مقاله نقش سد شیرین دره در توسعه کشاورزی مربوطه  به صورت فایل ورد  word و قابل ویرایش می باشد و دارای ۲۰۹  صفحه است . بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک دانلود مقاله نقش سد شیرین دره در توسعه کشاورزی نمایش داده می شود، علاوه بر آن لینک مقاله مربوطه به ایمیل شما نیز ارسال می گردد

فهرست مطالب

چکیده    ۱
۱-فصل اول – کلیات تحقیق
مقدمه    ۲
۱-۱- بیان مسئله    ۲
۱-۲- پیشینه تحقیق    ۲
۱-۳- فرضیات تحقیق    ۴
۱-۴- اهمیت موضوع تحقیق    ۵
۱-۵- اهداف تحقیق    ۵
۱-۶- روش تخقیق    ۷
۱-۷- مشکلات    ۹
منابع    ۱۰
فصل دوم: مباحث نظری توسعه روستایی
مقدمه    ۱۴
۲-۱- تعاریف و مفاهیم روستا    ۱۴
۲-۲- مفاهیم و تعاریف توسعه    ۱۵
۲-۳- تفاوت رشد و توسعه    ۱۶
۲-۴- توسعه روستایی    ۱۷
۲-۵- اهداف توسعه روستایی    ۱۸
۲-۶- برنامه ریزی توسعه روستایی    ۱۹
۲-۷- کشاورزی و ضرورت توسعه آن    ۲۰
۲-۸- نظریه‌های توسعه روستایی    ۲۱
۲-۸-۱- نظریه صنعتی کردن روستاها    ۲۱
۲-۸-۲- ناحیه اگروپلیتین    ۲۲
۲-۸-۳- نظریه توسعه همه جانبه روستایی (مکتب رهووت)    ۲۲
۲-۹- موانع توسعه روستایی    ۲۳
منابع    ۲۴
فصل سوم: جغرافیای طبیعی
مفدمه    ۲۹
۳-۱- موقعیت و وسعت جغرافیایی مانه و سملقان    ۳۰
۳-۱-۱-موقعیت جغرفیایی، حدود و وسعت دهستان    ۳۲
۳-۲- توپوگرافی منطقه مورد مطالعه    ۳۴
۳-۳- زمین شناسی    ۳۶
۳-۴- ژئومورفولوژی دهستان    ۳۹
۳-۵- آب و هوای دهستان ۴۰
۳-۵-۱- درجه حرارت (دما)    ۴۰
۳-۵-۲- میانگین حداقل و حداکثر دما    ۴۱
۳-۵-۳- بارندگی    ۴۵
۳-۵-۴- توزیع فصلی بارش    ۴۷
۳-۵-۵- نم نسبی    ۴۹
۳-۵-۶- تبخیر و تعرق    ۵۰
۳-۵-۷- یخبندان    ۵۲
۳-۶- طبقه بندی اقلیمی منطقه مورد مطالعه    ۵۴
۳-۶-۱- روش دومارتن    ۵۴
۳-۶-۲- روش آمبرژه    ۵۶
۳-۶-۳-آمبروترمیک    ۵۸
۳-۶-۴- هایتروگراف    ۶۰
۳-۶- منابع آب    ۶۲
۳-۶-۱- منابع آب‌های سطحی    ۶۲
۳-۶-۲- منابع آب‌های زیرزمینی    ۶۳
۳-۷- خاک‌شناسی دهستان    ۶۴
۳-۸- پوشش گیاهی    ۶۶
منابع    ۶۹
فصل چهارم: ویژگی‌های جمعیتی دهستان
مقدمه    ۷۴
۴-۱- تعداد و توزیع جمعیت    ۷۵
۴-۲- تراکم جمعیت    ۷۷
۴-۲-۱- تراکم نسبی    ۷۷
۴-۲-۲- تراکم بیولوژیک    ۷۸
۴-۳- ترکیب جمعیت    ۸۰
الف- ترکیب جنسی جمعیت    ۸۰
ب- ترکیب سنی جمعیت    ۸۲
۴-۴- سواد    ۸۸
۴-۵- فعالیت و اشتغال جمعیت    ۸۹
۴-۶- حرکات جمعیت    ۹۰
۴-۶-۱- ولادت    ۹۰
۴-۶-۲- مرگ و میر    ۹۱
۴-۶-۳- مهاجرت    ۹۴
۴-۷- بررسی تحولات جمعیتی    ۹۵
الف- نرخ رشد طبیعی    ۹۵
۴-۸- برآورد و آینده نگری جمعیت    ۹۶
منابع    ۹۷
فصل پنجم: ویژگی‌های اقتصادی دهستان
مقدمه    ۱۰۰
۵-۱- کشاورزی    ۱۰۰
۵-۲- انواع مالکیت اراضی کشاورزی    ۱۰۱
۵-۲-۱- مالکیت خصوصی    ۱۰۲
۵-۲-۲- مالکیت دولتی    ۱۰۲
۵-۲-۳- مالکیت وقفی    ۱۰۲
۵-۳- منابع تأمین آب کشاورزی    ۱۰۲
۵-۳-۱- آب‌های سطحی    ۱۰۳
۵-۳-۲- چشمه‌ها    ۱۰۳
۵-۳-۳- چاه‌ها    ۱۰۳
۵-۴- روش‌های آبیاری    ۱۰۳
الف- آبیاری کرتی    ۱۰۴
ب- آبیاری نشتی    ۱۰۴
۵-۵- زراعت    ۱۰۴
۵-۵-۱- گندم    ۱۰۵
۵-۵-۲- جو    ۱۱۰
۵-۵-۳- برنج    ۱۱۴
۵-۵-۴- گیاهان صنعتی    ۱۱۵
۵-۵-۴-۱- پنبه    ۱۱۵
۵-۵-۴-۲- چغندر قند    ۱۱۷
۵-۵-۵- هندوانه    ۱۱۹
۵-۶- درآمد حاصل از زراعت    ۱۲۲
۵-۷- باغداری    ۱۲۴
۵-۸- دامداری و دامپروری در دهستان ۱۲۴
۵-۹- صنعت    ۱۲۹
۵-۱۰- خدمات    ۱۲۹
منابع    ۱۳۴
فصل ششم: امکانات خدماتی دهستان
مقدمه    ۱۳۸
۶-۱- امکانات آموزشی    ۱۳۸
۶-۲- امکانات بهداشتی و درمانی    ۱۳۹
۶-۳- خدمات زیربنایی    ۱۴۱
۶-۳-۱- آب‌رسانی    ۱۴۱
۶-۳-۲- برق‌رسانی    ۱۴۱
۶-۳-۳- راه‌های ارتباطی    ۱۴۲
منابع    ۱۴۷
فصل هفتم: سد شیرین دره و نقش آن در توسعه کشاورزی دهستان
مقدمه    ۱۵۰
۷-۱- تاریخچه سد شیرین دره    ۱۵۰
۷-۲- موقعیت جغرافیایی سد شیرین دره    ۱۵۰
۷-۳- سطح حوزه آبریز سد    ۱۵۱
۷-۴- مساحت منطقه    ۱۵۱
۷-۵- اهداف سد    ۱۵۱
۷-۶- مشخصات سد و سرریز    ۱۵۱
۷-۶-۱- مشخصات مخزن    ۱۵۲
۷-۶-۲- مشخصات سیستم انحراف    ۱۵۲
۷-۶-۳- احجام عمده عملیات اجرایی سد    ۱۵۲
۷-۶-۴- مشخصات آبگیرها    ۱۵۲
۷-۶-۵- هزینه اجرایی سد    ۱۵۳
۷-۷- نقش سد شیرین دره در توسعه کشاورزی منطقه مورد مطالعه    ۱۵۵
۷-۷-۱- تغییر در نوع محصولات زراعی قبل و بعد از احداث سد در روستاهای نمونه    ۱۵۵
۷-۷-۲- تغییر در سطح زیر کشت و میزان محصولات زراعی قبل و بعد از احداث سد در روستاهای نمونه    ۱۶۱
۷-۷-۳- تغییر در وضعیت اشتغال روستائیان قبل از احداث سد    ۱۶۲
۷-۷-۴- تغییر در میزان درآمد روستائیان قبل و بعد از احداث سد در روستاهای نمونه    ۱۶۸
۷-۷-۵- تغییر در میزان مهاجرت روستائیان قبل و بعد از احداث سد در روستاهای نمونه    ۱۷۰
۷-۷-۶- تأثیر احداث سد در میزان رضایتمندی روستائیان از زندگی در روستاهای نمونه    ۱۷۱
منابع    ۱۷۴
فصل هشتم: یافته‌های تحقیق، آزمون فرضیه‌ها و ارائه راهبردها
۸-۱- توصیف آماری یافته‌های پرسشنامه    ۱۷۶
۸-۲- آزمون فرضیه‌ها    ۱۸۹
۸-۲-۱- فرضیه اول    ۱۸۹
۸-۲-۲- فرضیه دوم    ۱۹۰
۸-۳- ارائه راهبردها    ۱۹۱
منابع و مأخذ    ۱۹۶

منابع و مأخذ:

۱- آدامز، ام. ای، ترویج کشاورزی در کشورهای در حال توسعه، ترجمه: ایرج ملک محمدی، نشر آموزش کشاورزی، ۱۳۶۷٫

۲- آراسته جو، محمد، نقد و نگارش بر فرهنگ و اصطلاحات علمی و اجتماعی، انتشارات گسترده، ۱۳۷۹٫

۳- آریان پور، عباس و منوچهر، فرهنگ فشرده انگلیسی به فارسی، تهران، انتشارات امیر کبیر،  ۱۳۷۸٫

۴- آسایش حسین، اصول و روش‌های برنامه ریزی روستایی، پیام نور،۱۳۷۴٫

۵- آسایش حسین، نگاهی تحلیل گرانه به عمران روستایی در ایران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره ۳۴، ۱۳۷۳٫

۶- آسایش، حسین، استعلاجی، علیرضا، اصول و روش‌های برنامه ریزی ناحیه‌ای (مدل‌ها، روش‌ها و فنون) دانشگاه آزاد شهر ری، ۱۳۷۹٫

۷- آسایش، حسین، اصول و روش‌های برنامه ریزی، پیام نور، ۱۳۸۱٫

۸- آسایش، حسین، اقتصاد روستایی، پیام نور، ۱۳۷۴٫

۹- آسایش، حسین، برنامه ریزی روستایی در ایران، پیام نور،۱۳۷۵٫

۱۰- آسایش، حسین، جایگاه مطالعات روستایی در برنامه ریزی توسعه روستایی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره ۳۰، ۱۳۷۲

۱۱-       آسایش، حسین، جغرافیای اقتصاد ایران(۲) صنعت- حمل و نقل- انرژی، پیام نور، ۱۳۷۴٫

۱۲-       آسایش، حسین، کارگاه برنامه ریزی روستایی – پیام نور،۱۳۷۶٫

۱۳-       آیتی، سید باقر، روش تحقیق در جغرافیا، موسسه جغرافیایی و انتشاراتی ارشاد، ۱۳۷۳٫

۱۴-       آیتی، سید باقر، مبانی جغرافیا، موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی ارشاد، ۱۳۶۹٫

۱۵-       ابراهیمی‌، محمد صادق، کلانتری، صادق، توسعه پایدار کشاورزی، ماهنامه جهاد شماره ۲۵۸، ۱۳۷۶٫

۱۶-       اتسلندر، پتر، روش‌های تجربی تحقیق اجتماعی، ترجمه بیژن کاظم زاده، انتشارات آستان قدس رضوی، ۱۳۷۱٫

۱۷-       احمدی، اسماعیل، غلات، نشر دانشگاه اهواز، ۱۳۵۵٫

۱۸-       ارجمندی و مصلی نژاد، پرویز، اصول و روش‌های تحقیق، انتشارات زبان شناسان فهیم، ۱۳۸۲٫

۱۹-       از کیا، مصطفی، جامعه شناسی توسعه و توسعه نیافتگی روستایی ایران – نشر اطلاعات، ۱۳۷۸٫

۲۰-       ازکیا، مصطفی، جامعه شناسی توسعه، ناشر: تهران انتشارات کیهان، ۱۳۸۴٫

۲۱-       ازکیا، مصطفی، جامعه شناسی، موسسه نشر کلمه، چاپ اول، ۱۳۶۷٫

۲۲-       ازکیا، مصطفی، مقدمه‌ای بر جامعه شناسی توسه روستایی، انتشارات اطلاعات، ۱۳۷۴٫

۲۳-       استین، ب و آ. گودار، آب و هواشناسی – انتشارات مرید، شهرکرد، چاپ اول ۱۳۷۱٫

۲۴-       اسدیان، خدیجه، زمین شناسی برای جغرافیا، چاپ مهر قم، ۱۳۸۲٫

۲۵-       اسلامی خواه، محمد، طرح‌هادی روستای محمد آباد، ۱۳۷۰٫

۲۶-       اسماعیل نیا، توسعه اشتغال در نواحی روستایی، مجله پژوهش‌های جغرافیایی، شماره ۴۸، ۱۳۸۲٫

۲۷-       اصغری مقدم، محمد رضا، مطالعات عوامل محیطی در برنامه ریزی روستایی چاپ اول ۱۳۸۴٫

۲۸-       اکبری نعمت الله، مباحثی از توسه در ایران – نشر هشت، ۱۳۷۸٫

۲۹-       امیر بیکی، رضا، گیاهان دارویی، انتشارات فکر روز، ۱۳۷۴٫

۳۰-       امین زاده، فرخ، جمعیت شناسی عمومی‌– انتشارات دانشگاه ملی ایران، ۱۳۵۶٫

۳۱-       اهلرس، دکارت، ایران، شهر – روستا – عشایر (مجموعه مقالات)، ترجمه: عباس سعیدی، نشر منشی، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۰٫

۳۲-       ایچز، کارل ک و استاژ جان، م، توسعه کشاورزی بین المللی، ترجمه: منوچهر فرهنگ، انتشار جهاد کشاورزی، ۱۳۸۰٫

۳۳-       ایران نژاد، مهدی، روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، انتشارات مدیران، ۱۳۷۸٫

۳۴-       بارو، سی. جی، توسعه پایدار، مفهوم، ارزش و عمل، ترجمه سید علی بدری، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره ۴۴،  ۱۳۷۶٫

۳۵-       بایر، پیتر، اقتصاد کشورهای کم توسعه، ترجمه علی اصغر هدایتی، نشر امیر کبیر، ۱۳۵۴٫

۳۶-       بدیعی، ربیع، جغرافیای مفصل ایران، انتشارات اقبالی، ج سوم، ۱۳۶۳٫

۳۷-       بدیعی، ربیع، جغرافیایی مفصل ایران، جلد سوم،

۳۸-       برنگل، ک.ج، اصول و عملیات دیم کاری، ترجمه محمد حسن ارشد محصل، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۳۷۲٫

۳۹-       بست، جان، شیوه‌های تحقیق در علوم تربیتی و رفتاری، ترجمه پاشا شریفی و طالقانی، انتشارات رشد، ۱۳۶۶٫

۴۰-       بشرویی، ابوالفضل، مقاله بازارکار در استان خراسان، سازمان مدیریت و برنامه ریزی، ۱۳۷۹٫

۴۱-       بلاک لاک، هربرت، مقدمه‌ای بر تحقیقات اجتماعی، ترجمه ابراهیم پاشا، انتشارات سمت، ۱۳۷۲٫

۴۲-    بهرامی‌، عبدالعلی، فرآیند برنامه ریزی توسعه روستایی، از مجموعه مقالات کنگره توسعه روستایی با چالش‌ها و چشم اندازهای نشر موسسه عالی آموزش و پرورش مدیریت و برنامه ریزی، چاپ اول، ۱۳۸۳٫

۴۳-       بهنیا فر، ابوالفضل، جزوه کلاسی درس مطالعات محیطی، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، ۱۳۸۵٫

۴۴-       بیکر، سرنر، ال، نحوه انجام تحقیقات اجتماعی، ترجمه هوشنگ نایبی، انتشارات روش، ۱۳۷۷٫

۴۵-       پاپلی یزدی، محمد حسن، مهاجرت‌های روستایی در خراسان (تیپ کوهستانی و دره‌ای) فصلنامه تحقیقات جغرافیایی شماره۷۰، ۱۳۶۶٫

۴۶-       پاپلی یزدی، محمد حسین وثوقی، فاطمه، برنامه ریزی از دیدگاه اسلام و اثرات جغرافیایی آن، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی شماره ۴۲، ۱۳۷۵٫

۴۷-       پاپلی یزدی، محمد حسین، ابراهیمی‌، محمد امیر، نظریه‌های توسعه روستایی، نشر سمت، ۱۳۸۱٫

۴۸-       پاپلی یزدی، محمد حسین، مفهوم و دیدگاهی تازه از جغرافیا، فصل نامه جغرافیایی، شماره ۱، ۱۳۶۵٫

۴۹-       پوراحمد، احمد و دیگران، نقش نواحی صنعتی در اشتغال و کاهش مهاجرت‌های روستایی، مجله پژوهش‌های جغرافیایی شماره ۴۳-۱۳۸۱٫

۵۰-       تاجداری، پرویز، روش‌های علمی تحقیق همراه با نظریه ارزشیابی، انتشارات آنا، ۱۳۶۹٫

۵۱-       تاربوک، ادوارد. جی و لوتگن، فردریک. ک، مبانی زمین شناسی، ترجمه رسول اخروی، انتشارات مدرسه، ۱۳۷۴٫

۵۲-       تریکار، ژان، اشکال ناهمواری در نواحی خشک، ترجمه مهدی صدیقی و محسن پورکرمانی، نشر آستان قدس رضوی، ۱۳۶۹٫

۵۳-    تقدیسی زنجان، سیمین، کاربرد مدل‌ها و روش‌ها در برنامه ریزی توسعه روستایی، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، ۱۳۷۹٫

۵۴-       تقوایی، مسعود، تعیین و تحلیل سطوح برخورداری مناطق روستایی، مجله جهاد شماره ۲۵۴، ۱۳۸۱٫

۵۵-       تقوی، نعمت الله، مبانی جمعیت شناسی، انتشارات نیکا، ۱۳۷۲٫

۵۶-       تقی زاده، محمود، برنامه ریزی اقتصادی، اجتماعی ویژه جهان سوم، نشر گسترده، ۱۳۶۹٫

۵۷-       تودارو مایکل، توسعه اقتصادی در جهان سوم، ترجمه غلامعلی فرجادی، نشر بازتاب، ۱۳۶۲٫

۵۸-       تودارو، مایکل، توسعه اقتصادی در جهان سوم، ترجمه غلامعلی فرجادی، ج اول، انتشارات سازمان برنامه و بودجه، ۱۳۷۵٫

۵۹-       جاسبرسینگ، اس. اس دیلون، جغرافیای کشاورزی، ترجمه سیاوش دهقانیان و دیگران، انتشارات دانشگاه فردوس مشهد ۱۳۷۴٫

۶۰-       جاسبرسینگ، جغرافیای کشاورزی، ترجمه سیاوش دهقانیان و همکاران، ۱۳۸۲٫

۶۱-       جداری عیوضی، جمشید، جغرافیای آبها – انتشارات پیام نور ۱۳۷۴٫

۶۲-       جعفر پور، ابراهیم، اقلیم شناسی، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه تهران ۱۳۷۱٫

۶۳-       جعفر پور، ابراهیم، مبانی اقلیم شناسی، پیام نور ۱۳۷۷

۶۴-       جعفرپور، ابراهیم، آب و هوای کره زمین، انتشارات پیام نور ۱۳۸۱٫

۶۵-    جمعه پور، محمود، تحلیل رهیافت مشارکت سازمان‌های سنتی، تولید گروهی در بهره برداری بهینه از منابع آب ،خاک و توسعه روستایی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی شماره ۳۵٫

۶۶-       جوان، جعفر، جغرافیای جمعیت ایران، انتشارات جهاد دانشگاهی، ۱۳۸۰٫

۶۷-       جوان، جعفر، جمعیت ایران و بستر جغرافیایی آن، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۳۶۷٫

۶۸-       جهانی، مهدی، برنامه ریزی روستایی در ایران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره ۴، ۱۳۷۵٫

۶۹-       جهانی، مهدی، رویای توسعه، مجله علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، شماره دوم، ۱۳۸۱٫

۷۰-       چمبرز، رابرت، توسعه روستایی، اولویت بخش به فقرا، ترجمه مصطفی ازکیا، نشر دانشگاه تهران، ۱۳۷۶

۷۱-       حاتمی‌نژاد، حسین، الگوی تغذیه و بیماری، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره ۹، ۱۳۶۷٫

۷۲-       حافظ نیا، محمد، مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، سمت ۱۳۷۷٫

۷۳-       حامد مقدم، احمد مشارکت و توسعه مشارکتی روستایی، مجموعه مقالات سمینار جامعه شناسی، ج ۲، سمت، ۱۳۷۳٫

۷۴-       حامدی، اوغولبیک و علی، اشرف، وسایل ارتباط جمعی و توسعه روستایی، نشریه به دید، ۱۳۷۷٫

۷۵-       حریریان، محمود، جغرافیای اقتصادی ایران، جلد اول، منابع گیاهی، نشر دانشسرای عالی تهران، ۱۳۴۹٫

۷۶-       حسن زاده، اقبال، هوا و اقلیم شناسی، انتشارات مرید، شهر کرد، چاپ اول ۱۳۸۰

۷۷-       حسن زاده، رمضان، روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، انتشارات ساوالان، ۱۳۸۳٫

۷۸-    حسنی، مهدی، روند توسعه روستایی در دهستان مود با تأکید بر بخش کشاورزی، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، ۱۳۸۶٫

۷۹-       حسین ابری، سید حسین، مدخلی بر جغرافیای روستایی ایران، نشر دانشگاه اصفهان، ۱۳۸۰٫

۸۰-       حسین زاده دلیر، کریم، برنامه ریزی ناحیه ای، نشر سمت، ۱۳۸۰٫

۸۱-       حسینی ابری، سید حسن، روستا و مفهوم واقعی آن، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره ۵۳،  ۱۳۷۸٫

۸۲-       حسینی ابری، سید حسن، مدخلی بر جغرافیایی روستایی ایران، انتشارات دانشگاه اصفهان، چاپ دوم ۱۳۸۳٫

۸۳-       حسینی، حاتم، ۱۳۸۱، درآمدی بر جمعیت شناسی اقتصادی – اجتماعی و تنظیم خانواده، انتشارات دانشگاه بوعلی سینا، همدان.

۸۴-       خاکی، غلامرضا، روش تحقیق با رویکرد به پایان نامه نویسی، انتشارات هدایت، ۱۳۷۸٫

۸۵-       خالدی، شهریار، جغرافیای زیستی، پیام نور.

۸۶-       خانه‌های بهداشت روستاهای نمونه سال ۱۳۸۶٫

۸۷-       خدابنده، ناصر، زراعت غلات، نشر سپهر، ۱۳۶۲٫

۸۸-       خدابنده، ناصر، زراعت گیاهان صنعتی، انتشارات سپهر، ۱۳۶۶٫

۸۹-       خزائی قوژدی، علی. صنایع روستایی، تحولات و توسعه، فصلنامه روستا و توسعه، شماره ۲ و ۳ و ۱۳۷۹٫

۹۰-       خواجه پور، محمد رضا، اصول و مبانی زراعت، انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان، ۱۳۶۵٫

۹۱-       خوانساری، مسعود، مناسبترین مناطق کشت محصولات کشاورزی، وزارت کشاورزی، معاونت امور اجرایی، ۱۳۶۷٫

۹۲-       درئو، ماکس، جغرافیای انسانی، ترجمه سیروس سهامی، نشر رایزن، ج اول، ۱۳۷۱٫

۹۳-       درئو، ماکس، مبانی ژئومورفولوژی، ترجمه مقصود خیام، چاپ پنجم، انتشارات نیما

۹۴-       دفتر فنی سازمان آب منطقه‌ای خراسان، ۱۳۸۱:۱۱

۹۵-       دفتر فنی سازمان آب منطقه‌ای خراسان، گزارش خاک شناسی، منطقه اترک، ۱۳۸۱٫

۹۶-       دلاور، علی، مبانی نظری و علمی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، نشر رشد ۱۳۸۳٫

۹۷-       دورکمپ، جی. سی، ژئومورفولوژی و مدیریت محیط، ترجمه شاپور گودرزی نژاد، انتشارات سمت. ۱۳۷۷

۹۸-       دهقانیان، سیاوش، اقتصاد کشاورزی، سمینار درسی دوره کارشناسی ارشد رشته جغرافیا، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۳۵۷٫

۹۹-    دیاس، هیران دی، دبلیو، دی ویکزامانایک، درسنامه برنامه ریزی توسعه روستایی، ترجمه: ناصر فرید، سلسله انتشارات روستا و توسعه وزارت جهاد سازندگی، چاپ اول ۱۳۶۸٫

۱۰۰-   را مشت، م. ح. جغرافیای خاک‌ها – نشر دانشگاه اصفهان، ۱۳۶۹

۱۰۱-  راهنما، محمد رحیم، مقایسه طولی و عرضی وضعیت اقتصادی خراسان، مجموعه مقالات و سمینار بررسی مسائل اجتماعی استان خراسان، انتشارات دانشگاه تربیت معلم سبزوار، ۱۳۷۵

۱۰۲-   رجایی عبدالحمید، کاربرد جغرافیای طبیعی در برنامه ریزی شهری و روستایی – سمت، ۱۳۸۲٫

۱۰۳-   رجایی، حمید، کاربرد ژئومورفولوژی در آمایش سرزمین نشر قومس.

۱۰۴-   رحمانی، اختر، مالکیت و بهره برداری زمین در ایران، انتشارات کتب ایران، ۱۳۴۸٫

۱۰۵-  رحمانی،‌صیف الله، بررسی تحلیل روند ظرفیت‌ها و تنگناه‌های توسعه کشاورزی در ایران، ماهنامه علمی‌جهاد، اجتماعی، اقتصادی (توسعه روستایی و ترویج کشاورزی)، ۱۳۷۹٫

۱۰۶-   رزاقی، ابراهیم، اقتصاد ایران، نشر نی، ۱۳۸۱٫

۱۰۷-   رزاقی، ابراهیم، گزیده اقتصاد ایران، نشر امیر کبیر، تهران، ۱۳۷۵٫

۱۰۸-   رستگاری، محمد علی، زراعت عمومی، نشر برهمند، ۱۳۷۵٫

۱۰۹-   رشد آموزش زمین شناسی، سال نهم، دوره جدید شماره۲، ۱۳۸۲

۱۱۰-   رضوانی، علی اصغر، روابط متقابل شهر و روستا، انتشارات پیام نور، چاپ اول، ۱۳۷۴٫

۱۱۱-   رضوانی، محمدرضا، مقدمه‌ای بر برنامه ریزی توسعه روستایی در ایران – نشر قومس ص۱، ۱۳۸۳٫

۱۱۲-   رضوی، سید حسین، فقر روستا-توسعه، جلد اول، انتشارات وزارت جهاد کشاورزی، شماره ۳۱، ۱۳۷۷٫

۱۱۳-  رکن الدین افتخاری، عبد الرضا، فیروز نیا، غدیر، جایگاه روستا در فرآیند توسعه ملی از دیدگاه صاحبنظران، مؤسسه توسعه روستایی ایران، ۱۳۸۲٫

۱۱۴-   رکن الدین افتخاری، عبدالرضا، توسعه کشاورزی – نشر سمت، ۱۳۸۲٫

۱۱۵-   رهنمایی، محمد تقی، توان‌های محیطی ایران، انتشارات رودکی، ۱۳۷۰

۱۱۶-   زاکس و لنگانگ، نگاهی نو به مفاهیم توسعه، ترجمه فریده فرهی، وحید بزرگی، نشر مرکز، ۱۳۷۷٫

۱۱۷-   زمردیان، محمد جعفر،کاربرد جغرافیای طبیعی در برنامه ریزی شهری و روستایی، انتشارات پیام نور، ۱۳۷۴٫

۱۱۸-   زنجانی، حبیب الله، جغرافیا و جمعیت شناسی – مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۶۸٫

۱۱۹-   زنجانی، حبیب الله، جمعیت و شهرنشینی در ایران، ج اول، مرکز مطالعات و تحقیقات شهربازی و معماری ایران، ۱۳۷۰٫

۱۲۰-   زیاری، کرامت الله، برنامه ریزی شهرها‌ی جدید، سمت، چاپ چهارم، ۱۳۸۳٫

۱۲۱-   ژرژ، پیر، روش تحقیق در جغرافیا، ترجمه سید حسن مطیعی لنگرودی، انتشارات آستان قدس رضوی، ۱۳۷۱٫

۱۲۲-   ساروخانی، باقر، روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، ناشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تهران، ۱۳۷۲٫

۱۲۳-   سازمان آب منطقه‌ای خراسان شمالی، مطالعات توجیهی.

۱۲۴-   سد و شبکه آبیاری شیرین دره بجنورد،شرکت سهامی‌ب منطقه‌ای خراسان شمالی، مطالعات مرحله اول شبکه آبیاری.

۱۲۵-   سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال‌های ۱۳۶۵-۱۳۷۵٫

۱۲۶-   سرمد، زهره بازگان، عباس. حجازی، الهه. روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، چاپ هفتم، انتشارات آگاه، ۱۳۸۲٫

۱۲۷-   سعادت لاجوردی، ناصر، دانه‌های روغنی، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۵۹٫

۱۲۸-   سعادت، احمد، مبانی علم هواشناسی، جلد دوم، آب و هوا و انسان، ۱۳۳۹٫

۱۲۹-   سعیدی، عباس، مبانی جغرافیای روستایی ایران، انتشارات سمت، چاپ ششم، ۱۳۸۴٫

۱۳۰-   سلیمی فرد، مصطفی، اقتصاد توسعه، نشر موحد، ۱۳۸۲٫

۱۳۱-   سوبرامانیا، کی، هیدرولوژی مهندسی، ترجمه سید رضا‌هاشمی‌، انتشارات شعرا، ۱۳۸۲٫

۱۳۲-   سیدان، جواد، روش‌های طبقه بندی اقلیمی‌، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره ۴۵۵، ۱۳۷۶٫

۱۳۳-   شادمهری، ناصر، مشهدی، محمد حسن، روش تحقیق و مأخذ شناسی در علوم اجتماعی، ۱۳۷۵٫

۱۳۴-   شایان، حمید، بهنگام سازی سطح بندی خدمات رسانی روستایی استان خراسان، شهرستان مشهد، نشر مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان، ۱۳۸۲٫

۱۳۵-   شایان، سیاوش، رفیعی، منصور، شوکت و دیگران، چاپ و نشر کتابهای درسی، ۱۳۷۱٫

۱۳۶-   شایان، سیاوش، فرهنگ اصطلاحات جغرافیایی طبیعی – انتشارت مدرسه، تهران، ۱۳۷۶

۱۳۷-   شرکت  سهامی‌آب منطقه‌ای خراسان شمالی ـ معاونت بهره برداری امور سد‌ها.

۱۳۸-   شرکت سهامی‌آب منطقه‌ای خراسان شمالی –وزارت نیرو – مطالعات توجیهی،مجری طرح  حسین بهروان

۱۳۹-   شرکت سهامی‌آب منطقه‌ای خراسان شمالی، ۱۳۸۶ وزارت نیرو، خلاصه گزارش ساختمان سد انحرافی شیرین دره بجنورد

۱۴۰-   شرکت سهامی‌آب منطقه‌ای خراسان، وزارت نیرو، مطالعات اجتماعی ومشارکت‌های مردمی‌سد شیرین دره بجنورد جلد اول ـ مجری طرح حسین بهروان – ۱۳۷۹

۱۴۱-   شریف النسبی، مرتضی، چرخه توسعه راهنمای رشد شتابان اشنتشارات موسسه فرهنگی رسا، ۱۳۷۵٫

۱۴۲-   شفقی، سیروس و مدنی، حسن، زمین شناسی – انتشارات دانشگاه صنعتی امیر کبیر ۱۳۷۵٫

۱۴۳-   شکوئی، حسین، اندیشه‌های نو در فسلفه جغرافیا (جلد دوم) فلسفه‌های محیطی و مکتب‌های جغرافیایی نشر گیتاشناسی، ۱۳۸۴٫

۱۴۴-   شکویی، حسین، جغرافیای کاربردی و مکتب‌های جغرافیایی، انتشارت آستان قدس رضوی، ۱۳۶۴٫

۱۴۵-   شکویی، حسین، دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهری، جلد اول، انتشارات سمت، ۱۳۸۳٫

۱۴۶-   شولتز، تئودور، گذراز کشاورزی سنتی، ترجمه محمود نوری نائینی، نشر نی، ۱۳۶۷٫

۱۴۷-   شهبازی، اسماعیل، توسعه و ترویج روستایی، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۵٫

۱۴۸-   شیخی، محمد تقی، تحلیل و کاربرد جمعیت شناسی، نشر اشراقی، ۱۳۷۱٫

۱۴۹-   شیخی، محمد تقی، مبانی و مفاهیم جمعیت شناسی، شرکت سهامی افشار، ۱۳۷۷٫

۱۵۰-   شیرازیان، احمد، توسعه یکپارچه نواحی روستایی، ماهنامه مسکن و انقلاب شماره ۶۶، ۱۳۷۵٫

۱۵۱-   شیعه، اسماعیل، مقدمه‌ای بر مبانی برنامه ریزی شهری، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، ۱۳۶۹٫

۱۵۲-   صادقی، سلیمان، جغرافیای شهرستان بجنورد، انتشارات استان قدس رضوی ۱۳۷۳

۱۵۳-   صالحی، علی اکبر، نقش آموزش عالی در ایران، فصلنامه علمی‌و پژوهشی شریف، شماره۱۱،۱۳۷۴٫

۱۵۴-   صداقت، محمود، زمین شناسی برای جغرافیا، پیام نور ۱۳۷۶

۱۵۵-   صداقت، محمود، منابع و مسائل آب ایران، نشر پیام نور، ۱۳۷۶٫

۱۵۶-   صدرالاشراقی، مهریار، اقتصاد کشاورزی و تعاون، انتشارات دانشگاه تهران ۱۳۶۵

۱۵۷-   صرافی، مظفر، مبانی برنامه ریزی توسعه منطقه ای، انتشارات سازمان برنامه و بودجه ۱۳۷۷٫

۱۵۸-   صفایی، حسین، چشم انداز چالش‌های دهه سوم توسعه روستایی، نشر جهاد، شماره ۲۱۸ و ۲۱۹، ۱۳۷۸٫

۱۵۹-   صمدی، اسماعیل، نباتات صنعتی، انتشارات اهواز، ۱۳۵۵٫

۱۶۰-   طالب، مهدی، طراحی برای مدیریت روستایی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره ۴، انتشارات آستان قدس رضوی، ۱۳۷۴٫

۱۶۱-   طالب، مهدی،‌عوامل مؤثر در مهاجرت روستایی در ایران، مجله رشد آموزش اجتماعی شماره۲، ۱۳۶۸٫

۱۶۲-   طالقانی، محمود، روش تحقیق نظری در علوم اجتماعی، انتشارات آزمایشی متون درسی، چاپ اول، ۱۳۷۰٫

۱۶۳-   عالی پور، فرحناز، توسعه روستایی، محورها و لوازم ماهنامه جهاد، سال دوازدهم، شماره ۱۵۱، ۱۵۲ و ۱۳۷۱

۱۶۴-   عبید الله خان، ۱٫ز.م برنامه ریزی در سطح محلی و توسعه روستایی، ترجمه عباس مخبر، وزارت برنامه و بودجه، ۱۳۶۵٫

۱۶۵-   عزتی، عزت الله، «ژئوپولوتیک» تهران، انتشارات سمت، ۱۳۷۱٫

۱۶۶-   علیجانی، بهلول، آب و هوای ایران – انتشارات پیام نور، ۱۳۷۴

۱۶۷-   علیجانی، بهلول، اصول عکس‌های هوایی، انتشارات پیام نور، ۱۳۷۱

۱۶۸-   علیجانی، بهلول، پژوهش میدانی در جغرافیا، پیام نور، ۱۳۷۹٫

۱۶۹-   علیزاده، امین و غلامعلی کمالی، فرهاد موسوی، محمد موسوی بایگی، « هوا اقلیم شناسی، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد ۱۳۸۲

۱۷۰-   علیزاده، امین، آبیاری در زمین‌های کوچک، جهاد دانشگاهی، مشهد، ۱۳۶۴٫

۱۷۱-   علیزاده، امین، آبیاری، اصول طراحی سیستم آبیاری، نشر دانشگاهی امام رضا، ۱۳۷۲٫

۱۷۲-   علیزاده، امین، اصول هیدرولوژی کاربردی، انتشارات آستان قدس رضوی ۱۳۷۹٫

۱۷۳-   عمادزاده، مصطفی، نظریه سرمایه انسانی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره۲، ۱۳۶۹٫

۱۷۴-   غفاری، رامین، موانع و عوامل توسعه روستایی در ایران، ناشر، مسکن و انقلاب، نشریه، مسکن و انقلاب شماره ۱۰۰، ۱۳۸۱٫

۱۷۵-   غفاری، سید رامین، تغییر کاربری اراضی در طرح‌های‌هادی روستایی فصلنامه مسکن، شماره‌های ۹۷-۹۵، ۱۳۸۰٫

۱۷۶-   فاطمه، بهفروز، فلسفه روش شناختی تحقیق علمی جغرافیا، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۸٫

۱۷۷-   فرجادی، علی، مهاجرت و اشتغال در استان تهران، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی تهران، ۱۳۸۲٫

۱۷۸-   فرجی، عبدالرضا، جغرافیای اقتصادی ایران – کشاورزی، نشر پیام نور، ۱۳۷۴٫

۱۷۹-   فره نژاد، حسین، کاهش زمینه‌های مهاجرت در اثر فعالیت‌های صنعتی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، ش ۱۶، انتشارات آستان قدس، ۱۳۶۹

۱۸۰-   فرهنگ آبادی‌های شهرستان بجنورد سال‌های ۱۳۶۵-۱۳۷۵٫

۱۸۱-  فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور، استان خراسان شمالی، شهرستان مانه و سملقان، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح – ناشر سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح ۱۳۸۴٫

۱۸۲-   فشارگی، پریدخت، مبانی آب و هواشناسی – انتشارات دانشگاه تربیت معلم، ۱۳۷۳٫

۱۸۳-   فشارگی، پریدخت، مبانی اقلیم شناسی، انتشارات نشر قطر ۱۳۷۴٫

۱۸۴-   فصل نامه دفتر روستا، انتشارات دانشگاه سپاهیان انقلاب اسلامی‌، شماره ۲۲-۲۳-۲۴، ۱۳۶۴٫

۱۸۵-   قائمی‌، علی، روش تحقیق، انتشارات امیری، مرتضوی، ۱۳۶۸٫

۱۸۶-   ک. لوتگن. فردریک و ادوارد، جی تاربوک، مبانی زمین شناسی، ترجمه رسول افردی، نشر مدرسه، ۱۳۷۲٫

۱۸۷-   کاظمی، سید حسین، اشاره‌ای به بخش خدمات در مناطق روستایی، مجله جهاد، شماره ۱۴۹، ۱۳۷۰٫

۱۸۸-   کاظمی‌پور، شهلا، روش‌های مقدماتی تحلیل جمعیت، انتشارات پیام نور، ۱۳۷۵٫

۱۸۹-   کامران، فریدون، توسعه و برنامه ریزی روستایی، انتشارات آوای نور، چاپ اول، ۱۳۸۴٫

۱۹۰-   کاویان، محمد رضا، میکروکلیماتولوژی (کلیماتولوژی) انتشارات سمت،۱۳۸۰٫

۱۹۱-   کاویانی، محمد رضا و همکار، مبانی آب و هواشناسی، انتشارات سمت (۱۳۷۱)

۱۹۲-   کردوانی، پرویز، جغرافیای خاک‌ها – پیام نور، ۱۳۷۱٫

۱۹۳-   کردوانی، پرویز، مراتع، مسائل آب و راح حل‌های آن در ایران نشر دانشگاه تهران، ۱۳۷۱

۱۹۴-   کردوانی، پرویز، منابع و مسائل آب در ایران، جلد اول، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۸۳٫

۱۹۵-   کلارک، جان، ای، اصول و مبانی جغرافیای جمعیت، ترجمه مسعود مهدوی، نشر قوس، ۱۳۷۹٫

۱۹۶-   کمالی، غلامعلی، سرمای زیان بخش به کشاورزی ایران در قالب معیارهای احتمالی، فصلنمه تحقیقات جغرافیایی، شماره ۶۴-۰۶۳، ۱۳۸۱

۱۹۷-   کوچکی، عوض، زراعت در مناطق خشک، انتشارات جهاد دانشگاهی تهران، ۱۳۶۴٫

۱۹۸-  کوهن، یوهانس، سازمان‌های اجتماعی برای توسعه روستایی، جنبه‌های سازمانی و مدیریت، سلسله انتشارات روستا و توسعه، شماره ۴۱، ۱۳۷۹٫

۱۹۹-   کیوی، ریمون، روش تحقیق در علوم اجتماعی، ترجمه عبدالحسین، نیک گوهر، نشر توتیا، ۱۳۷۸٫

۲۰۰-   گریک، دیوید، مقدمه‌ای بر جغرافیای کشاورزی، ترجمه عوضی کوچکی، نشر دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۳۷۵٫

۲۰۱-   گزارش اقتصادی کشاورزی شیرین دره، ۳۶۹، وضع موجود طرح توسعه شرکت سهامی‌آب منطقه‌ای خراسان، شرکت مهندسی طوس آب

۲۰۲-  گویادا، آدام، روندهای اخیر در تجارت کشورهای در حال توسعه، ترجمه م. دی، گزیده مسائل اقتصادی اجتماعی، شماره ۱۱۱ و ۱۱۳، ۱۳۷۰٫

۲۰۳-   لانگورث، جان دبلیو، توسعه روستایی چین و مقایسه بین المللی، ترجمه مصطفی مهاجرانی – انتشارات علمی فرهنگی آموزش عالی ۱۳۷۹٫

۲۰۴-   لهسائی زاده، عبدالعلی، تحولات اجتماعی در روستاهای ایران، نشر نوید شیراز، ۱۳۶۹٫

۲۰۵-  لی دیوید، ا.ام. و چو دری. دی. پی. ماهیت مسایل و رهیافت‌های توسعه روستایی، وزارت جهاد سازندگی گزیده مقالات روستا و توسعه، مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی، شماره سوم، ۱۳۷۳٫

۲۰۶-   مبصر، داریوش، موج دوم، چالش‌های توسعه در صنعت نفت ایران، نشر کویر، ۱۳۸۱٫

۲۰۷-   مجتهد زاده، غلامجسین، مقدمه‌ای بر اصول و مبانی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، چاپ مسعود، ۱۳۶۸٫

۲۰۸-   محمودی، علی، کاربری اراضی و حمل و نقل شهری، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره ۳۲، ۱۳۷۳٫

۲۰۹-   محمودی، فرج الله، ژئوموروفولوژی ساختمانی، انتشارات پیام نور، ۱۳۷۱٫

۲۱۰-   مرکز آمار ایران، ۱۳۸۵٫

۲۱۱-   مرکز خدمات روستایی دهستان اترک.

۲۱۲-   مزینی، منوچهر، مدیریت شهری و روستایی در ایران، نشر وزارت مسکن و شهرسازی، ۱۳۷۴٫

۲۱۳-  مستوفی الممالک، رضا،‌تحلیلی بر مهاجرت‌های داخلی و عواقب اقتصادی، اجتماعی آن در کشور، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره۴۴، ۱۳۷۶٫

۲۱۴-   مسیرا، آر. پی، توسعه روستایی تحولات و توسعه، فصلنامه روستا و توسعه شماره ۲، ۱۳۷۶٫

۲۱۵-   مسیرا، آر.پی، توسعه روستایی، مسائل و مشکلات، فصلنامه روستا و توسعه، شماره ۱، ۱۳۶۶٫

۲۱۶-   مشیری، سید رحیم و مولایی مشجین، نصر الله، اقتصاد کوچ نشینان، نشر پیام نور، ۱۳۷۴٫

۲۱۷-   مشیری، سید رحیم، جغرافیای کوچ نشینی (مبانی و ایران)، انتشارات سمت، ۱۳۷۲٫

۲۱۸-   مصداقی، منصور، مراتع‌داری در ایران، نشر آستان قدس رضوی، ۱۳۷۷٫

۲۱۹-   مطیعی لنگرودی، حسن، برنماه ریزی روستایی با تأکید بر ایران، نشر جهاد دانشگاهی مشهد، ۱۳۸۲٫

۲۲۰-   مطیعی لنگرودی، حسن، جغرافیای اقتصادی ایران، کشاورزی انتشارات جهاد دانشگاهی، ۱۳۸۱٫

۲۲۱-   مطیعی لنگرودی، حسن، جغرافیای اقتصادی خراسان انتشارات آستان قدس رضوی، ۱۳۷۳٫

۲۲۲-   مطیعی لنگرودی، سید حسن، جغرافیای اقتصادی خراسان، نشر آستان قدس، ۱۳۷۳٫

۲۲۳-  مطیعی لنگرودی، سید حسن، طرح پژوهشی اثرات اقتصادی اجتماعی شهرک‌های صنعتی در نواحی روستایی، معاونت پژوهشی دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۳۸۰٫

۲۲۴-   معزی، اسدالله، مبانی جمعیت شناسی، انتشارات مرکز مطالعه و پژوهش‌های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه، تهران: چاپ دوم، ۱۳۷۴٫

۲۲۵-   معین، محمد، فرهنگ فارسی، نشر امیر کبیر، ۱۳۷۶٫

۲۲۶-   مهدوی حاجیلویی، مسعود،‌ مبانی جغرافیای جمعیت- نشر پیام نور، ۱۳۷۰٫

۲۲۷-   مهدوی، مسعود «مبانی جغرافیای جمعیت» انتشارات پیام نور، ۱۳۷۱٫

۲۲۸-   مهدوی، مسعود، اصول و مبانی جغرافیای جمعیت، انتشارات نشر قومس، چاپ پنجم، ۱۳۸۱٫

۲۲۹-   مهدوی، مسعود، بررسی و شناخت جغرافیایی منابع آبی روستاهای ایران، انتشارات جهاد دانشگاهی، ۱۳۷۲٫

۲۳۰-   مهدوی، مسعود، جغرافیای روستایی ایران، انتشارات پیام نور، ۱۳۷۶٫

۲۳۱-   مهدوی، مسعود، مقدمه‌ای بر جغرافیای جمعیت روستایی ایران، سمت، ۱۳۷۷٫

۲۳۲-   مهدوی، مهدی، جغرافیای اقتصادی ایران، نشر پیام نور، ۱۳۷۴٫

۲۳۳-   مهدی، مسعود، مقدمه‌ای بر جغرافیای روستایی ایران، جلد اول، چاپ اول – نشر سمت، ۱۳۷۷٫

۲۳۴-   مهر فرد، محمد رضا، همایش تبیین رویکردهای توسعه روستایی، پیام جهاد کشاورزی، سال اول شماره ۱۲، ۱۳۸۱٫

۲۳۵-   مهراز، رحمت الله، جنبه‌هایی از توسعه‌ی اقتصادی و برنامه ریزی – انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۶۵٫

۲۳۶-   مهران، ابوالحسن، ضرورت پیوند کشاورزی و صنایع روستایی، مجله جهاد کشاورزی، شماره۱۴۹، ۱۳۷۰٫

۲۳۷-   مهری، محمد علی، محمد حسین، کریم کشته، مجموعه مقالات سومین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، چاپ آوازه، ۱۳۷۹٫

۲۳۸-   مهندسی مشاور سازمان آب شرق، مطالعات بخیزداری حوزه اترک، جلد سوم ژئومورفولوژی تا ۱۳۷۹٫

۲۳۹-   مهندسین مشاور DHV از هلند، رهنمودهایی برای برنامه ریزی مراکز روستایی، ۱۳۷۱٫

۲۴۰-   میر محمدی میبری، علی محمد روش تحقیق در علوم زیستی با تأکید بر کشاورزی، نشر جهاد دانشگاهی، واحد صنعتی اصفهان، ۱۳۷۸٫

۲۴۱-   میلر، جی، تی، زیستن در محیط زیست، ترجمه مجید مخدوم، نشر دانشگاه تهران، ۱۳۸۰٫

۲۴۲-   نادری، عزت الله و سیف نراقی، مریم، روش‌های تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم انسانی، انتشارات بدر، ۱۳۷۹٫

۲۴۳-   نبوی، بهروز، مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم اجتماعی، انتشارات کتابخانه فروردین، ۱۳۷۴٫

۲۴۴-   نجفی، مهدی، زمین شناسی عمومی‌، انتشارات خراسان، چاپ اول، ۱۳۷۱

۲۴۵-   نراقی، یوسف، جامعه شناسی و توسعه، نشر و پژوهش فروزان روز، ۱۳۸۰٫

۲۴۶-   نظری، علی اصغر، جغرافیای جمعیت ایران، انتشارات پیام نور، ۱۳۷۶٫

۲۴۷-   نقشه زمین شناسی منطقه، سازمان مدیریت و برنامه ریزی خراسان شمالی، ۱۳۸۵٫

۲۴۸-   نقشه قابلیت اراضی منطقه، سازمان مدیریت و برنامه ریزی خراسان شمالی.

۲۴۹-  نوری، سید هدایت الله، توسعه نیافتگی روستایی ایران نتیجه‌ی نگرش غیر سیستمی به روستا و کشاورزی، موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی تهران، چاپ اول، ۱۳۸۳٫

۲۵۰-   نوری، نظام الدین، جغرافیای اقتصادی، نشر دانشگاه مازندران، ۱۳۷۳٫

۲۵۱-   نیک خلق، علی اکبر، مبانی جمعیت شناسی، انتشارات بهینه، ۱۳۷۹٫

۲۵۲-   نیل سی، استاسکوف، زراعت غلات، ترجمه و تدوین محمد حسن راشد و همکاران، نشر جهاد دانشگاهی مشهد، ۱۳۷۶٫

۲۵۳-  وارثی، حمید رضا، سروری، زهتاب، تحلیلی بر ارتباط متقابل توسعه، مهاجرت و شهرنشینی در ایران، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، انتشارات دانشگاه فردوسی، شماره۶،۱۳۸۵٫

۲۵۴-   وثوقی، منصور، جامعه شناسی روستایی، انتشارات کیهان، چاپ سوم، ۱۳۶۹٫

۲۵۵-   ودیعی، کاظم، جغرافیای کشاورزی عمومی، انتشارات دهخدا، چاپ دوم، ۱۳۵۰٫

۲۵۶-   ودیعی، کاظم، مقدمه‌ای بر روستانشینی ایران – انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۴۹٫

۲۵۷-   ور. جورج، دبلیو، کلوم. ج.پ، تولیدی سبزی، ترجمه مصطفی مبلی، انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان، ۱۳۷۲٫

۲۵۸-   وزیری، غلامرضا، درختکاری علمی، انتشارات کیهان، ۱۳۶۱٫

۲۵۹-   وقار موسوی، علی، مقدمه‌ای بر اقلیم شناسی محاسباتی، ناشر دانشگاه آزاده بجنورد با همکاری انتشارات محقق، ۱۳۸۱٫

۲۶۰-   ولایتی، سعد الله و توسلی، سعید، منابع و مسائل آب خراسان، انتشارات آستان قدس رضوی، ۱۳۷۰

۲۶۱-   ولایتی، سعد الله، جغرافیای آبها و مدیریت منابع آب، نشر خراسان، ۱۳۷۴٫

۲۶۲-   ولایتی، سعد الله، حریم منابع آب، چاپ اول – انتشارات خراسان، ۱۳۷۱٫

۲۶۳-   ویدرز، بروس و همکار، آبیاری، طراحی و عمل، ترجمه سعدی نی‌ریز، مرکز نشر دانشگاه تهران، ۱۳۶۷٫

۲۶۴-   ‌هارپر، اف، مبانی تولید محصول در گیاهان زراعی، ترجمه عزت الله فرشادفر، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی، ۱۳۷۴٫

۲۶۵-   هارینگ، لی لوید، درآمدی بر پژوهش علمی در جغرافیا، ترجمه محمد علی مولازاده، انتشارات دانشگاه شهید چمران، ۱۳۷۷٫

۲۶۶-   هاگ، ام. وی، تحلیلی از مسائل اساسی صنعتی کردن و توسعه روستایی، فصلنامه روستا و توسعه شماره ۱، ۱۳۶۶٫

۲۶۷-   هجرتی، محمد حسین، جغرافیا و توسعه روستایی، نشر مرکز فرهنگی ابا، ۱۳۷۹٫

۲۶۸-   هومن، بهمن، بررسی مفهوم روستا و انواع آن در ایران، ماهنامه جهاد، ش ۱۷، ۱۳۷۳

۲۶۹-   هیر. ام. دیوید، جامعه و جمعیت (مقدمه‌ای بر جامعه شناسی جمعیت) ترجمه یعقوب فروتن، نشر دانشگاه مازندران، ۱۳۸۰٫

مقدمه:

 به کارگیری تئوری‌های مربوط به توسعه طی نیم قرن اخیر نه تنها راهگشای مشکلات کشورهای در حال توسعه نبوده، که احتمالاً نقش مهمی در توسعه نیافتگی آنها نیز داشته است، برخی از نظریه‌پردازان توسعه، پرسشگران را به آرامش توصیه می‌کنند و اطمینان می‌دهند که شما نیز مانند ما مراحل توسعه را پشت سر خواهید گذراند، برخی دیگر از محققان، تنبلی، غیر فعال بودن و استعداد کم مردم کشورهای در حال توسعه را معادل توسعه نیافتگی آنها می‌دانند، اما گروهی نیز عامل توسعه نیافتگی این‌گونه کشورها را کشورهای توسعه یافته دانسته‌اند. (جهانی، ۱۳۸۱: ۹۶٫

رهیافت جامعه در توسعه روستایی به این اصل استوار است که توفیق در زراعت بستگی به کامل بودن عملیات و وجود نهادهای متفاوت دارد. (آدامز، ۱۳۶۷: ۹۶)

کشاورزی به عنوان بخشی از اقتصاد روستاها، نقش تعیین کننده‌ای در توسعه اقتصادی دارد چرا که اکثر مردم در کشورهای فقیر معیشت خود را از این طریق تأمین می‌کنند و اگر رهبران بطور جدی در اندیشه رفاه مردم باشند تنها راه آن بی‌درنگ این مطلب است که اولاً به افزایش بهره‌وری کشاورزی در تولید مواد غذایی و محصولات نقدی بپردازند. ثانیاً به افزایش قیمت این محصول کمک کنند. (تقوایی و دیگران، ۱۳۸۲: ۱۰)

۲-۱-تعاریف و مفاهیم روستا:

در منابع مختلف، تعاریف گوناگونی از روستا شده است، در فرهنگ فارسی روستا را ده و قریه نوشته اند. روستا از رستن به معنای رویش گرفته شده است، پس واژه روستا را می‌توان با توجه به اطلاق آن بر مکانی خاص به معنای محل رویش و رستنگاه تعبیر و تعریف نمود (معین، ۱۳۷۶:۱۶).

متأسفانه تعریف دقیق و مناسب برای روستا وجود ندارد زیرا معیارها و ملاک‌های دقیقی که ده را از شهر متمایز سازد وجود ندارد (رضوانی، ۱۳۷۴:۱۶).

روستا به مجموعه یک یا چند مکان و اراضی به هم پیوسته گفته می‌شود که خارج از محدوده شهر‌ها واقع شده و دارای محدوده ثبتی یا عرفی مستقل است (پاپلی یزدی، ۱۳۸۱: ۲۴). روستا در ایران کوچکترین واحد جمعیتی و اقتصادی و جغرافیایی است (وثوقی، ۱۳۶۹:۱۸). روستا صورتی است از استقرار انسان بر سطح زمین که قادر است تمام مایحتاج سال خود را از درون خود تهیه کند. بنابراین ده در بنیاد کار، واحدی است طبیعی و اجتماعی، با اقتصادی بسته، که تمام شرایط اتکای به خویش را از لحاظ سیاسی و اجتماعی و اقتصادی در خود جمع دارد (مطیعی لنگرودی، ۱۳۸۲:۳۱).

روستا عبارت است از فضایی اجتماعی که در آن با توجه به تراکم نسبی ناچیز جمعیت، نوع خاصی از فعالیت‌های اقتصادی – عمدتاً فعالیت‌های کشاورزی – غلبه دارد. در این نوع اجتماع، فعالیت‌های بخش صنعت و بخصوص خدمات و بازرگانی محدود است (سعیدی، ۱۳۷۷:۱۸).

بنابراین روستا پهنه‌ای است جغرافیایی و واحدی است برای برنامه­ریزی که معیشت اکثر ساکنان آن از داد و ستد متقابل بین عوامل تجدید پذیر طبیعی و رفتار انسانی حاصل می‌شود و دارای نقش اصلی کشاورزی، دامداری، دامپروری، باغداری و نیز صنایع و خدمات وابسته است. (حسینی ابری، ۱۳۷۸: ۵۷).

بنابراین آنچه مسلم است این که روستا تعریفی است قانونی، و این قانون و شرایط قانونی است که تعریف روستا را مشخص می‌کند. به عبارت دیگر تعریف روستا تابعی است از شرایط قانونی به طوری که زمانی نقاط با بیش از ۲۵۰۰ نفر جمعیت و زمانی دیگر نقاط با بیش از ۵۰۰۰ نفر جمعیت قابلیت تبدیل شدن به شهر را دارا می‌شوند (حسنی، ۱۳۸۶:۱۸).

۲-۲-مفاهیم و تعاریف توسعه:

واژه توسعه در زبان فارسی معادل Development انگلیسی بکار رفته که معنای پیشرفت، بسط، ترقی و نمو نیز تعریف شده است (آریان پور، ۱۳۷۹:۱۵) این واژه در لغت به معنی خروج از لفاف است. در قابلیت نظریه توسعه « لفاف» همان جامعه سنتی، فرهنگ و ارزش‌های مربوط به آن است که جوامع برای متجدد شدن باید از آن مرحله سنتی خارج شوند. (از کیا، ۱۳۶۷:۸). توسعه عبارت از درجه‌ای از تحول است که جامعه را بر اساس ویژگی‌های مربوط برای نیل به آرمان‌ها و اهداف خود هدایت می‌کند (شهبازی، ۱۳۷۵:۸)

گاه توسعه بیشتر با روش‌ها، سیاست‌ها و شیوه‌های اقتصادی پیش برده می‌شود (بارو، ۱۳۷۶: ۴۸).

تودارو توسعه را جریانی چند بعدی تعریف می‌کند که مستلزم تغییرات اساسی در ساخت اجتماعی و طرز تلقی عامه مردم و نهادهای ملی و نیز تسریع رشد اقتصادی، کاهش نابرابری و ریشه کن کردن فقر مطلق می‌باشد (ابراهیمی‌، ۱۳۸۲: ۴۸).

پس توسعه را باید بهتر شدن روابط تولیدی و افزایش کمی اقتصادی در تولید و مصرف جامعه و بالا رفتن شرایط کیفی از نظر اجتماعی دانست (کامران، ۱۳۸۴:۴۲).

توسعه صرفاً چیزی نیست که هر فردی بخواهد وضعیت خودش را بهبود دهد مقصود مطلوب توسعه بهبود کیفیت زندگی همه است. بنابراین کوشش ما برای دستیابی به توسعه می‌بایست به شکلی باشد که منافع اکثریت مردم را در برگیرد. این اصل همیشه باید در توسعه مبتنی بر برنامه مد نظر باشد (دیاس و همکار، ۱۳۶۸:۱۷).

سازمان آموزش علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در تعریف توسعه به یکپارچگی و فراگیر بودن آن تصریح دارد و توسعه را فرآیندی تمام عیار و چند وجهی می‌داند که تمام ابعاد زندگی یک جامعه، روابط آن با دنیای خارج را نیز فرا می گیرد (زاکس، ۱۳۷۷:۱۱).

برو کفیلد در تعریف توسعه می‌گوید: فرایند عامی که در این زمینه وجود دارد این است که توسعه را بر حسب پیشرفت، به سوی اهداف رفاهی نظیر تقلیل فقر و بیکاری و کاهش نابرابری تعریف کنیم (حامدی، ۱۳۷۷:۸).

بنابراین توسعه دارای بار معانی وسیع و نظامی جامع و چند بعدی به لحاظ ساختارها و نیز ساختارهای اقتصادی – اجتماعی، فرهنگی و کالبدی می‌باشد (غفاری، ۱۳۸۰، ش ۹۵).

در حقیقت می‌توان گفت توسعه روندی است فراگیر در جهت افزایش توانایی‌های انسانی، اجتماعی برای پاسخگویی به نیازهای انسانی – اجتماعی، ضمن آنکه نیاز ما پیوسته در پرتو ارزش‌های فرهنگ جامعه و بینش‌های پایداری جهان پالایش یابند. (زیاری، ۱۳۸۳، ۱۳).

۲-۳-تفاوت رشد و توسعه:

دو اصطلاح رشد « Growth » و توسعه « Development » غالباً به یک معنی بکار برده می‌شوند که این خود نادرست است، رشد مفهوم یک بعدی دارد و منظور از آن ازدیاد کمی ثروت در جامعه است و معمولاً با شاخص‌هایی نظیر درآمد سرانه اندازه گیری می‌شود (ازکیا، ۱۳۷۸:۶). توسعه ابعاد و جنبه‌های مختلفی دارد، که رشد اقتصادی یکی از جنبه‌های آن است (اکبری، ۱۳۷۸: ۱۰۸).

آرتور لوئیس، رشد اقتصادی را با موشکافی به عنوان افزایش درآمد سرانه تعریف کرده است (ایچز و همکار، ۱۳۸۰:۱۰۹).

تودارو در کتاب توسعه اقتصادی در جهان سوم می‌نویسد: پیشرفت اقتصادی یکی از عوامل مهم توسعه است و تنها عامل نیست و دلیل آن این است که توسعه صرفاً پدیده‌ای اقتصادی نیست، توسعه نهایتاً باید علاوه بر جنبه مادی و پولی زندگی مرم، سایر جنبه‌ها را نیز در بر گیرد. توسعه علاوه بر بهبود وضع درآمد و تولید آشکارا متضمن تغییرات بنیادی در ساخت‌های نهادی، اجتماعی و اداری و نیز طرز تلقی عام و در بیشتر موارد حتی آداب و رسوم و اعتقادات است (تودارو، ۱۳۶۲: ۱۳). هدف کلی توسعه رشد و تعالی همه جانبه جوامع انسانی است (رضوانی، ۱۳۸۳:۱). توسعه دارای بار معنای وسیع و نظام جامع و چند بعدی، به لحاظ ساختار و زیر­ساخت‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی می‌باشد. بر خلاف تصور عامیانه واژه توسعه را نمی‌توان معادل رشد تلقی کرد چرا که رشد یک بعدی است و به افزایش شاخص‌های کلی تولید توجه دارد (آسایش، ۱۳۷۴: ۱۶).

بطور کلی اگر بخواهیم رشد اقتصادی و توسعه اقتصادی را با یکدیگر مقایسه کنیم
می‌توان گفت که رشد متضمن نهاده‌های بیشتر منجر به تولید بیشتر می‌باشد. اما توسعه فراتر از این است ، به این معنی که در توسعه ترکیبات تولید و نیز سهم نهاده‌ها در پروسه تولیدی تغییر می‌کند (سلیمی فرد، ۱۳۸۲: ۱۸).

۲-۴-توسعه روستایی:

توسعه فرایندی تغییراتی است که در رشد اقتصادی، توسعه اجتماعی و اقتصادی مردم، تشدید کاربری زمین و بهره برداری از منابع طبیعی، همچنین یک نوع پیشرفت در شرایط زندگی و رفاه اجتماعی گروه‌های کم درآمد اجتماعی صورت می‌گیرد (شکویی، ۱۳۸۴:۲۶۶). به این ترتیب توسعه روستایی شامل کمک به فقیر ترین مردمی است که در نقاط روستایی به دنبال امرار معاش‌اند و خواستار کنترل بیشتری بر منافع توسعه هستند. این گروه مرکب از کشاورزان خرده پا، اجاره داران و افراد فاقد زمین هستند (چمبرز، ۱۳۷۶: ۱۸۶). چون هدف از توسعه روستایی کاهش فقر است باید افزایش تولید و قدرت تولیدی را مشخصاً به دنبال داشته باشد (آسایش، ۱۳۷۶: ص ۱۱-۱۰).

توسعه روستایی یعنی: رشد معلومات عمومی روستاییان در ابراز عقیده و اظهار نظر پیرامون سرنوشت خود و جامعه خویش (آسایش، ۱۳۷۵: ۲۸). از دیدگاه پروفسور جرج اکیسن، توسعه روستایی عبارت از اعلام وعده ارزشمند افزایش شخصیت و اعتبار زندگی روستایی و تغییر زارع از یک روستایی فقیر به یک کشاورز مترقی و علمی و در همان حال تهیه کیفیت بالاتر زندگی، تغذیه بهتر و عرضه منظم مواد غذایی برای ساکنان شهرها با قیمت ارزان است (حسینی ابری، ۱۳۸۰:۲۶۳). برای توسعه روستاهای کشور لازم است که پس از شناخت ویژگی‌های آنان به برنامه‌ریزی روستایی پرداخته شود. (مهدوی، ۱۳۷۷:۷۷).

توسعه روستایی، فقر زدایی، گریز از انباشت سرمایه‌ها در نقطه‌ای خاص و توسعه‌ای همه جانبه را دنبال می‌کند (مهر فرد، ۱۳۸۱: ۳۷).

توسعه نوعی فرایند بنیادی تحول اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است که در آن نقش اصلی را باید اکثریت اعضای جامعه خود بر عهده داشته باشند (عبیدالله خان، ۱۳۶۵: ۶۳).با توجه به کلیه تعاریف می‌توان توسعه روستای را شامل طیف وسیعی از فعالیت‌های گوناگون دانست که قدرت خود اتکایی مردم روستایی را افزایش داده و با از میان برداشتن موانع ساختاری، توسعه متعادل اقتصادی، اجتماعی را بوجود می‌آورد (مهراز، ۱۳۵۳: ۲۵).

۲-۵-اهداف توسعه روستایی:

هدف توسعه روستایی قبل از هر چیز، ارتقای پایگاه اجتماعی فرد است. موفقیت توسعه روستایی به وسیله دو معیار قابل ارزیابی است. تأمین نیازهای اساسی فرد بر اساس تعریف سازمان ملل متحد و تضمین ارزش‌های اجتماعی وی از طریق ایجاد شرایطی که او را به زندگی آبرومندانه در کنار همنوعان خود قادر سازد (مطیعی لنگرودی، ۱۳۸۲: ۷۸). در دهه اخیر اهداف اساس توسعه بطور عام و توسعه روستایی و توسعه کشاورزی به طور خاص، از میان بردن فقر، نا برابری‌های اقتصادی، اجتماعی، بیکاری و در نهایت نابرابری‌های فضایی – مکانی  عنوان گردیده است (رکن الدین افتخاری، ۱۳۸۲:۱).

دیاس و ویکرامانایک معتقدند هدف از تدوین برنامه‌ی توسعه روستایی باید توانا ساختن توده‌ها جمعیت روستایی باشد که نمی‌توانند با تلاش‌های خود نیازهای اساسی زندگی را برآورده سازند (بهرامی‌، ۱۳۸۳: ۱۳۹).

دادلی سیرز شماری از هدف‌های توسعه را در فقیر ترین کشورها که اغلب جمعیت آنها را روستانشینان تشکیل می‌دهند، چنین مشخص کرده است :

۱-درآمد خانواده‌ها باید در حدی باشد که بتوان حداقل غذا، سرپناه، پوشاک را فراهم کرد.

۲-تمام روسای خانواده‌ها باید به کار دسترسی داشته باشند.

۳-امکانات آموزشی باید گسترش یابد و از میزان بیسوادی کاسته شود.

۴- به مردم باید امکانات مشارکت در حکومت داده شود.

۵-استقلال ملی باید تحقق یابد به این مفهوم که نظرات دیگر حکومت‌ها تا حد امکان به تصمیم‌های حکومت (کشور مورد نظر) تحمیل نشود (آسایش، ۱۳۷۳: ۱۶).

بنابراین هدف‌های توسعه روستایی در محدوده یک بخش خلاصه نمی‌شود بلکه مواردی چون بهبود بهره وری، افزایش اشتغال، تأمین حداقل قابل قبول غذا، مسکن، آموزش و بهداشت را در بر می‌گیرد (جمعه پور، ۱۳۷۳:۱۰۴).

در تدوین طرح‌های توسعه‌ای باید به ویژگی‌های اجتماعی و فرهنگی روستائیان توجه داشت و ثروت‌های معنوی آنان نباید نادیده گرفته شود (صفایی، ۱۳۷۸: ش ۲۱۹). دکتر ازکیا هدف توسعه روستایی را « بهبود شرایط زندگی توده‌های قشر کم درآمد ساکن روستا و خودکفا ساختن آنها می‌داند » (ازکیا، ۱۳۷۴:۲۰۳).

بدین ترتیب «هر کشور باید برای توسعه روستایی خود اهدافی را با توجه به مقتضیات زمان و مکان شرایط خود در نظر بگیرد (لانگورث، ۱۳۷۹: ۴).

۲-۶-برنامه ریزی توسعه روستایی:

برنامه ریزی عبارت است از کوشش‌های اندیشمندانه‌ی آدمی برای یافتن راه‌هایی که با اتخاذ بهترین تصمیمات برای تأمین رفاه و ایجاد ترقی او منجر می‌شود (شیعه، ۱۳۶۹:۸۵). برنامه ریزی فعالیتی است که بشر از آغاز به آن مشغول بوده است. هیچ اقدامی برای رسیدن به هدف، هرچه باشد به نتیجه نمی‌رسد مگر آنکه شامل برنامه ریزی باشد. (آسایش و همکار، ۱۳۷۹: ۶). برنامه ریزی به مثابه فعالیتی عمومی است که در جهت رسیدن به هدف یا هدف‌هایی، اجزای آن با یکدیگر فعالیت منظم و هماهنگی را دنبال می‌کند (حسین زاده دلیر، ۱۳۸۰: ۵). برنامه ریزی توسعه روستایی به عنوان یک فرایند بلند مدت و پیشرونده خواهد بود که دارای اهداف برنامه ریزی بلند مدت و برنامه‌های خاص کوتاه مدت و هماهنگ با یکدیگر بوده است (لی دیوید، ۱۳۷۰: ۷۱).

امروزه توجه به توسعه و برنامه ریزی در پی بروز معضلات ناشی از نابرابری‌های میان مناطق، مورد اهمیت قرار گرفته است از طریق دیگر شناخت شرایط و موقعیت موجود مناطق مورد بررسی لازمه این برنامه ریزی می باشد (تقوایی، ۱۳۸۱: ۲۹). در برنامه ریزی روستایی، آمایش و توسعه روستا، برای رفاه روستاییان و بهتر زیستن آنان، در سایه بهبود یافتن زیربنای فعالیت اقتصادی (کشاورزی و دامپروری) مد نظر قرار می‌گیرد (رجایی، ۱۳۸۲:۲۲۲).

به طور کلی هدف از هر برنامه ریزی شامل صرفه جویی، بهینه کردن و بهره وری است (پاپلی یزدی و همکار، ۱۳۷۵: ۵).

برنامه‌های توسعه روستایی جزئی از برنامه‌های توسعه هر کشور به شمار می‌رود که برای دگرگون سازی ساخت اجتماعی – اقتصادی جامعه روستایی به کار می‌رود. این برنامه توسعه دولت و کارگزاران آنها در مناطق روستایی اجرا می‌شود (عالی پور، ۱۳۷۱: ۱۲).

۲-۷-کشاورزی و ضرورت توسعه آن :

کشاورزی، معمولاً بخش اصلی در اقتصاد کشورهای (در حال توسعه) می‌باشد و بین ۴۵ تا ۹۰ در صد کل محصول و ۶۰ تا ۹۰ درصد کل اشتغال را در برمی‌گیرد. از این رو توسعه اقتصادی در این کشورها ارتباط نزدیک با توسعه اقتصاد کشاورزی آنها دارد.(آسایش، ۱۳۸۱:۱۱).

در سطح جهانی اهمیت کشاورزی در تأمین مواد و احتیاجات غذایی جمعیت بی شمار کنونی و پیش بینی برای تأمین فردای این جمعیت می‌باشد و در سطح ملی اهمیت کشاورزی به نسبت رشد اقتصادی و شرایط اقتصادی و اجتماعی هر کشور فرق می‌کند و بالاخره در سطح واحدهای بهره برداری کشاورزی، اهمیت کشاورزی در ارضای نیازهای شخصی (خودشخص)، ارضای علایق معنوی و بالاخره ایجاد درآمد فردی است (دهقانیان، ۱۳۵۷: ۷۹و۷۸).

رشد کشاورزی می‌تواند تأثیر مهمی در کاهش فقر داشته باشد. این مطلب به قدر کفایت به اثبات رسیده است. رشد کشاورزی از قیمت‌ها محصولات غذایی مصرفی غیر تجاری و نیمه تجاری می‌کاهد و می‌تواند رشد سریع اشتغال روستایی و اشتغال شخصی را در نواحی روستایی پدید آورد (ایچز و همکار، ۱۳۸۰: ۴۶۱). تعیین مناطق مناسب و مناسب ترین مناطق کشت محصولات کشاورزی اساس تشخیص استعدادهای بالقوه کشاورزی برای تولیدات مختلف زراعی بوده و به برنامه ریزان امکان می‌دهد تا با شناخت دقیق فعالیت‌های اقلیمی هر منطقه و میزان مساعدت آن برای تولید محصولات مختلف برنامه‌های مورد نظر را متناسب با استعداهای بالقوه کشاورزی تدوین نموده و ضمن بهره بیشتر از عوامل و منابع موجود از مصرف نسنجیده اعتبارات اجتناب ورزند.(خوانساری، ۱۳۶۷: ۹).

متأسفانه عدم توجه کافی به بخش کشاورزی در طرح‌ها و برنامه‌های اخیر توسعه، باعث واپس ماندگی این بخش شده است. گذشته از محدودیت اعتبارات و تسهیلات، سیاست غلط قیمت گذاری محصولات زراعی، باعث تغییراتی در رابطه با بازار شد که در نهایت، به ضرر بخش کشاورزی تمام گردید، در نتیجه نه تنها سرمایه گذاری در بخش کشاورزی جاذبه خود را از دست داد، بلکه غالب کشاورزان به مهاجرت به شهرها روی آوردند (اهلرس، ۱۳۸۰: ۸۱).

۲-۸-نظریه‌های توسعه روستایی:

مطالعات پیرامون توسعه چنان وسیع است که گرد آوری تمامی نظریات نه تنها امکان پذیر نیست بلکه حتی، پژوهشگر را به هنگام انتخاب تقدم نظریه‌ها، چه از لحاظ زمان ارائه و یا اهمیت نظریه و یا ترتیب موضوعی آن با سردرگمی بسیار مواجه می‌کند (مطیعی لنگرودی، ۱۳۸۲: ۶۷). با توجه به طرح مسئله تحقیق و با آگاهی از شرایط اجتماعی-اقتصادی دهستان اترک به سه نظریه از بین نظریه‌های مختلف توسعه روستایی اشاره می‌کنیم که در ذیل ارائه می‌گردد:

۲-۸-۱-نظریه صنعتی کردن روستاها:

صنایع روستایی به صنایعی گفته می‌شود که در نواحی روستایی یا مراکز روستایی مستقر هستند و عمدتاً از نیروی کار روستایی استفاده می‌کنند. به طور کلی پیوندهای بازاری آنها از نظر جغرافیایی محدود است. یا به بیانی این صنایع بیشتر مواد خام یا تولیدات محلی را به مصرف می‌رساند و تولیدات آنها به بازارهای محلی عرضه می‌شود. اما گاه ممکن است این صنایع، تولیدات خود را به بازارهای ملی و بین المللی عرضه کند (خزائی فوژدی، ۱۳۷۹:۱۰۲). در این دیدگاه مسئله صنعتی کردن روستا یک فرآیند فرعی و هم وسیله‌ای برای متنوع کردن نوسازی اقتصادی روستایی محسوب می‌شود. انعطاف پذیری راهبردهایی که بر اساس نیازهای توسعه جهت داده می‌شوند، نشانه‌های بارز این دیدگاه هستند (میسرا، ۱۳۷۶:۱۵).

در صنعتی کردن روستا، همواره تأکید بر صنایع کوچک و متوسط بوده است، زیرا این صنایع، توانایی برقراری عدالت اجتماعی، ارتقای فرهنگ و تعالی انسان را دارد (شریف النسبی، ۱۳۷۵: ۲۹).

اکثر کشورهای در حال توسعه برای پیگیری سیاست‌های استقرار صنعت در مناطق روستایی، سه نوع برنامه تدوین کرده‌اند که عبارتند از:

الف) تأسیس کارخانه‌های بزرگی که مواد اولیه شان را محصولات کشاورزی حجیم و فاسد شدنی تشکیل می‌دهند مانند کارخانجات قند و شکر، کنسرو میوه و غیره.

ب) حفاظت و پیشبرد صنایع دستی و محصولات صنعتگران محلی

ج) تشویق و پیشبرد واحدهای کوچکی که محصولات کشاورزی را فرآوری کرده یا انواع نهادهای کشاورزی را فراهم می‌کنند (مسیرا، ۱۳۶۶:۹۰).

۲-۸-۲- ناحیه اگروپلیتن

ناحیه‌ای است که در آن کشاورزی فعالیت اصلی است و به صورت خود مختار و خود گردان اداره می‌شود و برنامه ریزی‌ها، انتخابات و سایر امور به وسیله خود مردم صورت می‌گیرد. روش اگروپلتین مبتنی بر یک ناحیه فرهنگی است. افرادی که در این جماعات روستایی زندگی می‌کنند از نظر فرهنگی، همگونی دارند و جهت رسیدن به یک هدف مشترک بسیج می‌شوند (پاپلی یزدی و همکار، ۱۳۸۱:۱۹۹).

این نظریه بر سه محور استوار است:

۱-همکاری و خودیاری داوطلبانه

۲-جماعات روستایی یا ناحیه اگروپلتین

۳-روش توسعه غیر متمرکز، یا توسعه از پایین به بالا (آسایش، ۱۳۷۳:۵۱)

بر اساس رهیافت اگروپلیتن باید درون منطقه، محدوده‌های محصوری شامل مجموعه‌ای از روستاها و مزارع و  شهر کوچکی با دارا بودن اختیار بر منابع هر قلمرو و قدرت خودگرانی (براساس همیاری متقابل بر مشارکت همگانی) به رسمیت شناخته شود (صرافی، ۱۳۷۷:۱۲۴) در این نظریه دولت نقش ناظر را ایفا می‌کند و حرکت توسعه تدریجی است. این حرکت از نیازهای اساسی شروع می‌شود تا در مراحل بعدی به نیازهای تفکیک شده فردی می‌رسد (حامد مقدم، ۱۳۷۳: ۹۵)

 ۲-۸-۳-نظریه توسعه همه جانبه روستایی (مکتب رهووت):

اندیشه توسعه یکپارچه یا همه جانبه روستایی اصولاً بر این اصل اساسی استوار است که سکونتگاه‌های روستایی همچون تمام پدیده‌ها و واحدهای مکانی – فضایی در واقع نظام‌هایی هستند که اجزای آن با یکدیگر در کنش متقابل بوده، هرگونه تغییری در یک جزء به سایر اجزاء منتقل می‌شود، بنابراین اجزای گوناگون باید به گونه‌ای هماهنگ و همنوا در جهت اهداف نظام عمل کنند (سعیدی، ۱۳۷۸،۱۵۷). توسعه همه جانبه روستایی، با اجرای مجموعه اقدامات هماهنگ اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است تا به این ترتیب دسترسی آنها به کالا و خدمات به طور موثر افزایش یابد (کوهن، ۱۳۷۹: ۲۷). در این اندیشه و چهارچوب طرح شده آن، بر کلیدی بودن نقش مردم و تأثیر گذاری آنها در فرایند فکر و اجرا تأکید خاصی می‌گردد و تحلیل جامعه منابع تولید در مقیاس منطقه‌ای و نیز پیوند افقی و عمودی برنامه‌ها بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد (شیرازیان، ۱۳۷۵:۲۳). یکی از مهمترین موضوعاتی که باید در تدوین روش دستیابی به توسعه همه جانبه روستایی بررسی شود، شناسایی مواردی است تا مسئولیت‌های اولیه و اصلی در امتداد مداخلات در سطح منطقه قرار گیرند (‌هاگ، ۱۳۶۶:۶۱).

مکتب رهووت، نیز که معمولاً معادل توسعه همه جانبه روستایی به کار می‌رود، به تحول بخش کشاورزی به عنوان محرک اصلی نظر دارد و بدین سبب یک تغییر تدریجی اما حتمی از کشاورزی معیشتی به کشاورزی تجاری پیش بینی می‌شود که وابستگی کامل کشاورزی به صنایع تبدیلی قطعی خواهد شد.

۲-۹-موانع توسعه روستایی:

در مورد عقب ماندگی روستاها می‌توان گفت:« عقب ماندگی روستا به طور اعم در مقایسه با توسعه شهر، شهر نشینی و شهرگرایی رو به تزاید و یا رشد بی رویه شهر‌ها و پیدایش نخستین در برابر پسروی و اضمحلال تدریجی نقاط و پهنه‌های روستایی معنا می‌یابد (غفاری، ۱۳۸۱: ۶۱).

یکی دیگر از علل عمده توسعه نیافتگی روستایی، عدم انسجام کارکرد در ابعاد مختلف حیات روستایی و به ویژه حیات اجتماعی و اقتصادی روستا است. این عدم انسجام خود ناشی از حاکمیت چندین دهه نگرش تک محوری و غیر سیستمی به روستا و کشاورزی بوده است (نوری، ۱۳۸۳: ۳۹۹)

فورتادو در تعریف توسعه نیافتگی می‌گوید: توسعه نیافتگی وضعیتی است که به دلیل عدم هماهنگی بین عوامل اقتصادی و تکنولوژی کاربردی امکان استفاده همزمان از سرمایه و نیروی کار در جامعه میسر نیست (از کیا و همکار، ۱۳۸۴:۳۰).

علاوه بر موارد فوق « بالا بودن نرخ زاد و ولد یکی از علل توسعه نیافتگی و عقب ماندگی است چون رشد اقتصادی به پای رشد جمعیت نمی‌رسد و فقیر می‌شوند و این دو تسلسل همیشه ادامه دارد (تقی زاده، ۱۳۶۹:۱۰۵).

جغرافیای طبیعی

120,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

 تمام مقالات و پایان نامه و پروژه ها به صورت فایل دنلودی می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد.

 جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ  را پرداخت نمایید.