مقاله سیری در زندگانی حکیم خیام نیشابوری مربوطه  به صورت فایل ورد  word و قابل ویرایش می باشد و دارای ۵۴  صفحه است . بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک دانلود مقاله سیری در  زندگانی حکیم خیام نیشابوری نمایش داده می شود، علاوه بر آن لینک مقاله مربوطه به ایمیل شما نیز ارسال می گردد

 فهرست

 مقدمه. ۱

۱- زیستواره علمی و کارنامه درخشان خیامی.. ۲

۲- ایران در روزگار حکیم نیشابوری.. ۲

۳- حکیم خیامی نیشابوری از نگاه دیگران. ۶

۴- آثار ریاضی حکیم خیامی.. ۷

۱- الرساله فی البراهین علی مسائل علم الجبر و المقابله . ۷

۲- رساله فی قسمه ربع دایره / رساله در تحلیل یک مسئله . ۷

۳- رساله فی شرح ما اشکل من مصادرات اقلیدس… ۹

۴- مشکلات الحساب.. ۱۰

۵- رساله در صحت طرق هندی برای استخراج جذر و کعب.. ۱۰

تحلیل علمی محتوای جبری رساله حکیم خیامی.. ۱۰

۱- مقدمه کتاب جبر و مقابله. ۱۰

۲- متن کتاب جبر و مقابله. ۱۱

۲-۱- بعضی اصطلاح های جبری.. ۱۱

۲-۲- طبقه بندی معادلات.. ۱۳

۲-۳ حل و بحث معادلات.. ۱۶

۲-۳-۱ حل معادله درجه اول. ۱۶

۲-۳-۲ حل معادله درجه دوم. ۱۹

۲-۳-۲-۱- بحث در مورد جواب های معادله درجه دوم. ۲۱

۲-۳-۲-۲- روش حل هندسی حکیم خیامی نیشابوری.. ۲۲

۲-۳-۳- گفتاری در مقاطع مخروطی.. ۲۴

۲-۳-۳-۱- سهمی.. ۲۸

۲-۳-۳-۲- هذلولی.. ۳۰

محاسبه شعاع های حامل در هذلولی: ۳۱

۲-۳-۴-۱- حل معادلات درجه سوم سه جمله ای به روش حکیم خیامی.. ۳۱

روش علمی حکیم خیامی.. ۴۰

۳-۳- استفاده خواجه طوسی از روش حکیم خیامی.. ۴۳

۳-۴- بهره ساکری، دانشمند ایتالیایی از روش حکیم خیامی.. ۴۳

منابع: ۵۰

منابع:

 جبر و مقابله خیام، تألیف: غلامحسین مصاحب- تهران ۱۳۱۷٫

حکیم عمر خیام، تألیف: غلامحسین مصاحب- تهران ۱۳۳۹٫

خیامی نامه، جلد اول، تألیف: جلال الدین هماتی- تهران ۱۳۴۶٫

دانشنامه خیامی، تألیف: رحیم رضازاده ملک- تهران ۱۳۷۷٫

مقدمه

مطالعات آثار و دست نوشته های به جای مانده از اندیشمندان ، نوایغ و مشاهیر برای عموم مردم خصوصاً نسل آینده ساز ، جوانان فرهیخته و فرهنگ دوست امروز ایران ، ضروری است . زیرا بررسی آثار علمی ، ادبی ، فکری و تاریخی اندیشمندان میهن اسلامی موجب می شود تا آنان بدانند نیاکانشان از چه پیشینه تمدنی درخشانی برخوردار بوده ، چگونه می اندیشیده ، چگونه می زیستند و چگونه توانسته تمام فرهنگ ها بویژه تمدن دنیای غرب را چنانکه بزرگان آنها بارها اعتراف کرده اند . طی قرون پنجم تا نهم مدیون خود سازند و در علوم و متون مختلف اعم از طب ، ریاضی، فیزیک ، شیمی ، معماری و ادبیات پیشتاز همگان باشند .

این گذشته تابناک و غرور آفرین در آینه کتیبه های سنگی و سفالینه ها و آثار نقش بستته بر لوحه ها و اسناد و نسخه های خطی نمایان و آشکار است . لیکن به رغم تلاش های گسترده ای که برای معرفی این آثار شده ، باید که این میراث گرانبها از دسترس و اطلاع نسل جوان امروز به دور مانده ، به طوری که بسیاری از جوانان این مرز و بوم حتی اسامی برخی دانشمندان مشهور هم وطن خود را که منشا تحول دانش بشری بوده اند ، نشنیده اند و آثار و کتایبهای آنان را نمی شناسند .

خوشبختانه در عصر نظام شکوهمند اسلامی فرصتی پدید آمده است تا برای بازیابی هویت فرهنگی و احیای تمدن پرشکوه ، اسلامی و ملی تلاش هایی از سوی همه فرهنگ دوستان و فرهیفتگان کشور صورت پذیرد . بی شک مهمترین هدف همه دست اندرکاران ، هویت دار کردن نسل امروز و ایجاد و ارتباط بین نسل ها ، بویژه با گذشته درخشان کشور است .

امید است نسل جوان کشور با مطالعه این آثار که متناسب با فهم و اطلاعات آنان است، با شناخت بیشتر از گذشته پرافتخار خود به سوی آینده ای روشن تر گام بردارند .

۱- زیستواره علمی و کارنامه درخشان خیامی

غیاث الدین ، ابوالفتح عمر ابن ابراهیم خیامی نیشابوری ، از بزرگترین ریاضیدانان و اندیشمندان اسلامی ، نیمه دوم قرن پنجم و ربع اول قرن ششم است  ؛ عمر نام خاص اوست و ( غیاث الدین ) عنوانی افتخاری است که بعدها در زندگی دریافت نمود . لقب ( خیامی ) نشان می دهد که پدر یا سایر بستگان وی ، پیشینه خیمه دوزی داشته اند .  وی در خانواده ای نیشابوری به دنیا آمد و در همان جا نیز تعلیم و تربیت یافت .

۲- ایران در روزگار حکیم نیشابوری

خیام اندک زمانی پس از اینکه خراسان ، توسط سلجوقیان اشغال شد ، به دنیا آمد . سلجوقیان ، خوارزم ، ایران و آذربایحان را نیز تاراج کردند . آنها امپراتوری بزرگ متزلزلی را بنا نهادند . این دولت را « ابوطالب طغرل یک ) بنیاد نهاد و در سال ۵۹۰ قمری به فرمان خلیفه عباسی و به دست خوارزمشاهیان انقراض یافت . در آغاز عصر خیامی ، اروپای غربی در نیمه دوم قرن یازدهم و نیمه اول قرن دوازدهم میلادی ، در تعصب جنگ های صلیبی می سوخت . این امر باعث بحران و ایجاد وحشت میان مردم شده بود . فرقه های مختلف سنی و شیعه ، اشعری و نعتزلی ، سرگرم بحث ها و مجادلات اصولی ، فقهی و کلامی بودند ، به طوری که در گوشه و کنار نواحی و حدود وسیع سلطنت سلجوقیان ، جوامع درس و بحث دینی و مجالس مناظره و مناقصه زیاد شد .

خیام در همان شهر نیشابور تعلیم و تربیت یافته و بزرگ شده است . داستان معروف
( سه یار دبستانی ) یعنی داستان رفاقت حسن صباح ، خواجه نظام الملک طوسی و خیامی نیشابوری ، افسانه ای خودساخته و بی اساس است .  در آن روزگار خراسان بزرگ و شهر های معتبر آن چون نیشابور ، کانون علم و ادب بوده است . خیامی در حوزه درس ( امام موفق نیشابوری ) حاضر می شده است . اما او در یکی از رساله هایش خود را پیرو ( شیخ الرئیس ) حسین بن عبدالله سینا می خواند . چون خیامی هم عصر آن حکیم نبوده این گفته را باید حمل بر آن کرد که وی خود را شارگزد معنوی و از پیروان مکتب تفکر ابن سینا می دانسته است . او با بیشتر د انشمندان زمان خود ، مراوده ، ملاقات و مباحثه داشته است . محسوس ترین خصوصیتی که از تاریخ زندگی خیامی ، به نظر می آید ، احترام و تکریم تمام کسانی است که از وی به مناسبتی یاد کرده اند و او را به بزرگی ستوده اند و عنوان همایی از قبیل « حجت الحق، اما ، رستور ، فیلسوف و سید الحکماء المشرق و مغرب » به وی داده اند . آوازه علمی خیامی سبب شد که به دربار سلجوقیان راه یابد . امیر سلجوقی عموماً و خصوصاً سلطان ملک شاه ، خیامی را محترم می داشته اند و او را هم مرتبه ندمای خویش می دانسته اند .

سرنوشت دانش پژوهان در آن زمان غالباً تیره و تار بود ، مگر آن که ثروتی می داشتند . آنها ، تنها در صورتی می توانسته که تحقیقات و مطالعات منظمی داشته باشند که به دربار پادشاهان مقتدر یا نجیب زادگان وابسته می شدند . در این شرایط کارسان به میل صاحب منصبان ، درباریان و سرنوشت جنگ ها بستگی داشت . با این حال ، خیامی توانست در این شرایط نامساعد رساله مشکلات الحساب ، رساله ای بدون عنوان در جبر [ بعد ها موسوم به رساله در تحلیل یک مسئله ] و رساله ای در آموزه موسیقی القول علی جناس التی بالاربعه را به رشته تحریر در آورد .

نگاهی به فهرست کارهای علمی خیامی ما را به مقام او آگاه می سازد . او در تالیف کتاب ها و رساله های خویش ، جر به ضرورت اقدام نمی کرده است . خیامی در سال ۴۶۷ قمری به همراه عده ای دیگر ریاضیدانان و اخترشناسان نامدار به دعوت سلطان ملک شاه سلجوقی به اصفهان می رود . او تقریباً هجده سال که احتمالاً این مدت ، آرام ترین دوران زندگی اشن بوده ، در اصفهان اقامت داشته است . از جمله فعالیت های ضمنی او در این مدت ، اتمام شرح خودش در آموزه خطوط موازی اقلیدس و آموزه نسبت ها در سال ۴۷۰ قمری به نام شرح ما اشکان من مصادرات کتاب اقلیدس است . این اثر به همراه کتب « الرساله فی البراهین علی مسائل الجبر و المقابله » از جمله مهمترین کارهای علمی اوست . او در طول این سال ها ، در موضوع های فلسفی هم آثاری نوشته است . در سال ۴۸۵ قمری اقبال از خیامی روی می گرداند زیرا در آن زمان ملک شاه فوت کرده و وزیرش نظام الملک نیز به قتل می رسد . پس از مرگ شاه ، خیامی مورد بی مهری قرار گرفته و در زمان سلطان سنجر ، در سال ۴۸۲ قمری ، اصفهان را ترک می کند . روزگاری نیز در مرور زندگی می کند . چایی که احتمالاً خیامی ، میزان الحمکه و فی القسطاس المستقیم را با همکاری خواجه عبد الرحمن خازنی مروزی ، نوشته است .

در سال ۵۰۶ قمری نظامی عروضی سمرقندی ( نویسنده کتاب چهار مقاله ) ، در شهر بلغ  با عمر خیامی و امام ابوالمضفر اسفراری ملاقات کرده و حکیم خیامی به او گفته است ( من در موضوعی باشد که بهای ، شمال بر من گل افشان کند ) . در زمستان ۵۰۸ قمری ، که حکیم خیامی در شهر مرو بوده است ، از طرف سلطان محمد احضار می شود تا وضع هوا را پیشگویی کتد . سلطان قمر این حکیم را به حکم قدرتی که در پیش این رویدادهای جوی داشت نیکو شناخت و در اکرامش کوشید . گروهی از فیلسوفان و دانشمندان برجسته ایران و اسلام ، از جمله محمد ایلاقی ، نظامی عروضی سمرقندی و عبدالله ابن محمد میانجی از دانش آموختگان مکتب ایشانند و این همه دلالت بر آن دارد که حکیم خیامی بزرگترین دانشمند عصر خود بوده و به حق شهرت و آوازه نیکو یافته است . بعد از این نشانی از آن مرد بزرگ نیست ، تا آنکه در روز آدینه ۱۱ محرم الحرام ۵۲۶ قمری ، بعد از مطالعه کتاب الهیات الشفاء اثر شیخ الرئیس ابو علی سینا و پس از انجام فریضه نماز ، در شهر نیشابور ، جان به جان آفرین تسلیم کرد . آرامگاهش ، امروزه در چند کیلومتری شرق نیشابور واقع شده است .

۳- حکیم خیامی نیشابوری از نگاه دیگران

دانشمندان فقید ، جورج سارتن ؛ که در اثر نفیس خود مقدمه بر تاریخ علم ، هر دوره پنجاه ساله از تاریخ علم را به افتخار یکی از بزرگترین دانشوران آن دوران نامگذاری کرده ،‌نیمه دوم سده یازدهم میلادی را « عصر خیامی » نامیده است . او معتقد است : « بر طبق تحقیقات و نظر محققان ، خیامی خاصه در علم جبر ، یکی از بزرگترین ریاضیدانان قرون وسطی است . این رای ناشی از این است که در تاریخ ریاضیات ، حکیم خیامی اولین کسی است که به تحقیق منظم علمی در معادلات درجه های اول ، دوم و سوم پرداخته و طبقه بندی تحسین آوری از معادلات آورده است . در حل تمام صورت های معادلات درجه سوم ، با روش علمی تحقیق کرده و به حل [ در اغلب موارد ناقص ] هندسی آنها توفق یافته است . رساله او در دانش جبر ، معرف یک فکر علمی می باشد و این رساله یکی از برجسته ترین آثار قرون وسطایی و احتمالاً برجسته ترین ، آنها در این علم است » . نظامی عروضی سمرقندی درباره اعتقاد حکیم خیامی به احکام نجوم نوشته است : اگر چه حکم حجت الحق عمر بدیدم ، اما ندیدم و نشینیدم که در احکام نجوم اعتقادی داشت . » علی دشتی در کتاب دمی با خیام
می نویسد : ابوالحسن بیهقی ، حکیم خیامی را « مسلط بر تمام اجزای حمکت و ریاضیات و معقولات » گفته است .  زمخشری ، دانشمند معروف لغت و تفسیر ، او را « حکیم جهانی و فیلسوف گیتی » نام برده است .

۴- آثار ریاضی حکیم خیامی

۱- الرساله فی البراهین علی مسائل علم الجبر و المقابله .

عمده ترین اثر ریاضی خیامی ، کتاب جبر و مقابله اوست . از این رساله ، هفت نسخه خطی شناخته شده است . متن عربی و ترجمه فارسی این کتاب همراه نسخه خطی شناخته شده است . متن عربی و ترجمه فارسی این کتاب همراه شرح و حواشی عالمانه ، به همت روان شاد دکتر غلامحسین مصاحب به نام حکیم عمر خیام بعنوان عالم جبر تاکنون سه مرتبه با ویرایش جدید در سال های ۱۳۱۷ ، ۱۳۳۹ و ۱۳۷۹ خورشیدی چاپ و انتشار یافته است .

۲- رساله فی قسمه ربع دایره / رساله در تحلیل یک مسئله .

این رساله را خیامی ،‌پیش از رساله جبر و مقابله خود نوشته است . موضوع آن تحلیل یک مسئله هندسی به معادله درجه سوم و حل آن به وسیله قطوع مخروطی است . در امرداد ماه سال ۱۳۱۰ خورشیدی ، زنده یاد عباس اقبال آشتیانی ، ضمن مقاله ایی با عنوان « راجع به احوال حکیم عمر خیام نیشابوری » در شماره هشت دوره اول ماهنامه شرق نوشت : « غیر از تالیفاتی که از خیام در دست است و یا مورخین از او نقل کرده اند ، نگارنده رساله ای از او دارم به عربی در پنج ورق به خط نسخ ریز ، در حل یک مسئله جبری به وسیله قطوع مخروطی ، در جواب کسی که آن را از حکیم سوال کرده و عنوان آن این است : هذه رساله لابی الفتح عمر ابن ابراهیم الخیامی . دکتر غلامحسین مصاحب ، با اجازه عباس اقبال آشتیانی آن رساله را برای خو استنساخ کرد. پس از درگذشت اقبال ، مجموعه ایی که رساله یاد شده ضمن آن بود . به کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران انتقال یافت . به سال ۱۳۳۹ خورشیدی ، دکتر مصاحب این رساله را با عنوان رساله در تحلیل یک مسئله همراه با ترجمه فارسی آن ، در ضمن کتاب حکیم عمر خیام به عنوان عالم جبر در تهران منتشر کرد و عکس نسخه خطی را که در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران نگهداری می شود ، ضمیمه نمود . به سال ۱۹۶۱ میلادی ترجمه انگلیسی این رساله با عنوان A Paper of  Omar  Khayyam به اهتمام علی رضا امیر معز در صفحه های ۳۲۷-۳۲۳ شماره ۴ ، دوره بیست و ششم مجله Scripta Mathematica  منتشر شد . به سال ۱۹۸۱ میلادی ، رشدی راشد و احمد جبار ، همین رساله را ضمن مجموعه رسائل الخیام الجبریه از روی نشری که پیشتر دکتر مصاحب کرده بود ، به همراه ترجمه گونه ای به فرانسه ، از سوی دانشگاه حلب ( سوریه ) به عنوان سومین نشر از سلسله « مصادر و دراسات فی التاریخ الاریاضیات العربیه » انتشار دادند. خیامی در این رساله وعده می دهد که اگر فراغتی یابد، کتابی در حل و بیان انواع معادلات بنویسید . بدین ترتیب چنان می نماید که تدوین رساله جبر و مقابله در انجام قولی است که در این رساله داده شده و به تبع آن، تدوین رساله جبر و مقابله بعد از سامان یافتن رساله حاضر بوده است .

۳- رساله فی شرح ما اشکل من مصادرات اقلیدس

تمام مقالات و پایان نامه و پروژه ها به صورت فایل دنلودی می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد.

 جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ  را پرداخت نمایید.