عسل

عَسَل که آن را به فارسی اَنگَبین گویند مایعی شیرین و گران‌رو است که زنبورعسل از شهد گل‌ها تولید می‌کند.عسل مهم‌ترین منبع مواد قندی شناخته شده است و پانزده نوع قند دارد که مهم‌ترین آنها فروکتوز، گلوکز و ساکاروز است. در مجموع یک کیلوگرم عسل ۳۲۵۰ کالری حرارت و انر‍‍‍‍‍ژی دارد. عسل به لحاظ داشتن برخی مواد تخمیری در تبادلات غذایی و کمک به هضم غذا بالاترین مرتبه را در میان غذا‌ها دارد، از این دسته مواد می‌توان به آمیلاز، اینورتاز، کاتالاز و پراکسیداز اشاره کرد. همچنین عسل دارای ویتامین‌های بسیاری از جمله ویتامین‌های B۲ ،B۵ ،B۶، نیاسین، پریدوکسین و ویتامین‌های C ،K ،E ،A است. میزان این ویتامین‌ها در عسل زیاد نیست؛ با این حال کافی و مفید است. عسل دارای انواع پروتئین، اسیدهای آمینه، اسیدهای آلی مثل اسید فرمیک و مشتقات کلروفیل و مقداری آنزیم و رایحه‌های معطر است. املاح معدنی در عسل فراوانند؛ از جمله کلسیم ، پتاسیم، سدیم، منگنز، آهن، کلر، فسفر، گوگرد و ید.

بسیاری از پژوهشگران تأکید دارند که عسل حاوی عوامل قوی ضدمیکروب و نیز حاوی هورمون‌های نباتی و هورمون‌هایی از مشتقات استروژن است

موم‌ها در دمای اتاق جامدند، در الکل و آب غیرمحلولند و در اتر و سولفوردوکربن قابل حل می‌باشند و در حرارت شصت درجه ذوب می‌شوند.استریدها و سریدهای موم بر اثر محلول الکلی پتاس صابونی می‌شوند و الکلهای مختلف و اسیدهای چرب تولید می‌کنند. الکلهایی که بدین وسیله از موم جدا شود در نباتات مختلف متفاوت است. از موم زیتون و آلو، ایپورانول استخراج می‌شود. در موم‌های پنبه‌دانه و الیافی که برای پارچه‌بافی مصرف می‌شود، الکل کرنوبیک و در کتان و رازک، الکل سریلیک و بالاخره در موم نباتات دیگر الکل‌های دیگری وجود دارد. موم گلبرگهای گل سرخ دارای هفت نوع گوناگون از این هیدروکربون‌هاست. (

انواع گوناگون

موم دارای انواع گوناگونی است:

موم گیاهی که در اندام‌های مختلف گیاهی (ساقه و برگ و میوه) به وجود می‌آید، مانند موم موجود در سطح برگ کلم و کاکتوس و برگ نیشکر و غیره. در درخت نخل موم یا سروکسیلن مقدار موم به حدی زیاد است که آن را استخراج می‌کنند و به آن موم خرما نیز گویند.

موم معدنی که از گیاهان فسیل‌شده خصوصاً تورب‌ها به دست می‌آید. توضیح اینکه در اطراف تشکیلات نفتی قسمی موم معدنی زردرنگ یا قهوه‌ای به دست می‌آید که به اوزوکریت موسوم است و آن جز مومیائی است.

موم حیوانی ماده‌ای است که از چهار جفت غده مترشحه موم که در داخل شکم زنبور عسل کارگر است به دست می‌آید. زنبورهای عسل این موم را جهت ساختن حجرات لانه‌های خود به کار می‌برند. برای استخراج این موم معمولاً عسل را تصفیه می‌کنند و موم را به دست می‌آورند. این همان ماده چسبنده‌است که در عسل است و آن را نخورند. خواص شیمیایی این موم نیز مشابه با موم گیاهی است

عسلک چیست؟

ماده ای است که باعسل فرق دارد.عسل رازنبورازروی گلهاوازشهدآنهاجمع آوری وبه کندوحمل می کند.درآنجاشهدراغلیظ وتبدیل به عسل نموده وداخل سلولهای مومی انبارمی نمایدوحال آنکه عسلک ازروی برگها جمع آوری می شود.

هنگام گردش درجنگل هاویاباغ هااغلب به درختانی برمی خوریدکه برگهایشان چسبناکند.هرگاه باانگشت برگهای مزبوررابگیریدچسبناکیشان به خوبی حس می گردند.این موادچسبناک که روی برگهاوجوددارند شیره برگهای درختانند.گیاهانی که بیش ازسایرین عسلک تولیدمی کنندعبارتندار:بید تبریزی،بلوط ،زیرفونریانارون،ودرخت های میوه بخصوص گیلاس،آلبالووگوجه وغیره…ازاینهاگذشته درخت های میوه بخصوص گیلاس آلبالووگوجه وغیره … ازاینها گذشته درخت های برگ سوزنی مثا سروکاج نیزعسلک تولیدمی کنند.مقدارعسلک گاهی ازاوقات می تواندآنقدرزیادباشد که ازروی برگ هاقطره قطره به زمین بچکد.

زنبورهااین موادچسبناک راجمع وبه کندوآورده،درآنجاتبدیل به عسلک می نمایند.عسلک ازلحاظ طعم وبووشکل ظاهرهیچ فرقی باعسل ندارد.زنبورداران ومتخصصان باتجربه هم قادرنیستندبین عسل وعسلک فرقی بگذارند. زنبورهامعمولاعسلک رادرساعات اول صبح جمع می کنندزیراوقتی که هواگرم شدمقداری ازآبش به وسیله تابش خورشیدبخارشده ودرنتیجه جمع کردن عسلک خیلی برای زنبورهامشکل می گردد. زنبورتمام عوامل نامطلوب موجوده درآن رادرکیسه عسلی خودازبین برده ویادفع می نماید.

به طوری که پیش ازاین هم گفته شدعسل وعسلک موادی هستندکه درآنهاهیچ نوع میکروب یاویروس ویاقارچی نمی تواندزندگی کند.بنابراین کاملاسالم بوده وعاری ازهرنوع پلیدی است.

به خاطربیاوریدکهسیب خوشمزه ای راکه شمامیل می فرماییدازشیره پهن گاووگوسفندی درست شده که شمادربهاربه عنوان کودحیوانی زیردرخت سیب پاشیده ایدوحالامیوه اش رامی خوریدوازخوشمزگی آن لذت هم می برید.

طرزبرداشت عسلک هم مثل عسل بوده وهمه روش هایی که دربرداشت عسل انجام میشه ،دربرداشت عسلک هم عیناصادق است

استفاده از سموم طبیعی در درمان بعضی امراض از دیر زمان ریشه در فرهنگ و تمدن بشری داشته و در این میان زهر زنبور عسل جایگاه ویژهای دارد. شواهد و قرائن دال بر آن است که بشر در قرون قبل از میلاد با درمان با زهر زنبور آشنا بوده است.بابلی ها و مصری ها و ایرانیان و رومی ها از جمله اقوامی بودند که از زهر زنبور عسل به منظور درمان امراض گوناگون استفاده می کردند. ژرمن ها و اسلاوها در قرون وسطی زهر زنبور عسل را برای درمان نقرس بکار می بردند و گرد خشک شده زنبور عسل را داروی مدر خوبی می دانستند.

امروزه برغم پیشرفتهایی که در کشور های پیشرفته در مورد صنعت پرورش زنبور عسل به طور اعم واستخراج زهر زنبور عسل و استفاده از آن در صنایع دارو سازی  به طور اخص صورت گرفته متاسفانه در کشورما ایران علارغم وجود امکانات و آب وهوای مناسب در بعد تحقیقاتی هم مطالب مربوطه هم بسیار کم و سربسته ای می باشند.

بر طبق آخرین اطلاعات موجود هر گرم زهر خشک زنبور عسل در بازارهای جهانی به قیمت ۳۰۰ مارک خرید و فروش می شود.

( معادل قیمت ۶ گرم طلا ) برهمین اساس منطقی به نظر می رسد که سرمایه گذاری در این بخش و به کار گیری نیروهای متخصص می تواند در آینده ای نه چندان دور سود زیادی برای کشور عزیزمان به همراه داشته باشد.

فیزیولوژی دستگاه تولید زهر:

۱: سیستم ترشح زهر در زنبور عسل :

این سیستم از یک غدهء کوچک بازی و یک غدهء کوچک اسیدی تشکیل شده است . زهر از این دو غده ترشح شده و به داخل کانالهای زهر جریان می یابند. غدد زهری بسیار پیچیده و منشعب هستند . اجزای سازندهء زهراز سلولهای ترشحی ترشح و توسط کانالهای فرعی به کانال اصلی و ازآنجا به کیسهء زهر هدایت می شوند.

۲: چگونگی تولید زهر و عوامل موثر در آن :

کار غدد زهری در زنبور کارگربلافاصله بعد ازبلوغ شروع شده و حداکثر تولید آن ۲-۳ هفته ادامه می یابد اما ساخته شدن تمامی اجزای زهر در یک زمان انجام نمی شود. همچنین بین مقدار گرده موجود در طبیعت و تولید زهر رابطهء مستقیم وجود دارد به گونه ای معمولا” در فروردین و اردیبهشت تولید زهر افزایش می یابد. و در زنبوران تولید زهر در اثر تحلیل غدد زهری کاهش می یابد .

زنبوران کارگر جوان به محض خروج از جایگاهشان دارای ذخیرهء زهری  بوده که به تدریج افزایش می یابد این مقدار معمولا” در دو هفتگی به حداکثر مقدار خود می رسد . یک زنبور کارگر می تواند ۲-۳ میکرولیتر تولید نماید.

Apis Dorsata بیشترین مقدار زهر را نسبت بهApis Mellifira  تولید می کند ازهر ۱۰۰۰۰ زنبور ۱ گرم سم خشک بدست می آید. بطور کل غذاهایی که حاوی هیدرات کربن کمتر از مواد آلبومین دار در تولید زهر دخالت دارند.

۳: ساختمان نیش :

در زنبورهای کارگر و ملکه نیش اندام تخمریزی تغییر شکل یافته ای است که بصورت یک اندام دفاعی می تواند از بدن زنبور بیرون بیایید . علاوه بر این نیش ملکه در مکانیسم استقرارمستقیم تخم در داخل حجره ها نقش دارد. نیش بطور کلی از تغییر شکل پوست های حلقه های ۸ و۹ شکمی بوجود می آید.

طول نیش در زنبور عسل mm5-6 بوده که دارای ۱۴-۱۶ دندانه یا خار می باشد که پس از فرورفتن آن به داخل بدن مانع خروجش می شود.

ژله رویال ماده ی است که به وسیله یک جفت غده مغزی زنبوران کارگر پرستاز در سنین ۳ تا ۱۲ روزگی ترشح و مورد استفاده ملکه در تمام طول عمر و نوزادان زنبور کارگر در مراحل اولیه رشد لارو به مدت سه روز قرار می گیرد. ژله رویال همیشه به طور مستقیم به ملکه یا لارو کارگر داده شده و در کندو ذخیره نمی شود. تنها زمان ممکن بری برداشت ژله رویال زمان پرورش ملکه در مقطع بچه دهی کلنی می باشد. آنچه ملکه را از زنبوران کارگر متمیز می سازد نحوه تغذیه در طول مراحل لیسه ای ( شفیره ای) است. در واقع تمامی تخم های ماده می توانند به یک زنبور ملکه تبدیل شوند اما این تنها زمانی ممکن است که طی تمامی مراحل تکامل، شفیره ها همچون یک زنبور ملکه مورد مراقبت قرار گیرند و از ژله رویال تغذیه شوند. پرورش ملکه که توسط مکانیسم هی پیچیده ی در درون کندو تنظیم می شود، یک سری کنش و واکنش هی هورمونی و شیمییی در شفیره  جوان به وجود می آورد که موجب تبدیل شفیره به زنبور ملکه می شود. یک زنبور ملکه از خیلی جهات با یک زنبور کارگر متفاوت است:

 ۱) از جهت ساختاری (زیست شناختی):

زنبور ملکه داری اندام تناسلی است در حالی که زنبورهی کارگر متناسب با کارشان داری اندام هیی همچون کیسه هی ویژه جمع آوری گرده، آرواره هی زیرین قوی تر، غدد غذیی نوزادان و غدد موم سازی هستند.

 ۲) از جهت دوره تکامل:

به طور متوسط یک زنبور ملکه مرحله شفیره گی را طی ۱۶ روز طی می کند، در حالیکه زنبوران کارگر ین مرحله را طی ۲۱ روز طی می کنند.

۳) از جهت دوران حیات:

برخلاف زنبور کارگر که تنها ۴۵ تا ۶۰ روز زنده است، زنبور ملکه تا ۵ سال عمر می کند.

 ۴) از جهت رفتاری:

ملکه روزانه می تواند تا بیش از ۲۰۰ تخم بگذارد، و با متساعد کردن بوی خود در فضی کندو ضمن عقیم کردن زنبوران کارگر، نظم پیچیده ی را در کندو یجاد می کند. زنبور کلکه داری اندامی به مراتب درشت تر ئ از نظر زیبیی، متناسب تر و شکیل تر است.

 … و تمامی ین ویژگی ها که زنبور ملکه را از زنبور کارگر متمیز می سازد به دلیل مصرف ژله رویال در دوران شفیره گی است.

 بره موم

بره موم ماده‌ای شبیه موم و از تولیدات زنبور عسل است، حالت آن خمیری شکل و چسبناک با بوی مطبوع که رنگ آن از سبز تا قهوه‌ای تیره متغیر است. رنگ و عطر بره موم در مناطق مختلف متفاوت بوده و خصوصیات آن بستگی به نوع گیاهان موجود در هر منطقه دارد. بره موم، در هوای سرد، ترد و شکننده و در هوای گرم، نرم و چسبناک می‌شود.

مشخصات شیمیایی و فیزیکی

نقطه ذوب بره موم ۸۳ درجه سانتیگراد و نقطه ذوب موم خالص زنبور عسل ۶۳ درجه سانتی‌گراد است. بنابراین با کمک حرارت می‌توان آن دو را از یکدیگر تفکیک نمود. موم از نظر استحکام هفت برابر سخت تر از بره موم است.

بره موم در الکل اتیلیک، استن و بنزن حل می‌شود و الکل می‌تواند مواد قابل حل آن جدا نماید.

بره موم حاوی حدود ۵۰ درصد صمغ یا رزین گیاهان، ۳۰ درصد موم، ۱۰ درصد اسیدهای چرب ضروری، ۵ درصد گرده گل و ۵ درصد دیگر آن از ترکیبات آلی، ویتامینها و عناصر معدنی مانند نقره، سدیم، جیوه، مس، منگنز، آهن، کلسیم، وانادیم و سیلیس است. مقدار و نوع ترکیبات بره موم بسته به مکان، زمان جمع آوری و روش تولید آن متفاوت است.

روش تولید به‌وسیله زنبور

زنبور ابتدا تکه‌های رزین یا صمغ تراوش شده از جوانه یا تنه برخی درختان را به وسیله پاهای عقب و قطعات دهانی جدا می‌کند و سپس آنها را به کمک بزاق دهان نمناک و شکل حبه مانند به آن می‌دهد و در نهایت به وسیله آرواره‌ها و به کمک پاها حبه‌ها را در داخل سبد گرده در پاهای عقبی قرار داده و به کندو حمل می‌نماید.

مصارف بره موم در کندو

بره موم به عنوان ماده ضدعفونی کننده و عاملی موثر در پیشگیری از ورود و شیوع بیماری‌ها در کندو محسوب می‌شود.

بره موم در محل ورود زنبورداران به داخل کندو قرار دارد و به دلیل این که زنبورها پیش از ورود به کندو از روی آن عبور خواهند کرد، احتمالاً می‌تواند نقش ضدعفونی کننده دست و پای زنبوران را در بدو ورود به کندو ایفا نمایند. همچنین پر کردن شکاف‌ها، تنگ کردن سوراخ‌های تهویه، تنگ کردن دریچه پرواز در زمستان، ترمیم شکستگی‌ها، جلا دادن و ضد عفونی کردن جدار داخلی کندو و قاب‌ها، محکم کردن محل اتصال قاب‌های عسل به کندو و به یکدیگر از دیگر کاربردهای بره موم است.

جهت جستجو سریع موضوع مقاله ، پرسشنامه ، پاورپوینت و گزارش کارآموزی می توانید از قسمت بالا سمت راست جستجو پیشرفته اقدام نمایید.

همچنین جهت سفارش تایپ ، تبدیل فایل پی دی اف (Pdf) به ورد (Word) ، ساخت پاورپوینت ، ویرایش پایان نامه و مقاله با ما در تماس باشید.