چکیده:

به گفته بسیاری از اندیشمندان، مهمترین عاملی که چهره قرن ۲۱ و شیوه زندگی مردم را تعیین خواهد کرد، فناوری است که به ویژه در زمینه ارتباطات در صدد است تا جهانی متفاوت با انچه که می شناسیم بنا کند. پیشگامان دنیای اینده مدت هاست که به زندگی ما راه یافته اند و ماهواره های بین المللی که برنامه های انها به طور مستقیم از طریق گیرنده های خانگی دریافت خواهد شد نیز در راهند. دگرگونی مهمی که در بی این اتفاق رخ خواهد داد، به ویژه در کشورهای جهان سوم چنان اهمیت دارد که نه فقط دولتمردان بلکه همه ما باید به ان بیندیشیم.

امواج ماهواره ای با قانون، مقررات و ابزار رسانه ای موجود قابل کنترل نیست. بنابراین، سیاست استفاده صحیح از ان باید مد نظر مدیران و برنامه ریزان جوامع از جمله مدیران و برنامه ریزان کشور ما باشد. سازمان و نهادهای مختلف اجتماعی- فرهنگی جامعه ما باید با سیاستگذاری و برنامه ریزی صحیح و سازمان یافته، به تقویت و توسعه برنامه های علمی و اموزشی و حتی تفریحی و سرگرم کننده به توسعه همه جانبه اقتصادی- اجتماعی جامعه کمک کنند.

در این مقاله ابتدا به توضیح ماهواره و کاربردهای ان، انواع ماهواره ها در ایران و سپس سیاستگذاریهای اتخاذ شده در زمینه استفاده از امواج ماهواره ای در ایران پرداخته می شود.

مقدمه:

ماهواره چیست؟

ماهواره satellite یعنی هر جسمی که به دور جسم دیگر در گردش باشد. دقیقا مثل ماه که در مداری به دور زمین می گردد و یا سیارات منظومه شمسی که به دور خورشید می چرخند. به عبارت دیگر ماه moon همان معنای ماهواره  را می دهد و تا قبل از اینکه گالیله ماه های سیاره ژوپیتر را کشف نکرده بود، کلمه ماه دقیقا مفهوم ماهواره  را داشت. پس از کشف ۴ “ماه” در سیاره ژوپیتر- سیاره مشتری- اقایJohannes Kepler  از گالیله خواست تا نام “ماه” سایر کرات را به ماهواره  تغییر دهد و فقط “ماه” کره زمین به نام “ماه” باقی بماند. ریشه اصلی لغت ماهواره satellite  در زبان لاتین به و به معنای همراه، وابسته و ملازم است.

اما در اصطلاح عامه وقتی صحبت از ماهواره می شود منظور ماهواره مصنوعی artificial satellite است. به عبارت دیگر به ماه، زمین و سایر سیارات ، ماهواره های طبیعی natural satellite و به ماهواره های ساخت دست بشر که به دور زمین و یا هر جسم دیگری در حال چرخش است، ماهواره های مصنوعی – قمرمصنوعی- گفته می شود.