عقرب گزیدگی

از  حدود ۲۰۰ گونه متفاوت عقرب که درسراسر دنیا پراکنده می باشند فقط حدود ۲۰ گونه آنها سمی هستند در بین آنها گونه Mesobuthus Tamulus  ( که نوعی عقرب قرمز هندی است) کشنده ترین گونه می باشد. که میزان کشندگی آن در ایالتهای هند بین ۴۰-۳۰ درصد گزارش شده است.

این جانور رنگهای مختلفی مثل زرد مایل به قهوه ای، قهوه ای، خاکستری و سیاه دارد و اندازه بین ۱۸-۵/۱ سانتی متر دارد ولی بواسطه شکل بدنی خود که حالت تخت و صاف است،

می تواند از شکافهائی به عرض ۳ میلی متر نیز عبور کند و خود را وارد خانه سازند.

در محیط خارج از خانه در شکاف و درز بین سنگها، زیر پوست درخت، بین هیزمها و … یافت شده و در محیط داخل خانه حمام، دستشوئی، آشپزخانه و محیطهای مرطوب یافت می شوند. این جانوران در طول روز در گوشه ای بی حرکت و پنهان بوده و در طی شب فعالیت خود را آغاز می کنند و بدنبال شکار خود می روند و سم خود را از طریق نیش که در انتهای دم آنها وجود دارد به شکار خود تزریق می کنند.

  سم عقرب و علائم آن :

زهر اکثر عقربهای سمی باعث نابودی گلبولهای قرمز خون می شود و در محل گزش نیز تغییر رنگ موضعی و تورم دردناک ایجاد می کند، گر چه بطور متناقص سم بعضی از انواع کشنده مثلCentruroids  باعث علائم موضعی و تورم زیاد نمی شود ولی حتماً باید توسط پزشک معاینه شده و با تزریق سرم ضد عقرب درمان شود، کودکان و افراد سالمند نیز نسبت به سم عقرب آسیب پذیرتر بوده و نیازمند توجه بیشتری می باشند .

علاوه بر آسیب به گلوبولهای قرمز، زهر عقرب علائم عصبی نیز ایجاد می کند که شامل:

بی قراری، تشنج، راه رفتن نامتعادل، تکلم منقطع، آبریزش از دهان، حساسیت شدید پوست به لمس، انقباضات ماهیچه ای، درد شکم و کاهش کارکرد سیستم تنفسی است.

البته در اکثر موارد این علائم در عرض ۴۸ ساعت فروکش می کنند.

 درمان عقرب گزیدگی:

در اکثر موارد درمان عقرب گزیدگی مشتمل بر اقداماتی است که باعث تخفیف درد می شوند و فقط در مواردی که به گونه های خطرناک مشکوک می شویم ( توصیف بیمار از ظاهر عقرب و یا بدام افتادن عقرب توسط افراد دیگر و شناسائی گونه آن ) در صورت موجود بودن سرم عقرب از آن استفاده می کنیم. در هر صورت اقدامات زیر باید در مورد عقرب گزیدگی مد نظر قرار گیرد:

شستشوی محل زخم با آب و صابون و بیرون آوردن وسائل زینتی و جواهرات (مثل انگشتر  و … )

استفاده از کمپرس سرد برای کاهش درد و تورم

 برای این کار می توان از یک تکه یخ استفاده کرد ولی هرگز نباید اندام گرفتار را در آب یخ غوطه ور ساخت.

برش محل زخم نیز فایده ای در بر ندارد و باید از آن پرهیز شود و همچنانکه استفاده از مکنده ( Suction ) نیز بی مورد است.

برای کاهش درد نیز از قرص استامینوفن ( ۲-۱ قرص هر ۴ ساعت )می توان استفاده کرد ولی از آسپرین و ایبوبروفن باید پرهیز شود.

آنتی بیوتیک نیز کمک کننده نمی باشد.

فرد عقرب گزیده باید به آرامش و خونسردی دعوت شده و اضطراب را از وی دور کرد.

فرد مصدوم به هیچ وجه در طول مدتی که تحت نظر است نباید از مشروبات الکلی و یا داروهائی که فرد را گیج می کند ( مثل انواع خواب آورها) استفاده کند.

در صورت امکان عقرب مسوؤل گزش فرد، باید بدام انداخته شود تا گونه آن مشخص گردد.

تمام افراد عقرب گزیده حتی خفیف ترین انواع آن باید حداقل ۲۴ ساعت در بیمارستان تحت نظر باشند.

 اقدامات پیشگیرانه برای کنترل عقرب در محیط زندگی:

۱- هیزم ، الوار ، سنگ و هر گونه زباله از مجاورت محل زندگی باید زدوده شود.

۲-  در هنگام تمیز کردن این مکانها باید از دستکش و وسائل حفاظتی دیگر استفاده کرد.

۳-  درز درها و پنچره ها و هرگونه شکافی در ساختمان باید مسدود شده تا از ورود عقرب به داخل خانه جلوگیری شود.

۴-  در آب و هوای خشک استفاده از کیسه و یا گونی های کرباسی خیس در اطراف خانه باعث بدام افتادن عقربها می شوند.

۵-  استفاده از آفت کشها و حشره کشها که با نابود کردن جاندارانی که غذای عقرب محسوب می شوند. می تواند بصورت غیرمستقیم باعث کاهش تعداد عقربها در محل زندگی شود.

۶-استفاده از مواد شیمیائی عقرب کش نیز مستقیماً باعث نابود کردن عقربها می شود.

پیشگیری از عقرب گزیدگی

عقرب، نوعی حشره از خانواده عنکبوتیان است که در محیطهای خارج از خانه در شکاف بین سنگها، زیر پوست درختان و میان هیزمها و در محیط خانه در داخل حمام، دستشویی، آشپزخانه و جاهای مرطوب یافت می‌شود.

این جانور در طول روز در گوشه‌ای بی‌حرکت پنهان می‌شود و شب هنگام فعالیت خود را آغاز می‌کند و به دنبال شکار می‌رود.

گژدم، سم خود را از طریق نیشی که در انتهای دم خود دارد به شکار تزریق می‌کند و زمانی انسان را می‌گزد که آدمی ندانسته پا روی آن گذارد و خطر لگد شدن عقرب را تهدید کند.

وضع کسی که دچار عقرب گزیدگی شده، نباید بی‌اهمیت تلقی گردد چون ممکن است جان بیمار در خطر باشد و اهمال کاری به مرگ وی منجر گردد.

حدود ‪۲۰۰گونه عقرب در دنیا وجود دارد که فقط ‪۲۰نوع آن سمی است و گونه ‪Mesobuthus Tamulusکه نوعی عقرب قرمز هندی است، کشنده‌ترین آنها به حساب می‌آید.

میزان کشندگی این عقرب در ایالتهای هند بین ‪۳۰الی ‪۴۰درصد گزارش شده است.

بیشترین موارد عقرب گزیدگی جهان در مکزیک و برزیل مشاهده شده و ایران از این نظر رتبه سوم یا چهارم جهان را دارد.

عقربها از نظر پزشکی به دو دسته تقسیم می‌شوند ، عقربهایی که گزش آنها تهدیدکننده جان انسان است و عقربهایی که گزش آنها، سم خیلی کمی به انسان منتقل می‌کند که تهدیدکننده نیست.

درجه سمی بودن عقربها به اندازه و رنگ آنها بستگی ندارد چنانچه بعضی از عقربهای بزرگ بدون خطر هستند در حالی که گزش انواعی از عقربها که از جثه کوچکتری برخوردارند به علت وجود سموم و اجزای بیولوژیک فعال، می‌تواند مرگ آور باشد. با توجه به اینکه هنوز یک روش درمانی مطمئن برای عقرب گزیدگی وجود ندارد، پیشگیری از گزش دارای اهمیت فراوانی است. نخستین اقدام عملی در پیشگیری از عقرب‌گزیدگی را از بین بردن محیط زیست عقربها دانست.

مهمترین محل زیست این جانور در میان خرده‌های چوب و یا تنه درختان شکسته است. پس باید از انباشت هیزم، علوفه، خرده‌های چوب و مصالح ساختمانی غیر قابل استفاده در مناطق گرم پرهیز کرد. مهمترین منابع غذایی عقربها، حشرات هستند که پاکیزه نگاهداشتن محیط و استفاده از حشره‌کشها به میزان کم برای نابودی حشرات می‌تواند مفید باشد. در یک بررسی در مکزیک معلوم شد که استفاده از حشره‌کشهای پیروتروئیدی در منازل می‌تواند تا ‪۶۰ درصد به کاهش موارد عقرب گزیدگی کمک کند. ر استفاده از حشره‌کشها باید به محلهایی توجه شود که این جانور تمایل به مخفی شوند در آنجا دارد مانند زیر وسایل منزل، زیرزمینها، زیرشیروانی، کنار اتاقها و داخل کمدها. ر فضای باز خارج از منزل، باید حشره کش را در قسمتهایی بکار برد که تماس ساختمان با خاک وجود دارد، از جمله این مناطق می‌توان به پی و پایه ساختمان، ستونها، راهروها، ایوانها و رواقها اشاره کرد. بهتر است ارتفاع سمپاشی در این مناطق تا ‪۶۰سانتی متر از سطح زمین باشد ضمن آنکه سمپاشی توده‌های سنگ، چوب و الوار انباشته شده در اطراف ساختمان نیز ضروری است. برای مبارزه با عقرب روشهای بیولوژیکی نیز وجود دارد و آن استفاده از دشمنان طبیعی عقرب مانند پرندگان است، نگهداری مرغ و اردک تا حدودی در کاهش جمعیت عقربها موثر است. فعالیت این جانور در ماههای گرم سال افزایش می‌یابد و عقرب برای دوری از خشک شدن بدن به جاهای نمناک و مرطوب پناه می‌آورد، از این خاصیت می‌توان برای جمع‌آوری عقربها استفاده کرد و با پهن کردن یک گونی خیس در گوشه حیاط عقربها را به آن نقطه کشاند و آنها را از بین برد. عقرب از نزدیک شدن به ترکیبات نفتی به ویژه گازوئیل خودداری می‌کند که از این امر می‌توان سود جست و محلهایی که احتمال وجود عقرب در انها بیشتر است را کمی گازوییل ریخت. فرو نبردن دست در زیر سنگ‌ها و سوارخ‌های فاقد دید و پرهیز از پابرهنه راه رفتن در محیطهای باز به خصوص در شب را از دیگر راههای پیشگیری از عقرب گزیدگی عنوان شده است.

جهت جستجو سریع موضوع مقاله ، پرسشنامه ، پاورپوینت و گزارش کارآموزی می توانید از قسمت بالا سمت راست جستجو پیشرفته اقدام نمایید.

همچنین جهت سفارش تایپ ، تبدیل فایل پی دی اف (Pdf) به ورد (Word) ، ساخت پاورپوینت ، ویرایش پایان نامه و مقاله با ما در تماس باشید.