فعالیت بدنی، آمادگی جسمانی، تندرستی و طول عمر

نقش و اهمیت فعالیت‌های بدنی دیرزمانی است که در میان افراد کم تحرک شناخته شده است. این مسئله باعث شد تا افراد جامعه تمایل پیدا کنند نسبت به تأثیرات مختلف فعالیت‌های بدنی حساس شوند و تلاش نمایند تا دانش و اطلاعات خود را توسعه بخشند. در این مورد، رابطه بین ورزش، آمادگی جسمانی و بهداشت (تندرستی) با تضادهای آن در شکل زیر به خوبی ترسیم شده است.

طول عمر زیاد     =          تندرست  =          ورزیده   =          فعال

طول عمر کوتاه                بیمار                  غیر ورزیده                     بی‌تحرک

بدون تردید آرزوی هر فردی بهبود کیفیت و طول عمر زندگی‌اش می‌باشد. با این همه، نکاتی که باعث پیشبرد موضوع مورد بحث ما می‌شود همچنان ناشناخته باقی مانده است. حتی تعاریف ابتدایی مربوط به ورزش (تمرین)، آمادگی جسمانی و تندرستی نیز همواره مورد بحث و مجادله است.

بعضی، فعالیت بدنی یا تمرین را تحرک بدن همراه با انقباض عضلانی و مصرف انرژی تعریف می‌کنند. بنابراین از آمادگی جسمانی نیز به عنوان یک سری از شاخص‌های تعیین‌کننده ظرفیت در اجرای فعالیت‌های بدنی نام می‌برند. تندرستی هم بود یا نبود بیماری نیست، بلکه تندرستی شاخصی است که تمامی مراحل مختلف حیات جسمانی از آغاز تا پایان زندگی را در بر می‌گیرد.

شواهد اپیدمیولوژی

اپیدمیولوژی (همه‌گیر شناسی) در ابتدا به عنوان پژوهشی برای یافتن علل و عوامل گسترش بیماری‌های عفونی آغاز شده، ولی تعمیم آن به بیماری‌های مزمن نظیر بیماری‌های قلبی عروقی (CHD) نکته‌ای کاملاً جداگانه است. در این بحث تلاش ما بر این است که تا موضوع فعالیت، آمادگی جسمانی و طول عمر را در ارتباط با CHD مورد بررسی قرار دهیم و به فواید و مضراتش در افراد ورزشکار و غیرورزشکار و نقش آن در تندرستی، بیماری و یا مرگ زودهنگام بپردازیم. مهمترین علت این گزینش کارهای بسیاری زیادی است که تاکنون در این زمینه انجام شده است. به علاوه، CHD بزرگترین علت مرگ و میر پیش از دوره سالمندی در کشورهای مختلف می‌باشد.

فعالیت بدنی شغلی و CHD

داستان جدید ورزش و CHD با کارهای پروفسور موریس [۱] و همکارانش در لندن آغاز شد. آنها شروع به آزمایش و تحقیق روی چند تن از رانندگان اتوبوس دوطبقه و بلیط جمع‌کن‌ها کردند. نتیجه حاصل از این پژوهش نشان داد که افراد بلیط جمع‌کن بسیار کمتر به CHD (بیماری کرونری قلب) مبتلا شده‌اند. بعلاوه این نکته روشن شد که چنانچه آنها دچار عوارض یا بیمار خاصی شده‌اند، شدت آن به مراتب کمتر از رانندگان اتوبوس بوده است. ضمناً توانایی آنها در مقابل حمله قلبی خیلی زیاد بوده است. در تحقیق مشابهی، بیش از ۶۳۵۱ نفر از کارگران بنادر و عرصه کشتی‌ها مورد بررسی قرار گرفتند و نتیجه این پژوهش با نتایج پژوهش پروفسور موریس یکسان بوده است. در این تحقیق روشن شد که کارگران و افرادی که کارهای سنگینی همچون باربری، بلند کردن و جابجا کردن اشیای سنگین و غیره را برعهده داشتند، نسبت به کارمندان، سرکارگران و یا کسانی که با ماشین‌های بالابر و جا به جا کننده اشیاء سر و کار داشتند به مراتب کمتر در معرض خطر حمله یا بیماری قلبی قرار گرفته‌اند. مدت این تحقیق نزدیک به ۲۲ سال طول کشید و متغیرهای مورد اندازه‌گیری عبارت از فشارخون و دیگر پارامترهای فیزیولوژیکی و با استفاده از آزمایشاتی که روی دوچرخه‌کارسنج (ارگومتر) انجام گرفت، بوده است. هرچند عوامل دیگری همچون روش زندگی، وضعیت اقتصادی، مسایل اجتماعی و اعتیاد به سیگار نیز نقش مهمی در این نتایج داشت، ولی بدون تردید مهمترین عامل فعالیت شدید و مستمر بوده است.

فعالیت بدنی اوقات فراغت و CHD

در مورد احتمال CHD بین افراد کم‌تحرک میانسال، یک سری آزمایشات مقایسه‌ای در انگلستان انجام شده است که همگی به نتایج مشابهی دست یافته‌اند. در میان افراد مورد آزمایش، کسانی وجود داشتند که در اواخر هفته و یا در اوقات فراغت روزانه خود به ورزش می‌پرداختند. نتایج این بررسی‌ها نشان داد که افراد اخیر خیلی کمتر مبتلا به CHD شدند تا افراد کاملاً بی‌تحرک.

شکل و نوع ورزش در اوقات فراغت نیز در کاهش CHD بسیار حائز اهمیت است. تمرینات شدید به خصوص تمرینات استقامتی و تمریناتی که دستجات ماهیچه‌ای بزرگ را درگیر می‌سازد شودمندتر هستند.

برای بررسی این افراد از معیارهای «اندازه‌گیری چربی زیر پوستی» و «الکتروکاردیوگرام» استفاده شد، با این همه، در این آزمایش‌ها نتایج کاملاً معکوسی بین CHD و ورزش به دست نیامده است.

اصولاً افرادی که ورزش می‌کنند کالری بیشتری مصرف می‌کنند و از وزن کمتری نیز نسبت به افراد بی‌تحرک برخوردارند. در این پژوهش‌ها مشخص شد که نوع تمرین می‌تواند CHD را تحت‌ تأثیر قرار دهد، چون برآمادگی قلبی عروقی، وضعیت بدنی و آمادگی جسمانی عمومی تأثیر می‌گذارد.

پژوهش‌هایی که در همین زمینه در انگلستان و نیوزیلند صورت گرفته است، نشان می‌دهد که با انجام ورزش، خطر CHD به مقدار بسیار زیادی کاهش می‌یابد. در بررسی دیگری در آمریکا، گروهی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه هاروارد مورد مطالعه قرار گرفتند که در بین آنها قهرمانان دانشگاهی، ورزشکاران باشگاهی و افراد بی‌تحرک حضور داشتند. نتایج حاصله خاطرنشان ساخت که فعالیت بدنی‌شان در دوران دانشجویی تأثیر به سزایی در کاهش احتمال CHD در دوران میانسالی آنها داشته است و نه سوابق قهرمانی و کسب عناوین مهم مسابقاتی. در ادامه این بررسی هنگامی که سوابق دوره ۱۰ تا ۱۶ سالگی بیش از از ۱۶ هزار تن از این فارغ‌التحصیلان مورد بررسی قرار گرفت، نتایج نشان داد افرادی که در هفته به میزان ۲۰۰۰ کالری و یا بیشتر انرژی مصرف کرده‌اند، احتمال ابتلایشان به CHD به مقدار ۳۹ درصد پایین‌تر از افراد بی‌تحرکی بوده که میزان کالری مصرفی آنها در هفته کمتر از ۲۰۰۰ کالری بوده است.

هرچند اختلاف‌هایی بین یافته‌های تحقیقات گوناگون در میزان تأثیر و شدت انجام ورزش در کاهش CHD دیده می‌شود، ولی تمامی این یافته‌ها جملگی نشان می‌دهند که CHD با فعالیت بدنی رابطه عکس دارد.

در ادامه بررسی‌های انجام شده روی نحوه فعالیت جسمانی سابق دانشجویان هارواردی مشاهده شد که در طی ۱۶ سال میزان مرگ و میر در بین افرادی که ورزش نمی‌کرده‌اند، ۴۱ مورد در هر ۱۰۰۰۰ نفر بوده است. زمانی که این آمار مبنا قرار گیرد، ملاحظه می‌شود که دانشجویانی که یکی از سه ورزش (پیاده‌روی، بالارفتن از پله و یا بازی‌های ورزشی) را در طی این دوران انجام می‌داده‌اند، احتمال مرگ و میر بین آنها ۸۰ درصد و کسانی که دو تا از این ورزش‌ها را انجام داده‌اند، ۶۲ درصد و کسانی که هر سه را کار کرده‌اند، ۵۳ درصد بوده است. در مقایسه این سه نوع ورزش و تأثیر آن در کاهش خطر CHD ملاحظه می‌شود که بازی‌های ورزشی بیشترین تأثیر را داشته است و پس از آن پیاده‌روی و بالارفتن از پله (تقریباً به یک اندازه) در کاهش خطر CHD موثر بوده‌اند. علت اینکه به دنبال بازی‌های ورزشی خطر ابتلا به CHD به میزان بیشتری کاهش می‌یابد، احتمالاً شدت و سختی بیشتر فعالیت می‌باشد.

آمادگی جسمانی و تندرستی

پژوهش‌های گوناگون نشان داده‌اند که آمادگی جسمانی نیز همانند فعالیت بدنی از اجزای جدانشدنی سلامتی است. در بررسی‌های قبلی دیدیم که خطر ابتلا به CHD به میزان فعالیت بدنی در اوقات فراغت و آمادگی آنان بستگی دارد.

در بررسی دیگری که توسط پترز [۲] روی ۲۷۷۹ نفر از پرسنل پلیس و آتش‌نشانی لوس‌آنجلس انجام گرفت، همبستگی بین سلامتی قلبی عروقی و آمادگی جسمانی را نشان داده است. استخدام در این دو مرکز ملزم به گذراندن یک تست آمادگی شامل اندازه‌گیری‌های حجم‌های تنفسی، فعالیت روی دوچرخه‌کارسنج، نوارقلبی در حالت استراحت و هنگام تمرین و ارزیابی قدرت و انعطاف‌پذیری بود. بررسی‌ها نشان داد افرادی که آزمایش‌های آنها زیر میانگین قرار داشت میزان سکته قلبی‌شان در طول ۱۸ سال دو برابر افرادی بوده است که نمرات آزمایش‌های آنها بالاتر از حد میانگین بوده است. خطر سکته قلبی در میان ۱۹۶ نفری که قادر به اتمام تمامی آزمایش‌ها نشدند و در میانه راه آن را رها کردند، سه برابر گزارش شده است. ادامه این بررسی نشان می‌دهد که هر چقدر نمرات آزمایش‌ها کمتر می‌شود، در مقابل میزان سکته قلبی بالاتر می‌رود. و زمانی که عوامل خطرآفرین دیگری همچون فشارخون سیستولی، سرم کلسترول بیش از حد معین و یا اعتیاد به سیگار به آن اضافه می‌شود، احتمال سکته قلبی در این افراد به میزان ۶ تا ۷ برابر می‌رسد.

این یافته‌ها با نتایج به دست آمده از دانشجویان هارواردی که در آن ذکر شده است، یک فعالیت با حدود ۲۰۰۰ کیلوکالری مصرفی و یا بیشتر از اثر پیشرونده سیگار کشیدن، فشارخون و یا بیماری‌های ارثی بر توسعه CHD می‌کاهد، برابر بود.

پژوهشگری به نام لی [۳] و دستیارانش نیز پژوهش‌هایی روی ۲۰۱۴ مرد نروژی انجام داده‌اند. این افراد در چهارطبقه سنی و به مدت ۷ سال مورد آزمایش قرار گرفتند و متغیرهای فیزیولوژیک خاصی چون فشار خون، ضربان‌ قلب، میزان چربی خون، حداکثر ضربان قلب و حداکثر فشارخون در حین ورزش را مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان داد کسانی که بالاترین میزان آمادگی جسمانی را در هر گروه سنی داشته‌اند، کمترین میزان ابتلا به CHD در طول این ۷ سال را داشته‌اند.

اسلاتری و جاکوبس نیز پژوهش‌هایی در طول ۲۰ سال روی ۲۴۳۱ کارگر راه‌آهن آمریکا انجام داده‌اند و میزان مرگ و میر در آنها را بر اثر CHD، یا بیماری‌های قلبی عروقی و یا هر دلیل دیگر مورد بررسی قرار داده‌اند. سن گروه مورد مطالعه از ۲۲ تا ۷۹ سال متغیر بود. آنها در طی سال‌های ۱۹۵۷ تا ۱۹۶۰ به وسیله تردمیل (نوارگردان) مورد آزمایش آمادگی جسمانی قرار گرفتند و ۱۹۱۴ نفر دیگر آنان مجدداً بین سال‌های ۱۹۶۲ تا ۱۹۶۴ آزمایش شدند. در این بررسی میزان ضربان قلب حین تمرین بزرگترین عاملی بوده است که بیماری‌های قلبی و عروقی و میزان خطر مرگ را پیش‌بینی کرده و این عامل ارتباطی سخت با فشار سیستولی خون داشته است. محققان نتیجه‌گیری کردند که میزان ضربان قلب بالاتر در حین ورزش با زیاد شدن خطر بیماری‌های قلبی عروقی ارتباط تنگاتنگی دارد.

به هر حال به منظور یک نتیجه‌گیری بهتر در زمینه همبستگی فعالیت بدنی، آمادگی جسمانی و تندرستی پیشنهاد پژوهش‌های جامع‌تری شده است تا مشخص شود که فعالیت بدنی از طریق افزایش آمادگی جسمانی، خطر CHD و مرگ و میر قبلی از موعد را کاهش می‌دهد. انتظار می‌رود در این زمینه آزمایش‌هایی دنبال شوند که آمادگی جسمانی عمومی از قبیل سیستم متابولیکی بدن و دیگر سیستم‌ها را مورد بررسی قرار دهد.

با توجه به نکات یاد شده پژوهشگران دیگری، پژوهش‌هایی را در دستور کار خود قرار دادند که نتایج مشابهی حاصل شد، بدین معنی که افرادی که کمترین میزان آمادگی را داشته‌اند، از بالاترین میزان خطر ابتلا به CHD برخوردار بوده‌اند. در یکی از این پژوهش‌ها تأکید شده است که عواملی چون سیگار، لیپوپروتئین، کلسترول و میزان فشارخون، خطر نسبی ابتلا به CHD را به میزان قابل توجهی افزایش نمی‌دهد و این بدان معنی است که ارتباط آمادگی جسمانی و مرگ و میر ناشی از CHD و بیماری‌های قلبی عروقی مستقل از این عوامل است.

روش زندگی و طول عمر

در این مبحث به بررسی تمامی علل مرگ و میر و طول عمر که از ورزش، آمادگی جسمانی و دیگر روش‌های زندگی تأثیر می‌پذیرند، می‌پردازیم. در پژوهشی که در کشور فنلاند روی ۶۳۶ مرد سالم که در فاصله سنی ۴۵ تا ۵۶ سال قرار داشتند، صورت گرفت. چنین نتیجه‌گیری شد که فعالیت بدنی از میزان مرگ زودهنگام می‌کاهد و در نتیجه موجب طول عمر می‌شود. در این پژوهش تأکید شد که این موضوع در افزایش طول عمر طبیعی نقشی ایفا نمی‌کند.

در آزمایش‌های مربوط به فارغ‌التحصیلان دانشگاه هاروارد و ارتباط آن با مرگ و میر نیز چنین نتیجه‌گیری شد که با افزایش فعالیت هفتگی از ۵۰۰ کیلوکالری به ۳۵۰۰ کیلوکالری، میزان خطر بیماری‌های قلبی عروقی نیز کاهش می‌یابد و در کل فردی که بیشترین میزان آمادگی را داشت، احتمال مرگ او نیز به هر علت ۲۸ درصد کمتر بود.

در این پژوهش‌ها مشخص شد که سه عاملی که باعث طول عمر می‌شوند به ترتیب نداشتن فشار خون، عدم اعتیاد به سیگار و فعالیت ورزشی منظم می‌باشد. نظر به این که فعالیت بدنی تا حد زیادی جدای از عوامل دیگر است، به کارگیری مجموعه‌ای از این‌ها می‌تواند در افزایش طول عمر بیشتر مؤثر باشد. قبلاً مشاهده کردیم که ورزش می‌تواند از طریق کاهش احتمال مرگ قبل از موعد، طول عمر را افزایش دهد. عدم اعتیاد به سیگار نیز با کم کردن احتمال ابتلاء به سرطان ریه و میزان CHD نیز مرگ را به تعویق می‌اندازد. بنابراین فردی که هم ورزش می‌کند و هم سیگار نمی‌کشد شانس بهتری برای طول عمر دارد. یک مورد قابل ذکر در رابطه با فعالیت بدنی و آمادگی جسمانی، تأثیر نوع و میزان فعالیت بدنی بر آمادگی جسمانی است. برای مثال ورزش‌های هوازی استقامتی و یا بازی‌های ورزشی شدید، آمادگی قلب و عروق و در نتیجه ظرفیت کاری و عملی آن را افزایش می‌دهد. مطلب دیگر حفظ آمادگی جسمانی توسط تمرینات بدنی منظم می‌باشد.

با نگاهی مجدد به پژوهش انجام شده روی فارغ‌التحصیلان دانشگاه هاروارد در می‌یابیم که مردانی که از شیوه زندگی بی‌تحرکی (کالری مصرفی هفتگی کمتر از ۲۰۰۰ کیلوکالری) برخوردار بوده‌اند، به میزان ۳۱ درصد بیشتر از افراد فعال دچار مرگ و میر شده‌اند. این مقدار در افراد سیگاری نسبت به افراد غیرسیگاری ۷۳ درصد بوده است. مردانی که بعد از سن دانشگاهی افزایش وزنی به میزان کمتر از ۷ کیلوگرم داشته‌اند نسبت به مردانی که بیشتر از ۷ کیلوگرم بر وزنشان افزوده شده است، به میزان ۳۳ درصد بیشتر در معرض حمله قلبی قرار داشته‌اند. سرانجام افرادی که یکی یا هر دو والد خود را پیش از ۶۵ سالگی از دست داده‌اند، نسبت به افرادی که والدین آنها در حدود ۶۵ و یا بیشتر از آن عمر کرده‌اند، به میزان ۱۵ درصد بیشتر در معرض حملات قلبی عروقی قرار داشته‌اند. به طور کلی افرادی که یکی یا چند عامل از این عوامل را داشته‌اند، احتمال مرگ و میر در آنها ۹۴ درصد بیشتر بوده است.

در عین حال مردان بی‌تحرکی که شروع به فعالیت بدنی می‌کنند، احتمالاً میزان مرگ در آنها تا ۲۴ درصد کاهش می‌یابد. افرادی که سیگار را ترک کنند، احتمال مرگ در آنها تا ۴۳ درصد کم می‌گردد و افرادی که مبتلا به فشارخون هستند چنانچه فشارخون خود را کنترل کنند از مرگ و میر آنها احتمالاً تا ۴۲ درصد کاسته می‌شود. اگر فردی که دارای یک یا چند عامل از عوامل منفی یاد شده باشد و بتواند آنها را کنترل از آنها خلاصی یابد، احتمال مرگ او نسبت به افراد مشابه تا ۴۸ درصد کاهش می‌یابد.

به هر حال آن طور که از نتایج تحقیقات روی دانشجویان سابق هاروارد بر می‌آید، اگر فردی ۲۰۰۰ کیلوکالری یا بیشتر در هفته بر اثر راه رفتن، بالارفتن از پله و یا فعالیت‌های اوقات فراغت خود صرف کند، می‌تواند از احتمال مرگ و میر خود به میزان ۱۶ درصد بکاهد. خودداری کامل از استعمال دخانیات تا ۲۲ درصد و از بین بردن فشار خون تا ۶ درصد (نسبت پایین آن به علت شیوع کم آن است) احتمال مرگ را کاهش می‌دهند. اضافه وزن به میزان بیشتر از ۱۰ درصد و طول عمر بالاتر از ۶۵ سال والدین نیز تا ۵ درصد احتمال مرگ و میر را کاهش می‌دهد. اگر تمامی این عوامل منفی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه هاروارد سلب شود، آنگاه درصد مرگ و میر تا نصف (۴۵ درصد) کاهش می‌یابد.

نتیجه‌گیری

ما در این مقاله به بررسی یک سری از پژوهش‌های اخیر در زمینه فعالیت بدنی، آمادگی جسمانی و ارتباط آنها با تندرستی و طول عمر پرداختیم و برخی از عوامل علی و معلولی را در این مجموعه بیان کردیم. ترکیب و پیچیدگی این عوامل را می‌توان توسط یک «دیاگرام ون» نشان داد. می‌دانیم که این دایره‌ها دارای روی هم‌افتادگی‌هایی [۴] هستند. که بایستی محل، مقدار، علت و چگونگی این تداخل را دریابیم. نواحی مشترک این دایره‌ها هدف و موضوع مورد بحث ما در تحقیقات سری بعدی خواهند بود.

جهت جستجو سریع موضوع مقاله ، پرسشنامه ، پاورپوینت و گزارش کارآموزی می توانید از قسمت بالا سمت راست جستجو پیشرفته اقدام نمایید.

همچنین جهت سفارش تایپ ، تبدیل فایل پی دی اف (Pdf) به ورد (Word) ، ساخت پاورپوینت ، ویرایش پایان نامه و مقاله با ما در تماس باشید.