تاژکداران خونی و نسجی

این تک یاخته ها در طی چرخه زندگی خود علاوه بر انسان یا حیوانات مهره دار نیاز به یک میزبان بندپا نیاز دارند. تولید مثل جنسی در این تک یاخته ها مشاهده نمی گردد هر چند که در مواردی عقیده بعضی از محققین بر این است که ممکن است این تک یاخته ها نیز مرحله ای از تولید مثل جنسی راهی بنماید اما در هر حال این امر هنوز به اثبات نرسیده است. این انگلها ممکن است از نظر شکل شناسی به چهار حالت اصلی دیده شوند:

۱-آماستیگوت یا شکل لیشمانیایی:

بیضی شکل و بسیار کوچک بوده، دارای یک هسته و یک نقطه بسیار رنگ پذیر به نام کینتوپلاست بوده و تاژک آزاد ندارند.

۲-پروماستیگوت یا لپتوموناس:

انگل کشیده و دوکی شکل بوده، هسته در وسط و کینتوپلاست در یک انتهای بدن که انتهای قدامی نامیده   می شود قرار داشته و یک تاژک آزاد از آن منشأ می گیرد.

۳- اپی ماستیگوت یا کریتیدیا:

انگل قدری کشیده تر بوده، هسته در وسط و کینتوپلاست در نزدیکی هسته و در سمت قدامی آن قرار گرفته، تاژک قبل از اینکه از انتهای قدامی آزاد گردد غشاء مواج کوچکی را ایجاد می نماید.

۴- تریپوماستیگوت یا تریپانوزوم:

انگل دوکی شکل بوده، هسته در وسط و کینتوپلاست در انتهای خلفی قرار می گیرد و در نتیجه تاژک در طول بدن ایجاد یک غشاء مواج کرده و از انتهای قدامی آزاد می گردد.

نکته: تاژکداران خون و نسج انسان به دو جنس تریپانوزوم و لیشمانیا تعلق دارند.

انگلهای جنس تریپانوزوم

به غیر از یک گونه حیوانی بقیه تریپانوزوم ها دو میزبانه یا هتروگزنوس (heteroxenous) هستند و در چرخه زندگی آنها یک میزبان مهره دار و یک میزبان بی مهره یا حشره ناقل دیده می شود. تریپانوزوم ها اهمیت زیادی در بیماری زایی انسان به ویژه در آفریقا و آمریکای لاتین دارند. حشرات ناقل تریپانوزوم های بیماری زا همگی از حشرات خونخوار هستند. طبقه بندی تریپانوزوم ها بر اساس محل تکثیر در میزبان بی مهره، فیزیولوژی،    شکل شناسی و اخیراً از طریق بررسی های ژنتیک صورت پذیرفته است.

تریپانوزوما کامبینیس و تریپانوزوما رودزنیس

از اختصاصات این تریپانوزوم ها چند شکلی (پل مرفیسم) بودن آنها در خون است به این صورت که این       تک یاخته از شکل کوتاه و کلفت با قدرت تکثیر کم و تاژک آزاد خیلی کوتاه تا شکل بلند و کشیده با قدرت تکثیر زیاد و تاژک آزاد بلند در خون دیده می شود. ناقل این عفونت، مگس های جنس گلوسنیا بوده که عموماً در آفریقا دیده می شوند و به مگس های تسه تسه مشهورند.