چینی دندان (Dental Porcelain)

شاید سرامیک بهترین ماده موجود برای جورشدن با کمپلکس دندان انسان از نظر زیبایی باشد.سرامیک به طور گسترده ای به صورت مواد ونیر کننده در کراون های سرامیک-فلز وکراون های تمام سرامیک ، دنچرهای پارسیل فیکس،اینله ها ،آنله ها و دندان های مصنوعی سرامیکی به کار می رود

.‏اصطلاح پرسلان به خانوادهای از مواد سرامیکی اشاره دارد که در درجه حرارت های بالا پخته می شود.یک ونیراستتیک پرسلان (لامینیت ونیر)لایه ای از پرسلان است که به سطح دندان تراش خورده ،باند می شود و نمای بد دندان را می پوشاند. ونیرهای پرسلانی در لابراتورهای دندانپزشکی ساخته می شود. در ابتدا ونیرهای پرسلانی از پرسلان فلدسپاتیک ساخته شده و ‏sinter‏ می شد. اخیرا اغلب ونیرهای پرسلانی با ‏heat pressing‏ ساخته شده و از ‏leucite-reinforced‏ یا ‏lithium-dislicate‏ برای ساختشان استفاده می شود. برای بدست آوردن چسبندگی کافی ،مینای دندان را با اسید فسفریک و سطح باندینگ پرسلان را با اسید هیدروفلوریک اچ می کند. کامپوزیت رزینی که به طور اختصاصی جهت باند شدن به سرامیک فرمول بندی می شود، به عنوان ادهزیو به کار می رود. ‏

اینله ها و آنله های سرامیکی، جانشینی برای کامپوزیت رزین های خلفی می باشد و مقاومت سایشی بهتری نسبت به کامپوزیت رزین های خلفی دارد ‏‎;‎‏ بنابراین دوام آنها بیشتر است. اینله یک فلز، چینی یا پلاستیک ترمیمی است که برای یک حفره تعبیه شده در دندان، ساخته می شود و به آن سیمان می شود. آنله یک نوع ترمیم ریختگی است که تمامی سطوح اکلوزال(سطح جونده دندان های خلفی) یک دندان را می پوشاند. ‏

طبقه بندی پرسلان های دندانی

پرسلان های دندانی بر اساس درجه حرارت ذوب یا ‏fusion‏ به چهار دسته زیر طبقه بندی می شود:

Ultra-low fusing

پرسلان های ‏Medium fusing ‎‏ و‏‎ High fusing‎درساخت دندان های دنچرو پرسلان های ‏Ultra-low fusing‏ و‏‎ Low fusing‎‏ در ساخت کراون ها و بریج استفاده می شود.‏‎ ‎نوع ‏ultra-low‏ دارای ضریب انقباض کمی مطابق با ضریب انقباض فلزات است و به دلیل داشتن نقطه ذوب پائین ریسک بوجود آمدن اکسید فلزی را کاهش می دهد. در پرسلان های با نقطه ذوب بالا، شبکه اصلی مرکب از فلدسپارهای طبیعی است که با ۱۵% کوارتز آزاد تقویت شده است. برای تهیه پرسلان با نقطه ذوب پائین یا متوسط، می توان فلاکس های اکسید بور(‏B2O3‎‏)‏‎ ‎‏ یا اکسید لیتیوم (‏LiO2‎‏)‏‎ ‎‏ را به عناصر موجود در فلدسپات طبیعی اضافه کرد. ‏

 

ترکیبات پرسلان دندانی

سرامیک های دندانی ابتدا در اواخر سال ۱۷۰۰ در دندانپزشکی به کار می‌رفت. در اوایل سال ۱۹۰۰ پرسلان های ژاکت کراون گسترش یافت که شامل پرسلان های فلدسپاتیک یا آلومینوس بود که بر روی فویل پلاتینی نازک پخته می شد. به دلیل اختلاف زیاد ضریب انبساط حرارتی آلیاژهای فریم ورک۱ و سرامیک های ونیر کننده که در اثر سرد شدن منجر به شکست می شد، پرسلان های فلدسپاتیک حاوی لوسایت گسترش یافت. این ابداع به مواد سرامیکی اجازه داد تا به فرم ورک فلزی باند شود. سرامیک های تقویت شده با آلومینا بعدا جهت بهبود خواص مکانیکی معرفی شد. در۲۰ سال گذشته مواد و تکنیک های جدیدی برای ساخت تکنیک های تمام سرامیکی شناخته شده اند که شامل مواد تمام سرامیک‏‎ ‎‏ ‏slip cast , heat pressed machined,‎‏ است.‏

‏ در سال ۱۸۳۸‏‎,‎‏ ‏Elias Wildman‏ اولین پرسلان دندانی با شفافیتی مطابق با دندان طبیعی ساخت. ابتدائی ترین پرسلان های دندانی ترکیبی از کائولین،کوارتز و فلدسپار بود.

کائولین،سیلیکات آلومینیوم هیدراته شده(‏Al2O3.2SiO2.2H2O‏)است که بعنوان یک باندر۲، عمل می کند. وجود حتی مقدار کمی از کائولین منجر به عدم شفافیت می شود لذا پرسلان های دندانی اولیه از شفافیت کافی بر خوردار نبود‎;‎‏ بنابراین کائولین از پرسلان های دندانی حذف شد.‏

کوارتزمستحکم ترین جزء در طول پروسه ‏firing‏ است که بدون تغییر باقی می ماند و تشکیل یک فاز کریستالی می دهد‏‎;‎‏ این فاز میان فاز شیشه ای ناشی از ذوب فلدسپار پراکنده شده است.

فلدسپار ترکیبی از پتاسیم-آلومینو سیلیکات(‏K2O.Al2O3.6SiO2‎‏) و سدیم-آلومینوسیلیکات (‏Na2O.Al2O3.6SiO2‎‏) می باشد. نسبت بین پوتاش ‏K2O)‎‏) و سودا‏‎( Na2O)‎‏ حائز اهمیت است به طوریکه بر روی ویژگی های فلدسپار تاثیرگذار است. سودا منجر به کاهش دمای فیوژن و پوتاش ویسکوزیته شیشه گداخته‎۳‎‏ را ،افزایش می دهد. درجه حرارت فیوژن فلدسپار?۱۱۲۵-۱۱۷۰ می باشد. در طول پروسه ‏firing‏ ،همیشه احتمال ایجاد جریان های ‏pyroplastic‏ افراطی که منجر به گرد شدن لبه ها و در نتیجه تغییر شکل ظاهری دندان می شود، وجود دارد. به همین دلیل انتخاب مقدار صحیحی از پوتاش به منظور جلوگیری از این مسئله حائز اهمیت است. ‏

 

خواص پرسلان های دندانی

خواص پرسلان های دندانی به ترکیب، رنگ، ساختمان میکروسکوپی و تجمع نقایص آن بستگی دارد. نقص در پرسلان ها به دلیل وجود ترک های سطحی یا درطی فرآیند ساخت ایجاد می شود. نقایص ساخت طی مراحل تولید ایجاد شده و شامل ناخالصی هایی است که درمرحله متراکم سازی ایجاد شده است. وجود میکروترک ها و ترک های سطحی در اثر سرد کردن پرسلان نیز می تواند به دلیل اختلاف انقباض حرارتی کریستال های لوسایت و فاز گلاسی باشد، یا در صورتیکه پرسلان خیلی سریع سرد شود به دلیل شوک حرارتی باشد.‏

جور بودن رنگ یک مسئله حیاتی در جایگزین کردن دندان های طبیعی است. رنگ پودرهای پرسلان دندانی که به صورت تجاری از قبل مخلوط شده است دارای محدوده زرد تا زرد-قرمز می باشد. به دلیل اینکه محدوده رنگ  دندان های طبیعی بسیار بیشتر از محدوده موجود در کیت پرسلان از قبل مخلوط شده است، از پرسلان های تغییر دهنده جهت تعدیل رنگ استفاده می شود. این مادیفایرها پرسلان های بسیار پیگمانته بوده و معمولا به رنگ های آبی، زرد، صورتی، نارنجی،قهوه ای و خاکستری تهیه می شوند. خاصیت بحرانی دیگر پرسلان های دندانی ترانسلوسنسی۴ آن ها می باشد. ترانسلوسنسی پرسلان های اپک، دنتین و انامل متفاوت است. پرسلان های اپک ترانسلوسنسی بسیار کمی دارند که به آن ها اجازه می دهد که سطح ساختمان فلزی زیرین را بپوشاند. ترانسلوسنسی پرسلان دنتین محدوده ای بین ۱۸-۳۸% می باشد. پرسلان های انامل دارای بیشترین مقدار ترانسلوسنسی در محدوده ای بین۴۵-۵۰% است. ترانسلوسنسی مواد پرسلان های تمام سرامیک با ماهیت فاز کریستالین آن ها تغییر می کند.

‏

پرسلان های سرامیک-فلز

پرسلان های سرامیک-فلز قدرت و دقت فلز ریختگی را همراه با زیبایی پرسلان دارا می باشد.از زمانیکه پرسلان های سرامیک-فلز در دندانپزشکی شناخته شد تاکنون اسامی زیادی به آن نسبت داده شده است:

‏Ceramic crown

Porcelain veneer crown (PVC)

Porcelain fused to metal (PFM(

Porcelain fused to gold (PFG(

‎و هماکنون اصطلاح سرامیک-فلز و مخفف آنMCR‏ منطقی ترین نام برای این پرسلان ها به نظر می رسد.

پرسلان های سرامیک-فلز از یک فلز ریختگی یا کوپینگ‎۵‎‏ که بر روی دندان تراش خورده قرار می گیرد و لایه ای  که روی فلز را می پوشاند، تشکیل شده است (شکل۳). کوپینگ فلزی توسط سه لایه پرسلان پوشیده می شود:‏

‏۱-لایه اپک(‏Opaque Shade‏) : لایه زیرین پرسلان بوده که روی فلز را می پوشاند و نقش مهمی در اتصال بین فلز و پرسلان ایفاء می کند.

۲-عاج(‏Dentine‏): قسمت عمده پرسلان را تشکیل می دهد و رنگ ودرجه رنگ را مشخص می کند.

۳-انامل(‏Enamel‏): ترانسلوسنسی پرسلان را موجب می شود.‏

پرسلانی که برای پوشاندن فلزات بکار می رود باید خواص ویژه ای داشته باشد. به منظور جلوگیری از نیروهای کششی نامطلوب در سطح پرسلان به هنگام سرد شدن، باید ضریب انبساط حرارتی آن کمی کمتر از ضریب انبساط حرارتی ساختار فلزی باشد (۶-۱۰*۵/۱۴ به ازای هر درجه سانتی گراد برای فلز).

از نظر ترکیبات سازنده، پرسلان سرامیک-فلز مشابه پرسلان فلدسپاتی است. البته ترکیبات قلیایی و مقدار اکسیدهای اضافی موجود در آن با پرسلان فلدسپاتی اندکی متفاوت است. درصد اکسیدهای سدیم و پتاسیم این انواع بیش از پرسلان های عادی می باشد تا میزان انبساط حرارتی پرسلان افزایش یافته و با انبساط حرارتی فریم ورک فلزی سازگاری بیشتری پیدا کند و از پیشرفت ترک جلوگیری شود. بعضی از انواع پرسلان های سرامیک-فلز حاوی لوسایت است که بعنوان فاز کریستالین عمل می کند. بدلیل انبساط بسیار زیاد لوسایت، کریستالی شدن آن در پرسلان موجب تطبیق ضریب انبساط حرارت سرامیک با آلیاژهای طلا می شود. با افزودن مقداری ‏K2O‏ در پرسلان، فاز لوسایت در کل توده پرسلان ایجاد می شود که تمایل آنرا به کریستالی شدن افزایش می دهد. ‏

پرسلان اپک را از مواد حاجب نور (‏opacifier‏) اشباع می کند تا رنگ لایه فلزی را پوشانده و در ضمن حداقل ضخامت ممکن را داشته باشد. اپک های مدرن که به صورت رنگ روی فلز زده می شود، می تواند حتی در ضخامت های بسیار کم ‏‎۱۰۰µm‎‏  نیز رنگ فلز را کاملا بپوشاند. شایان توجه است که این مواد به شدت نور را منعکس کرده و چون رنگ و خاصیت بازتابی آن ها بر رنگ پرسلان انامل موثر است، می تواند موجب بروز مشکلاتی شود.‏

پرسلان های عاج و انامل که روی اپک پودرگذاری می شود از شیشه های فلدسپاتی ساخته می شود و ترکیبات آنها به صورت زیر است:

نکته قابل توجه این است که اکسیدهای بور و لیتیوم به عنوان فلاکس در پرسلان انامل بکار نرفته است. ‏

ترکیبات فوق به دقت با یکدیگر مخلوط شده و جهت پخت تا ?۱۲۰۰ در کوره حرارت داده می شود. به طور کلی در اثر حرارت ناشی از پخت، سرامیک های دندانی از دو فاز تشکیل می شود:

۱- فاز شیشه ای یا گلاسی(‏vitreous‏) ناشی از متلاشی شدن فلدسپار در دمای بالا

۲- فاز کریستالین که از لوسایت(‏K2O.Al2O3.4SiO2‎‏)‏‎  ‎تشکیل می شود.

فاز گلاسی در بر گیرنده فاز کریستالی است. افزایش میزان فاز گلاسی منجر به افزایش ترنسلوسنسی یا به عبارتی شفافیت پرسلان دندانی می شود ولی در عوض مقاومت به پیشرفت ترک را کاهش می دهد. لذا جهت بهبود خواص مکانیکی سرامیک دندانی، میزان فاز کریستالی را افزایش می دهد. موادی که در پرسلان های دندانی تمام سرامیک به کار می روند بیش از ۹۰% حجمی، حاوی فاز کریستالین است.

مخلوط فاز کریستالین و گلاسی را خیلی سریع در آب فرو می برد(‏quench‏ کردن). این امر موجب خرد شدن و ایجاد ذرات کوچک می شود. ماده محصول تحت عنوان ‏frit‏ شناخته شده و به پروسه انجام شده ‏fritting‏ گفته می شود. جهت مشابهت با دندان های طبیعی، در این مرحله رنگدانه هایی به صورت اکسید های افزودنی فلز نیز اضافه می شود. برای مثال اکسیدهای آهن بعنوان رنگ قهوه ای،اکسید مس بعنوان رنگ سبز،اکسید تیتانیوم بعنوان رنگ زرد-قهوه ای،اکسید کبالت بعنوان رنگ آبی.

جهت تهیه یک پرسلان سرامیک-فلز ازتکنیک های زیادی استفاده می شود:

‏Compaction-1‎

برای ایجاد یک پرسلان قوی با حداقل انقباض، متراکم کردن ذرات دارای اهمیت زیادی است. در این روش پودر پرسلان با آب و باندر ترکیب شده و تولید یک ماده خمیری مانند می کند. از این خمیر یک قالب الاستومریک گرفته می شود ‏‎;‎‏ جهت جداسازی آسان پرسلان از قالب، آن را با ورقه های نازک پلاتین می پوشاند.‏

‏ روش های زیادی جهت متراکم کردن ذرات وجود دارد از جمله: ‏‎ ,spatulation ,brush application .vibrating‏ ‏

در روش ‏spatulation‏ پرسلان مرطوب را با یک کارتک صاف می کند تا آب اضافی به سطح آمده و با یک دستمال آن را جذب می کند. در روش ‏brush application‏ جذب آب توسط پودر پرسلان خشک بر اساس جذب موئینه انجام می شود‏‎;‎‏ به این صورت که پودر خشک با یک قلم مو در ناحیه ای از پرسلان مرطوب بکار می رود و هنگامیکه آب به سمت ناحیه خشک کشیده شد، ذرات مرطوب به سمت یکدیگر کشیده می شود. در روش ‏vibrating‏ مخلوط پرسلان مرطوب به آسانی ویبره می شود تا ذرات با یکدیگر ته نشین شوند‎;‎‏ سپس آب اضافی با یک ماده جاذب گرفته می شود.‏

‏۲-‏Sintering

زینترینگ روندی است که منجر به اتصال ذرات پرسلان در درجه حرارت بالا می شود تا یک توده پیوسته را تشکیل دهد( شکل۴). بدلیل هدایت حرارتی ضعیف پرسلان، لایه های خارجی سریعتر از لایه های داخلی تر زینتر شده و به اصطلاح ‏overfuse‏ می شوند‏‎;‎‏ لذا از حرارت های خیلی سریع باید پرهیز کرد.‏

در طی روند زینترینگ حضور حباب های گاز و هوا در پرسلان های ‏air-fire‏ شده موجب ایجاد تخلخل و تاثیر نامطلوب بر روی استحکام و خواص نوری پرسلان می شود. جهت به حداقل رساندن این مسئله از تکنیک ‏vacuum-firing‏ استفاده می شود. در این روش پرسلان سرامیک-فلز تحت خلاء ‏fire‏ می شود. به این صورت که فشار داخل کوره تا ۰٫۱‏Atm ‎‏ ‏‎ ‎پائین آورده شده و درجه حرارت تا درجه حرارت پخت بالا برده می شود ‏‎;‎‏ سپس خلاء آزاد شده و فشار کوره به ۱‏Atm ‎‏ باز گردانده می شود.‏

‏۳-‏Glazing

با وجود همه تلاش ها در مرحله زینترینگ وجود مقداری تخلخل در پرسلان پخته شده طبیعی است‎;‎‏ که در مواردی حتی در سطح پرسلان نیز دیده می شود. این تخلخل ها اجازه ورود به باکتری ها و مایعات دهانی را داده که می تواند منجر به تولید پلاک ها شود. برای جلوگیری از این امر، یک لایه نازک شیشه ای در طی عملیات ‏glazing‏ بر روی سطح پرسلان کشیده می شود. درجه حرارت و زمان ‏glazing‏ بسته به نوع حرارت متفاوت است.

‏

پرسلان های تمام سرامیک

پرسلان های تمام سرامیک از لحاظ زیبایی، رنگ و ترانسلوسنسی با دندان های طبیعی قابل مقایسه است. اولین کراون های تمام سرامیک ‏porcelain jacket crown‏ ها بود که بر روی یک ماتریکس از جنس پلاتین ساخته می شد. عیب اصلی پرسلان های اولیه پائین بودن قدرت آن ها بود. به همین دلیل از آن ها بیشتر در دندان های قدامی که استرس کمتری را تحمل می کند استفاده می شد. جهت افزایش قدرت پرسلان های تمام سرامیک از دو نوع سرامیک جهت ساخت آن ها استفاده شد. بدین صورت که ‏Core‏ توسط یک سرامیک با قدرت بالا ساخته شده و سپس توسط سرامیک دیگری با قدرت کمتر ولی زیبایی بیشتر پوشیده می شد. این تکنیک تا حد زیادی شبیه به تکنیک ساخت پرسلان های سرامیک-فلزبود. روش دیگر استفاده از سرامیکی بود که ترکیبی از قدرت و زیبایی را شامل می شد. ‏High-strength ceramic core‏ برای اولین بار در سال ۱۹۶۵ توسط ‏Mclean‏ معرفی شد که به جای  استفاده ازپرسلان فلدسپاتیک از پرسلان تقویت شده با آلومینا استفاده شده بود و تقریبا ۴۰ درصد قوی تر از پرسلان های فلدسپاتیک بود. در حال حاضر قویترین پرسلان های تمام سرامیک ‏In-ceram‏ ها می باشد که تقریبا ۴ برابر قویتر از ‏alumina core‏ های اولیه است. به همین دلیل از آن ها در محل های ‏high-stress‏ استفاده می شود. در برخی کارخانجات برای بالا بردن قدرت پرسلان خود از سرامیک های شیشه ای استفاده می شود. مارک تجاری ‏Dicor‏  یکی از این سیستم ها می باشد. پرسلان ‏Dicor‏ پس از ‏casting‏ شفاف بوده و در یک پروسه یازده ساعته بسیار دقیق و حساس قرار می گیرد تا کریستال های میکا(‏Mica‏ )  رشد کرده و قدرت پرسلان را افزایش دهد. از سرامیک های شیشه ای می توان به ‏Dicor-MGC‏ که در سیستم های ‏CAD-CAM‏ بکار برده می شود نیز اشاره کرد. سایر کارخانجات برای تقویت پرسلان از ‏Leucite‏  استفاده می شود. ‏Leucite‏  در پرسلان های سرامیک-فلز برای افزایش ضریب انبساط حرارتی سرامیک بکار برده می شود. سیستم هایی که به طور شایع در آنها از کریستال های ‏Leucite‏ برای تقویت پرسلان استفاده می شود عبارتند از:‏

Optec HSP

Cerinate

IPS-Empress‏

بر حسب تکنیک بکارگیری شده جهت ساخت پرسلان های تمام سرامیک، مواد تمام سرامیک استفاده شده در ساخت این نوع پرسلان ها را می توان به شکل زیردسته بندی کرد:

۱-مواد تمام سرامیک ‏sinter‏ شده

۲- مواد تمام سرامیک حرارت داده شده تحت فشاریا‏heat pressing‏

۳- مواد تمام سرامیکslip cast‏

‏

مواد تمام سرامیک ‏sinter‏ شده

دو نوع اصلی از مواد تمام سرامیک ‏sinter‏ شده عبارتند از:

۱- پرسلان فلدسپاتیک تقویت شده با لوسایت‏

‏۲- سرامیک با بیس آلومینا(شکل۵)‏

لوسایت به عنوان یک فاز تقویت کننده عمل می کند و موجب افزایش استحکام خمشی و فشاری در پرسلان می شود. مقدار زیاد لوسایت در ماده به ضریب انبساط حرارتی بیشتر آن کمک می کند. بعلاوه عدم انطباق زیاد انبساط حرارتی بین لوسایت و فاز گلاسی موجب گسترش استرس و ایجاد ترک می شود.‏

آلومینا دارای مدول الاستیسیته بالایی(۳۵۰‏Gpa‏) می باشد. لذا پراکندگی آن در ماتریکس گلاسی با ضریب انبساط حرارتی مشابه موجب استحکام قابل ملاحظه ‏core‏ می شود. این افزایش استحکام بدلیل باند عالی بین فاز گلاس و آلومینا می باشد. پرسلان های ‏alumina core‏ اولیه دارای ۴۰-۶۰ % آلومینا بود. در این پرسلان ها ‏Core ‎‏ بر روی فویل پلاتینی پخته شده و سپس با ‏match-expantion‏ پرسلان ونیر می شد ولی امروزه مستقیما بر روی ‏refractory die‏ پخته می شود.

‏

مواد تمام سرامیک حرارت داده شده تحت فشاریاheat pressing

در روش ‏heat pressing‏ از فشار خارجی برای پخت پرسلان در درجه حرارت های بالا استفاده می شود. به این ترتیب از تشکیل تخلخل های بزرگ جلوگیری شده که این امر منجر به بهبود خواص مکانیکی و دانسیته بالای پرسلان می شود(شکل۶). دو نوع اصلی از مواد تمام سرامیک ‏heat pressing‏ شده عبارتند از:‏

‏۱- سرامیک های با بیس لوسایت(شکل۷)‏

‏۲- سرامیک های با بیس لیتیوم-دی سیلیکات(شکل۸)‏

مواد حاوی لیتیوم-دی سیلیکات (‏Li2Si2O5‎‏) به عنوان فاز کریستالین اصلی است و مزیت عمده آن ها استحکام خمشی(۳۵۰‏Mpa‏) بالای آن ها است که محدوده کاربرد آن ها را گسترده تر کرده است.

‏

مواد تمام سرامیکslip cast

این روش شامل کندانس کردن۶ ‏slip‏ پرسلان آبی بر روی ‏refractory die‏ می باشد. تخلخل ‏refractory die‏ به وسیله جذب آب از ‏slip‏ در اثر عمل موئینگی به تراکم کمک می کند. پرسلان در درجه حرارت بالا بر روی ‏refractory die‏ پخته می شود و سپس در داخل ‏core‏ متخلخل ‏fire‏ شده گلاس، فیلتر می شود. به این ترتیب که گلاس ذوب شده در درجه حرارت بالا بر اثر عمل موئینگی به داخل تخلخل ها کشیده می شود. مزیت اصلی این نوع سرامیک ها استحکام بالای آن ها است واز جمله معایب آن زمان ساخت طولانی آن ها می باشد. دو نوع اصلی از مواد تمام سرامیک ‏slip cast‏ شده عبارتند از:‏

‏۱- سرامیک های با بیس آلومینا

۲- سرامیک های با بیس اسپاینل و زیر کونیا

استحکام خمشی ماده آلومینای ‏slip cast‏ شده در حدود ۴۵۰‏Mpa‏ می باشد. محتوای آلومینای ‏slip‏ بیش از ۹۰% بوده و سایز ذرات آن بین ۰٫۵-۳٫۵‏‎µm ‎‏ می باشد.  ‏

تقویت کردن پرسلان های سرامیکی

یکی از راه های جلوگیری از شکست پرسلان، بکارگیری پروسه های تقویتی است:‏

Ion exchange

Thermal tempering

Prevention of stress-corrosion

Ion exchange

در این روش یک پوسته فشرده به روی سرامیک تشکیل می شود که از گسترش ترک جلوگیری می کند. در فلز گلاسی یون های کوچکتر جای خود را به یون های بزرگتر داده و به این ترتیب  یک لایه فشرده تشکیل می شود. در این روش معمولا از ‏bath‏ های نمک نیترات مذاب استفاده می شود. سرامیک به درون ‏bath‏ نمک مذاب در درجه حرارتی پائین تر از دمای شیشه ای شدن(‏transition temperature‏) ریخته می شود. در این درجه حرارت شیشه هنوز سخت است. اگرچه حرارت برای حرکت سریع یون ها کافی است ولی تنها یون قلیایی می تواند فاصله لازم را طی کند. نمک مذاب باید به گونه ای انتخاب شود که در حالیکه یون های بزرگ جانشین یون های کوچک می شود، کاتیون های کوچک به درون ‏bath‏ نفوذ کند. در پرسلان های فلدسپاتیک یون های پتاسیم از ‏KNO3 bath‎‏ جایگزین یون های سدیم می شود. بدلیل اشغال فضای بیشتر یون های پتاسیم نسبت به یون های سدیم، شبکه سیلیکاتی به یکدیگر فشرده شده و یک لایه متراکم تشکیل می شود. با این روش قدرت پرسلان فلدسپاتیک حدود ۴% افزایش می یابد.‏

Thermal tempering

در این روش شیشه به سرعت سرد می شود و در سطح شیشه ایجاد یک لایه فشرده و متراکم می کند.

Prevention of stress-corrosion

در یک محیط مرطوب قدرت سرامیک کاهش می یابد. این کاهش قدرت به دلیل واکنش شیمیایی است که بین سرامیک و آب رخ داده و باعث افزایش اندازه ترک می شود. این پدیده ‏stress corrosion‏ یا ‏static fatigue‏ نام دارد. گزارش می شود که مقاومت سرامیک در برابر شکستگی در آب تا حدود ۳۰% کاهش می یابد. یرخی از سیستم های سرامیکی مانند ‏Renaissance‏ فویل فلزی دارند که از نفوذ رطوبت به سطح داخلی و در نتیجه از شکست جلوگیری می کند.

روکش به ترمیم هایی گفته می شود که تمام تاج دندان را می پوشانند.روکش های چینی-فلز یا PFM از دوبخش تشکیل شده اند. یک بخش درونی (Frame) فلزی و یک بخش بیرونی که  از جنس چینی  دندان پزشکی ساخته می شود.

همان گونه که گفته شد روکش های چینی-فلز یا PFM از دوبخش تشکیل شده اند. یک بخش درونی (Frame) فلزی و یک بخش بیرونی که  از جنس چینی  دندان پزشکی ساخته می شود. فریم فلزی ممکن است از طلا یا آلیاژ های نیکل – کروم – کبالت باشد.

 نوع دیگری از روکش وجود دارد که فاقد بخش پشتیبانی کننده درونی(فریم) است که ژاکت کراون نامیده می شود. ژاکت کراون به دلیل عدم توانایی در تحمل فشار های جویدن و شکنندگی که ناشی از حذف فریم فلزی است، تنها در دندان های جلو کاربرد دارد. مزیت ژاکت کراون این است که به دلیل حذف فریم فلزی و در نتیجه توانایی عبور نور، روکش جلوه ای طبیعی تر و زنده تر دارد. ضمن این که در این سیستم نیاز کمتری نیز به تراش دندان وجود دارد.

با پیشرفت تکنولوژی مواد دندانی، برای این که در روکش استحکام سیستم PFM و زیبایی ژاکت کراون را با هم داشته باشیم، به جای فریم فلزی یک کور یا هسته مرکزی از جنس سرامیک تقویت شده قرار می دهند که کدورت فریم فلزی را ندارد و در عین حال توانایی حمایت از  لایه شکننده بیرونی را داراست. روکش های IPS Empress و In-Ceram نمونه هایی از این نوع روکش هستند.

برای جایگزین کردن دندان از دست رفته به کار می رود. بدین ترتیب که با استفاده از دندان های دو طرف ناحیه بی دندانی به عنوان پایه (Abutment) و متصل کردن قسمت جایگزین کننده دندان از دست رفته (Pontic)، ساختمانی پل مانند به وجود می آید که به طور ثابت جایگزین دندان (های) از دست رفته می شود.

همان گونه که پیداست، برای جایگزین کردن دندان ها به روش بریج، بایستی در دوطرف ناحبه بی دندانی، دندان هایی وجود داشته باشند و این دندان های پایه باید از نظر استحکام ریشه و لثه در وضعیت مطلوب باشند.

بریج های PFM، مانند آنچه در مورد روکش های PFM گفته شد، از یک فریم فلزی و بخش بیرونی چینی تشکیل می شوند.

همچنین از سیستم های تمام سرامیک مانند In Ceram می توان برای ساخت بریج هایی برای جایگزینی یک دندان استفاده نمود.

نوع دیگر بریج ها، سیستم کامپوزیت تقویت شده با فایبر FRC یا Fiber Reinforced Composite است.در سیستم FRC همان گونه که از نام آن مشخص است، با افزودن رشته هایی از جنس پلیمر های شیشه، به استحکام کامپوزیت افزوده شده و خواص مکانیکی آن بهبود می یابد.

اینله بریج (Inlay Bridge)

با ظهور مواد دندانی جدید، روز به روز روش های محافظه کارانه (Conservative) که سعی در نگهداری هرچه بیشتر بافت دندان دارند، کاربردی تر می شوند.

در این بریج ها به جای تراش کامل دندان های پایه، تنها به یک باکس، مانند آنچه در یک ترمیم دوسطحی دندان ایجاد می شود نیاز است.

برای ساخت این گونه بریج ها می توان از سیستم های تمام سرامیک مثل IPS و همچنین از FRC استفاده کرد.

کلاهی بر سر دندان

تخریب دندان‌ها ممکن است در اثر پوسیدگی یا ضربه اتفاق بیفتد. دندان‌هایی که پوسیدگی‌های شدید دارند، مقدار زیادی از نسج خود را از دست می‌دهند و دندانپزشک برای بازسازی آنها مجبور به استفاده از روکش‌ها خواهد شد.

گاهی اوقات ضربه‌هایی که به دندان‌ها می‌خورد نیز باعث می‌شود که دندان بشکند. اگر شکستگی‌ دندان کوچک باشد می‌توان آن را به کمک مواد پرکردنی، ترمیم کرد اما شکستگی‌های بزرگ دندان باید به کمک روکش‌ها اصلاح شوند.

دندان‌های دچار شکستگی‌های مادرزادی مثل دندان‌های میخی شکل یا دندان‌هایی که اندازه‌های کوچک‌تر یا نامتناسب با دندان‌های دیگر دارند و نیز بدرنگی‌های دندان‌ها، به کمک روکش‌ها قابل اصلاح است. در مجموع به کمک یک روکش می‌توان عملکرد و یا زیبایی از دست رفته یک دندان را به آن باز گرداند.

روکش‌ها از جنس‌های مختلفی ساخته می‌شوند. ماده‌ای که روکش یا هر گونه پروتز دندانی از آن ساخته می‌شود باید با خصوصیات و شرایط دهان سازگاری داشته باشد مثلا به راحتی زنگ نزند و مواد سمی برای بدن در آن به کار نرفته باشد.

جالب است بدانید که طلا یکی از سازگارترین مواد با بدن انسان است و انتخاب خیلی مناسبی برای ساخت روکش‌های دندانی محسوب می‌شود. این خصوصیات، طلا را به عنوان ماده‌ای مناسب برای ساخت روکش‌ها، معرفی می‌کند:

* لایه نازکی از طلا، استحکام خوبی همراه خواهد داشت بنابراین برای ساخت روکشی از جنس طلا برای دندان‌ها لازم نیست مقدار زیادی از نسج دندان تراشیده شده و فضا برای قرارگیری روکش ایجاد شود.

* طلا خصوصیات تطابق‌پذیری خیلی خوبی در هنگام ذوب و ساخت روکش دارد بنابراین یک تکنسین دندانپزشکی خواهد توانست به کمک طلا روکش بسیار دقیق و کاملی را در لابراتوار تهیه کند.

در کنار این خصوصیات خوب طلا، یکی دو اشکال عمده در استفاده از آن باعث شده که این ماده نجیب، در سال‌های اخیر، به ندرت به کمک دندانپزشکان بیایدد.

تا چندین سال پیش، طلا به عنوان یک سرمایه و نیز زیوری برای دندان‌ها در دهان افراد قرار می‌گرفت به عبارتی اگر کسی می‌خواست پولی ذخیره کند، دندان‌های جلوی خود را باروکشی از طلا می‌پوشاند تا این دندان‌های طلا هم به کار زیبایی بیایند و هم اگر روزی صاحب دندان‌ها نیاز مالی داشت یکی از دندان‌ها را بکشد و با فروش طلای آن پولی به دست آورد. از طرفی برای ترمیم و بازسازی دندان‌های تخریب شده هم روکش‌های طلا، استفاده بسیار عمومی داشتند.

اما امروزه روکش‌های طلا با هزینه بسیار سنگین ساخته می‌شوند و گران‌قیمت هستند بنابراین استفاده از طلا در ساخت روکش‌های دندانی، کم‌کم جای خودش را به موادی از جنس چینی و پرسلن و فلزهای ارزان قیمت‌تر داده است. از طرفی با تغییر ارزش‌های زیبایی دیگر دندان‌های طلا ملاکی برای زیبایی محسوب نمی‌شوند بلکه گرایش عمومی به داشتن دندان‌هایی ردیف و سفید پیش رفته است.

امروزه، روکش‌های دندانی ممکن است برای دندان‌های عقب از جنس تمام فلز ساخته شود زیرا این دندان‌ها اغلب در معرض دید نیستند اما بیشترین روکش‌های ساخته شده در لابراتورهای امروزی دندانپزشکی از فلز ساخته شده و روی آن لایه‌ای از جنس چینی یا پرسلن قرار می‌گیرد. پرسلن دندانپزشکی در رنگ‌های مختلفی از سفید در بازار موجود است و دندانپزشک قدرت انتخاب زیادی دارد تا رنگی از پرسلن متناسب با دندان‌های کناری را برای روکش در حال ساخت بیمار انتخاب کند.

قدم به قدم

برای قرار دادن یک روکش بر روی دندان، مراحل مختلفی باید طی شود. اول از همه دندانپزشک، دندان مورد نظر را از نظر موقعیت، وجود فضای کافی در فک مقابل، وضعیت لثه و…. بررسی می‌کند و اگر تمام شرایط برای قرارگیری یک روکش بر روی دندان مناسب بود، مرحله به مرحله کارهای مربوط به روکش را پیش می‌بردد:

)۱ تمام پوسیدگی‌های دندان برداشته می‌شود و سپس دندان به کمک یک ماده ترمیم کننده مناسب مثل آمالگام یا کامپوزیت به صورت کامل ترمیم می‌شود. در ابتدای کار، در صورت نیاز بی‌حسی انجام می‌شود.

)۲ فرم خاصی از تراش برای دندانی که قرار است زیر روکش برود لازم است. برای قرار گرفتن دندانی که زیر روکش می‌رود لازم است دندان در اطراف و سطح جونده به فرمی تراش بخورد و از نسج‌دندانی آن حذف شود که فضای کافی برای قرارگیری روی دندان ایجاد شود. بعد از آنکه تراش دندان کامل شد، از ناحیه دندان تراش خورده و همچنین فک مقابل آن قالب‌گیری می‌شود و قالب تهیه شده برای ساخت روکش به لابراتوار دندانپزشکی (محلی که دندان‌های ساختنی در آنجا تهیه می‌شوند) ارسال می‌شود تا روکش موردنظر ساخته شود. روی دندان تراش خورده معمولا روکش موقتی قرار می‌گیرد و بیمار مرخص می‌شود.

)۳ در جلسه ملاقات بعدی، پایه فلزی روکش ساخته شده روی دندان موردنظر امتحان می‌شود. در این جلسه باید مسائلی مثل تطابق کامل روکش با دندان و وضعیت آن نسبت به لثه بررسی شود و رنگ روکش انتخاب شود و بیمار برای جلسه بعدی فراخوانده ‌شود.

)۴ در این جلسه روکش ساخته شده‌ای که روی آن لایه چینی (پرسلن) هم قرار گرفته بر روی دندان امتحان می‌شود و رنگ آن بررسی می‌شود. در مورد رنگ روکش ساخته شده از بیمار هم نظرخواهی می‌شود و اگر مورد رضایت بود، روکش به صورت موقت بر روی دندان چسبانده می‌شود.

)۵ بعد از چند هفته اگر مشکلی برای روکش به وجود نیامد، به صورت دائمی به دندان چسبیده می‌شود.

)۶ گاهی اوقات لازم است روکش بر روی دندانی قرار بگیرد که تاج آن به دلیل تخریب کاملا از بین رفته است. این دندان‌ها معمولا درمان ریشه می‌شود و سپس قسمتی از پرکردگی داخل کانال خالی شده و میله‌ای به نام پست )post( داخل آن قرار می‌گیرد که این میله باعث گیر روکش به دندان خواهد شد. در قسمت بالای میله هم قسمتی شبیه تاج بازسازی می‌شود، که به کلاهک )core( معروف است. این دو قسمت به دندان چسبانده می‌شود و سپس مراحل بعدی ساخت روکش مانند دندان عادی ادامه پیدا می‌کند.

بریج، پلی به سمت با دندان شدن

اگر دندان یا دندان‌هایی از دهان ما کشیده شود و دوست داشته‌باشیم که آنها را به نوعی جایگزین کنیم، بریج یکی از راه حل‌های جایگزینی دندان‌های از دست رفته است. برای قرار دادن بریج باید دندان‌های دو طرف منطقه بی‌دندان، به همان شکلی که برای قرار دادن روکش ذکر شد، تراش بخورند (حتی اگر این دندان‌ها سالم باشند) و سپس چند روکش به هم پیوسته به شکل یک پل از یک سمت ناحیه بی‌دندان تا سمت دیگر دندا‌ن‌ها را به هم وصل کنند و ناحیه بی‌دندان هم به کمک روکش‌های میانی پر شودد.

بهداشت روکش و بریج

دندان‌های دارای روکش باید مثل دندان‌های طبیعی مسواک بخورند و برای سلامت لثه‌های اطراف آن مراقبت و استفاده از دهانشویه‌های ملایم مثل آب نمک یا دهانشویه‌هایی که از سوی دندانپزشک‌تان توصیه می‌شود، مفید است. برای تمیز کردن قسمت بی‌دندانی یک بریج باید از نخ دندان‌های مخصوص زیر بریج یا مسواک‌های بین دندانی استفاده کرده و این مناطق را به طور کامل تمیز کنیم. سایر نکات بهداشتی مثل مسواک، نخ دندان و دهانشویه‌ها باید همانند دندان‌های طبیعی، برای دندان‌های دارای روکش و بریج هم استفاده شوند.

ونیر

ونیر یک لایه نازک از جنس چینی می باشد که روی سطح بیرونی دندان قرار می گیرد. درست مثل یک ناخن مصنوعی که روی ناحن قرار می گیرد. بعضی اوقات از یک ماده کامپوزیتی با رنگ طبیعی به جای چینی استفاده می شود.

 چه موقعی من نیاز به ونیر دارم ؟

ونیر ها میتوانند رنگ ،شکل وموقعیت دندانهای شما رابهتر کنند . میتوان با انتخاب دقیق رنگ چینی رنگ صحیح دندانی که دچار تغییر رنگ شده یا دارای لکه های رنگی بوده را بهتر کرد یا حتی رنگ دندانهای قدامی را روشن تر کرد (معمولاً دندانهای فک بالا ). ونیر می تواند یک دندان ترک خورده را سالم به نظر برساند .چینی تمام سطح جلویی دندان را بوشانده وبا ضخامت بیشتری می تواند جایگزین قسمت شکسته شده دندان شود. همچنین ونیر ها می توانندفضاهای کوچک بین دندانی را ببندند. وقتی که درمان ارتودنسی برای بیمار مناسب نباشد اگر دندانی مختصری خارج از موقعیت اصلی خود باشد یک ونیر می تواند آن دندان را از لحاظ ظاهری در ردیف سایر دندانها قرار دهد .

 مزایای ونیر ها چیستند ؟

ونیرها به دندانهاظاهری طبیعی وسالم می دهند زیرا آنها بسیار نازک بوده وبا استفاده از یک باند شیمیایی قوی وخاصی جایگذاری می شوند ونیاز به تراش بسیار مختصری از دندان دارند .

 چگونه دندانها برای ونیر آماده می شوند ؟

مقداری از سطح خارجی براق مینای دندان ممکن است برداشته شود تا اطمینان حاصل شود که ونیر می تواند بطور دائمی به دندان باند شود. مقدار مینای برداشته شده بسیار کم است ودرست به همان اندازه ضخامت ونیر می باشد. بنابراین دندان به همان سایز اولیه باقی می ماند. از یک بی حسی موضعی ممکن است استفاده شود تا تراش دندان سبب ناراحتی بیمار نشود. اما اغلب این بی حسی نیز مورد نیاز نمی باشد بعد از آنکه دندان مختصری تراش داده شد دندانپزشک باید یک قالب از دندانها بگیرد این قالب تحویل تکنسین لابراتوار داده می شود که همراه ان سایر اطلاعات مورد نیاز برای ونیر نیز ارسال می شود. رنگ دندانهای مجاور توسط یک راهنمای رنگ گرفته می شود تا اطمینان حاصل شود که رنگ ونیر ساخته شده کاملاًطبیعی جلوه می کند .

 چه مدت زمان این درمان به طول می انجامد ؟

یک ونیر حداقل به ۲جلسه درمان نیاز دارد جلسه اول آماده کردن دندان وگرفتن رنگ ونیر وجلسه دوم امتحان ونیراست. قبل از باند کردن ونیر دندان پزشک شما ونیر را روی دندان شما گذاشته وبه شما نشان می دهد تا مطمئن شود که شما نیز از آن خوشتان می آید. باند کردن ونیر در محل توسط چسب های خاصی انجام می گیرد که آن را در محل نگه می دارد .

 آیا من نیاز به ونیر موقتی در بین جلسات درمان دارم ؟

از آن جائی که تراش دندان بسیار مختصر است شما احتمالاً نیاز به ونیر موقتی ندارید. دندان بعد از تراش هنوز به همان اندازه به نظر می رسد اما ممکن است مختصری سطح آن را ناصاف احساس کنید.

 بعد از نصب ونیرها چه اتفاقی می افتد؟

بعد از نصب ونیر تنها به تنظیما ت مختصری احتیاج می باشد. معمولاً بهتر است کمی صبر کنید تا به آن عادت کنید قبل از آنکه هر گونه تغییری روی آن بدهید. دندانپزشک شما احتمالاً می خواهد یک هفته بعد آن را چک وپالیش کند ومطمئن شود که شما از آن راضی هستید.

 

لامینیت چینی-ونیرچینی

ونیرهای چینی یکی از مورد استفاده ترین درمان ها در دندانپزشکی زیبائی می باشند با استفاده از آن ها می توان شکل ، رنگ وموقعیت دندان را تصحیح نمود.در عین حال می توان لبخندجدیدی برای شخص

 طراحی وایجاد نمود. هم اکنون بسیاری از هنر پیشگان ،مجریان تلویزیون و…از این درمان برای زیباسازی دندان هایشان استفاده می کنند.

 این درمان از دسته درمان های محافظه کارانه دندانپزشکی به حساب می آید.تراش لازم جهت این درمان بسیار کمتر از تراش لازم برای درمان کراون(روکش دندان) می باشد.عمق تراش در این مورد حدود نیم میلی متر وفقط در سطح لبی دندان می باشد.لامینیت یک پوسته بسیار نازک چینی می باشد که در لابراتوار بر روی مدل دندان شخص ساخته می شود.این چینی ها توسط مواد مخصوصی به دندان باند می شود.باید دانست این درمان از دسته درمان هائی است که نیاز به تبحر خاص دندانپزشک در انجام داردبنابر این در موقع انتخاب دندانپزشک حتما” از تبحر کافی وی مطمئن شوید.

 لامینیت های چینی را درموارد زیر می توان به کار برد:

۱-برای درمان فاصله بین دندانها

۲-در مواردی که دندانهای جلو پوسیدگی وپرکردگی های متعددی دارند وبه این خاطر ظاهری نازیبا دارند.

۳-برای تصحیح بدرنگی های دندان

۴-برای درمان نامرتبی دندانهای جلو

۵-دندانهای سائیده شده وخورده شده

۶-برای بلند کردن دندانهای کوتاه ویا تصحیح رابطه طول وعرض دندانها

در مواردی که نامرتبی دندانهای جلو شدید نباشد وشخص تمایلی به درمان های ارتودنسی نداشته باشدبا درمان لامینیت می توان ظاهری زیبا ایجادکرد.

مزایای لامینیت

ظاهری طبیعی وبسیار شبیه دندان طبیعی

عدم وجود فلز در ساختار آن

تراش کم دندان

رنگ شفاف ومناسب

عدم تغییر رنگ با مرور زمان

معایب لامینیت

به علت تراش دندان درمانی برگشت ناپذیر است.

احتمال شکستن ویا کنده شدن لامینیت وجود دارد

قیمت بالا.

سفید کردن دندان با چینی ( لامینیت پرسلن )

در این روش که پیشرفته ترین روش در تامین زیبایی دندان میباشد لایه ای از جنس چینی بر روی دندان گذاشته میشودکه برخلاف دیگر روشهای زیبایی دندان رنگ آن دایمی است وحتی همانند روکش استحکام دندان را نیز افزایش میدهد.

برطرف نمودن لکه هاو تغییر رنگ ها -نامنظم بودن دندانها – انحراف تاج دندان واصلاح فاصله بین دندانها با این روش به خوبی امکان پذیر است . استحکام این مواد از مواد رنگ دندان بیشتر بوده و پریدگی لبه دندانها را نیز به خوبی درمان میکند.این روش برای بیمارانی که از تغییر رنگ مواد همرنگ و یا نا زیبایی روکش های قبلی رنج میبرند بهترین درمان خواهد بود.

زیبایی-شفافیت –استحکام و نمای طبیعی (عدم شباهت به روکش های معمولی) از مزایای این روش درمانی است بطوری که بسیاری از هنرپیشگان دندانهای خود را با این روش زیبا کرده اند.

رضایت از درمان- زیبایی واستحکام آن در بین همه بیماران دیده میشود و لبخند زیبا بهترین هدیه ای است که این بیماران دریافت میکنند.

جهت جستجو سریع موضوع مقاله ، پرسشنامه ، پاورپوینت و گزارش کارآموزی می توانید از قسمت بالا سمت راست جستجو پیشرفته اقدام نمایید.

همچنین جهت سفارش تایپ ، تبدیل فایل پی دی اف (Pdf) به ورد (Word) ، ساخت پاورپوینت ، ویرایش پایان نامه و مقاله با ما در تماس باشید.