . امروزه تبلیغات وسیعی به منظور جذب جهانگردان تفریحی که هدف اصلی آنان استراحت و تفریح است انجام می گیرد و کشورها می کوشند با ایجاد امکانات تفریحی موجبات جذب این گروه از جهانگردان به کشور خود را فراهم سازند. چرا که به اعتقاد آنان این نوع گردشگران اولاً تعدادشان نسبت به سایر انواع دیگر زیاد تر است و ثانیاً پول بیشتری در طول مسافرت خود هزینه می کنند.
۱۰- جهانگرد تجاری
مقصود اصلی چنین جهانگردی تفریح یا استراحت نیست بلکه او برای انجام بخشی از حرفه و کار خود عازم سفر می شود . چنین جهانگردانی معمولا برای شرکت در کنفرانس ها ، گردهمایی ها ، سمینار های علمی و تحقیقاتی و نمایشگاه های تخصّصی به سفر می روند. کشور های گردشگر پذیر شرایطی را فراهم می کنند تا این نوع جهانگردان بتوانند در مدت اقامت خود به فعالیت های دیگری نیز بپردازند و فرصت های بیشتری برای تفریح داشته باشند. برنامه ریزان این کشور ها امکان تفریح ، استراحت و بازدید از آثار و ابنیه و سایر جاذبه های گردشگری منطقه خود را برای این نوع از جهانگردان فراهم می کنند.
۱۱- جهانگرد عمومی
این نوع جهانگرد بیشتر برای تفریح و تفنّن و غالبا به صورت یک سفر گردشی و تفریحی جمعی با یک گروه و یک راهنما به شهر یا منطقه ای مسافرت می کند.
که هدف تغییر آب و هوا و رفع خستگی است و کمترین اثر پذیری و اثر گذاری را در منطقه مورد بازدید بر جای می گذارد.
۱۲- جهانگرد فردی
این نوع جهانگرد با اهداف جهانگرد پیشین به سفر می رود با این تفاوت که او در یک برنامه جمعی از قبل تعیین شده سفر نمی کند بلکه به طور فردی و با برنامه خاص خود به سفر می پردازد. اگرچه جهانگرد فردی به علت انعطاف بیشتر در برنامه دیدار ها و حق انتخاب در ایجاد ارتباطات با مردم کشور میزبان از آزادی عمل بیشتری برخوردار است اما به علت اهداف خاص از سفر ، میزان اثر گذاری و اثر پذیری او نیز چندان زیاد نیست.
۱۳- جهانگرد نوجو
این جهانگرد تنها به سفر می رود و بیشتر شبیه به جهانگردان سنّتی و سیّاحان تاریخی است. او می کوشد تا از راه هایی که جهانگردان عمومی به سفر می روند ، دور شده و مکان ها و نقاط تازه ای را کشف کند. او می کوشد تا با مردم کشود میزبان ارتباط نزدیک برقرار کرده و به زبان آنان صحبت کند. جهانگرد نوجو با فرهنگ جامعه میزبان آشنا می شود اما در آن حل نمی شود و با جدایی او از فرهنگ بومی ویژگی های شخصیتی اش همچنان حفظ می شود. میزان اثر پذیری و اثر گذاری این نوع جهانگردی بیشتر از دو نوع قبلی است.
۱۴- جهانگرد درویش و آسانگرد
این جهانگرد از خانه و کاشانه خود بریده و به مسیر و سفر می پردازد. او از روش های معمول و متداول جهانگردی دوری جُسته و زندگی جدیدی در کشور میزبان با مردمان آن آغاز می کند. او با مردم روابط اجتماعی نزدیکی برقرار می کند. برای امرار معاش به کار های مختلف می پردازد و می کوشد تا هر چه بیشتر در فرهنگ و سنّت ها و آداب و رسوم مردم آن منطقه غرق شود و آن را درک کند. او برنامه خاص و زمانبندی شده ای ندارد و هدف مشخصی ر ا برای سفر پیش بینی نکرده است. او در جُست و جوی تازه ها است و می خواهد از آنچه در جامعه خود بدان خو گرفته جدا شود و در مسیر جدیدی از زندگی بومی قرار گیرد. این نوع جهانگردی بیشترین اثر گذاری و اثر پذیری را در جامعه میزبان بر جای می گذارد.
۱۵- جهانگردی یا گردشگری توده ای
امروزه ، نوعی گردشگری در دنیا رواج دارد که روز به روز بر دامنه آن افزوده می شود که آن را گردشگری توده ای یا انبوه می نامند. این نوع گردشگری ، مختص مُدرنیته و شیوه زندگی مُدرن است و با سیاحت و سیر آفاق و اَنفُس که تا چند قرن پیش صورت می گرفت تفاوت بسیار زیادی دارد.
تفاوت های گردشگری توده ای ( مدرن ) با گردشگری سنتی بقرار زیرند:
۱- گردشگری توده ای نوعی شیوه گذاران اوقات فراغت و یک نیاز اجتماعی و همگانی است. در حالی که گردشگری سنتّی بهترین شیوه برای تحصیل علم و تجربه و کسب معرفت محسوب می شود و گذران اوقات فراغت اصلی ترین و عمده ترین هدف آن نیست .
۲- گردشگری توده ای مخاطره آمیز و ماجرا جویانه نیست و بیشتر جنبه انفعالی دارد. در حالی که گردشگری سنتّی با خطرات بسیاری همراه است و کاری دشوار و پر فعالیت است.
۳- در گردشگری توده ای غالب مردم شرکت می کنند و نقش فعّال داند و اساساً تقاضای کثرت مردم به این نوع از گردشگری نام توده ای و انبوه به آن داده است . در حالی که در گردشگری سنتّی معمول در گذشته ، عده ای معدود که از توان جسمی و مالی بالایی برخوردار و از فرط ماجراجویی از به خطر افتادن جان خود ابائی نداشه اند ، قادر به گردش و سیاحت بودند .
۴- اغلب سفر هایی که در گذشته سیّاحان و جهانگردان ، شاهزادگان و اشراف می رفتند . منجر به تالیف خاطرات سفر و تجربه های آن در مجموعه سفرنامه می شد در حالی که امروزه به ندرت چنین چیزی اتفاق می افتد.
۵- گرشگری سنتی ممکن بود تغییرات فرهنگی اندکی را در جوامع میزبان به دنبال داشته باشد در حالی که گردشگری توده ای ممکن است تغییرات عمیق و ریشه ای تری را در نوع و شیوه زندگی ، ارزش ها ، هنجار ها و آداب و رسوم جوامع میزبان به وجود بیاورد.
۶- گردشگری توده ای به صنعتی منظّم و منسجمی نیازمند است که عناصر پیچیده ای را در بر داشته باشد و به کمک آن ها تقاضا ها و نیاز های خود را تامین کند . اما گردشگری سنتّی ضرورت چنین صنعت و نظامی را مطرح نمی کند.
۷- مدت زمان گرشگری سنتّی بسیار بیشتر از گردشگری توده ای است و عمق و ژرفای بیشتری دارد. اما گردشگری توده ای حتّی ممکن است یک روزه باشد . لذا عمق و تاثیر چندانی ندارد.
۸- به طور کلی گردشگری توده ای سطحی ، کم عمق ، کوتاه مدّت، متنوّع ، متکثّر ، پرجاذبه ، کم خطر و در دسترس عموم است . در حالی که گردشگری سنتی عمیق، دراز مدت ، کم تنوع ، پُر خطر و دشوار بود.
۱۶- سفر آلترناتیو، واقعیتی گمنام در صنعت توریسم
شیوهای از سفر هست که مخصوص «ندارها» است شاید بشود اسم آن را گذاشت «سفر آلترناتیو». درست همانطور که سینمای آلترناتیو در برابر جریان مُسلّط، سینمای جهان مقاومت میکند.درست همانطور که اطلاع رسانی آلترناتیو در برابر جریان اطلاع رسانی مسلط و در برابر دیکتاتوری نوین رسانههای بزرگ مقاومت میکند.
درست همانطور که جهانی شدن آلترناتیو، «ندارهای» جهان را به مقاومت در برابر جهانی سازی آنهایی که «دارند» فرا میخواند. «سفر آلترناتیو» یعنی شکستن تمام این بایدهای دست و پاگیر کمر شکن. یعنی ماجراجویی بمعنای واقعی کلمه است.
هستند کسانی که با یک کوله پشتی پر از کنسرو و بیسکویت تمامی قفقاز را گشتهاند.هستند کسانی که با ۵۰ یورو از آلمان به فرانسه رفتهاند و قهوه فرانسه (پاریس) را در پیادهروهای پاریس تجربه کردهاند.سفر آلترناتیو یعنی برخورد و تعامل با مردم. یعنی خوابیدن در قهوهخانههای سر راهی، یعنی همکلام شدن با رانندهی کامیونی که ممکن است شما را تا مقصد بعدی برساند. یعنی سفربا یک کوله پشتی کوچک و یک اراده بزرگ، یعنی جادهها و دشتها و کوهها و انسانهایی که باور کردهاند« میتوانند» و باید تجربه کنند.
سفر آلترناتیو یعنی غلت زدن درسایه روشنهای زندگی. یک زندگی که به وسعت جهان بزرگ است.سفر آلترناتیو یعنی پیروزی واقعیت بر فیلمهای سینمایی- تلویزیونی فارسی. واقعیتی که پایان ندارد.
جهان ۲/۷ میلیارد جمعیت دارد از این تعداد جمعیت، نزدیک به ۷۰۰ میلیون نفر، همه عظمت جهانگردی را تشکیل میدهند که نسبت به کل جمعیت جهان فقط ۱۰/۱ درصد از این امکان برخوردارند و ۱۰/۹ درصد باقیمانده از بهرههای جهانگردی، بعناوین مختلف محرومند. «توریسم آلترناتیو» از میان خیلی چنین جمعیتی به سفر میپردازند. سفر برای او فریاد است. فریاد از بیعدالتیهای گسترده سطح سیاره زمین و فرصت کوتاه زندگی بر کرانههای آن.
۱۷- جهانگردی ماجراجویانه[۸]
بسیاری از افراد در سفر دست به کارهایی می زنند که مخاطره آمیز است و به آن گردشگری ماجراجویانه گویند. سفرهای کوهنوردی و بالارفتن از کوه های صعب العبور و شکار حیوانات وحشی در محیطهای بِکر و دست نخورده آفریقا، شیرجه به داخل رودخانه ها، نمونههایی از گردشگری ماجراجویانه می باشند.
(chuck. Y. p. 158, 1997)
۱۸- جهانگردی آموزشی[۹]
گردشگری آموزشی به سفرهایی اطلاق می شود که مسافران از طریق برنامه رسمی و منظم مطالبی را می آموزند. این سفرها شامل مطالعه کتاب، گوش دادن به سخنرانی و بررسی مطالبی می شود که فرد می تواند به کمک آنها بصورت رسمی مطالب و تجربههای بیشتری کسب کند. (منبع پیشین، ص ۱۶۱)
۱۹- جهانگردی عصر نوین[۱۰]
گردشگری عصر نوین شامل سفرهایی می شود که با هدف فرهنگی، سلامت و بهداشت و تماشای مناظر بِکر طبیعی انجام می شود که شامل ورزشهای روحی، توجه به ماورای طبیعت، انجام ورزش یوگا، روی آوردن به غذاهای کاملاً طبیعی و گیاه خواری می شود. این افراد به نقاطی مانند: «بالی» دراندونزی و یا «دومینیکا» در جزایر کارائیب رفته و با استفاده از ویژگیهای طبیعی از نظر روحی انرژی کسب می کنند و سلامت خود را باز می یابند. (منبع پیشین، ص ۱۶۰)
۲۰- جهانگردی روستایی[۱۱]
بسیاری از ساکنان شهرهای صنعتی و توسعه یافته می خواهند که از محیط تصنّعی و متجدد فرار کنند و به مناطق کمتر توسعه یافته و بیآلایش پناه ببرند که به آن گردشگری روستایی گویند. از ویژگیهای عمده اینگونه سفرها، تجربهای است که افراد در محیطی کاملاً متفاوت بدست می آورند. (منبع پیشین، ص ۱۵۷)
۲۱- جهانگردی شهری[۱۲]
گشت و گذارها در شهرها و دیدار از جاذبههای شهری که معمولاً از اتوبوس استفاده شده و بصورت گشت نیم روزی باشد.
۲۲- سفرهای دومنظوره[۱۳]
سفرهای دومنظوره،در سفرهای بازرگانی یکی از مهمترین پدیدههایی است که مشاهده می شود. سفر دومنظوره به حالتی اطلاق می شود که مسافر می تواند با یک سفر چندین هدف را تأمین کند. بطور مثال: مسافر با هدف کار و تجارت به مسافرت برود و همسر خود را نیز به همراه داشته باشد و در زمان فراغت از کار به تفریح و سرگرمی بپردازند.
۲۳- سفرهای دوستانه[۱۴]
مسافرت و تورهای آشناسازی (عموماً ارزان قیمت و یا رایگان) که از طرف شرکتهای هواپیمایی و یا سایر عرضهکنندگان خدمات مسافری به کارکنان آژانس ها و سایر طبقات ذینفع با هدف آشنایی با خدمات، محصولات، امکانات، اطلاع رسانی و آموزش ارائه می شود. نام دیگر این نوع سفر تور توجهی[۱۵] است.
۲۴- سفرهای تشویقی[۱۶]
سفرهای تشویقی سفرهایی هستند که به عنوان پاداش یا تشویق فرد برای انجام کاری موفقیت آمیز ارائه می شود. بطور مثال شرکتی برای تشویق کارمندان موفق و کارآمد خود، آنها را به مرخصی با پرداخت هزینه سفر می فرستد.
۲۵- جهانگردی نوگرا
فردی است که مطلع تر، از نظر فرهنگی آگاهتر، و نسبت به مسائل فرهنگی و زیست محیطی حساستر و کنجکاوتر است و بدین جهت از قدرت تجزیه و تحلیل بیشتری نسبت به آنچه مشاهده می کند نیز برخوردار است. این نوع گردشگران ترجیح می دهند که در منازل اجارهای مردم اقامت گزینند و با سنن و آداب و رسوم، ارزش های بومی و محلی و شیوههای زندگی آنها بهتر آشنا شوند. آمایش کشوری که از این نوع گردشگری را پذیرا می شود بایستی به شناخت بهتر نیازها و خواستههای آنها توجه نموده، عموم مردم محلی را به بهرهگیری از آشپزخانههای کوچک و سنّتی تشویق بنماید. صنایع دستی را رونق دهد و مراسم و سنن محلی را زنده نگهدارد. راهنمایان کارآزموده، دارای شایستگی اخلاقی و مسلط به زبانهای بین المللی را بپروراند.
۲۶- گراندتور[۱۷]
بطور کلی به سفرهایی گفته می شود که فرزندان طبقات اشراف و ثروتمندان برای تکمیل تحصیلاتشان به مراکز فرهنگی اروپا همچون فرانسه و ایتالیا انجام می دادند چنین سفرهایی ماهها بطول میانجامید. بیشتر این سفرها مربوط به قرن هفدهم میلادی است که باعث غنی شدن اروپا گردید.
۵-۱-۱-۲ ارزش سفر
ارزش سفر
در زندگی برخی کارها دارای لذّت مادی و برخی دارای بهره معنوی است. غذای چرب و شیرین لذیذ است اما غذای گوارا به دیگران خوراندن نیز لذت بخش است و گاهی لذت نوع دوم دیگری را سیر کردن بیش از حظّ نخستین است. اولی نوعی لذت مادی و جسمانی و دوّمی لذت معنوی و روحی است. مثالها و نظایر و انواع و اقسام این دو لذّت بیشمار است.
از جمله لذتهای آدمی، لذت سفر است. این مثل را بارها شنیدهایم که :«جهان دیدن بهتر از جهان خوردن است». انسان (و حتی دیگر جانوران) از سفر لذت میبرند. هر حیوانی که دست و پای جَستَن و خیز و یا فراتر از آن پر و بال پرواز دارد به سیر و سفر میرود. پرندگان از این سوی عالم به آن سوی عالم پرواز میکنند و قارهها را زیر بال و پرخود میگیرند. آنها هم که خود توان پرواز و سیر و سفر را ندارند با سعدی جهانگرد هم آواز میشوند که: «سفر کنید رفیقان من گرفتارم».
لذت سفر با آنکه حظّ بَصَر است امّا از نوع لذتهای مادی خور و خواب و خشم و شهوت نیست، چون این لذت با عبرت و پند و نتیجه گرفتن از زندگی و آثار دیگران توأم است. انسان در سفر نادیدهها را میبیند، ناشنیدهها را میشنود. از برخی متعجّب و شگفتزده میشود، بعضی را هم میپسندد و تبعیّت میکند، از بعضیها گریزان و منفور میشود و در هر حال پسندیده و ناپسند هر دو برای او عبرت آموز است. چون بدیها نیز به مصداق «ادب از که آموختی؟ از بیادبان». ادب آموز است.
بنابراین سفر با آنکه از لذتهای زندگی است امّا لذتی است که برای همیشه طعم آن در کام جان مینشیند. سفر لذتی است که برای بعضی سازندۀ زندگی است و نتیجه مهم و ثمرۀآن جهانبینی و وسعت نظر و آزاد اندیشی است. و بهمین لحاظ افراد دانا را «جهان دیده» خواندهاند. زیرا دیدن جهان مزیتهایی را متضمّن است که بدون سفر بدست نمیاید.
بسیاری از بزرگان و دانایان، سیر و سفر را سرلوحه اعمال زندگی خود قرار دادند و برای بسیاری از آنان، سفر موجب بلند پایگی و رفعت مرتبت شد. آنها هم که در گوشه نشستند و به سفر درون پرداختند و در بحر فکرت و مکاشفت مستغرق شده، به نوعی دیگر سفر کردند. چنان که عارفان، پیمودن مراحل عرفانی را هم «سیر و سلوک» نام نهادهاند. که هر دو به معنای سفر است. امّا سفری در عوالم معنوی و درونی و سعدی که خود هم مرد سفرهای ظاهری و هم سفر درونی بوده، هر دو را پیوند میدهد.
بسیار سفر باید تا پخته شود خامی صوفی نشودصافی تادرنکشدجامی
سیر و سفر در مشهودات کمتر از سیر در افکار نیست. بلکه مبنای کار بسیاری از خردمندان و اندیشمندان مانند سعدی و ناصر خسرو، سیر در نقاط مختلف عالم بوده است. سعدی بیش از سی سال در اقالیم عالم سیر کرد و پس از بازگشت بوطن خود «شیراز» دو اثر بیهمتای گلستان و بوستان را پدید آورد.
در اقصای عالم بگشتم بسی به سر بردم ایام با هر کسی
تمتّع به هر گوشهای یافتیم ز هر خرمنی خوشهای یافتیم.
سیاحت راهی است برای رفتن و آزموده شدن. فطرت انسانها همیشه در جستجوی ناشناخته است. ارزش سفر آن قدر بالا است که خداوند در قرآن کریم بارها و بارها به آن اشاره میفرماید. در آیات مبارک بطور اجمال به سیر و سیاحت در زمین و دیدن سرانجام کار نااهلان و آنان که وعدههای خدا را تکذیب کردهاند، سفارش شده است و بصراحت گفته شده … خداوند زمین را نرم و هموار گردانید تا در پستی و بلندیهای آن حرکت کنید و ….
این واقعیت که سیر و سیاحت روابط عاطفی را شکوفاتر میسازد بر علم و دانشمان میافزاید و اسباب ترقی و تعالی روح انسانها را فراهم میآورد، سبب شده است افراد بسیاری به تفحص در آیاتی از قرآن بپردازند که در باب سیر در آفاق و اَنفُس بوده است تا از اینطریق در اوقات فراغت هم با بهرهگیری از نعمات زمینی در مسیر حق قرار گرفته و به بیراهه نروند.آیات مرتبط با جهانگردی در قرآن از جهت لحن خطاب به چهار دسته تقسیم شدهاند.
آیاتی که امر به سیر در زمین میکنند.
(هُوَ اَلذی جَعَلَ لَکُم اَلارضَ ذلوُلاً فَامشَو فی مَنَاکِبها وَکُلوُ مِن رِزقِه وَ اِلِیه اَلنُشور)
او آن خدایی است که زمین را برای شما نرم و هموار گردانید.پس شما در پستیها و بلندیهای آن حرکت کنید، روزی او خورید و شکرش گویید که بازگشت خلق بسوی اوست. (سوره ملک / آیه ۱۵)
آیاتی که ترک سیر و جهانگردی را سرزنش میکنند.
(اَفَلَم یَسیروا فِیاَلارض فَیَنظُروا کَیَف کانَ عاقِبَه الذّینَ مِن قَبِلِهم دَمّرُالله عَلَیهِم اَمثالُها)
آیا در روی زمین به سفر نمیروند عاقبت حال و کیفر کفر پیشینیان را مشاهده کنند که چگونه خدا آنها را هلاک کرد. (سوره محمد/ آیه دو)
آیاتی که سیاحت شماری از انسانهای برگزیده الهی اشاره دارد:
وَ یَسَئلُونَکَ عَن ذِیالقَرنَینِ قِل سأَتلُو عَلَیکُم مِنهُ ذِکَراً
قرآن کریم مُتعرّض نام ذوالقرنین و سایر مشخصات او نشده و به ذکر سفرهای سهگانه او اکتفا کرده است. (سوره کهف، آیات ۹۸-۸۲)
همچنین ۴ آیه دیگر که در رابطه با سفرهای سهگانه ذوالقرنین در سوره کهف آیههای ۸۶ و ۹۰ و ۹۳ و ۹۴ آمده است.
آیاتی که به صراحت امر به گردشگری نکردهاند ولی لازمه و نتیجه عمل آنها سیاحت میباشد.
(وَالَذی جَعَلَ لَکُم اَلارضَ مَهداً وَ جَعَلَ لَکُم فیها سُبُلاً لَعلّکُم تهتَدون)
همان خدایی که زمین را مهد آسایش شما بندگان قرار داد و در آن راهها بر شما پدید آورد تا مگر هدایت شوید. (سوره زخرف، آیه ۱۰)
۱- سازمان جهانی جهانگردی[۱۸]
از بزرگترین و مهمترین سازمانهای دولتی است که دفتر مرکزی آن در مادرید اسپانیا قرار دارد. ۱۳۳ کشور در آن عضویت دارند و سیصد سازمان بخش خصوصی و عمومی به آن وابستهاند.
سازمان جهانی جهانگردی یک نهاد اجرایی از سازمان توسعه و متعلق به سازمان ملل است که تحت ریاست دبیر کل اداره می شود. این سازمان از سه واحد اصلی تشکیل می شود: مجمع عمومی، شورای اجرایی و کمیسیون های منطقهای شش گانه که شامل مناطق: آمریکا، اروپا، آفریقا، خاورمیانه، آسیای جنوبی، (ایران جزء کشورهای این منطقه است) حوزه اقیانوس آرام و آسیای شرقی است.
مأموریت سازمان جهانی جهانگردی: عبارت است از «توسعه و گسترش جهانگردی بعنوان وسیلهای مهم برای تقویت صلح بین المللی و تفاهم بشری، توسعه اقتصادی و تجارت بین الملل».
دراین راستا اقدامات ذیل را برای کمک به کشورهای در حال توسعه از جمله ایران انجام می دهد.
– توجه به منابع کنونی و بالقوه آینده جهانگردی در کشورهای عضو.
– ایجاد شرکت های بزرگ برای توسعه جهانگردی در سطح کشور (برای تشکیل چنین شرکتهای مؤثری، زمینه لازم، در ایران آماده نیست).
– تدوین سیاست های مؤثربه منظور شروع، ترویج و پایداری جهانگردی .
– برنامه ریزی های کوتاه مدت و بلندمدت در جهت توسعه جهانگردی .
– ارزیابی اثرات جهانگردی بر اقتصاد کشورهای عضو و محیط زیست.
– پیش بینی و تجزیه و تحلیل بازار و آمار. تشویق، تبلیغ و گسترش.
– مکان یابی برای ساخت محلهای اقامت جهانگردان و درجه بندی هتلها.
– شیوه تأمین منابع مالی برای سرمایه گذاریهایی که در این صنعت باید انجام بشود. تجزیه و تحلیل هزینه و سود.
– ارائه تجربیات بروز شده و راهنمایی مداوم، کشورهای عضو.
طرح ها و برنامه های این سازمان تا کنون در بسیاری از کشورها، ایجاد و عملیاتی شده است.که با نتایج نیکویی همراه بوده است.
۲- سازمان توسعه و همکاری اقتصادی[۱۹]
تمام مقالات و پایان نامه و پروژه ها به صورت فایل دنلودی می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد.
جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ را پرداخت نمایید.
ارسال نظر