مقاله بحران های روانی جهان معاصر و نقش دین در مقابله با آن مربوطه به صورت فایل ورد word و قابل ویرایش می باشد و دارای ۱۲۶ صفحه است . بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک دنلود مقاله بحران های روانی جهان معاصر و نقش دین در مقابله با آن نمایش داده می شود، علاوه بر آن لینک مقاله مربوطه به ایمیل شما نیز ارسال می گردد
فهرست مطالب
مقدمه ۱
طرح تحقیق ۲
تعریف ( طرح ) مسأله ۳
سؤال های اصلی تحقیق ۳
فرضیه های تحقیق ۳
سابقه تحقیق ۴
ضرورت انجام تحقیق ۴
اهداف تحقیق ۵
کاربردهای تحقیق ۵
روش انجام تحقیق ۵
محدودیت های تحقیق ۵
چکیده ۶
فصل اول : تعاریف و کلیات ۷
بخش اول : تعاریف ۸
۱-۱واژه بحران ۸
۱-۱-۱ بحران در لغت ۸
۱-۱-۲ بحران در اصطلاح ۸
۱-۱-۳ مفهوم بحران در متون اسلامی ۸
۱-۱-۴ مفهوم بحران در روانشناسی ۱۱
۲-۱واژه روان ۱۳
۱-۲-۱ روان در لغت ۱۳
۲-۲-۱ روان در اصطلاح ۱۳
۳-۱واژه دین ۱۳
۱-۳-۱ دین در لغت ۱۳
۲-۳-۱ دین در اصطلاح ۱۴
بخش دوم : کلیات ۱۵
۱-۲-۱اهمیت بحث بحران های روانی از منظر دینی ۱۵
۱-۲-۲اهمیت بحث بحران های روانی از منظر روانشناسی ۱۶
۱-۲-۳اهمیت بحث بحران های روانی از منظر جامعه شناسی ۱۷
۱-۲-۴اهمیت بحث بحران های روانی از منظر فرهنگی ۱۸
۱-۲-۵سابقه موضوع ( تاریخچه مکتب روان کاوی ) ۱۹
۱-۲-۶مقایسه کشورها از جهت دارا بودن بحران های روانی ۲۰
فصل دوم : انواع بحران های روانی جهان معاصر ۲۲
انواع بحران های روانی جهان معاصر ۲۳
۲-۱ بحران هویت ۲۳
۲-۲ پوچ گرایی ۲۴
۲-۳ افسردگی ۲۶
۲-۴ اضطراب ۲۸
۲-۵ خودکشی ۳۱
۲-۵-۱ تفاوت های جنسیت و خودکشی ۳۳
۲-۵-۲ تفاوت های فرهنگی و خودکشی ۳۴
۲-۶ فشارهای روانی ۳۵
۲-۶-۱ نشانه های فشارهای روانی ۳۷
۲-۶-۲ پیامد مثبت فشارهای روانی ۳۸
۲-۶-۳ پیامدهای منفی فشارهای روانی ۳۹
۲-۷ استرس ۴۰
فصل سوم : عوامل ایجاد بحران های روانی در انسان ۴۲
عوامل ایجاد بحران های روانی در انسان ۴۳
بخش اول : عوامل درونی ۴۳
عوامل درونی ۴۳
۳-۱-۱ دورشدن از فطرت انسانی ۴۳
۳-۱-۲ طمع ( فزون طلبی ) ۴۴
۳-۱-۳ دورشدن از هویت دینی ۴۶
۳-۱-۴ خالی ماندن ساعات فراغت ۴۷
۳-۱-۵ کمبود عواطف ۴۷
۳-۱-۶ عصیان جوانان ، هیپی گری ۴۸
۳-۱-۷ اصل شخصیت ۴۹
۸-۱-۳ گناه و معصیت ۵۱
۳-۱-۹ اضطراب ۵۲
۳-۱-۱۰ سوءظن ۵۳
۳-۱-۱۱ حب دنیا و حرص ۵۴
بخش دوم : عوامل بیرونی ۵۸
عوامل بیرونی ۵۸
۳-۲-۱ فقر ( مشکلات اقتصادی و مالی ) ۵۸
۳-۲-۱-۱ تذکر یک نکته ۵۹
۳-۲-۲ تنهایی در برابر دوست و همسر ۵۹
۳-۲-۳ ناکامی و شکست اجتماعی ۶۱
۳-۲-۴ نداشتن هدف و معنا در زندگی ۶۲
۳-۲-۵ آرزوهای بلند ۶۳
۳-۲-۶ دوستان ناباب ۶۴
۳-۲-۷ ناکامی در ارضای جنسی ۶۶
۳-۲-۸ ازهم پاشیدن بنیان خانواده و ازدواج های ناموفق ( طلاق ) ۶۷
فصل چهارم : راهکارهای مقابله با بیماری های روانی ۶۹
راهکارهای مقابله با بیماری های روانی ۷۰
بخش اول : حوزه شناختی ۷۰
حوزه شناختی ۷۰
۴-۱-۱ بازگشت به فطرت ۷۰
۴-۱-۲ حس انسجام جویی ( معناجویی ) ۷۱
۴-۱-۳ ایجاد تکیه گاه روحی ( امید وایمان ) ۷۲
۴-۱-۴ اصل توکل ۷۳
۴-۱-۵ اصل قضا وقدر و تصادفی نبودن رؤیاها ۷۵
۴-۱-۶ نگاه مثبت به مرگ ۷۶
۴-۱-۷ دعا یا نیایش ۷۷
بخش دوم : حوزه رفتاری ۷۸
حوزه رفتاری ۷۸
۴-۲-۱ ورزش و نرمش ۷۸
۴-۲-۲ خواب ۷۹
۴-۲-۳ تن آرامی ( ریلاکس ) ۸۰
۴-۲-۴ نقش خانواده ۸۰
۴-۲-۵ تغییر آب و هوا ۸۱
۴-۲-۶ کاهش فشار محیط کار ۸۲
بخش سوم : حوزه عاطفی ۸۴
حوزه عاطفی ۸۴
۴-۳-۱ توبه ۸۴
۴-۳-۲ صبر ۸۵
۴-۳-۳ توسل ۸۶
۴-۳-۴ زیارت جایگاه های مقدس ۸۶
۴-۳-۵ اهمیت مسجد ۸۷
۴-۳-۶ دعا ۸۷
۴-۳-۷ امکان حصول کمالات عالیه با عشق به باریتعالی ۸۸
فصل پنجم : نقش دین در بهداشت روان ۹۰
نقش دین در بهداشت روان ۹۱
بخش اول : تفاوت معنویت نوین با معنویت دینی ۹۲
بخش دوم : آراء و تئوری های اندشمندان در باب دین و معنویت ۹۴
۵-۲-۱ استاد مطهری ۹۴
۵-۲-۲ کارل یوستا و یونگ و تفکراتش ۹۵
۵-۲-۲-۱ نکته های قابل استنتاج از سخنان یونگ ۹۶
۵-۲-۳ اگوست کنت ۹۶
بخش سوم : راهکارهای قرآنی برای غلبه بر بیماری های روانی ۱۰۰
۵-۳-۱ عبادت ۱۰۰
۵-۳-۲ نماز ۱۰۰
۵-۳-۳ دعا یا نیایش ۱۰۱
۵-۳-۴ توکل ۱۰۲
۵-۳-۵ تقوا ۱۰۳
۵-۳-۶ توبه ۱۰۵
۵-۳-۷ خودشناسی ۱۰۶
۵-۳-۸ خداشناسی ۱۰۷
۵-۳-۹ توجه به آفرینش و اهداف آن ۱۰۸
۵-۳-۱۰ خود یادآوری ( خودیابی ) ۱۰۹
نتیجه گیری ۱۱۱
منابع و مآخذ ۱۱۳
منابع و مآخذ :
۱- قرآن .
۲- نهج البلاغه.
۳- آرامش روانی و مذهب، دکتر منصور صانعی، انتشارات کنکاش، چاپ شانزدهم، ۱۳۸۱ .
۴- آسیب‌شناسی شخصیت و محبوبیت زن، محمدرضا کوهی، انتشارات اتقان، ۱۳۸۳.
۵- اندیشه اسلامی، آیت الله جعفر سبحانی و دکتر محمد محمدرضایی، دفتر نشر معارف، ۱۳۸۴.
۶- اسلام وبهداشت روان(مجموعه مقالات)، ج۱و۲، به اهتمام نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری، دفتر نشر معارف، ۱۳۸۲ .
۷- اسلام وروان‌شناسی، دکتر محمود دبستانی، انتشارات آستان قدس رضوی، ۱۳۷۳.
۸- استرس، گیریجاکهانا، ترجمه شقایق قندهاری، مؤسسه انتشارات پیدایش، ۱۳۸۲.
۹- انسان‌شناسی((خودشناسی))، دکتر شهریار بهاری، انتشارات بیان، ۱۳۶۱.
۱۰- انسان درجستجوی معنی، دکترویکتور فرانکل، ترجمه دکتر۰ نهضت صالحیان و مهین میلانی، انتشارات درسا، چاپ هشتم، ۱۳۷۴.
۱۱- انسان‌درجستجوی معنی، دکترویکتورفرانکل، ترجمه دکتراکبر معارفی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ پنجم، ۱۳۷۵.
۱۲- اسطوره ای نو(نشانه‌هایی در آسمان)، کارل یوستاویونگ، ترجمه جلال ستاری، نشر مرکز، ۱۳۸۲.
۱۳- بهداشت روانی اسلام، سید حمید فتاحی، نشر مرتضی، ۱۳۷۲.
۱۴- تربیت و شخصیت انسانی، ج دوم، سیدمجتبی هاشمی، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی قم، ۱۳۷۴.
۱۵- تفسیر نمونه، ج ۱و۶و۷و۱۵و۱۹و۲۴، آیت الله مکارم شیرازی، انتشارات درالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۳.
۱۶- تفسیر المیزان، سیدمحمدحسن طباطبائی، انتشارات مؤسسه مطبوعات درالعلم، بی‌تا
۱۷- تفسیر مجمع البیان، ابوالحسن طبرسی، ترجمه حجه الاسلام والمسلمین آقای علی کرمی، انتشارات‌وزارت و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۰.
۱۸- تفسیر مجمع البیان، ابوالحسن طبرسی، ترجمه حاج شیخ علی صحت، انتشارات فراهانی، ۱۳۸۵.
۱۹- جهانی شدن و دین فرصت‌ها و چالش‌ها، به اهتمام محمدجواد صاحبی، انتشارات احیاگران، ۱۳۸۲.
۲۰- جوان و آرامش روان، به کوشش علی نقی فقیهی، انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ‌چهارم، ۱۳۸۶.
۲۱- جوان و تشکیل خانواده، استادان طرح جامع آموزش خانواده، انتشارات انجمن اولیا و مربیان جمهوری اسلامی ایران، چاپ سوم، ۱۳۷۷.
۲۲- حکمت‌ها و اندرزها، استاد مرتضی مطهری ،انتشارات صدرا، چاپ چهارم، ۱۳۷۴.
۲۳- خودشناسی در تربیت اسلامی، ج سوم، سیدیوسف ابراهیمیان آملی، انتشارات آمل چاپ شهر، ، ۱۳۷۹.
۲۴- رابطه دوستی و محبت، احمد مطهری، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۶۵.
۲۵- روانشناسی تربیتی، دکتر علی شریعتمداری، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، ۱۳۸۵.
۲۶- زمینه‌های فساد در جامعه و راه درمان،ج دوم، علی اکبر بابازاده، انتشارات قدس،۱۳۷۴.
۲۷- سیر حکمت در اروپا، محمدعلی فروغی، انتشارات مؤسسه فرهنگ و مطالعات، ۱۳۷۵.
۲۸- سیری در نهج البلاغه، محمدعلی فروغی، انتشارات صدرا، چاپ یازدهم، ۱۳۷۴.
۲۹-شرح بر غررالحکم و دررالکلم آمدی، محمد خوانساری، انتشارت دانشگاه تهران، ۱۳۷۳.
۳۰- شناخت درمانی و مشکلات درمانی، مهدی قراچه باغی و آرون تی‌‌بک، انتشارات درسا، ۱۳۸۰.
۳۱- عقده‌های روانی، دکتر ایرج پورباقر، انتشارات آسیا، چاپ پنجم، ۱۳۸۶.
۳۲- فرهنگ الفبایی الرائد/ عربی ـ فارسی، ج اول،جبران مسعود، ترجمه دکتررضا انزابی‌نژاد، انتشارات آستان قدس رضوی،۱۳۷۲.
۳۳- فرهنگ بزرگ جامع نوین، ج۱، احمد سیاح،انتشارات اسلام، چاپ هجدهم، ۱۳۷۵.
۳۴- فرهنگ فارسی، ج۲، دکتر معین، انتشارات امیرکبیر، چاپ هشتم، ۱۳۷۱.
۳۵- فرهنگ فارسی امروز، گروه مؤلفان، انتشارات آرین، ۱۳۷۷.
۳۶- فرهنگ فارسی عمید، حسن عمید، انتشارات امیرکبیر، چاپ پنجم، ۱۳۷۴.
۳۷- فرهنگ فارسی مروی، گروه مؤلفان، انتشارات آرین، ۱۳۷۷.
۳۸- فرهنگ سیاسی، داریوش آشوری، انتشارات مروارید، چاپ یازدهم، ۱۳۷۵.
۳۹- فلسفه اخلاق، استاد مرتضی مطهری، انتشارات صدرا، چاپ بیست وششم، ۱۳۸۳.
۴۰- کلام جدید، عبدالحسین خسروپناه، انتشارات مرکز مطالعات و پژوهش‌های فرهنگی حوزه‌علمیه، چاپ سوم، ۱۳۸۳.
۴۱- نگاهی قرآنی به فشار روانی، سیداسحاق حسینی کوهساری، انتشارات کانون اندیشه جوان، چاپ پنجم، ۱۳۸۶.
۴۲- مقاله جوان و بحران هویت، مجله دیدار آشنا ، سیدصادق سیدنژاد، ۱۳۸۱.
۴۳- مقاله رابطه اعتقادات مذهبی در درمان بیماری‌های افسردگی، کتاب مجموعه مقالات اولین همایش نقش دین در بهداشت روان ، دکتر قربانعلی اسداللهی، ۱۳۷۶.
۴۴- عرفان حقیقی و عرفان‌های کاذب، جزوه آموزشی اساتید معارف اسلامی، احمدحسین شریفی.
تعریف ( طرح ) مسأله :
این پروژه با عنوان بحران‌های روانی جهان معاصر و نقش دین در مقابله با آن می‌باشد که در اصطلاح عبارت است از گرفتاری‌های روحی و روانی انسان امروز که در اثر از دست دادن هویت واقعی خود پیدا کرده است. نظیر اضطراب ، فشارهای روانی و پوچ گرایی که اگر بتواند به فطرت اصلی خود بازگردد و خدا را در یابد، موانع و گرفتاری های او برطرف می‌شود که دراین پروژه بحران‌های روانی ، علل پیدایش بحران های روانی و راهکارهای برخورد با آن و نقش دین در این زمینه بررسی می‌شود.
سؤال های اصلی تحقیق :
۱- بحران روانی چیست و چه عواملی در ایجاد آن مؤثر است ؟
۲- راهکارهای مقابله با انواع بحران های روانی از دیدگاه آموزه های دینی چیست ؟
فرضیه های تحقیق :
۱- بحران، عبارت است از آشفتگی و تغییر حالت که انسان را درمانده نماید و بزرگترین بحران، آشفتگی‌های روانی است که انسان عصر حاضر به آن مبتلا شده است و عواملی چون دنیاگرایی ، رفاه‌زدگی ، کمبود ایمان ، تحقیر ارزش های دینی و از همه مهمتر از دست دادن هویت انسان در ایجاد آن مؤثر است.
۲- به طور کلی و با توجه به آموزه‌های دینی می‌توان دو راهکار عمده را برای درمان بحران‌های روانی انسان کنونی پیشنهاد نمود؛ یکی در حوزه‌ی شناختی که از طریق بازگشت به فطرت خدادای، قرارگرفتن در مسیر صراط مستقیم، تصحیح نگاه انسان به جهان و … امکان پذیر است و دیگری در حوزه‌ی رفتاری که از طریق داشتن کار و تفریح سالم، توسل، توکل به خدا ، دعا و نماز و … میسر می‌شود.
سابقه تحقیق :
زیر بنای روانشناسی اسلامی، همان حقیقتی است که قرآن مجید و گفتار و رهبران دینی، بدان اشاره شده‌است و از اولین روزی که موجودی به نام انسان، قدم به عرصه زندگی نهاده، به عنوان کارشناس و پیامبر بوده‌است. واز همان روز،(( بهداشت روح وروان)) یا (( روانشناسی ))، مورد توجه قرارگرفته و هر پیامبری نسبت به زمان خودش، این مسأله را مهم دانسته و در دین اسلام که کاملترین دین الهی است، به وسیله‌ی رسول خدا و امامان معصوم در این مسأله قدم‌های قولی و عملی برداشته شده‌است و مردم را برای رسیدن به خوشبختی، نجات یافتن از خطرات آفت‌های‌روانی، راهنمایی‌ها فرموده‌اند ، بزرگترین دلیل بر این مدعا، همان آیات قرآنی است و در هر آیه‌ای که به بعثت پیامبران اشاره می‌شود، اولین مسئولیت آنها را (( تزکیه )) معرفی می‌کند. به عنوان نمونه :
« کَما اَرْسَلْنا فیکُمْ رَسولاً مِنْکُمْ یَتْلوا عَلَیْکُمْ آیاتِنا وَ یُزَکیکُمْ »[۱]
همان‌طور رسولی درمیان شما از جنس شما فرستادیم تا آیات ما را بر شما بخواند و شما را پرورش دهد.
ضرورت انجام تحقیق :
در جهان امروز پیشرفت‌های شگفت‌آوری درعلوم تجربی به ویژه روانشناسی وروان‌کاوی رقم‌خورده‌اند اما نتوانسته‌اند مشکلات روحی و روانی انسان مانند اضطراب‌ها ، فشارهای روانی ، روان‌پریشی ، افسردگی‌ها و پوچ‌گرایی و بی معنا بودن زندگی را درمان بخشند. انسان امروز، هویت واقعی خودرا از دست داده است و خویشتن خویش را گم کرده است. علی‌رغم این که او در پرتو پیشرفت‌ها و امکانات مادی و رشد صنعت و ارتباطات بهتر می‌تواند با انسان‌های دیگر ارتباط برقرار کند، احساس تنهایی می‌کند. تمام این مشکلات، ناشی از آن است که آدمی، هویت و حقیقت انسانی خود را به خوبی نشناخته است ونقطه اتکا و آرامش خود، یعنی خداوند متعال را از دست داده‌است. انسان موجودی فقیر و وابسته به خداست، اما او را از زندگی خود کنار زده‌است، غافل از آن که تکامل او در گرو ارتباط با خداوند است. پس ضرورت دارد این مسائل را بررسی کنیم و اقداماتی صحیح در جهت مبارزه و از بین بردن بحران‌های روانی انجام دهیم.
اهداف تحقیق :
هدف از انجام این پروژه نجات انسان‌ها از این معضل، یافتن دلیل به وجود‌آمدن این بحران‌ها، ارائه‌ی راه‌حل‌هایی در این زمینه و بررسی نقش دین دراین زمینه می‌باشد.
کاربردهای تحقیق :
کمک به انسان‌ها و ریشه‌کن کردن این بحران‌ها در انسان می‌باشدو این که چگونه دین می‌تواند آن ها را از بحران‌های روانی رهایی بخشد و به آرامش برساند.
روش انجام تحقیق :
روش انجام این پروژه به روش کتابخانه‌ای می‌باشد.
محدودیت‌های تحقیق :
در تدوین این پروژه از کتابخانه‌های شهرستان‌های مختلفی استفاده شده‌است و جمع‌آوری بسیاری از مطالب با مشکلات زیادی روبه‌رو بوده‌است و مطالب مربوط به این پروژه بیشتر به صورت مقاله موجود است و کتاب راجع به آن کم است و همچنین راجع به این موضوع بیشتر در بعد روانشناسی به آن پرداخته‌اند و در بعد دین بررسی‌های کمی انجام شده است.
چکیده :
در پروژه تحقیقاتی بحران‌های روانی جهان معاصر و نقش دین در مقابله با آن در ابتدای امر به تعریف واژه بحران در لغت و اصطلاح و به بررسی مفهوم بحران در متون اسلامی و روانشناسی و به تعریف واژه روان در لغت و اصطلاح و به تعریف واژه دین در لغت و اصطلاح پرداخته شد. سپس به بررسی اهمیت بحث بحران‌های روانی ( از منظر دینی ، روانشناسی ، جامعه‌شناسی و فرهنگی )، سابقه موضوع و مقایسه کشورها از جهت دارا بودن بحران‌های روانی پرداخته شد. در ادامه انواع بحران‌های روانی مانند بحران هویت ، افسردگی و …. را بررسی کردیم و عللی را که در به وجود آمدن بیماری‌های‌روانی نقش دارد به عوامل درونی مانند دورشدن‌از فطرت انسانی ، طمع ، گناه‌وحب دنیا و…. و عوامل بیرونی از قبیل طلاق ، فقر ، ناکامی و شکست اجتماعی ، دوستان ناباب و…. تقسیم‌بندی شده و هر عامل جداگانه بررسی گردید و برای از بین بردن بیماری‌های‌روانی راهکارهایی ارائه شده که در سه حوزه شناختی ، رفتاری و عاطفی خلاصه می‌شود. در حوزه شناختی عواملی مانند بازگشت به فطرت ، ایجاد تکیه‌گاه روحی ، توکل ، توبه ، دعا ، نگاه مثبت به مرگ و…. و در حوزه رفتاری عواملی مانند ورزش و خانواده و آب وهوا و…. و در حوزه عاطفی عواملی مانند توبه ، صبر ، و…. مؤثر هستند. در مرحله بعد به بررسی نقش دین در برطرف کردن بحران‌های روانی پرداخته شد، همچنین در این پروژه تفاوت معنویت نوین با معنویت دینی و آراء و تئوری‌های اندیشمندان را در باب دین و معنویت ( مطهری ، کارل یوستاویونگ و اگوست کنت ) بررسی گردید و راهکارهای قرآن برای غلبه بر بیماری‌های روانی ( عبادت ، دعا ، نماز ، توکل و … ) بیان شده. در پایان نتیجه گیری از کل مباحث و ذکر منابع استفاده شده در این پروژه انجام شد.
[۱] سوره بقره / آیه ۱۵۱
بخش اول : تعاریف
۱-۱واژه بحران
۱-۱-۱بحران در لغت :
بحران : ۱- دگرگونی حاد و ناگهانی حال بیمار که معمولاً با عرق کردن یا پایین آمدن سریع حرارت بدن همراه است.
۲- اختلال در قوای فکری شخص به جهت شدت بیماری، سرسام.[۱] در فرهنگ فارسی عمید نیز بحران به این معنا آمده است، آشفتگی و تغییر حالت ، تغییر حالت ناگهانی مریضی تب دار که منجر به بهبودی یا مرگ او بشود.[۲]
۲-۱-۱بحران در اصطلاح :
بحران در اصطلاح عبارت است از بالاترین مرحله یک جریان ناگوار که دگرگونی فوری در پی‌دارد.(از لحاظ سیاسی ، فرهنگی ، اجتماعی و….)[۳]
۳-۱-۱مفهوم بحران در متون اسلامی :
ازدیدگاه‌اسلام احساس هویت دینی، همچنین احساس بحران هویت دینی‌درموقعیت‌های ذیل حاصل می‌شود :۱- در صورتی که سه حوزه عقیده، گفتار و رفتار و عملکرد دینی در انسان به صورت‌منسجم و هماهنگ عمل کنند، احساس هویت دینی محقق خواهد شد و محصول هرگونه ناسازگاری بین سه امر مذکور، احساسی است که می‌توان آن را (( احساس بحران هویت دینی )) نام نهاد.
۲- هرگونه افراط و تفریط در سه امر مذکور، انحراف از فطرت دینی و به تعبیری، عدم تعادل در احساس هویت، و به تعبیر سوم، موجب احساس بحران در هویت دینی خواهد شد. انحراف از فطرت‌الهی، و فراموشی یاد خدای متعال، تعادل روانی انسان را بر هم زده، موجبات افسردگی و اضطراب را فراهم می‌آورد. احساس ناشی از ناهماهنگی در سه امر شناخت ،کردار‌و‌گفتار‌دینی، وضعیتی ایجاد می کند که می توان آن را(( احساس بحران هویت دینی )) نامید و این تقریباً همان احساسی است که ممکن است در صورت ایجاد هر بحران هویتی ایجاد شود.
۳- قرار است آدمی در مجموعه هستی، خلیفه‌ی خدا بر روی زمین، همچنین مظهر و تجلی صفات او باشد. هویت اصیل انسان همین است، اما در صورتی که مظهریت خود و همچنین آیین خلافت را به دست فراموشی بسپارد و برای خود وجودی مستقل قایل باشد، هستی و وجود را از آن خود بداند، تصویری دگرگون و غیر واقعی از خود ساخته و به چیزی غیر خود تبدیل شده و در نهایت به بحران هویت دچار می‌گردد. هویت واقعی انسان به او این احساس را می دهد که خود را موجودی سراسر فقر و نیاز ببیند. اگر خودپنداره اومطابق با واقع نباشد و خود را کسی پندارد که واقعاً نیست (تصویر غیر واقعی یا خیالی )، مصداق احساس بحران هویت دینی در او شکل گرفته است.[۴]
قرآن کریم به صراحت، ماجرای کسانی را بیان می‌کند که هویت واقعی خود را باخته، از پوست خود درآمده و به گونه ای دیگر شده‌اند. دگرگونی‌های موردنظر قرآن کریم در انسان‌ها و به تعبیر دیگر، تغییر یا تبدیل هویت انسان‌ها دست کم در دو سطح اتفاق افتاده است که اولین آن تغییر همزمان با تبدیل بنیادی در جسم و روان و دومین آن تغییر و تبدیل فقط در بعد روانی انسان‌هاست.
درباره سطح اول، قرآن کریم مواردی را مثال می‌زند که انسان‌ها به دلیل مخالفت با فرمان خدای‌متعال، به میمون وخوک تبدیل شده اند. برای مثال، در آیه ۱۶۶ اعراف، پس از نقل ماجرای ((اصحاب سبت)) که با وجود فرمان الهی مبنی بر عدم صید درروزهای شنبه، به صید می‌پرداختند، می‌فرماید :
((چون در برابر آنچه از آن نهی شده بودند گردن‌کشی‌کردند، به آنها گفتیم : بوزینگان مطرود باشید )).
برخی مفسران که غالب را نیز تشکیل می‌دهند معتقدند : این دگرگونی و مسخ، هم در جسم و هم در روان انسان‌ها رخ داده است. اما گروه دیگر اعتقاد دارند : این تغییرات فقط در بعد روانی، ویژگی‌ها، حرکات و رفتارهای آنها اتفاق افتاده است.[۵] تفسیر نمونه می گوید : برخی مفسران که در اقلیت هستند معتقدند : مسخ به معنای مسخ روحانی و دگرگونی صفات اخلاقی؛ به این معنا که صفاتی مانند صفات میمون، یا خوک در انسان‌های سرکش و طغیانگر پیدا شد و روی آوردن به تقلید کورکورانه، توجه شدید به شکم‌‌پرستی و شهوت‌رانی، که از ویژگی‌های این دو حیوان است، در آنها آشکار گشت.
اما برخی آیات، مسخ انسان ها در بعد روانی ویژگی‌های اخلاقی را بیان می‌کند. تردیدی نیست که این دگرگونی به تنهایی نیز دارای سطوحی است که می‌توان از کوچکترین انحراف اخلاقی تا تغییرات کلی را در آن درجه‌بندی کرد. در این رابطه نیز می‌توان شواهدی در قرآن کریم یافت. ازجمله در آیه ۱۷۵ سوره مبارکه اعراف آمده است :
(( و بر آنان خبرکسی را بخوان که به او ( علم ) آیات خود را بخشیده بودیم، اما از آن عاری شد، پس شیطان درپی او افتاد و آن‌گاه از گمراهان شد. واگر می‌خواستیم، قدر‌اورا (به خاطرعلمش به آیات) بلند می‌داشتیم. ولی او به دنیا و پستی گرایید و از هوای نفس خویش پیروی کرد. آری داستان او مانند سگی است که اگر به اوحمله آوری، زبان از دهان بیرون می‌آورد و اگر هم به حال خود واگذاری، باز هم زبان از دهان بیرون می‌آورد. این داستان منکران آیات ماست )).
در تفسیر نمونه، ذیل همین آیه مبارکه آمده است : این آیه به داستان کسانی اشاره می‌کند که نخست در صف مؤمنان بود و حامل آیات الهی گشت، سپس از این مسیر گام بیرون نهاد. به همین دلیل شیطان به وسوسه‌ی او پرداخت و عاقبت کارش به گمراهی و بدبختی کشیده شد. می‌توان گفت : واژه‌ی (( انسلاخ )) که در آیه میارکه آمده بدان اشاره شده، تعبیر دیگری از تبدیل و تغییر هویت دینی انسان هاست. کسی که به چنان مقامی از انسانیت می‌رسد که آیات الهی او را احاطه کرده، گویی علم به آیات الهی جزیی از بدن او شده‌است، با بیرون آمدن از این پوست، هویت انسانی خود را به ویژگی‌های سگ مانند تغییر می‌دهد. انسان در اوج ( با هویت واقعی انسان ) به اندازه‌ا‌ی سقوط می کند که از دیدگاه قرآن کریم با بدترین جنبدگان ( شرالدواب )، انعام ( چهارپایان ) و بدتر از آن ( بل هم اضل )، حمار ( الاغ )، عنکبوت و سگ قابل مقایسه بوده و حتی مطابق برخی آیات قرآن کریم، با مسخ شدن، به (( قرده و خنزیر )) ( میمون و خوک ) تبدیل می‌شود.[۶]
۴-۱-۱مفهوم بحران در روانشناسی :
اصطلاح (( بحران هویت )) در برابر (( هویت خود )) قرار دارد. روان‌شناسان، دست کم دو واژه‌ی شناخته شده در برابر(( هویت خود )) به کار برده‌اند : ۱- انتشار یا ابهام در نقش ۲- آشفتگی نقش
برای مثال جبرئیل می‌گوید : (( جوانان در سنین ۱۶ تا ۱۸ سال ممکن است بحران زندگی را تجربه کنند. این قضیه مشهور به (( هویت روان‌شناختی اریکسون )) است که با عنوان(( هویت خود )) شناخته شده و در برابر انتشار یا ابهام نقش قرار دارد. هویت زمانی شکل می گیرد که جوانان در این باره که چه کسی هستند و در چه جایگاهی قرار دارند، پاسخ قطعی داشته باشند. انتشار یا ابهام نقش، زمانی اتفاق می‌افتد که افراد شخصاً بی اطمینانی یا تریدی را تجربه می کنند و انتظار دارند آنچه را خود قادر به کسب آن نیستند از بزرگسالان به دست آورند)).
پدیده روانی بحران هویت از اوایل نوجوانی آغازمی‌شود و در دوران جوانی به اوج خود می‌رسد. تا زمانی که کودکان وابسته به والدین هستند، به دلیل آنکه استعدادهای آنها شکوفا نشده و جامعه نیز از آنها انتظار چندانی ندارد، هویت خود را در والدین می‌بینند،و به تعبیر دیگر،ایشان برای خود هویتی جدای از آنها قایل نیستند و نیازی به جدایی و استقلال حس نمی‌کنند، بالاتر از این، حتی هویت خود را در وابستگی می‌دانند. آغاز بحران زمانی است که به دلیل رشد جسمانی، عقلانی و عاطفی،احساس نیاز به خودکفایی و استقلال نیز در نوجوانان و جوانان رشد می کند. از آن به بعد، این احساس بروز می‌کند که باید به خود متکی باشند و نقشی را که جامعه از آنها انتظار دارد ایفا‌‌کنند؛ به بیان دیگر،با خودشان شناخته شوند، نه با فرد و افراد دیگر. در این دوران ترکیبی از نیازهای روانی و عاطفی از قبیل نیاز به استقلال، نیاز به ابراز وجود و خودنمایی و نیاز به تعلق به گروه همسالان و نیاز به خود شکوفایی بروز و ظهور می‌یابد. همچنین احساس توانایی، احساس نیاز به داشتن هویت مستقل را ایجاب می‌کندو پس از بریدگی از پدر و مادر است که این سؤال برای نوجوان مطرح می‌شود که راستی، من کیستم ؟ تا کنون هویت من با وابستگی به خانواده تعیین می‌شد اما اکنون که باید خودم تعریف شوم، چه تعریفی از خودم دارم ؟
دراین مرحله، یکی از مسائل عمده‌ای که نوجوان با آن رو به رو می‌شود، مسأله ((شکل‌گیری‌هویت‌فردی)) است. این بدین معناست که باید به سؤال‌هایی نظیر((من کیستم)) و((به‌کجا‌می‌روم)) پاسخ دهد. جستجوی هویت متضمن این است که شخص تشخیص دهد برای او چه چیزهایی مهم و چه کارهایی ارزشمندند و نیز متضمن معیارهایی است که بر اساس آنها بتوانند رفتار خود و دیگران را هدایت و ارزیابی کند. همچنین این جستجو تکوین احساس شکوفایی و شایستگی را نیز در بر می‌گیرد.[۷]
۲-۱واژه روان
۱-۲-۱روان در لغت :
روان در لغت به معنی روح انسانی (( مخصوصاً )) جان، روح (( مطلقاً ))، جان می‌باشد.[۸]
۲-۲-۱روان در اصطلاح :
روان در اصطلاح به مجموعه عنصرها و نیروهای ذهنی، عاطفی ورفتاری گفته می‌شود.[۹]
۳-۱واژه دین
۱-۳-۱دین در لغت :
دین در فرهنگ فارسی عمید با معانی مختلفی آمده است که عبارتند از : مذهب ، کیش ، آئین ، ورع ، طاعت ،حساب ،پاداش ، جزا و مکافات[۱۰] و در فرهنگ بزرگ جامع نوین، دین با معانی ذیل آمده‌است : پاداش ، اسلام ،عادت ،کارو عبادت ، باران پیوسته یا نرم ، حساب ، قهروغلبه، رفعت،سلطان ،حکم ، تدبیر و توحید ، هرچیزی که بدان عبادت خدا کرده ، پرهیزکاری ، اکراه ، بارانی که در جای معین پیوسته بارد ، حال و قضا.[۱۱]
[۱] فرهنگ‌الفبایی الرائد/عربی ـ فارسی، جبران مسعود، ترجمۀ دکتررضا انزابی نژاد، انتشارات آستان‌قدس‌رضوی، ۱۳۷۲، ص۳۶۴
[۲] فرهنگ‌فارسی‌عمید، انتشارات امیرکبیر، چاپ پنجم، ۱۳۷۴، ص۲۴۶
[۳] فرهنگ‌فارسی امروز، گروه مؤلفان، انتشارت آرین، ۱۳۷۷، ص ۱۲۸
[۵] تفسیر‌نمونه، ج ۶، آیت الله مکارم شیرازی ، انتشارات دارالکتب الاسلامیه ، چاپ شانزدهم، ۱۳۷۳، صص۴۲۴-۴۲۷
[۶] تفسیر نمونه، ج ۷، آیت الله مکارم شیرازی،صص ۱۲-۱۳
[۸] فرهنگ فارسی، ج۲، دکتر معین، انتشارات امیرکبیر، چاپ هشتم،۱۳۷۱، ص ۱۶۸۱
[۹] فرهنگ فارسی مروی، گروه مؤلفان، ویرایش سوم، انتشارات آرین، ۱۳۷۷، ص ۴۱۳
[۱۰] فرهنگ فارسی عمید، حسن عمید ، ص ۶۲۶
[۱۱] فرهنگ بزرگ جامع نوین، ج ۱، احمد سیاح، انتشارات اسلام، چاپ هجدهم، ۱۳۷۵ ، ص۴۹۹
تمام مقالات و پایان نامه و پروژه ها به صورت فایل دنلودی می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد.
جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ را پرداخت نمایید.
ارسال نظر