مقاله آب و آبیاری در کشاورزی مربوطه  به صورت فایل ورد و قابل ویرایش می باشد و داری ۴۵  صفحه است . بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک مقاله آب و آبیاری در کشاورزی نمایش داده می شود، علاوه بر آن لینک مقاله مربوطه به ایمیل شما نیز ارسال می گردد

فهرست مطالب

« فهرست منابع »

 ۱ـ سرمدنیا، غلامحسین و عوض کوچکی ۱۳۷۴ فیزیولوژی گیاهان زراعی انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد

۲ـ فرشی، علی‌اصغر و محمدرضا شریفی ۱۳۷۶ برآورد آب موردنیاز گیاهان عمده زراعی کشور، مؤسسه تحقیقات خاک و آب نشر آزمون کشاورزی کرج، جلد یک

۳ـ فرشی، علی‌اصغر و محمد رضا شریفی ۱۳۷۶ برآورد آب موردنیاز گیاهان عمده زراعی کشور، مؤسسه تحقیقات خاک و آب نشر آزمون کشاورزی کرج، جلد دو

۴ـ صحاف، مهندس بیوک فرشی، دکتر علی‌اصغر ۱۳۷۸ آبیاری قطره‌ای انتشارات نشرآموزش کشاورزی

۵ـ علیزاده، امین و خیابانی، حمید۱۳۷۲، آبیاری قطره‌ای، انتشارات آستان قدس رضوی

۶ـ ملکوتی، دکتر محمد جعفر۱۳۷۶ تأمین نیازهای خاک، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس

۷ـ قهرمان، دکتر احمد ۱۳۷۹ فیزیولوژی گیاهی، انتشارات دانشگاه تهران

آب قابل استفاده در گیاه

ریشه گیاهان در خاک مرطوب رشدنموده و آب را تازمانی که پتانسیل آب خاک به یک حد بحرانی برسد از خاک می‌گیرند آب قابل استفاده گیاه به آبی‌گفته‌می‌شود که آن مقدار از آبی که خاک می‌تواند از طریق ریشه گیاهان خارج‌گردد و یا تفاوت محتوی آب ظرفیت مزرعه و درصد پژمردگی دائم[۱]

رطوبت قابل استفاده از خاک متأثر از خواص کلوئیدی خاک همچون سطح ویژه ذرات خاک می‌باشد‌مثلاً یک خاک رُسی لومی حدود ۲۰درصد وزن خود آب قابل استفاده‌دارد درحالی که یک خاک دارای بافت سبکتر مانند یک خاک شنی ریز حدود ۷درصد وزن خود آب قابل استفاده دارد باید توجه‌کرد یک خاک دارای بافت شنی ریز کمتر از ۸ سانتیمتر آب در هر متر عمق خاک نگهداری می‌کند در حالی که یک خاک با بافت رُسی لومی حدود ۱۷ سانتیمتر آب قابل استفاده در هر متر عمق خاک نگهداری می‌کند

چگونگی جذب و حرکت آب

در مقایسه با گیاهان یا خاک، هوا معمولاً دارای پتانسیل آب بسیار کم می‌باشد چونکه یک برگ زنده معمولاً دارای پتانسیل آب بیش از ۱۵- بار می‌باشد بنابراین یک اختلاف انرژی زیادی بین هوا و برگ وجوددارد که موجب استمرار حرکت آب به صورت بخار از برگ به هوا می‌گردد وقتی اتلاف آب از گیاه صورت نمی‌گیرد مثلاً در شب پتانسیل آب گیاه با پتانسیل آب خاک به حالت تعادل نزدیک‌می‌شوند اگر روزنه‌ها باز باشند اتلاف آب از برگ‌ها به طور مستمر ادامه داشته و موجب‌می‌شود که پتانسیل آب برگ نسبت به پتانسیل آب دمبرگ کاهش‌می‌یابد این جریان از محل پتانسیل آب زیاد به کم حرکت می‌کند لذا از دمبرگ به برگ جریان می‌یابد این جریان آب پتانسیل آب دمبرگ را که از حالت تعادل با پتانسیل آب ساقه‌می‌باشد کاهش داده و لذا آب از ساقه به طرف دمبرگ جریان‌می‌یابد این اختلاف انرژی تا ریشه و خاک نیز ادامه دارد به عبارت دیگر در سیستم انتقال آب از خاک به ریشه یک اختلاف پتانسیل به‌وجود می‌آید سرعت جذب اب و حرکت آن در داخل گیاه بستگی به محتوی رطوبت خاک، تماس ریشه و خاک، مقاومت‌های گیاه و خاک در برابر جریان آب و اختلاف پتانسیل آب موجود دارد[۲]

تبخیر و تعرق

با توجه به تعریف تبخیر و تعرق که عبارتند از مجموع آبی که در مزرعه از طریق تبخیر و تعرق از گیاه از دست‌می‌رود را گویند تبخیر یک فرآیند وابسته به انرژی است که متضمن تغییر از حالت مایع به بخارمی‌باشد شدت تعرق تابع اختلاف فشار بخار مقاومت در برابر جریان آب و توانایی گیاه و خاک از نظر انتقال آب به جایگاه تعرق‌می‌باشد

تعرق عمدتاً نیروی محرکه جهت به جریان‌انداختن آب جذب‌شده در گیاه را علیرغم وجود نیروی ثقل و مقاومت‌های اصطکاکی موجود در مسیر آب در گیاه تأمین‌می‌کند سرعت جذب فعال آب نقش ناچیزی در جذب آب ایفا‌می‌نمایند ووقتی این مکانیزم‌ها مشخص‌می‌شوند که تعرق کم‌بوده و یا متوقف‌شده‌است

مقدار تبخیر و تعرق در سطح یک جامعه گیاهی تابع اختلاف پتانسیل آب بین خاک و هوای خارج و مقاومت موجود در سر راه حرکت آب به داخل گیاه یا حرکت آب به سطح خاک‌می‌باشد تشعشع خورشیدی، درجه حرارت، رطوبت نسبی و باد عوامل محیطی عمده‌ای هستند که تبخیر و تعرق را اثر‌می‌گذارند بسته‌شدن روزنه‌ها، تعداد و اندازه روزنه‌ها، مقدار برگ و خصوصیات برگ عوامل گیاهی هستند که مقاومت در سرراه انتقال آب از خاک به هوا را تشکیل‌می‌دهند

عوامل محیطی مؤثر بر تبخیر و تعرق

اتلاف آب از گیاه توسط عوامل گیاهی و محیطی تعیین‌می‌شود اثر عوامل محیطی روی تبخیر و تعرق بنام نیاز اتمسفری یا نیاز تبخیری نامیده‌می‌شود

هرقدر این نیاز بیشتر باشد سرعت تبخیر آب از سطح آزاد بیشتر‌می‌شود از عواملی که این نیاز را تحت تأثیر قرارمی‌دهند عبارتند از:

تشعشع خورشید، درجه حرارت، رطوبت نسبی و باد مثلاً با افزایش درجه حرارت این نیاز افزایش‌می‌یابد یا اینکه نیاز اتمسفری با رطوبت نسبی رابطه عکس‌دارد یعنی اینکه با افزایش رطوبت تبخیر و تعرق کاهش‌می‌یابد باید توجه‌نمود که تعرق موقعی صورت‌می‌گیرد که بخار آب از طریق روزنه‌ها به بیرون منتشر می‌شود در هوای آرام یک مانع اختلاف انتشار متشکل از یک لایه آب در اطراف روزنه‌ها ایجادمی‌شود که شیب انتشار برگ و هوا کاهش‌‌می‌یابد بدین‌معنی که آبی از سطوح مرطوب درونی برگ به بیرون منتشر می‌شود در مقابل خود به یک لایه آب از بیرون برگ روبرو‌می‌شود این لایه شیب انتشار بین برگ و هوا را در نتیجه تعرق کاهش‌می‌دهد وقتی هوای متلاطم رطوبت موجود در نزدیکی برگ را دورمی‌سازد اختلاف آب داخل برگ ودر هوای مجاور روزنه‌ها افزایش‌می‌یابد و انتشار آب از برگ افزایش‌می‌یابد

علاوه بر موارد فوق‌الذکر عوامل گیاهی نیز براین مقدارمؤثر می‌باشند مثل بسته‌شدن روزنه‌ها که در این صورت میزان تعرق کمتر می‌شود که خود بازو بسته‌شدن روزنه‌ها نیز تحت عواملی همچون میزان نور و رطوبت‌می‌باشند از عوامل مؤثر دیگر می‌توان به تعداد روزنه‌ها و اندازه آنها اشاره‌نمود هرچقدر این تعداد بیشتر و اندازه آنها بیشتر تبخیر و تعرق نیز افزایش‌می‌یابد

سطح برگ نیز یکی از عوامل مؤثر دیگری است که هر چقدر بیشتر، میزان تبخیر و تعرق نیز افزایش‌می‌یابد برگهای بسیاری از گیاهان دارای برگهای تاخورده یا پیچشی می‌باشند مثلاً در بلوگراس، سطح برگی که در معرض خورشید قرارمی‌گیرد با تاشدن برگ کاهش‌می‌یابد و یا گیاه سویا برگ‌های خود را آنچنان می‌پیچد که کرکهای نقره‌ای سطح تحتانی برگها ظاهر‌شده و می‌تواند نور بیشتری را منعکس‌کنند

عمق ریشه و گسترش آنها در خاک یکی از عوامل مؤثر بر تبخیر و تعرق می‌باشد هر چه عمق ریشه افزایش‌یابد آب قابل استفاده گیاه نیز افزایش‌می‌یابد همچنین گسترش ریشه تخلیه آب را از هر واحد حجم خاک قبل از آن که رطوبت آن به حد پژمردگی دائمی‌برسد افزایش‌می‌دهد[۳]

تبخیر و تعرق بالقوه

تبخیر و تعرق بالقوه به مجموعه تبخیر و تعرقی گفته‌می‌شود که از یک سطح کاملاً پوشیده از گیاه و کاملاً مرطوب صورت‌می‌گیرد که میزان آن را می‌توان با طشتک تبخیر تخمین‌زد اما باید دانست که در اغلب گیاهان زراعی تبخیر و تعرق در تمام طول رشد در حد بالقوه باقی‌نمی‌ماند برای اینکه مواردی وجوددارد که با پوشش گیاهی کامل‌نبوده و یا رطوبت خاک قادر به جایگزینی رطوبت تلف‌شده از تعرق نیست گیاهان یک ساله با سطح برگ کمی شروع به رشد نموده و سطح برگ خود را در طول فصل رشد افزایش‌می‌دهند چون گیاهان زراعی در دمای نسبتاً بالا و تشعشع زیاد سریع‌تر رشد می‌نمایند و چون نیاز اتمسفری در این شرایط بسیار زیاد است لذا حداکثر برگ در زمانی که تبخیر و تعرق به حد بالقوه می‌رسد به‌جود‌می‌آید این امر معمولاً موجب نیاز حداکثر به آب در اواسط تابستان می‌گردد تبخیر و تعرق بالقوه نمایانگر اثرات محیطی بر نیاز اتمسفری می‌باشد و دارای نوسانات روزانه و سالیانه‌می‌باشد تبخیر و تعرق بالقوه از روی تبخیر از طشتک تبخیر تخمین‌زده‌می‌شود