پایان نامه اصول تبلیغ دینی با تأکید بر انسان شناسی در قرآن مربوطه به صورت فایل ورد و قابل ویرایش بوده و شامل ۱۶۲  صفحه می باشد . بلافاصله بعد از پرداخت لینک دنلود پایان نامه اصول تبلیغ دینی با تأکید بر انسان شناسی در قرآن  نمایش داده می شود، علاوه بر آن لینک مقاله مربوطه به ایمیل شما نیز ارسال می گردد

فهرست

مقدمه  ۱

فصل اول: ۴

کلیات وتعریف    ۴

معنی لغوی و اصطلاحی تبلیغ  ۵

تعریف تبلیغ در اسلام  ۸

واژه های مقابل تبلیغ دینی   ۱۰

۱propaganda- 11

۲Propagation- 12

۳Mission- 12

تبلیغ دینی وغیر دینی   ۱۳

نسبت تبلیغ وتربیت: ۱۵

ضرورت و جایگاه تبلیغ  ۱۷

۱-تبلیغ از منظر قرآن  ۱۸

دستور به پیامبران  ۱۸

۲-تبلیغ دینی ازمنظر معصومین (علیهم السلام) ۱۹

۳-تبلیغ از منظر علمای مسلمان  ۲۰

۴-ازدیدگاه  سیاست مداران  غیر مسلمان  ۲۲

تعریف انسان شناسی   ۲۳

معنای لغوی و اصطلاح شناسی: ۲۳

انواع انسان شناسی   ۲۴

انسان در اسلام  ۲۵

اهمیت و ضروت انسان شناسی قرآنی برای مبلغان  ۲۵

منظور از انسان شناسی در قرآن  ۲۸

اصول تبلیغ دینی براساس انسان شناسی درقرآن  ۳۰

فصل دوم  ۳۱

ویژگی های منفی انسان در قرآن و اصول تبلیغی مناسب با آن ها ۳۱

* اصول تبلیغ دینی با تأکید بر انسان شناسی در قرآن   ۳۲

* منظور از ویژگی های مثبت انسان در قرآن   ۳۳

فطرت چیست؟  ۳۴

نظریه قرآن کریم: ۴۰

ویژگی های فطرت: ۴۲

* عوامل رشد و شکوفایی فطرت   ۴۴

* پیروی از پیامبران   ۴۵

* پیروی از عقل: ۴۵

* موانع رشد فطرت   ۴۶

۱-هوای نفس : ۴۶

۲- دنیا گرایی: ۴۷

۳- شیطان: ۴۹

کرامت برای بشریت   ۵۱

* کرامت در صورت و سیرت   ۵۱

اقسام کرامت: ۵۲

اصول تبلیغی: ۵۳

الف:اصول تقویتی: ۵۴

۱- تقوا محوری: ۵۴

۲- ترویج روحیه شهادت طلبی   ۵۴

ب:اصول هشداردهنده  ۵۶

۱-  جلوگیری ازحرکت نزولی انسان به طرف بعد حیوانیت: ۵۶

۲-  هشدار دادن نسبت به عواقب مکر و نیرنگ نسبت به حق و اهل حق   ۵۶

خلیفه اللهی   ۵۷

در لغت و اصطلاح  ۵۷

علت خلیفه اللهی بودن انسان: ۵۹

اصول تبلیغی   ۶۰

اصول علمی   ۶۰

الف: اصل رهائی از طبیعت پیش از مرگ: (موت اختیاری) ۶۰

ب: تقدم تزکیه بر تعلیم برای دست یابی به اسماء الهی . ۶۱

ج: اصل دوری از غفلت: ۶۲

بصیرت   ۶۳

* تفاوت بصر و بصیرت   ۶۴

تفاوت نظر و رؤیت    ۶۶

اصول تبلیغی: ۶۷

*اصول تقویتی   ۶۷

۱- ذکر خدا به هر شیوه ممکن و در هر جا ۶۷

۲- بیان سیره علما و هم نشینی با آنها: ۶۸

۳- تفکر، تدبر و خردورزی در همه امور خصوصاً در دین خدا: ۶۸

۴- زهد و عدم دلبستگی به دنیا: ۶۹

۵- انس با قرآن و معانی و معارف آن  ۶۹

۶- تقویت اخلاص: ۷۰

اصل هشدار دهنده: ۷۱

غفلت: ۷۱

فصل سوم  ۷۲

الف: ویژگی های منفی انسان در قرآن: ۷۳

* اوصاف بیان کننده طبیعت    ۷۵

ضعیف بودن انسان: ۷۶

۱- شهوت جنسی: ۷۸

اصول تبلیغی مناسب    ۷۹

اصل عملی: ۸۰

۲- مال دوستی: ۸۲

اصول تبلیغی: ۸۲

اصل علمی: ۸۳

اصل عملی: ۸۴

۳- حب جاه و مقام  ۸۵

اصول تبلیغی: ۸۷

اصل علمی: ۸۷

اصل عملی: ۸۸

۱- هلوع: ۹۰

در لغت و اصطلاح  ۹۰

ویژگی های منفی حاصل از حرص مذموم: ۹۳

اصول تبلیغی با توجه به ویژگی هلوع  ۹۴

اصل عملی: ۹۷

۲- کم ظرفیت و خود محور: ۱۰۰

اصول تبلیغی مناسب   ۱۰۳

اصلی عملی: ۱۰۴

۳-  در مواجهه با اکرام نعمت ها و هنگام سختی ها و هنگام رفع بلاها عقیده اش متزلزل می شود. ۱۰۵

الف: ناامید در هنگام مواجهه با سختیها(قنوط و یئوس) ۱۰۵

ب: مغرور در هنگام دست یابی به نعمت بعد از سختی   ۱۰۶

ج: در هنگام وفور نعمت، از خدا کنار می کشد و در هنگام سختی ها دعاهای طولانی دارد. ۱۰۷

د: خودخواه در برابر نعمتها: ۱۰۸

ﻫ: کفور،سرمست و ناسپاس به هنگام دستیابی به نعمت ها: ۱۱۰

و: فخور بودن هنگام مواجهه با سلامتی، نشاط و سرزندگی   ۱۱۱

* اصول تبلیغی: ۱۱۲

اصول علمی : ۱۱۳

اصول عملی تبلیغی   ۱۱۵

* ایثار هنگام نعمت و شکر هنگام سختی(فتوّت)  ۱۱۶

۴- مجادله کننده: ۱۱۷

۵- عجول بودن  ۱۲۱

اصول تبلیغی:  ۱۲۲

اصول علمی:  ۱۲۳

آگاهی دادن مخاطبان به حقیقت عجله و پیامدهای آن  ۱۲۳

الف:عجله در دفع شر  ۱۲۳

ج:تثبت وتانی در امور مادی وغیر عبادی   ۱۲۴

۱- ناسپاس بودن (کنود) ۱۲۵

اصول تبلیغی: ۱۲۷

اصل علمی: ۱۲۷

۲- طغیانگر: ۱۲۹

عوامل طغیان  ۱۳۳

مصادیق طغیان: ۱۳۴

اصول تبلیغی: ۱۳۴

اصول علمی: ۱۳۵

۱- توجه و اگاهی دادن مخاطب به علم الهی: ۱۳۵

۲- احساس نیاز به خدا: ۱۳۵

۳- یاد آخرت و عذاب های آن: ۱۳۶

۴- تزکیه و خودسازی   ۱۳۶

۵- توجه به ضعف خود: ۱۳۶

۶- توجه به عواقب بد طغیان: ۱۳۷

اصول عملی: ۱۳۸

۱- استقامت در برابر دستورات خدا و رسولش و اهل بیت(علیهم السلام): ۱۳۸

۲- تواضع در همه رفتارهای فردی، اجتماعی   ۱۳۸

۳- مداومت بر نماز: ۱۳۸

۳- غفلت  ۱۳۹

* علائم غفلت    ۱۴۱

اصول تبلیغی: ۱۴۳

اصول علمی: ۱۴۳

اصول عملی: ۱۴۴

۱- توصیه به عبرت گرفتن از تاریخ. ۱۴۴

۲- استمرار و دوام ذکر: ۱۴۴

۳- نماز با حضور قلب    ۱۴۴

۴- تفکر در امور خیر: ۱۴۵

۵- تغییر محیط: ۱۴۵

۶- یقظه و بیداری   ۱۴۵

فصل چهارم  ۱۴۷

پیشنهادات:  ۱۵۰

طرح تحقیق

بیان موضوع: با توجه به اینکه  قرآن کریم  کامل ترین کتاب آسمانی برای هدایت بشریت است  وبه فرموده خودش هرچیزی که برای  هدایت انسان لازم است بیان فرموده است وبا توجه به اهمیت تبلیغ دین که وظیفه اصلی انبیا واولیا در قران شمرده شده است بهترین راهکارها ی امر تبلیغ دین را باید ازخود قران گرفت.اگر چه در این مورد تحقیقات فراوانی صورت گرفته است اما هرکدام به جوانب خاصی از امر تبلیغ پرداخته اند مثل شیوه های تبلیغی انبیا ,ویژگی های مبلغان در قران و….اما احساس می شود یکی از اموری که باید به آن بیشتر پرداخته شود شناخت انسان از منظر قرآن به عنوان یک مخاطب ورکن اصلی تبلیغ است

چراکه اگر انسان به خوبی شناخته نشود نمی توان به اصول کلی برای هدایت این انسان دست یافت. فراموش نشود که کتاب های انسان شناسی در قران فراوان است اما بیشتر به جنبه های مبانی انسان شناسی(هستی انسان) پرداخته است و به جنبه چگونگی انسان به این معنی که این انسان چه خصوصیات  وصفاتی دارد یا در چه حالاتی به سر می برد ویا به عبارت دیگر شناخت صحیح مخاطب  ازمنظر قرآن نپر داخته اند؛تا یک مبلغ به تواند به یک اصول کلی محتوای در برخورد با انسان ها دراوصاف وحالات مختلف دست یابد وخدایی نکرده به جای تبلیغ دین اسلام ناب ،به تبلیغ دستاوردهای خود بپردازد اگرچه از آیات وروایات هم استفاده کند.با توجه به این بیان ما دراین تحقیق در صدد شناخت اصول تبلیغ دینی براساس ویژگی های انسان در آیات قران هستیم واین اصول یا به صراحتا در ایات وروایات آمده یا از مضامین آنها استخراج می شود.

سابقه وضرورت تحقیق:

 مورد ویژگی های انسان در قران به این عنوان خاص کمتر پرداخته شده است اگرچه از ابتدا که مفسران به امرتفسیر قران روی اورده اند در شرح وتفسیر آیات ،اجمالا به برخی از این ویژگی ها پرداخته اند البته برخی از علما مثل علامه طباطبایی ،شهید مطهری و  علامه مصباح یزدی،
کتابی هایی تحت عنوان انسان شناسی در قران دارند ولی کمتر به مقوله چگونگی انسان
پرداخته اند وکمتر با نگاه تبلیغی به این ویژگی ها اشاره شده است . البته کتاب تفسیرا نسان به انسان علامه جوادی آملی در فصل جداگانه به اوصاف انسان تحت عناوین صفات نکوهیده وپسندیده به این ویژگی ها  پرداخته است  ودر تفسیر تنسیم تا آن مقدار که چاپ شده به این ویژگی ها ،بعضا مفصل پرداخته است.  شاید بتوان گفت تنها منبعی که  ویژگی ها انسان در قران را با نگاه  دست یابی به اصول تبلیغی ، توضیح داده است، کتاب انسان در قران دکتر احمد بهشتی است که درادامه بیان ویژگی ها به راهکارهایی هم اشاره کرده است.البته کتاب اخلاق در قران ایت الله مکارم هم به برخی از این ویزگی ها به عنوان صفات اخلاقی پرداخته  و راهکارهایی را ارائه کرده است.

ضرورت این تحقیق در حد ضرورت اصل تبلیغ می باشد چراکه تبلیغ بدون شناخت انسان و بدون تهیه محتوای مناسب برای او اگرچه بهترین شیوها وفنون تبلیغ را به کار ببندید اثر معکوس ومخرب خواهد داشت

وبا توجه به تخصصی شدن امر تبلیغ در حوزه ودانشگاه  لازم است که به این موضوع تخصصی پرداخته شود؛ اگرچه در کتاب های  غربیکه برمبنای تجربه نگاشته شده ؛ این مطالب پرداخته اند اما علاوه بر ناقصی های موجود،واشکالاتی مبنایی  واصولی که برآنها وارد است، حجیت انها به اندازه کلام وحی وبیانات معصومین(علیهم السلام ) نمی باشد.واطمینان آور نیست . ضرورتی دیگر که برای این تحقیق می شود در نظر گرفت جلوگیری از کاربرد سلائق شخصی دربیان مطالب توسط مبلغان است  ودر نهایت مبلغان با دستیابی به این تحقیق در امر محتوا سازی به قوائد کلی ومورد اعتماد دست می یابند.

 

سوالات اصلی وفرعی:

سوال اصلی:

اصول تبلیغ دینی  با تاکید برانسان شناسی در قران چیست؟

سوالات فرعی:

۱-اصول تبلیغ دینی وانسان شناسی درقرآن چه تعاریفی دارد وتا چه حد ضرورت دارد؟

۲-منظور از ویژگی های مثبت انسان در قرآن چیست؟ واصول تبلیغی مناسب با آنها کدام است؟

۳-منظور از ویژگی های منفی انسان در قرآن چیست؟ واصول تبلیغی مناسب با آنها کدام است؟

 ۴-برای ادامه روند این نوع تحقیقات چه پیشنهاداتی  وجود دارد؟

روش تحقیق:

تحلیلی ،توصیفی

معنی لغوی و اصطلاحی تبلیغ

«تبلیغ، بلاغ و ابلاغ» سه واژه اند ازیک ریشه به معنی «رسانیدن» است.

راغب در المفردات فی غریب القرآن می گوید:«البلوغ و البلاغ، الانتها الی اقصی المقصد و المنتهی، مکانا کان او زمانا او امرا من الامور المقدره… و یقال بلغته الخبر و ابلغته: مثله،و بلغته اکثر، قال تعالی:«ابلغتکم رسالات ربی…» [۱]

بلوغ یعنی رسیدن به نهایت مکانی یا زمانی، یا امری از اموری که مفروض می شود وچه بسا از آن به نزدیک شدن به نهایت تعبیر می شود؛ اگرچه به آ ن نهایت نرسید.در این بیان، دو معنا برای بلوغ ذکر شده است.

۱٫رسیدن به اقصی المقاصد و حد نهائی برای شیء؛ که به نظر می رسد هرکجا قرآن از تعبیر «یبلغون»احزاب/۳۹  استفاده کرده گاهی این معنا را اراده کرده است. یعنی ابلاغ راکاملا انجام
می دهند.

۲-رساندن به معنای عام، یعنی مطلق رساندن. مثلاً قرآن می فرماید.”وماعلی الرسول الاالبلغ“مائده /۹۹یعنی ای رسول! توفقط مکلف به رساندن پیام هستی وبیش ازاین از تو
نمی خواهیم.

باید توجه داشت که تبلیغ وابلاغ ،کمی تفاوت معنایی دارند وآن عبارت است از اینکه تبلیغ از باب تفعیل است و نوعی تثبیت و استمرار در رساندن پیام رابیان می کند،ولی ابلاغ به صرف گزارش پیام گفته می شود.[۲]

دراکثر لغت نامه های عرب، معنای تبلیغ را همین گونه تعریف کرده اند.

نکته قابل توجه این است که، در معنی تبلیغ« رساندن» یک امر فکری و نظری است و به عبارت دیگر در مورد رساندن یک پیام از واقعیت ها یا شیء خارج ازذهن، استعمال می شود. و هدف اصلی مبلغ این است پیام گیرنده، پیام راکامل دریافت کند وتحت تاثیر آن قرارگیرد.

به دلیل اهمیت فراوان «تبلیغ »در درهمه عرصه های زندگی انسانها؛ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، دینی و حتی حیاتی، در مجامع علمی(دینی وغیر دینی) تعاریف زیادی از«تبلیغ» بیان شده است البته در این تحقیق، تعاریفی را که به نظر کامل تر، جامع تر و به اهداف ما نزدیکتر باشد را بیان می کنیم.

«تبلیغ در مفهوم کلی آن عبارتست از:رساندن پیام به دیگری از طریق برقراری ارتباط بمنظور ایجاد دگرگونی در بینش و رفتار او و بر سه عنصر اصلی پیام دهنده، پیام گیرنده و محتوای پیام مبتنی است».[۳]

در تحلیل وبررسی تعریف فوق باید گفت، مفهوم (رساندن)که کلی است و یا مفهوم
(رساندن پیام )که کلی محدود تراست اگرچه شرط لازم تبلیغ است اما شرط کافی نیست چرا که مواردی را می توان نام برد که رساندن پیام است اما نمی توان آن را مصداق  تبلیغ نامید.چند مورد رابه عنوان مثال ذکر می کنیم.

 وحی؛ که رساندن پیام به قلب پیامبران از طریق فرشته، در خواب یا مستقیم از جانب خداوند می باشد، هرگز مصداق تبلیغ نیست.

تله پاتی یاهیپنوتیزم؛ که انتقال افکار است، که بدون هیچ اختیار طرف مقابل صورت می گیرد را نمی توان تبلیغ اصطلاحی نامید.

قید «ایجاد ارتباط» و کاربرد ابزار وقتی به تعریف افزوده می شود، کلی یادشده را باز محدود کرده و تنها شامل مواردی می شود که نوعی ارتباط طبیعی وچهره به چهره میان پیام دهنده و پیام گیرنده، برقرارشود تا عنوان تبلیغ مصداق پیدا کند.

وقتی قید بعدی ،«دگرگونی فکر و اعتقاد و رفتار پیام گیرنده» رادر تعریف اضافه می کنیم، باز هم کلی محدودتر گشته و تعریف اصطلاحی را کامل تر می کند. و مواردی را که صرف رساندن پیام منظور است، مانند پیک ونامه رسان،  اس ام اس وایمیل کردن و…را خارج می کند و تنها شامل مواردی می گردد که پیام دهنده با هدف دگرگون سازی افکار و رفتار و گرایشات مخاطب، ابلاغ پیام نماید. باتحلیلی فوق متوان ای تعریف را یکی ازتعاریف قابل قبول دانست.

«نکته ای که تاکید برآن بی مورد نیست این است که: در تبلیغ صرف رسانیدن یک ایده منظور نیست؛بلکه «اقناع یا ترغیب» در تبلیغات نهفته است. اگر موارد مختلف تبلیغات، خواه دینی یا سیاسی و یا اقتصادی و غیره را، در نظر بگیریم، بدون تردید بدینجا می رسیم که هدف
پیام رسان تنها ادای یک پیام نیست، بلکه مبلغ می کوشد؛ مخاطب خویش را قانع ساخته و به هدف مورد نظر مایل گرداند و احساس و گرایش او را برانگیزاند، خواه عنصر تبلیغ گر، به آن محتوا مومن باشد یا نباشد.»[۴]

بعضی از تعاریف به جنبه (هدف )در تبلیغ اهمیت بیشتری قائلند.

«جمیع اقدامات موثر در عقیده، تصور و تصمیم گیری فرد فرد انسانها یا گروهی از انسانها یا گروهی از انسانها را می توان تبلیغ گفت بشرطی که انسان یا انسانها مشتاقانه بسوی هدفهایی که برای آنها تبلیغ شده است کشانیده شوند.»[۵]

و در تعریفی دیگر:

«تبلیغ عبارت است از روش یا روش‌های بهم پیوسته (در غالب یک مجموعه) برای بسیج و جهت دادن نیروهای اجتماعی و فردی از طریق نفوذ در شخصیت، افکار و عقاید و احساسات آن‌ها جهت رسیدن به یک هدف مشخص که این هدف ممکن است سیاسی، نظامی، فرهنگی و … مشروع و نامشروع باشد.»[۶]

برخی اندیشمندان، درتعریف اصطلاحی تبلیغ، مفهوم «آموزش »رابیان کرده اند.

در این خصوص تعریف ذیل قابل ملاحظه است:

«تبلیغ در بهترین و اصولی‌ترین شکل آن یک فعالیت آموزشی است که به منظور نشر دانش و آگاهی‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بشر ارزش‌ها و سجایای اخلاقی صورت می‌گیرد … در تبلیغات،‌ گذشته از انتقال پیام از پیام دهنده به پیام گیرنده که در حقیقت یک حرکت آموزشی وجود دارد، مسأله‌ی تعمیق پیام در جامعه‌ی پیام گیرندگان و در نتیجه بسیج افکار عمومی نیز مطرح است که تحت عنوان «تنفیذ» مورد دقت قرار خواهد گرفت.»[۷]

تعریف تبلیغ در اسلام

اسلام به عنوان دین خاتم، مدعی است صاحب جامع ترین کتاب آسمانی است که درآن  برنامه هدایت انسانها، به سعادت دنیوی واخروی (ابدی)کاملا بیان شده است:ذالک الکتاب لاریب فیه هدی للمقین( بقره/۲و۳) اسلام وقرآن رسالت همه انبیا واولیا رارساندن این برنامه هدایت(دین) به بشریت می داند. بنابراین تبلیغ دراسلام معنای خاص ومطابق با آموزه های خود دارد و باید همه شرایط و اهداف آن مد نظر باشد؛ تا تبلیغ حاصل شود و به صرف بیان آموزه های دین ولو از یک عالم دینی شنیده شود تبلیغ گفته نمی شود.

درآثار اندیشمندان اسلامی، تعاریف زیادی مطرح شده است که به برخی اشاره می کنیم.

رئیس دانشکده‌ی تبلیغ اسلامی قاهره در تعریف تبلیغ اسلامی می‌گوید:

العلم الذی به تعرف کافه المحاولات الفنیه المتعدده الرامیه الی تبلیغ الناس الاسلام بماحوی من عقیده و شریعه و اخلاق[۸]

دانشی که به وسیله‌ی آن کلیه‌ی تلاش‌های هنری در جهت ابلاغ محتوای اعتقادی و تشریعی و اخلاقی اسلام به مردم شناسایی می‌شود.

در تعریف دیگر

 تبلیغ اسلامی عبارت است از: «رساندن پیام الهی به شیوه‌ی روشنگرانه از طریق ایجاد ارتباط و تشویق به پذیرش محتوای مورد نظر با استفاده از ابزارهای مشروع هر عصر.»[۹]

امام خمینی(قدس سره) اسلام شناس و بزرگترین رهبر جهان اسلام در قرن حاضر در تعریف تبلیغ می گوید: تبلیغ که همان شناساندن خوبی ها و تشویق به انجام آن و ترسیم بدی ها و نشان دادن راه گریز از آن است، ازاصول بسیار مهم اسلام به شمار می رود(صحیفه امام ج۲۱ص۳۳۹)

مقام معظم رهبری:تبلیغ دراسلام یعنی رساندن حقایق اسلام به دنیا

شهید مطهری:«تبلیغ به همان معنای صحیح وواقعی، رساندن و شناساندن یک پیام به مردم است، یا به عبارت دیگرآگاه ساختن، معتقد کردن و متمایل نمودن مردم به یک پیام است.»[۱۰]

در تبلیغ اسلامی شرایط خاصی مد نظر است:

الف)انگیزه های الهی ووظیفه محوری

ب)مبلغ ازخودش پیامی ندارد واو موظف به رساندن پیام دین است بدون هیچ کم وکاستی.

ج) مبلغ باید حتی الامکان بر پذیرش پیام اصرار بورزد مگر مواردی که خود دین فقط ابلاغ را وظیفه مبلغ می داند.

د)در تبلیغ اسلامی،ابزارها نیز باید مشورع ومورد تایید دین باشد.

« تبلیغ؛ یعنی گزینش بخشی از معارف دینی که متناسب با نیاز مخاطب باشد و بیان آن به گونه‌ای که  متناسب با تأثیرپذیری و درک مخاطب باشد و برای این‌که مخاطب انگیزه عمل پیدا کند باید ایمان ـ به عنوان مادر انگیزه‌ها ـ در او تقویت شود.»[۱۱]

اگرچه از تبلیغ اسلامی یا دینی تعریف زیادی شده اما تعریفی که مورد نظر ماست وبا اهداف ما در این تحقیق هم خوانی دارد تعریف علامه شهید مطهری و تعریف آخری است چرا که به انتخاب محتوای مناسب  با توجه به نیاز مخاطب  تاکید بیشتری دارند.

واژه های مقابل تبلیغ دینی

از آنجا که در علوم ارتباطات ودر زبان انگلیسی واژه های متعددی درمقابل واژه تبلیغ قرار گرفته است لازم است به هرکدام به طور مختصر اشاره  کنیم.

۱propaganda-

(پروپاگاندا) یک اصطلاح عمومی است و بیانگر هرگونه  تلاش برای دست کاری نظر دیگران است روان شناسان اجتماعی آن رادرمورد پیامی به کار می برند که:

۱-سازمان یافته، نظام مند، وآگاهانه باشد.

۲-طبیعتی بحث برانگیز ویک سویه داشته باشد.

۳- حقیقتی رامبدل وتغییر یافته،ارائه کند.[۱۲]

«در کتاب پژوهشی در تبلیغ، پروپاگاندا را این گونه تعریف می کنند: یعنی آوازه گری، هوچیگری، جو سازی، جنجال برای پذیرش درمردم نسبت به موضوعی وکشاندن آنها به راهی که از ماهیت آن خبرندارند، می باشدواین مفهوم با مفهوم ارشاد [تبلیغ دینی] کاملاً مغایراست، زیرا ارشاد منجر به شناخت ادراکی می شود.»[۱۳]

«تبلیغ در کتابهای جامعه شناسی و علوم ارنباطات عموما به معنی پروپاگانداست  به عنوان نمونه در کتاب زمینه جامعه شناسی این گونه می خوانیم :آوازه گری یا تبلیغ فعالیتی است، برای دگرگون کردن عقاید عمومی از راه هایی غیرمستقیم واحیاناً با وسایلی مانند زبان وخط وتصویر نمایش وامثال آن ،وآوازه گر ازتلقین مردم سود برده و نیات خود را به مردم تحمیل
می کند»[۱۴]

باتوجه به این تعاریف می توان گفت در پروپاگاندا اهداف کاملاً مادی وسودجویانه است  و از هرابزاری برای رسیدن به اهداف خود بهره می جوید ولی در تبلیغ دینی هم پیام و اهداف ؛الهی است وهم نوع ابزار باید مورد تایید دین باشد.

۲Propagation-

(پروپاگیشن) اصطلاحی است که :

۱-عموماً  معنای بازتولید می دهد.

۲- به معنای اشاعه یا ترویج اطلاعات در میان یک گروه یاجامعه است.

۳- در روانشناسی، انتقال یک  تحرک عصبی ازراه آکسون رانیزپروپاگیشن می گویند.

این اصطلاح از نظر علوم اجتماعی عبارت است از دست کاری سنجیده، (به وسیله نمادهایی همچون واژه ها، علامت ها، عکس ها، مجسمه ها، موسیقی و….)در افکار و فعالیتهای دیگران، با توجه به باورها، ارزشها و رفتاره هایی که آنها جدال  برانگیز می دانند.

البته در دیکشنری آکسفورد ص۱۹۹۷ به فعالیتهایی همچون:

۱- اشاعه یک عقیده، باور، یا علم، بیش از آنچه اشاعه داشته است.

۲- تکثیر و رشد دادن گیاهان به تعداد نیاز.

۳- حرکتی که عالمان دینی برای معرفی دین خودشان انجام می دهند نیز پروپاگیشن می گویند.[۱۵]

در این اصطلاح اگرچه اهداف خوبی ترسیم شده وتا حد زیادی با تبلیغ دینی هم خوانی دارد ولی در روش بکار بردن ابزار و به خصوص اینکه آیا ابزار هم باید مورد تایید دین باشد یا نه، حرفی به میان نیاورده است.

۳Mission-

(میشن) که به معنای تبلیغ دینی مسیحیت است. از دیگر واژه هایی است که متواند معادل (تبلیغ دینی )قرار گیرد. لغت نامه آکسفورد ان را به معنای فرستادن معلمان مذهبی برای دعوت مردم به کیش جدید می داند.همین طور به معنای گروهی از افراد

که ازطرف کلیسا برای گسترش دین،به خصوص به یک سرزمین خارجی اعزام می شوند.

دایره المعرف بریتانیا نیزآ ان را دلالت کننده برتلاشهای سازمان یافته برای تبلیغ یک دین تعریف نموده است.[۱۶]

اگرچه این اصطلاح بیشترین نزدیکی مفهومی به تبلیغ دینی دارد هم از نظر معنا وهم برخی روشها .اما تفاوت اساسی این است پیام اصلی آن مسیحیت است که ما اگر قائل به تحریف آن نباشیم قطعاً مدعی جامعیت وخاتمیت دین اسلام هستیم .که هم از جهت محتوا غنی است و هم از جهت انسان شناسی که قران ارائه کرده است کامل ترین است.

تبلیغ دینی وغیر دینی

برای تبلیغ دینی و غیر دینی دو معنا متصور است:

الف):«دین» و «غیر دین» راموضوع تبلیغ بدانیم؛ همچنان که تبلیغ تجاری،یعنی تبلیغ کالا ها با اهداف تجاری، تبلیغ سیاسی، یعنی تبلیغ اهداف و موضوعات سیاسی.برهمین قیاس، تبلیغ دینی یعنی تبلیغ اهداف وموضوعات دینی.

[به نظر اینجانب برنامه های دینی که از رسانه های ملی پخش می شونداز این نوع تبلیغ دینی هستند که گاهی کارشناسان دینی به آنه نقد هایی واذد کرده اند که لازم است دراین موضوع تحقیق جامع درحوزه علمیه که پرچم دارتبلیغ دینی است صورت بگیرد.]

ب): «دین»و«غیر دین» راوصف تبلیغ بدانیم، تبلیغ دینی، یعنی اینکه ارکان تبلیغ ما،
روش ها، مکانیزم های  اجرائی، هدف گزاری، محتوا، ابزارها نیروهای انسانی و…….، همه مورد تایید اسلام (قرآن وعترت) باشد. واگر تبلغات سیاسی، نظامی، فرهنگی،……. که انجام
می دهیم، دارای این ویژگی باشد، دینی است واگر خلاف اینها باشد، غیر دینی است.[۱۷]

 [منظور ما ازتبلغ دینی دراین جا همین نوع تبلیغ است].

 اصول: جمع اصل است. ودر لغت به معنای بیخ ،بنیان وپایه هرچیزی است.[۱۸] اصل در علوم کاربردی، به صورت قضیه ای کلی بیان می شود که حاوی «باید» است.وقتی که از اصول تبلیغ دینی براساس انسان شناسی بحث می کنیم یعتی بایدها و نباید هائی  که به صورت قواعد کلی بیان می شود و به منزله راهنما و دستور العمل است ولی غیر روشی است در عین حال
تعیین کننده نوع ، کمیت و یا کیفیت روش ها  یا جزئیات است.

در مورد اصول تقسیمات زیادی است؛ ازجمله اینکه:

۱-اصول عام، که شامل طیف وسیعی از روشها می شوند

۲-اصول خاص، که شامل طیف وسیعی از روشها می شوند .

باید توجه داشت هر چیزی که کلی و عام است حتماً اصل نیست،گاهی حکمت است ،یا یک روش خاص در یک موضوع یا یک دور خاص است.

باید توجه داشت برخی از اصول دینی و برخی غیر دینی هستند. اصول دینی هم به دو دسته تقسیم می شوند:

۱-اصول مصرح بها : اصولی که در متون دینی به صراحت بیان شده است.

۲-اصول غیر مصرح بها: اصولی در متون دینی به آنه تصریح نشده است و ازیک سری  تعالیم دیگر استنباط واستخراج شده اند. و به حد ظهور و تنقیح مناط برسند، واگر دراین حد نباشند، حکمت  نامیده می شوند.[۱۹]

منظور ما از اصول تبلیغی در این تحقیق همان اصول عام است که گاهی صراحتا در آیات قرآن وبرخی روایات به دنبال همان صفات انسان می آید  وگاهی باید از مضمون آیات وروایات استخراج کرد.البته باید توجه داشت هریک از اصول شامل طیف وسیعی از شیوه های اجرایی می باشد که ما دراین تحقیق به دنبال ان ها نیستیم ومحور اصلی این است تحقیق یافتن اصول محتوایی مناسب با تاکید بر ویزگی های که قران برای انسان بیان فرموده, می باشد.تا مبلغ جهت تهیه محتوا ی تبلیغی خود کاملا عالمانه نسبت به انسان (به عنوان مخاطب)  به تبلیغ دین بپردازد. 

نسبت تبلیغ وتربیت:

درفضای علوم دینی این دو واژه ،در بسیاری  موارد در جای یکدیگر استعمال می شوند.حتی برخی تبلیغ  وتربیت رادر یک معنا به کار می برند.دراینجا به تناسب موضوع تحقیق،لازم است به بررس اجمالی این دو موضوع بپردازیم.

«تربیت» درلغتنامه های فارسی،به معنای«پروردن، آداب واخلاق رابه کسی آموختن،آموختن وپروردن کودک تا سن بلوغ»به کار رفته است.و وازه ترکیبی «تعلیم وتربیت» به معنای«آموزش وپرورش »آمده است.[۲۰]

در لغت عرب(تربیت) مصدر باب تفعیل است.وبا دو ریشه «ربب» و «ربو » درارتباط است.

ریشه اول، به معانی زیادی ازجمله: (صاحب ، اصلاح، سرپرست، تدبیر (پایان کار را نگریستن ) و…… )بکاررفته است. البته کلمه «ربّ» که مخفف ربب است در صورتی که مضاف نباشد فقط درمورد خداوند متعال بکار می رود.[۲۱] وریشه دوم در معانی(زیاد شدن رشد کردن،تغذیه نمودن تهذیب نمودن….) استعمال شده است.[۲۲]

وتعریف اصطلاحی تربیت،که جنبه تحلیل فلسفی هم دارد،اینگونه تعریف کرده اند«فرایند کمک ویاری رسانی به متربی برای ایجاد تغییر تدریجی درگستره زمان دریکی از ساحت های بدنی، ذهنی، روحی ورفتاری اوست که به واسطه عامل انسانی دیگر به منظور دستیابی وی به کمال انسانی وشکوفا سازی استعداد  های او یا بازدارندگی واصلاح صفات ورفتارهای اوست.»[۲۳]

اگر معنای عام خاص تبلیغ وتربیت را در نظر بگیریم تفاوت هایی را می توان در نظر گرفت که به چند مورد اجمالا می کنیم.

۱-تفاوت به لحاظ برد و نفوذ پیام که باعث تغییر شخصیت می شود که معنای تبلغ که رساندن پیام ودرک آن است اخذ نشده اگرچه گاهی درک صحیح پیام باعث تغییر شخصیت می شود. ولی در تربیت نفوذ در شخصیت وتغییر آن  رکن اصلی است.

۲-تفاوت در ابزارهاست .در تربیت ابزارهای آموزشی وتخصصی استفاده می شود که روز به روز پیشرفته تر می شود.ولی در تبلیغ ابزارها عمودی تر است مثل منبرو کلاسداری …وابزارهای هنری برای تحریک احساسات مخاطبین زیاد کاربرد دارد.

۳-درتربیت، پیوند بین مبلغ و مخاطب استمرار ندارد وتعریف خاصی نشده است ولی در تربیت قوام کاردر این پیوند بین مربی و متربی است.

۴-مخاطبان در تبلیغ عام وگسترده هستند اگرچه تبلیغ های تخصصی هم وجود دارداما در تربیت مخاطب کاملا گزینشی است.

فراموش نشود که این تفاوت ها درمعنای خاص تبلیغ وتربیت است.اما به صورت عام دارای هم پوشی های فراوانی هستند.شاید بتوان گفت یک مبلغ موفق کسی است که بتواند مربی خوبی هم باشد. 

ضرورت و جایگاه تبلیغ

امروزه جهان درگیرتهاجم های فرهنگی ،عقیدتی ودینی است .به طوری که می توان گفت عصر اتم و سلاح به پایان رسیده است وهرکس توانست نظام فکری خود را برجهان تحمیل کند ودرجنگ نرم ایده ها وفرهنگها پیروز شود در تمام عرصه ها پیروز خواهد شد حتی عرصه های اقتصادی وسیاسی. بنابراین تبلیغ دارای جایگاه ویژه ای است وتمام ابرقدرتهای جهان بیشترین هزینه های خودر را صرف تبلیغ افکار واندیشه های مکتب  خود یانابودی اندیشه های مکاتب متضاد خود؛ خصوصا مکتب حق اسلام، کرده اند. چرا که می دادند اگر نوع تفکر انسان ها رابا خود همراه کنند نیاز ها را آنها تامین می کنند ورفتارهایشان نیز تحت کنترل آنها خواهد بود.اگر امروزه می بینید بیداری اسلامی عالمگیر شده ومردم دیگراز سلاح های آنها بیم  ندارد به خاطر این است که اندیشه های مردم بیدار شده ودانسته اند مکاتب سرمایه داری غرب که منشأ الهی ندارد سعادت بشریت را به دنبال ندارد و جز قدرت وثروت برای فرعون های زمان که لباس مردم سالاری پوشیده اند سودی نخواهد داشت.واین بیداری جهان اسلام را باید مدیون
تبلیغ های دانست که انبیا واولیا در درجه اول وبعد علما ومبلغان دین ناب اسلام برعهده داشتند. دراین زمینه مطلب زیاد است وما سعی می کنیم ازچند منظر به اهمیت تبلیغ بپردازیم.

الف: از نظر عقل: انبیاء و اولیای الهی با تبلیغ دین و ارزش‌های دینی هدایت و سعادت انسان را به ارمغان آورده‌اند، در عصر خاتمیت اقتضا می‌کند که این جایگاه رفیع انبیای الهی حفظ و در جهت تبلیغ دین و دعوت مردم اقدام شود چراکه در غیر این‌صورت آثار این حرکت عظیم الهی از میان مردم رخت برمی‌بندد.

ب: از منظر دین: اگر رسالت یک مکتب محدوده‌ی خاصی را در برگیرد، قهراً شعاع پیام‌رسانی و تبلیغ آن نیز محدود خواهد بود اما از ان‌جا که رسالت مکتب اسلام جهانی و جاوید می‌باشد، گستره‌ی پیام‌رسانی آن نیز نامحدود می‌باشد. از این‌رو در دین اسلام امر تبلیغ از جایگاه بسیار والایی برخوردار می‌باشد به گونه‌ای که اساسی‌ترین وظیفه‌ی انبیاء در قرآن، تبلیغ دانسته شده است«جایگاه تبلیغ نسبت به مکتب،همانند جایگاه قلب نسبت به بدن است.قلب برای بدن همچون موتور محرک است.تبلیغ نیز حکم حرکت بخشی به مکتب رادارد؛همانگونه که بدن بدون قلب،حتی با داشتن مغز قوی،کارایی نخواهد داشت،مکتب نیز حتی با داشتن پایه های منطقی واعتقادی قوی،بدون تبلیغ،به حیات شایسته خود نخواهد رسید.»[۲۴]

۱-تبلیغ از منظر قرآن

آیات ضرورت تبلیغ دین متعدد است که ما به برخی ازانها اشاره می کنیم.

دستور به پیامبران

خداوند درقرآن کریم رسالت اصلی فرستادگان خود را تنها ابلاغ احکام معرفی می کند :

«بدانید برپیامبر ما جز ابلاغ آشکار ،چیزی نیست.»مائده/(۵)۹۲

خداوند به پیغمبرش خطاب می کند:«به مردم یادآوری کن که یاد آوری به نفع مومنان است….»ذاریات/۵۵

حتی در جائی دیگر به پیامبر(ص) می فرماید:

 «ای پیامبر آنچه از طرف پروردگارت برتو نازل شده است، کاملا به مردم برسان واگر نکنی رسالت خویش را انجام نداده ای»مائده(۵)۶۷

در سوره توبه خداوند خطاب به جامعه اسلامی می فرماید:

«چرا از هرفرقه ای از مومنان،دسته ای کوچ نمی کنند تا در دین،آگاهی عمیق پیدا کنند و پس از آن بازگشت، قوم خود را بیم دهند، تا شاید آن نیز خدا ترس شده واز نافرمانی خدا دوری کنند؟»توبه /۱۲۲

«بعضی ازشما باید مردم رابه نیکوکاری دعوت کنند وانان را از کارهای بد باز دارند…» آل عمران /۱۰۴

طبرسی در ذیل آیه‌ی «وَ مَنْ أحْسَنُ قَوْلاً مِمَّنْ دَعا إلَی الله وَ عَمِلَ صالِحاً» (فصلت، ۳۳) می‌فرماید: «و فی هذه الآیه دلاله علی ان الدعا الی الدین من اعظم الطاعات و الواجبات» این آیه دلالت دارد بر این‌که دعوت به سوی دین از بزرگ‌ترین عبادات و واجبات می‌باشد.[۲۵]

در تفسیر نمونه، ذیل آیه‌ی مذکور آمده است: آیه مفهوم وسیع و گسترده‌ای دارد که تمام منادیان توجید را که واجد این صفات‌اند، فرا می‌گیرد، هرچند برترین مصداقش شخص پیامبر(ص) و ائمه‌ی معصومین(ع) هستند.[۲۶]

۲-تبلیغ دینی ازمنظر معصومین (علیهم السلام)

سیره معصومین همیشه این گونه بوده است که از هرموقعیتی برای تبلیغ استفاده می کردند.[۲۷]

در کلام اهل بیت درمورد اهمیت تبلیغ دین رسول الله (ص) احادیث زیادی است که به چند مورد اکتفا می کنیم.

رسول اکرم (ص)به امیرمومنان علی(ع) می فرماید:

یاعلی لاتقاتلن احدا حتی ندعوه الی الاسلام وایم الله لان یهدی الله عز وجل علی یدیک رجلا خیر لک مما طلعت علیه الشمس وغربت

«ای علی، با هیچکس جنگ مکن مگراینکه اورا پیشتر به اسلام دعوت کرده باشی،به خداقسم اگر خداوند یک نفر رابه دست تو هدایت کند.،ازتمام  آنچه خورشید برآن طلوع وغروب می کند بهتر است.»[۲۸]

پیامبر اکرم(ص) مبلغان راجانشینان خود معرفی می کند.  

  صَحِیفَهُ الرِّضَا، بِإِسْنَادِهِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص اللَّهُمَّ ارْحَمْ خُلَفَائِی ثَلَاثَ مَرَّاتٍ قِیلَ لَهُ یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَنْ خُلَفَاؤُکَ قَالَ الَّذِینَ یَأْتُونَ مِنْ بَعْداهِی وَ یَرْوُونَ أَحَادِیثِی وَ سُنَّتِی فَیُعَلِّمُونَهَا النَّاسَ مِنْ بَعْدِی

امام رضا (ع)به نقل ازپدرانش که از رسول خدا(ص)نقل می کنند، می فرماید: «رسول خدا (ص) سه بار فرمودند: خدایا به جانشینان من رحم کن .از او سوال شد ای رسول خدا ! جانشینان شما چه کسانی هستند؟ فرمود: کسانی که احادیث وسنت من را روایت می کنند وبعد از من به مردم می آموزند.»[۲۹]

۳-تبلیغ از منظر علمای مسلمان

سیاستمدار ومتفکر بزرگ دینی، بزرگ مبلغ جهان اسلام در عصر حاضر، امام خمینی(ره) درخصوص اهمیت تبلیغات ،بیانات ارزنده ای دارند:

«مسأله‌ی تبلیغات یک امر مهمی است که می‌شود گفت در دنیا در رأس همه‌ی امور قرار گرفته است و دنیا بر دوش تبلیغات است. بالاتر چیزی که می‌تواند این انقلاب را در این‌جا به ثمر رساند و در خارج صادر کند، تبلیغات است.»[۳۰]

همچنین تبلیغ رارا بالاتر ازهمه امور ویک تکلیف الهی می دانند.

«همانطور که تحصیل یک تکلیف است،تبلیغ بالاتر ازاو.»[۳۱]

«امروز جهان روی تبلیغات می چرخد.»[۳۲]

مقام معظم رهبری به اسلام شناس ومتفکر عصرما در اهمیت تبلیغ می گوید:

«امروز علمایى که مشغول تحصیل علم دین و حقایق دینى هستند و نیز فضلاى حوزه‏ها و علماى شهرستانها توجه کنند که اوّلین وظیفه عالم دینى تبلیغ است و علم دین براى تبلیغ است. درست است که تربیت عالِم و مبلّغ، به بزرگان و متخصّصینى احتیاج دارد که در نقطه‏اى بنشینند و شاگردان و فضلا و طلّاب از آنها استفاده کنند و توقّعى نیست که آنها با طبقات مختلف مردم مواجه شوند. کار آنها در واقع تربیت مبلّغ و عالِم و متخصّص است – این در جاى خود درست و قابل قبول است – لیکن وقتى انسان با نگاه کلّى به علماى دین نگاه مى‏کند، آن عده متخصّص‏پرور، عدّه کمى خواهند بود.»[۳۳]

«مساله تبلیغ از مسائل بسیار مهم این کشور وانقلاب وموضوع آن اشرف موضوعات است.»[۳۴]

درباره مضرات تبلیغ نادرست ویا کوتاهی درآن ،در جمله ای بسیار دقیق وپر مغز می فرماید:

«نظام واسلام به تبلیغ نیاز دارد واگر مادرست تبلیغ نکردیم؛سه خطر عمده انقلاب ونظام ما ماراتهدید خواهد کرد:

خطر اول،غلبه شعارهای بی محتوا وکشانده شدن ذهن های متوجه وهوشمند به بی تفاوتی و
بی اعتقادی است که خطر بزرگی است؛خطر دوم، نفوذ بیگانه است؛ خطر سوم، خطر کج
فهمی ها همراه با شور انقلاب است.این خطرها با تبیلغ پر مغز وپر محتوا قابل پیش گیری است»

ازدیدگاه استاد شهید مطهری نیزمقام تبلیغ ،دارای اهمیت ویژهای است دراین خصوص میگوید:

«اگر بگوییم مقام تبلیغ اسلام،رساندن پیام اسلام به عموم مردم،معرفی وشناساندن اسلام به صورت یک مکتب، از مرجعیت کمترنیست، تعجب نکنید مقامی است درهمان حد.»[۳۵]

علامه سید محمد حسین فضل الله نیز درمورداهمیت تبلیغ، می گوید:

«از راه تبلیغ است که وجود وقدرت وتمدن امت اسلامی گسترش می یابد وحیات او تجدید وبرای  دست یافتن به آینده ای نو نیرومند می شود.»[۳۶]

۴-ازدیدگاه  سیاست مداران  غیر مسلمان

هیتلر می گوید:«تبلیغات یک قدرت بی نظیر سیاسی است»

لنین نیز تبلیغات رابزرگترین قدرت دولت می شمارد.

نپلئون می گوید:از صدای قلم روزنامه نگاران بیشتر می ترسم تاصفیر گلوله ها.

کارتر رئیس جمهور سابق آمریکا براین نظر است که یک دلار برای تبلیغات بهتراست تا ده دلار برای تسلیحات.[۳۷]

تبلیغ، در واقع درعرض ابعاد دیگر دین وجامعه دینی ،مانند اقتصاد،سیاست وفرهنگ و……نیست،بلکه باید همانند نخ تسبیح باشد که در همه این عرصه هاحضور داشته باشد وعامل پیوند آنها باشد.

تعریف انسان شناسی

150,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

تمام مقالات و پایان نامه و پروژه ها به صورت فایل دنلودی می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد.

 جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ  را پرداخت نمایید.