عموما مدارس فضای باز به تمامی باز نیستند و به هر حال نیازمند به فضای خاص ممانند توالت، حمام، … میباشند. بنابر این در مدارس فضای باز، فضای بسته نیز وجود دارد که برای خدمت کردن به مقاصد فردی یا شخصی تعیین شده اند. بسیاری از فضاها به دلیل وابستگی به سیستمها و تاسیسات ساختمانی معنی میباشند. بعضی دیگر نیز به دلیل نیاز به خلوت بودن یا جای دادن فعالیتهای پر سر و صدا و یا هنری مانند کارگاههای موسیقی یا آزمایشگاه فیزیک و شمیی معین هستند.
بخش وسیعتری از طراحی، مربوط به فضای داخلی است. وسایل و تجهیزات، رنگ. شکل، گیاهان، کارهای هنری و دیگر موارد میتواند برای حفظ و بالا بردن کیفیت در طراحی که فضای باز فاقد آن است، مورد استفاده قرا رگیرد. مدارس فضای باز متعهد به پویا بودن فضای آموزش و اجتناب ناپذیری تغییرات میباشند. برنامه آموزشی چه به شکل سنتی و چه به شکل جدید آماده تغییر است. هنگامی که این برنامه تغییر میکند، مدرسه نیز بدون هیچ مشکلی تغییر میکند. یک گروه از دسته بندیهای فضایی، فضاهای میانی میباشد. بعضی از دانش آموزان میخواهند این فضاها باز باشند و بعضی احساس میکنند که باید به طور دائم تقسیم بندی شده باشند. بعضی اوقات آنها از فضاهای باز در داخل یک فضای معین ساخته شده اند.
منظور از یک دوره کامل، ۳ گروه کامل اول، دوم، سوم میباشد
فضاهای مورد نیاز به دو دسته تقسیم میشوند:
۱-فضهای بسته یا سرپوشیده
۲- فضاهای باز
فضاهای بسته یا سرپوشیده
این فضاها شامل ۵ گروه زیر میباشند:
۱- گروه ۱: فضاهای آموزشی (تحصیلی)
-کلاس عمومی (نظری)
– ازمایشگاه
– کارگاه سمعی و بصری
۲- گروه ۲: فضاهای پرورشی
-کتابخانه
– اتاق فعالیتهای پرورشی
– اتاق مشاور تربیتی و تحصیلی
-اتاق مربی ورزش و رختکن دانش آموزان
– اتاق بهداشت و کمکهای اولیه
-نماز خانه
-سالن چند منظوره : ( اجتماعات- سخنرانی- امتحانات- نمایش و فیلم)
۳- گروه ۳: فضاهای اداری
-دفتر مدیر
-دفتر معاون یا معاونان
-اتاق کارکنان امور دفتری و تکثیر
-انبار بخش اداری
-اتاق استراحت دبیران
-اتاق کار دبیران و ملاقات با اولیای دانش آموزان
۴- گروه ۴: فضاهای پشتیبانی یا خدماتی
-توالت و دستشویی کارکنان
-تولات و دستشویی دانش آموزان
-آبخوری دانش آموزان
-انبار وسایل نظافت و شستشو
-انبار وسایل، تجهیزات و لوازم مستعمل
-بوفه
-آبدارخانه
-موتورخانه
توجه: در مدارس به منظور مراقبت از مدرسه، فضایی حدود ۴۰ متر مربع (خالص) برای اقامت خانواده سرایدار در نظر گرفته میشود
۵- گروه ۵: فضاهای گردش
-ورودی
-راهرو طبقات
-راه پلههای ارتباطی
– سطوح زیر ساخت (دیوارها و ستونها)
۶- گروه ۶: فضاهای ارتباطی
-راهروها
-پله ها
۷- گروه ۷: فضاهای باز
-فضاهای بازی و ورزش
– فضای صف جمع
-فضای سبز
-فضای توقف وسائل نقلیه
-فضای تلف شده و غیر مفید
کلاس آموزشی
ساختار و سازماندهی کلاس
انواع کلاسها
انواع کلاسها عبارتند از:
۱-کلاس آموزش دروس نظری: فضایی است که به عنوان کلاس درس شناخته شده باشد و در این فضا دروسی که تفهیم آنها از طریق خواندن و نوشتن و تکرار مطالب توسط معلم و دانش آموز و کلا تجربه ذهنی انجام میگیرد، تدریس میشود.
از نظر فضا هویت آن به صورت کلاسهای معمولی با ردیفهای مشخص میز و صندولی و یا میز و نیمکت و تخته سیاه روبروی دانش آموزان و در کنار آن جایگاه معلم میباشد.
۲-کلاس آموزش دروس تجربی:در این فضا یعنی آموزش دروس تجربی، اصل بر مشاهده عینی تجربیاتی است که توسط معلم و خود دانش آموز انجام میشود. معلم در این فضا اختیار دارد به کمک دانش آموزان شکل و فرم کلاس را متناسب با نوع فعالیت در ارتباط با آموزش هر مورد درسی انتخاب نماید و در هر صورت لزوم برخورد و تبادل فکری بین دانش آموزان را فراهم آورد. در چنین فضایی میز و صندلی ها طبیعتا دارای قابلیت جابجایی و تکثیر و آرایش فضا متناسب با صورتهای مختلف انجام میشود. سرانه فضا به ازاء هر دانش آموز نسبت به نوع متناسب با صورتهای مختلف انجام میشود. سرانه فضا به ازاء هر دانش آموز نسبت به نوع فضای نظری اندکی بیشتر خواهد شد. باید در نظر داشت که این سیستم در آموزش پارهای از دروس تاثیر به سزایی خواهد داشت.
در مورد خصوصیت مهم کلاس یعنی انعطاف پذیری در قسمت « مدارس فضای باز» بحث شده است.
آیا فکر کردن به آن کلاس لخت و بی ریخت ناراحتتان می کند؟ آیا به معلمی که کلاسش شاد و زیباست حسودی می کنید؟ اگر اینطور است امسال قدم تازه ای بردارید. هر معلمی می تواند با استفاده از تجربیات معلمان موفق، محیطی شاد و جذاب برای یادگیری درست کند.
وقتی برای اولین بار پا درون کلاستان می گذارید با خودتان یک دفتر یادداشت و یک مداد بردارید. در درگاه بایستید و نقشه پلان اتاق را بکشید. در نقشه جای تخته، وسایل، کمدها و پنجره ها را هم مشخص کنید. قبل از اینکه به طور فیزیکی شروع به جا به جا کردن اشیا بکنید، روی نقشه ای که کشیده اید، این کار را با شکلهایی که از کاغذ و به مقیاس بریده اید، انجام دهید. برای این کار می توانید از این فلش استفاده کنید. مسیر رفت و آمد بچه ها، فضای بین میزها و سایر چیزها را در نظر بگیرید. وقتی نقشه تان را در کلاس واقعی پیاده کردید، بین میزها راه بروید و سر میز بچه ها بنشینید تا مطمئن شوید همه راحت هستند و تخته را می بینند.
رنگ ها قیافه کلاستان را تعیین می کنند. رنگی را انتخاب کنید که برایتان جالب است و نشان می دهد که شما از جو کلاس چه می خواهید: می خواهید آرام و آرامش بخش باشد؟ (به رنگ های آبی و سبز فکر کنید) می خواهید شاد و خلاق باشد؟ (از رنگ های گرمسیری استفاده کنید) می خواهید گرم و خانه مانند باشد؟ ( از رنگ های خاک و رنگهای اصلی استفاده کنید) از این رنگها برای تابلوی آگهی های کلاس، جعبه ها و طبقه های کلاس و حتی فرش آن استفاده کنید.
تخته کلاس را به سه قسمت مساوی تقسیم کنید و دور هر قسمت را با کاغذهای رنگی تزیین کنید. مثلا قسمت صورتی تخته را به روز تولد بچه ها اختصاص دهید و از بچه ها بخواهید راجع به تولدشان روی آن بنویسند و نقاشی کنند. قسمتی هم می تواند برای ساختن داستان مورد استفاده قرار بگیرد.
یکی از جذابیت های چند کار کلاس می تواند “درخت لوله ای” باشد. کمی لوله PVC بخرید و آن را شکل یک تنه درخت در تخته سه لا نصب کرده و کلاس بر پا کنید. روی میله را سوراخ کنید و با میله یا هر چیز مناسب دیگری برای آن شاخه بسازید. کیف ها یا کیسه های کوچک پلاستیکی به هر شاخه آویزان کنید و در آن بازی، فعالیت و کتاب بگذارید. کار دستی های بچه ها می تواند آنجا آویزان شود. با چیزهایی مثل برگ و کاغذ هم می توان آن را تزیین کرد.
بهتر است که تمام کار تزیین کلاس را خودتان انجام ندهید. از بچه ها بخواهید در کار انتخاب رنگ ها و جای وسایل و حل کردن مشکل انبار کردن چیزها به شما کمک کنند. این باعث می شود آنها نسبت به کلاسشان احساس تملک و غرور کنند و درس بزرگی هم در حل مساله بگیرند. بهتر از همه اینها این کار خیلی خلاق است.
بچه ها می توانند با کمک بزرگترها دیوار کلاس را مثلا به شکل اقیانوس رنگ کنند و از نتیجه کار لذت ببرند.
یک ابتکار سادهمی توانید از یک تابلوی نگه دارنده کارت و یک کارت برای هر دانش آموز، مثل اداره ها، برای حضور و غیاب استفاده کنید. گرداندن هر کارت یعنی بچه سر کلاس است! می توانید پشت هر کارت برای بچه ها پیام تشویق کننده ای هم بنویسید.
یک مرکز ارزان!
بعضی وقت ها نمی توانیم هر گوشه کلاس را به یک مرکز یادگیری اختصاص بدهیم ولی می توانیم با چند سبد و سطل پلاستیکی که هر کدام بازی ها و وسایل کمک آموزشی را نگه می دارند به بچه ها حس شرکت در یک فعالیت یادگیری مهم را بدهیم.
برای هفته اول سال برای هر بچه شکل یک خانه را فتوکپی کنید. بچه ها می توانند خانه ها را طوری تزیین کنند که نماینده آنها باشد. می توانند روی آنها درباره خودشان بنویسند بعد این خانه ها را به تابلوی کلاس بزنید تا بچه ها همدیگر را بهتر بشناسند.
کلاس درس باید در آرامترین مکان قرار گیرد و از سر و صدای بیرون دور باشد. درتسرسی سریع و مناسب به سایر فضاهای آموزشی (از قبیل کتابخانه، کارگاهها، کلاسهای ویژه و…)باید برای آن فراهم شود.
مسائلی که از نظر نور برای دید و مطالعه در کلاس درس با توجه به محیط دید سالم حائز اهمیت میباشد، به شرح زیر است:
-تاثیر نور طوری باشد که منبع نور در حوزه دید دانش آموز قرار نگیرد.
-به منظور ایجاد نور کافی در کلاس در صورتی که پنجرههای نورگیری در یک سمت واقع شده باشد، سح کل پنجره ها نباید از یک پنجم الی یک هفتم سطوح کلاس کمتر باشد.
-برای آنکه تاثیر نور خورشید که منبع نور طبیعی کلاس محسوب میشود، بطور مستقیم به کلاس وارد نشود، بکار بردن سایبانهای مناسب از قبیل سایبان بالای پنجره و یا سایبان کرکرهای و جانلی توصیه میشود.
برای استفاده از نور مصنوعی باید نکات زیر را در نظر داشت:
-برای روشن نمودن کلاس درسی ممکن است از نور مستقیم- نیمه مستقیم و یا یکنواخت استفاده نمود.
-چراغهای سقفی در کلاس باید طوری نصب شود که خیرگی را سبب نشود و همچنین باید از چراغ مخصوص برای روشن کردن تخته سبز استفاده کرد.
-حداقل مقدار شدت روشنایی الکتریکی کلاس درس ۲۰۰ و حداکثر ۵۰۰ لوکس تعیین شده است.
توصیه میشود سطح دیوراههای کلاس درس از رنگ مات انتخاب شود تا از خیرگی حاصل از انعکاس نور جلوگیری به عمل آید و رنگها نیز محیط دلپذیری برای دانش آموزان بوجود آورد. برای این منظور باید رنگهای آبی کم رنگ، کرم، سبز. خیلی کم رنگ، سفید و بژ را انتخاب کرد. سطح کل کلاس میتواند دارای رنگهای سفید، خاکستری و یا به رنگهای روشن چوب باشد.
تحقیقات نشان میدهد که کلاسهای با فرم مربع یا نزدیک به مربع جوابگوی نیازهای آموزشی میباشد و فرمی کارا رضایت بخش است.
عناصر اصلی سازماندهی اجتماعی مدرسه، اندازه گروه بندی سنی و غیره میتواند بر رفتار و موفقیت دانش آموز اثر بگذارد اما این عوامل از آن جهت مهم میباشند که در چیزی که در کلاس و سایر بخشهای مدرسه اتفاق میافتد، تاثیر دارند. در حقیقت اکنون محققان معتقدند که با اهمیت ترین عوامل موثر مدرسه مربوط به یادگیری و پیشرفت روانی در دوره بلوغ با محیط مدرسه و کلاس در ارتباط میباشد. در مدارس خوب محیط کلاس مباحث بین معلم و دانش آموزان و بین دانش آموزان را تشویق میکنند و بر یادگیری، نه حفظ کردن تاکید شده است. بر طبق نظریه (مایکل روتر ۱۹۸۳) جنبههای مختلف جو مدرسه اثر مهمی بر یادگیری و موفقیت نوجوانان دارد. خصوصا چگونگی ارتباط معلم و دانش آموزان و چگونگی استفاده از زمان کلاس و انتظارات معلم از دانش آموزان بسیار مهمتر از اندازه مدرسه، گروه بندی سنی و ترکیب نژادی مدرسه میباشند.
نتایج چندتحقیق نشان میدهد که همین عواملی که پیشرفت روانی در خانه را توسعه میدهند. صمیمت، استانداردهای بالا و کنترل رفتارهای مناسب در کلاس را نیز افزایش میدهد. دانش آموزان و معلمین در کلاسهای جدید، نسبت به کلاسهای کنترل شده در کلاسهایی که از ترکیب مناسب مشارکت دانش آموزان و حمایت معلم تشکیل شده است، راضی تر میباشند. در این کلاس ها معلمین مشارکت دانش آموزان را تشویق میکنند اما نمی گذارند که کلاس از کنترل خارج شود. کلاسهایی که به تکلیف کلاسی تحت کنترل معلم تاکید دارند، دانش آموزان دلواپس، بی علاقه و ناشاد دارند. دانش آموزان هنگامی که معلمشان مقدار متناسبی از زمان را صرف درس دادن میکند، درسها را به موقع شروع میکند و به پایان میرساند، پس زمینه هایی از دانش آموزان برای توقعاتشان از آنها دارند و آنها را به مقدار فراوان تشویق میکنند، به نحواحسن کار میکنند.
یک معلم خوب به طور قابل توجهی مشابه والدین خوب است. اخیرا محققی به نام نیومن پیشنهاد کرده است که اگر ما بخواهیم اثر جو کلاس را بر موفقیت بدانیم، باید بدانیم که چگونه مشارکت دانش آموز را در مدرسه افزایش دهیم، مشارکت به اندازه شرکت روانی دانش آموزان در یادگیری و تسلط بر موارد بی علاقگی به تمام کردن کار تعیین شده، اشاره دارد. نیومن به عواملی که مشارکت را افزایش میدهند اشاره میکند. اولا معلمین نیاز دارند که فرصتهایی برای دانش آموزان برای نمایش واقعی شایسته فراهم کنند. ثانیا مدارس باید احساس تعلق دانش آموزان را نسبت به مدرسه تقویت کنند. و از همه مهمتر اینکه باید کارهایی را که معتبر هستند تعیین کنند. کار معتبر، کاری جالب توجه، شادی آور و متناسب با دوره واقعی است. برای یک دانش آموز هیچ چیز بدتر از انجام دادن تکالیف خسته کننده بدون رنگ و نامناسب نیست.
یکی از بدیهی ترین خصوصیات محیط کلاس، کلاس مستطیل شکل میباشد. چرا یک کلاس دایره شکل و یا مربع شکل نباشد؟ آیا این مسئله اصلا دارای اهمیت است؟ طبق تجربیات یک طراح اتاق مستطیل شکل موجود همراه با ردیفهای صندلی ها و پنجرههای بزرگ به قصد فراهم آوردن تهویه، نور، تخلیه سریع و آسانی نظارت و دیگر نیازها اوایل قرن نوزدهم موجود بوده اند. فرم متداول باریک و طولانی که بر اساس نیاز به نور در طول اتاق بوجود آمده است، با وجود پیشرفتهای جدید در نور پردازی، آکوستیک و فن ساختمان هنوز اغلب مدارس جعبه هایی هستند که با مکعب هایی پر شده اند و مکعب ها هر یک شامل تعداد مشخص صندلی در ردیفهای مرتب میباشند. سعی بر این بوده است که این نمونه ثابت تغییر پیدا کند. ماریو مونتوسوری یک بار توصیف کرد دانش آموزانی که مجبورند در این کلاسهای سنتی حاضر گردند مانند پروانه هایی هستند که سوار بر سنجاق میباشند. هریک به نیمکتی بسته شده اند و بالهای خشک و بی معنی علمی را که بدست آوردند، پهن کرده اند. (مونتوسوری ۱۹۶۴ م)
آیا موفقیت یک دانش آموز در کلاس تفاوتی دارد؟ آیا آنهایی که در جلو قرار گرفته اند نسبت به پشت سری ها فعالتر میباشند؟آیا آنهایی که در مرکز هستند در مقایسه با افرادی که در اطراف کلاس هستند فعالترند؟ موفقیت دانش آموز کاملا ایجاد تفاوت میکند و مشارکت در بین دانش آموزانی که در جلو میانه قرار گرفته اند بیشتر میباشد. به هر حال دلایل این تاثیر نامشخص میباشد. آیا دانش آموزان علاقمند نزدیکتر به معلم مینشینند؟ آیا دانش آموزان اگر به معلم نزدیکتر باشند بیشتر علاقه مند میشوند؟بالاخره اندازه کلاس بایستی چه مقدار باشد؟ آیا برای بیشترین موفقیت اندازه ایده آلی برای کلاس وجود دارد؟ این مسئله برای بیش از نیم قرن مورد بحث قرار گرفته است و مباحثه ادامه دارد. در یک تحقیق اولیه (۱۹۳۴) تاثیر اندازه کودکستان را بر مشارکت دانش آموزان مورد آزمایش قرار گرفت. در کلاسهایی با طبقه بندی ۱۵ تا ۴۶ شاگرد تعداد نظریات هر دانش آموز در طول یک دوره درس کنترل شده مثبت گشته است. هر قدر که اندازه کلاس افزایش مییافت. نه تنها مقدار کلی بحث کاهش پیدا میکرد بلکه مقدار کمتری از دانش آموزان در بحث شرکت میکردند و هنگامی که صحبت میکردند مقدار مشارکت آنها بسیار کمتر میشد. شواهد نشان میدهد که تجربیات تحصیلی فراهم شده در کلاسهای کوچک و بزرگ متفاوت میباشد. در کلاسهای کوچکتر آگاهی بیشتر، فعالیت گروهی بیشتر، برخورد مثبت دانش آموزان بیشتر و رفتارهای بد کمتر وجود داردو غیر قابل انتظار نیست که معلم در کلاسهای کوچکتر راضی تر میباشد. به هر حال اندازه کلاس تفاوت کمی در طبقه بندی متداول بین ۲۰ تا ۴۰ دانش آموز ایجاد میکند. اگرچه یک کلاس کوچکتر ممکن است تاثیر مثبتی به یادگیری خواندن و ریاضیات در سالهای اولیه داشته باشد و ممکن است به پیشرفت تحصیل دانش آموزان عقب افتاده کمک نماید. علاوه بر این از آنجایی که این تحصیل بستگی به آن دارد که معلمین چگونه کلاسهای کوچکتر را متفاوت با کلاسهای بزرگتر سازماندهی میکنند، تخمین تاثیر اندازه کلاس معمول مشکل است
در این گونه فضا، نیاز به کابین هایی که قابلیت جذب صدا را دارند، میباشد. این کابینها باید رو به جایگاه معلم ساخته شود. نیمه بالایی قسمت جلو باید شامل یک شیشه باشد که دانش آموزان معلم را بتوانند داخل آن ببینند و در نتیجه آزمایشگاه باید طوری باشد که برای استفاده از وسایل سمعی بصری.به راحتی تطبیق پیدا کند. دیوارها و سقف باید از مواد ضد صدا پوشیده شود. غرفه ها یا کابین باید دارای هد فون ها و میکروفون هایی باشند
در این نوع کلاسها، فعالیتهایی چون سخنرانی، نشان دادن طرز کار، مشاهده مواد، مطالعه گروهی و تک نفری، نوشتن و آزمایش بر روی حیوانات و گیاهان و مواد و وسایل گوناگون انجام میگیرد. دیوار جلویی با یک تخته سیاه سرتاسری باید مجهز شود. همچنین در جلوی کلاس پیش بینی لازم برای نصب صفحه نمایش (تلویزیون)انجام شود. جایگاههای کار با ظرفهای دستشویی (سینک) و خروجی گاز و برق مجهز باشند. همچنین در کنار آزمایشگاهها باید فضای انبار و اتاق آماده سازی موجود باشد. از این فضا برای نگهداری نمونه ها، تجهیزات و وسایل آزمایشگاهی استفاده میشود. این فضا به آزمایشگاه متصل بوده و بهتر است پنجرهای نیز رو به آن داشته باشد.
اتاقهای علمی عمومی و آزمایشگاه زیست شناسی در طبقه اول باید قرار گیرند و دارای پنجره هایی به سمت جنوب یا جنوب غربی باشند. یک در به اتاق آماده سازی و یک در به حیاط مدرسه دارد که بدون نیاز به عبور از داخل ساختمان بتوان به آن دسترسی پیدا کرد.
فعالیتها شامل سخنرانی، نشان دادن طرز کار، مشاهده مواد، مطالعه گروهی و تک نفری، نوشتن و آزمایش بر روی حیوانات و گیاهان است. دیوار جلویی با یک تخته سیاه سرتاسری باید مجهز شود. قسمت وسط تخته سیاه قابل جدا شدن باشد و بقیه قسمتها به حالت ریلی (قابل پوشاندن با صفحه ای)باشد. در جلوی کلاس پیش بینی لازم برای نصب صفحه نمایش (تلویزیون)انجام شود. یک صفحه چوب پنبهای به عرض ۴ فوت سراسر عرض دیوار عقب کلاس را در بالای تخته کاری ها بپوشاند. توصیه میشود جایگاههای کار در دو طرف کلاس نصب شوند و این جایگاهها با ظرفهای دستشویی (سینک) و خروجی گاز و برق مجهز شوند. تمام لوازمات آزمایشگاه باید ضد اسید باشد و شستن و تمیز کردن آنها نیز آسان باشد. تجهیزات شامل محل نمایش نمونههای آزمایشی که به راهروی رو به اتاق اصلی باشد و کمد لباس و گنجه برای معلم، قفسه مناسب به همراه قفل، محل انباری، برای دفترها.
اتاق گیاه و حیوانات باید در نزدیکی آزمایشگاه زیست قرار گیرد. اگر ممکن است به اتاق انبار هم نزدیک باشد و چه بهتر که به محیط بیرون نیز راه داشته باشد. حالت جنوبی داشته باشد این قسمت همانند گلخانه باید طراحی شود. کف سرامیک براق و کف بتنی با لوله کشی آب که بتوانیم آن را بشوییم. علاوه بر نور خورشید اتاق باید وسایل تهویه و گرمایی مجهز باشد تا در نیمه شب سرد نشود. وسایل گرمایشی مخصوص با کنترل ترموکوپلی جدای از دیگر قسمتهای ساختمان داشته باشد که گرمای محیط را در آخر هفته ها و طول تعطیلات تضمین کند. تجهیزات شامل میز و محل نگهداری گیاهان، محلهای متحرک رشد، قفس حیوانات، محل غذا دادن، محل ذخیره غذا و لوازم و تجهیزات ظرفشویی با آب سرد و گرم، شیلنگ، سطل، وسایل باغبانی، سطل برای ماسه و خاک.
جهت جستجو سریع موضوع مقاله ، پرسشنامه ، پاورپوینت و گزارش کارآموزی می توانید از قسمت بالا سمت راست جستجو پیشرفته اقدام نمایید.
همچنین جهت سفارش تایپ ، تبدیل فایل پی دی اف (Pdf) به ورد (Word) ، ساخت پاورپوینت ، ویرایش پایان نامه و مقاله با ما در تماس باشید.
ارسال نظر