پایان نامه نسل صالح از منظر قرآن و روایات مربوطه  به صورت فایل ورد  word و قابل ویرایش می باشد و دارای ۳۲۳  صفحه است . بلافاصله بعد از پرداخت و خرید لینک دانلود پایان نامه نسل صالح از منظر قرآن و روایات نمایش داده می شود، علاوه بر آن لینک مقاله مربوطه به ایمیل شما نیز ارسال می گردد

 فهرست

چکیده :   ۱
مقدمه   ۲
فصل اول  :         کلیات   ۷
۱-۱          بیان مسئله   ۸
۱- ۲            ضرورت واهمیت موضوع تحقیق   ۱۰
۱- ۳           اهداف وانگیزه انتخاب موضوع   ۱۱
۱-۴  سؤالات تحقیق   ۱۳
۱- ۵        تاریخچه تحقیق ( پیشینه تحقیق )   ۱۴
۱ – ۶        روش تحقیق   ۱۵
۱-۷        ساختار ومحدوده ی تحقیق   ۱۶
فصل دوم  :         مفهوم تربیت فرزند ، واژه های مرتبط با آن و  اهمیت واهداف آن از دیدگاه اسلام   ۱۹
۲  -۱            واژه شناسی«  انسان »  و برخی تعاریف در باره ی او   ۲۰
۲- ۱-  ۲           مفهوم لغوی و اصطلاحی ذریه   ۲۴
۲- ۱ -۲-۱                  ذریه مومن والحاق اعمال به والدین   ۳۱
۲-۱-۳                  بدءِ طینت از منظر امام محمد باقر (ع)   ۳۴
۲-۱-۴            مفهوم لغوی واصطلاحی واژه صالح   ۴۰
واژه صَلَحَ   ۴۱
واژه صَلاح   ۴۲
اصلح – أصلحوا   ۴۴
۲-۱-۶                تربیت  وجایگاه آن ازدیدگاه برخی صاحب نظران   ۴۹
۲-۱-۷                  موضوع تربیت از دیدگاه بعضی از دانشمندان   ۵۱
۲-۱-۹         حقیقت  تربیت فرزند   ۵۸
۱) نشاندن محبت علم وآداب آن در دل ودرون کودک :   ۶۰
۲) حفظ کردن قسمتی از قرآن واحادیث توسط کودک :   ۶۰
۳) انتخاب معلم نیکوکار برای کودک :   ۶۰
۴) آموختن زبان عربی به کودکان :   ۶۱
۵) آموختن زبان های مشهور بیگانه به کودکان :   ۶۱
۲-۱-۱۰              اهداف وغایت تربیت فرزند   ۶۳
۲- ۱- ۱۰- ۱                    تربیت اخلاقی   ۶۶
۲-۱-۱۰-۲             تربیت جسمی   ۶۸
فصل سوم:ویژگی‌ها ،مبانی واصول تربیت نسل صالح از منظرقرآن و روایات   ۷۱
۳-۱        ویژگی های نسل صالح از منظر قرآن و روایات   ۷۳
۳-۲-۱              راه روشن   ۸۷
– فطرت در قرآن وروایات   ۹۳
۳-۲-۳                  غریزه وتفاوت آن بافطرت   ۹۴
خصوصیات غریزه:   ۹۵
تفاوت فطرت و غریزه   ۹۶
۳-۲-۴               فضایل فطری انسانی   ۹۷
۳-۲-۴-۱        حقیقت جوئی   ۹۷
۳-۲-۴-۲        گرایش  به خیر و فضیلت   ۹۸
۳-۲-۴-۳        گرایش به جمال و زیبایی   ۹۸
۳-۲-۴-۴        گرایش به خلاقیت و ابداع   ۹۹
۳-۲-۴-۵        گرایش به عشق و پرستش خداوند   ۹۹
واژه‌شناسی کرامت   ۱۰۲
معنای اصطلاحی ، کاربردی وقرآنی کرامت   ۱۰۲
توجه دادن به کرامت‌ها   ۱۰۵
۲-۲-۶             توجه دادن به معرفت وتزکیه نفس   ۱۰۷
۳-۲-۷           مسئولیت‌پذیری   ۱۰۸
۳-۲-۸               آشنایی با تعالیم و آداب اسلامی و ملکه نمودن آن در فرزند   ۱۱۵
۳-۲-۸-۱            گشودن زبان کودک به کلمه توحید (لااله‌الاالله)   ۱۱۷
۳-۲-۸-۲             آشنا کردن کودک به حلال و حرام   ۱۱۷
۳-۲-۸-۳            امرکردن کودک به عبادت در سنین کودکی تا هفت‌سالگی   ۱۱۸
۳-۲-۹            به کارگیری عقل و تدبر (عقل عملی)   ۱۱۹
– تفکر ، تفهم وخرد ورزی   ۱۲۰
– همرامی عمل با علم   ۱۲۲
۳-۲-۱۰              اصلاح عادات و رفتار ناپسند در فرزند   ۱۲۵
۳-۳-۲         اصل الگوگیری و عبرت آموزی   ۱۲۹
۳-۳-۳            اصل تیسیر   ۱۳۳
۳-۴-۳     اصل اعتدال   ۱۳۴
۳-۳-۵         اصل گرایش به حق   ۱۳۷
۳-۳- ۶              اصل تذکر   ۱۳۹
فصل چهارم :   ۱۴۳
عوامل مؤثروموانع در تربیت فرزند ونسل صالح از منظر قرآن و روایات   ۱۴۳
۴-۱          عوامل درونی   ۱۴۵
۴-۱-۱             وراثت   ۱۴۶
۴-۱-۱-۱       وراثت در فرزندوتأثیر آن   ۱۴۷
۴-۱-۱-۲           انواع وراثت   ۱۵۰
۴-۱-۲         نقش همسر شایسته   ۱۵۲
۴-۱-۳         انعقاد نطفه   ۱۵۵
۴-۱-۳ -۱        نطفه پاک   ۱۵۵
۴-۱-۳-۲        ایام سعد و نحس در انعقاد نطفه   ۱۵۸
۴-۱-۳-۳        لقمه حلال و حرام و تأثیرات آن   ۱۵۹
۴-۱-۴            نقش خانواده   ۱۶۴
۴-۱-۴-۱         نقش پدر   ۱۶۷
۴-۱-۴-۲      تأثیر معنویات پدر در فرزند   ۱۶۹
۴-۱-۴-۳            نقش مادر   ۱۷۳
–  نقش مادر در ایجاد نسل صالح   ۱۷۷
۱) انسانی مسلمان   ۱۷۷
۲) نقش همسری   ۱۷۸
۳) نقش مادر   ۱۷۹
–        شیر مادر   ۱۸۲
– تأثیر خوراک بر شیر مادر   ۱۸۶
۴-۱-۴-۴        تبریک و تهنیت گفتن به مناسبت تولد فرزند   ۱۸۸
۴-۱-۴-۵       وظایف والدین نسبت به فرزندان وبرعکس   ۱۸۹
۴-۱-۴-۶       اخص وظایف والدین در هفت روز اول تولد   ۲۰۰
۱- ذکر اذان و اقامه   ۲۰۰
۲- مراسم تنحیک   ۲۰۰
۳- تسمیه یا نام نیکو   ۲۰۰
۴- تراشیدن موی سر نوزاد   ۲۰۴
۵- ختنه   ۲۰۴
۶- عقیقه   ۲۰۵
– عقیقه و حکمت آن   ۲۰۵
۷- ولیمه   ۲۰۷
۴-۱-۴-۷     آموزش مراسم مذهبی و قرآنی   ۲۰۸
۴-۱-۴-۷-۱          تعلیم نماز   ۲۰۸
۴-۱-۴-۷-۲          تعلیم دعا   ۲۱۰
۴-۱-۴-۷-۳        آشنایی با علوم اهل بیت   ۲۱۱
۴-۲     عوامل بیرونی   ۲۱۲
۴-۲-۱      محیط تربیت   ۲۱۲
۴-۲-۲            محیط انسانی   ۲۱۷
۴-۲-۳             محیط دوستان و رفقا   ۲۱۹
۴-۲-۴             محیط اجتماعی   ۲۲۲
۴-۲-۵               محیط مدرسه و مربیان آموزشی   ۲۲۴
۴-۲-۶         موانع و مقتضیات سیاسی وحکومتی   ۲۳۴
۴-۳         موانع تربیت   ۲۳۷
۴-۳-۱        حبّ دنیا   ۲۳۷
۴-۳-۲      هوی و هوس   ۲۴۰
۴-۳-۳        وسوسه های شیطانی   ۲۴۳
فصل پنجم شیوه‌های تربیت نسل صالح از دیدگاه قرآن ومکتب اهل بیت(ع)   ۲۴۶
۵-۱         شیوه‌های تربیت فرزند و نسل صالح از دیدگاه قرآن   ۲۴۸
۵-۱-۱         شیوه‌‌های انگیزشی و رفتاری   ۲۴۸
۵-۱-۱- ۱          محبت ‌به فرزند   ۲۴۸
۵-۱-۱-۲             عدم تبعیض بین فرزندان   ۲۵۵
۵-۱-۱-۳            الگوی عملی صحیح   ۲۵۸
۵-۱-۱-۴                تشویق   ۲۶۰
–   تشویق از نظر لغوی   ۲۶۰
۵-۱-۱-۴-۱         فوائد تشویق   ۲۶۲
۵-۱-۱-۴-۲            عدم افراط و تفریط در تشویق   ۲۶۳
۵-۱-۱-۵             هماهنگی تربیت با طبیعت فرزند   ۲۶۴
۵-۱-۱-۶           شیوه تغافل در فرزند   ۲۶۶
۵-۱-۱-۷       پرورش حیا و نجابت در فرزند   ۲۶۸
۵-۱-۱-۸          تحریک فرزند به کسب و کار   ۲۷۱
۵-۱-۲             شیوه‌های بازدارنده   ۲۷۳
۵-۱-۲-۱               پرهیز دادن  فرزند از پنهان‌کاری   ۲۷۳
۵-۱-۲-۲             پرهیزفرزند  از تفاخر   ۲۷۴
۵-۱-۲-۳                پرهیزفرزنداز زشتی‌های گفتاری   ۲۷۵
۵-۱-۲-۴               منع فرزنداز سودجوئی   ۲۷۷
۵-۱-۲-۵              پرهیز دادن فرزند از تجمّل‌گرایی   ۲۷۸
۵-۱-۲-۶          پرهیز از نازپروری فرزند   ۲۷۹
۵-۱-۲-۷              منع فرزند از رذایل اخلاقی   ۲۸۰
۵ – ۲        شیوه های تربیت فرزند و نسل صالح در مکتب اهل بیت(ع)   ۲۸۱
۵-۲-۱           تربیت و سیره معصومین   ۲۸۱
– تربیت ۷ سال دوم        تربیت از نظر پیامبر اکرم   ۲۸۳
–  روش ملایمت   ۲۸۵
۵-۲-۳            سیره تربیتی حضرت علی(ع)   ۲۸۷
۵-۲-۳-۱              هدف نهایی تربیت فرزند از منظر حضرت علی (ع)   ۲۹۰
۵-۲-۳-۲              ضرورت تسریع در تربیت از منظر حضرت علی (ع)   ۲۹۱
۵-۲-۳-۳         نتایج تربیت فرزند از دیدگاه حضرت علی (ع)   ۲۹۳
۵-۲-۴           سیره تربیتی   حضرت زهرا (س)   ۲۹۵
۵-۲-۴-۱           تربیت از منظر حضرت زهرا (س)   ۲۹۸
۵-۲-۴-۲           ارتباط علمی حضرت زهرا با فرزندان   ۲۹۸
۵-۲-۴-۳          تأثیر نام نیکو بر شخصیت فرزند از منظر حضرت زهرا (س)   ۲۹۹
۵- ۳              حسن ختام –  انتظار و تربیت نسل صالح   ۳۰۰
نتیجه نهایی   ۳۰۲
منابع ومآخذ :   ۳۰۷

منابع ومآخذ :

قرآن مجید ، ترجمه استاد ابوالفضل بهرامپور

نهج البلاغه ،  ترجمه محمد دشتی

صحیفه سجادیه ،ترجمه حسین انصاری

آ

آذر تاش و آذر نوش(فرهنگ معاصر عربی_فارسی) تهران،نشر نی،واژه غفل،۱۳۸۱

آمدی، عبدالواحد ، غررالحکم ودررالکلم، بیروت،موسسه اعلمی،۱۴۰۷،ج۲

آیت الله مشکینی، ازدواج در اسلام

ا

ابن منظور،لسان العرب، ایران،قم، نشر ادب الحوزه، ۱۴۰۵،ه.ق

احسان بخش رشتی، حاج شیخ صادق، آثارالصادقین، روابط عمومی ستاد برگزاری نماز جمعه گیلان،چاپ اول،زمستان۱۳۶۹

احمدی،  روانشناسی نوجوانان و جوانان،انتشارات مشعل،۱۳۶۸

المنجد،(فرهنگ لغت عربی به فارسی) چاپ اول،چاپخانه پیام،۱۳۷۵

ادیب ، علی محمد حسین ، راه و روش تربیت از دیدگاه امام علی (ع) ،ترجمه دکتر سید محمد راد منش،موسسه انجام کتاب

اصفهانی ،راغب ، معجم مفردات الفاظ القران ،تحقیق،صفوان عدنان داودی،دارالقلم دمشق، الدارالشامیه ، بیروت

اعرافی ،علیرضا ، آراء دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن ،تهران ،سمت،ج۲، ۱۳۷۹

الحرانی،علی بن الحسین بن شعبه ،تحف العقول ،ترجمه و تصحیح علی اکبر غفاری و تحف العقول (آیت الله  کمره ای)

الخزاعی نیشابوری ، حسین بن علی بن احمد، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیرالقران،(تفسیر ابوالفتوح  رازی)،چاپ اول،مشهد،بنیاد پژوهشهای اسلامی،آستان قدس رضوی،۱۳۷۴_۱۳۶۶ ش

امام خمینی ،روح الله ،تفسیر سوره حمد، تهیه وتنظیم علی اکبرربانی خلخالی ،دفتر انتشارات اسلامی قم

امامی اصفهانی ، مرحوم سید محمود ،ثمرات الحیاه، انتشارات سازمان جاویدان،موسس محمد حسن ا علمی

امینی ،ابراهیم، اسلام و تعلیم و تربیت ،انتشارات انجمن اولیاء و مربیان،تابستان ۱۳۷۳

همان ، آیین تربیت ،انتشارات اسلامی،مهر ۱۳۵۹

همان ، فرهنگ فاطمی ،شان نزول سوره هل(تی) ،در فضیلت اهل بیت

همان ، خود سازی ، چاپ هشتم ، ج۱ ، انتشارات شفق

انصاری، جلوه های رفتاری حضرت زهرا(س)، دفتر تبلیغات اسلامی

انصاریان، حسین ، نظام خانواده در اسلام، ناشر:انتشارات ام ابیها،چاپ یازدهم،پائیز ۱۳۷۸

انوری، حسین ، فرهنگ بزرگ سخن،ج۷

ب

باقری، دکتر خسرو ، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی ،چاپخانه مدرسه،چاپ سوم،زمستان ۱۳۷۴

براتراندراسل ، آموزش و زندگی بهتر، ترجمه ناهید فخرائی،انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب

بهشتی ،دکتر احمد، انسان در قران

پ

پادشاه متخلص به شاد،محمد ،فرهنگ جامع فارسی ،زیر نظر دکتر سیاقی ،چاپ دوم،انتشارات کتاب فروشی خیام،۱۳۶۳ ش

پاینده ،ابوالقاسم ، نهج الفصاحه، مجموعه کامل کلمات قصار پیامبر اکرم ،انتشارات جاویدان

پریور، علی ، هنرزن بودن ،تهران، موسسه انتشارات آسیا

ت

تصنیف غررالحکم

ج

جوادی عاملی،عبدالله، کرامت در قران،مرکز فرهنگی رجاء،۱۳۷۲

جوهری فارابی ،ابی نصر اسماعیل بن حماد مسنه ، تاج اللغه و صحاح العرسه المسلمی(الصحاح) ،بیروت،لبنان،دارالفکر،۱۴۱۸ ه.ق

ح

حجتی،دکتر سید محمد باقر، آداب تعلیم و تعلم در اسلام ،دفتر نشر فرهنگ اسلامی ،خرداد۱۳۵۹

حسینی،سید مصطفی، معارف معاریف ،تهران،دانش،ج ۷ ، واژه عقل،۱۳۷۶

خ

خوانساری، جمال الدین محمد ، شرح غررالحکم و دررالکلم: (ت ۱۱۲۵ ق) با تصحیح و تعلیق میر جلال الدین حسینی ارموی،انتشارات دانشگاه تهران،۱۳۶۰ش

همان ، فهرست غرر

د

دلشاد ،مصطفی، سیری در تربیت اسلامی

همان ، منظر مهر ، مبانی تربیت در نهج البلاغه ، سازمان چاپ وانتشارات فرهنگ اسلامی ، پائیز ۷۹

دهشیری، افضل السادات، نگرشی به تربیت اخلاق از دیدگاه اسلام با تاکید بر دوره نوجوانی ،مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی،چاپ اول،زمستان ۱۳۷۰

دی کرومبولتز و هلن،  تغییر دادن رفتارهای کودکان و نوجوانان ،ترجمه دکتر یوسف کرمی،چاپخانه پردیس،چاپ چهارم،،خرداد ۱۳۷۰

ر

رازی ،فخرالدین محمدبن عمرالخطیب ، تفسیر کبیر ،(ت۶۰۶ ق)الطبعه الثالثه

راجی قمی،محمد، پند های پدران به فرزندان

ربانی شیرازی، عبدالرحیم ،وسائل الشیعه،تهران ، انتشارات کتابفروشی اسلامیه ،چاپ هفتم،۱۳۷۲

رسولی محلاتی ،هاشم ، وصایا الرسول و الائمه ،با ترجمه فارسی

رشید پور،آشنائی با تعلیم و تربیت اسلامی با تاکید بر روش ها، تهران ، انجمن اولیاء و مربیان ،۱۳۸۴

ز

زاهدی،  مرتضی ، فلسفه تربیت و فعالیتهای تربیتی،انتشارات آوای نور چاپ چهارم،اول۱۳۷۵

زنگویی ،اسدالله ، چگونگی پرورش حس مسئولیت پذیری نوجوانان با تاکید بر مبانی اسلام (کارشناسی ارشد)(پایان نامه) رشته تعلیم و تربیت اسلامی استاد راهنما دکتر غلامعلی افروز،دانشگاه تربیت مدرس،۱۳۷۰

س

سادات ،محمد علی، شیوه های برخورد با کودکان ،دفتر نشر فرهنگ اسلامی۱۳۷۳

ساکت، محمد حسین ، مقاله کرامت انسان، دانشنامه امام علی،پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی،۱۳۸۰

سبحانی،جعفر ، فروغ ابدیت ، ج هفدهم،قم،بوستان کتاب،۱۳۸۰

سلیمانی خرم دشتی، مسعود، روشهای تربیتی به منظور اعقلای مسئولیت پذیری در کلام امام علی (ع)،(پایان نامه کارشناسی ارشد)

سموئیل اسمایلز، اخلاق ،ترجمه محمد سعیدی،بنگاه مطبوعاتی صفعلیشاه،اسفند۱۳۴۶

ش

شریعتمداری، دکترعلی  ، جامعه و تعلیم و تربیت،انتشارات امیرکبیر،خرداد۱۳۷۲

شفیع آبادی،فنون تربیت کودک،تهران ، انتشارات جهره،چاپ هفتم ،۱۳۷۲ ش

شکوهی ، دکتر غلامحسین، مقاله معنی و مفهوم تربیت ،فصلنامه تعلیم و تربیت،انتشارات آموزش و پرورش،زیر نظر هیئت تحریریه

شهید ثانی،زین الدین، منیه المرید ،اسماعیلیان ،آداب معلم فی نفسه،قم ،۱۳۸۴

شیخ صدوق ابن بابویه، عیون اخبارالرضا ،ترجمه از استاد علی اکبر غفاری،نوبت چاپ اول۱۳۷۳،ناشر : نشر صدوق

شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن الحسن بن علی، التبیان فی تفسیر القران ،تحقیق احمد حبیب قصیر العاملی،چاپ اول،قم،مکتب الاعلام الاسلامی،۱۴۰۹ ق

ص

صدوق،ابو جعفر محمد بن علی بن الحسین بن بابویه ،من لا یحضرالفقیه تصحیح و تعلیق،علی اکبر غفاری،الطبعه الثانیه منشورات الجماعه المدرسین،قم،۱۴۰۴ ق

همان  ،معانی الاخبار ،تحقیق:غفاری،قم،مدرسین،۱۳۷۹ ه

همان ، خصال ،ترجمه و تصحیح احمد فهری

ط

طباطبائی ،محمد حسین، المیزان ،ترجمه،محمد جواد حجتی کرمانی ،بنیاد علمی وفکری علامه طباطبائی،۱۳۷۶

طبرسی،ابو علی الفضل بن الحسن،  مجمع البیان فی تفسیرالقران،ترجمه میر باقری،سید ابراهیم و دیگران،تهران،انتشارات فراهانی،(۱۳۶۰-۱۳۵۰)ش،چاپ اول

همان ،مکارم الاخلاق، ترجمه میر باقری- فراهانی،تهران،۱۳۶۵ ش

طبرسی،الحاج میرزا حسین النوری، مشترک الوسائل ،بقلم الشیخ آغا بزرگ الطهرانی،من منشورات المکتبه الاسلامیه و المکتبه العلمیه بالنجف الاشرف

طوسی ، خواجه نصیرالدین ، اخلاق ناصری ،انتشارات علمیه اسلامی

ع

عاملی،شیخ حر، وسائل الشیعه، بیروت،داراحیاءالتراث العربی،ج۱۵

عبدالعظیمی،حسین بن احمد ،تفسیر اثنا عشری،تهران ،انتشارات میقات،چاپ اول ،۱۳۶۳

عطاران ،  محمد ، آراء مربیان بزرگ مسلمان(درباره تربیت کودکان) ،انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ،چاپ دوم،تابستان۱۳۷۱

علوان، ناصح عبد الله ،تربیت اولاد فی الاسلام، ج۱،ترجمه عبدالله احمدی،تهران،نشر احسان

علوی ، دکترحمید رضا ، مقاله آراء تربیتی ژاک ژاک رسو با اندیشه های تربیتی اسلام ،(اصول و روشها)رساله ،دانشکده علوم سیاسی

عمید ،حسن،فرهنگ فارسی عمید. انتشارات امیر کبیر،سال۱۳۶۱

غ

غزالی طوسی ،ابو حامد ، کیمیای سعادت،به کوشش حسین خدیو جم،مرکز انتشارات علمی و فرهنگی وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی،۱۳۶۱

ف

فایضی ،علی، تعلیم و تربیت در اسلام و مقایسه آن با مکاتب و مذاهب دیگر ،موسسه انتشارات جان

فضل الله ،علامه سیدمحمدحسین، دریچه ای به دنیای جوانان ، ترجمه عبدالهادی فقهی زاده،انتشارات داد گستر

فلسفی،  محمد تقی ،کودک از نظر وراثت و تربیت، بخش دوم،تهران ،هیات نشر و معارف اسلامی

ق

قائمی،دکتر علی، تربیت و بازسازی کودکان ،انتشارات امیر،پائیز ۱۳۷۴

همان ،حدیث تربیت کودک ،،قم،تهران مرکز انتشارات دارالتبلیغ اسلامی

همان ، خانواده و تربیت کودک ،تهران ،انتشارات امیری ،۱۳۵۵

همان ،  روانشناسی تربیت کودکان شاهد ،انتشارات انجمن اولیاء و مربیان

همان ،زمینه تربیت ،چاپ پژمان،چاپ چهارم،بهار ۱۳۶۸

همان ، سازندگی و تربیت دختران ،انتشارات انجمن اولیاء و مربیان،چاپ پنجم، ۱۳۶۷

همان ،کودک و خانواده نا به سامان،چاپ و صحافی آرین،انتشارات انجمن اولیاء و مربیان،چاپ چهارم،بهار۱۳۷۸

قرشی،سید علی اکبر، قاموس قران،تهران ،انتشارات دارالکتب الاسلامیه

قطب،محمد، روش تربیتی در اسلام،ترجمه:سید محمد مهدی جعفری،موسسه انجام کتاب ،۱۳۶۲

قمی(ره)، شیخ عباس ،سفینه البحار، ناشر دارالاسوه الصباعه و النشر المطبعه،اسوه،اطبعه الثانیه،طهران،قم،۱۴۱۶ ه.ق

قمی،علی بن ابراهیم، تفسیر قمی

ک

کاشانیها، دکتر زهرا، دو ابزار معجزه آسا در تربیت، تهران،نشر امین،۱۳۷۷

 کرمی نوری،رضا، روانشناسی تربیتی ،مرکز تربیت معلم

کلینی رازی، ثقه الاسلام ابن جعفر محمد بن یعقوب بن اسحق ، فروع کافی ، طهران،چاپ سوم،۱۳۶۷

همان ،کافی، دارالکتب الاسلامیه،طهران،سوق السلطانی،چاپ سوم ،۱۳۶۷

گ

گزیده من لا یحضره الفقیه(ج دوم) چاپ اول،تهران ،انتشارات کویر ،۱۳۷۵

گوهری ، اسماعیل ، ارزش پدر و مادر ،چاپ پنجم،نشر نیایش،۱۳۷۷

م

متقی هندی،علی،  کنزالعمال ،انتشارات موسسه الرساله،بیروت،الطبعه الخامسه،۱۴۰۹ ق

مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار ،موسسه انوماء،بیروت،لبنان،الطبعه الثالثه،المصحه۱۴۰۳ ه

مجله رشد ،سال ۶۷ ،شماره ۴

محمد بن ماجه،سنن بن ماجه، دارالکتب العلمیه،بیروت،۱۴۰۳ ق،۱۳۰۳

محمد ی ری شهری، محمد ، آگاهی و مسئولیت، چاپ دوم،دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم،۱۳۷۵ ش

همان، منتخب میزان الحکمه، ،قم، دارالحدیث،۱۳۸۰

 همان ، حکمت نامه کودک

محمدیان،بهرام،  مجله پیوند،تهران ،انجمن اولیاء و مربیان (شماره های مختلف) ،سنوات۱۳۷۶،۱۳۷۱

مسلمی ،ابوالنصرمحمدبن مسعود ، تفسیرالعیاشی (ت۳۲۰ ق) تحقیق هاشم الرسولی محلاتی المکتبه العلمیه الاسلامیه،طهران

مشیری ،دکتر مهشید، فرهنگ زبان فارسی

مصباح ، محمد تقی ، اخلاق در قران،موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)،قم،ج۲، ۱۳۷۶

مطهری، استاد مرتضی، تعلیم و تربیت در اسلام، چاپ پنجاه و هفتم،انتشارات صدرا،آبان ۱۳۸۶

همان ، فطرت،تهران ،انتشارات صدرا،چاپ هفتم،۱۳۷۴

همان ،تقوا از نظر اسلام، انتشارات شفق توحید،محمد صدوق،انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی،۱۳۷۲

معیری، محمد طاهر ، مسائل آموزش و پرورش، انتشارات امیر کبیر،۱۳۶۴

معین، دکتر محمد، فرهنگ فارسی(متوسط)، موسسه انتشارات امیر کبیر،وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی،تهران،۱۳۶۴

معین  و شهیدی ، لغت نامه دهخدا ،موسسه انتشاراتی،چاپ دانشگاه تهران،۱۳۷۳ ش

مکارم شیرازی،ناصر، تفسیر نمونه ،(جمعی از نویسندگان) ناشر:دارالکتب الاسلامیه،چاپ:چاپخانه خورشید،بهار ۱۳۸۲

منتصر، ابراهیم و عبدالحلیم، المعجم الوسیط، و عطیه الصوالحی و محمد خلف اللراحمه،اطبعه الخامسه،تهران،مکتب نشر الثقافه الاسلامیه

موسوی زنجارودی ،مجتبی، تربیت مذهبی کودک،انتشارات میثم تمار،قم،۱۳۸۴

ن

نرمال ل،مال،  اصول روانشناسی ،محمود ساعتچی،تهران،انتشارات امیر کبیر ،۱۳۶۸

نورسوید ، محمد ،تربیت فرزند از دیدگاه پیامبر، ترجمه محمد صالح سعیدی،۱۳۷۸

همان ،به نقل از مقاله فاروق مساهل در مجله الامه القطریه شماره(۱۴۰۵٫۵۰)،۱۳۷۸

ه

هیثمی، علی ، مجمع الزوائد، دارالکتب،بیروت،۱۴۰۷ ه

۲  -۱   واژه شناسی«  انسان »  و برخی تعاریف در باره ی او

       قبل از پرداختن به واژه های مر تبیت با تربیت فرزند ( صالح و ذریه)  بهتر است کمی در مورد  انسان و شاکله وجودی او بحث شود و سپس ماهیت او مورد بررسی قرار گیرد به راستی انسانی که خود مخلوق خداوند است چگونه می تواند تمامی رموز و رازهای خلقت خویش را بشناسد وبر درون و برون خویش وقوف و آگاهی یابد ؟ لذا برآن شدیم تا ابتدا به واژه شناسی انسان پرداخته آنگاه برخی تعاریف و ماهیت او را بررسی کنیم . در لسان العرب آمده است :

« اذا کان الانسان فی الاصل انسیان فهو افعلان من النسیان و قدحذفت الیاء فقیل الانسان»۱

اگراصل کلمه انسان را انسیان بدانیم  بر وزن افعلان از “نسیان” به معنای فراموشی گرفته است  و آن درحالی است که حرف یا حذف شده است وگفته شده انسان.بعضی علماءلغت کلمه ی انسان را واژه ای مطلق دانسته اند که به معنی سیاهی وسایه دلالت دارد چنانچه فرید وجدی می نویسد :

«الانسان البشر او آدم و ذریه یطلق علی الذکر و الانثی و فی اللغه یطلق الانسان علی ضل الجبل والارض التی لم تزرع والمثال یری فی سواد العین جمعه اناسی واناسیه و آناس»۲٫

«انسان یعنی آدم وذریه او ، بر مرد و زن بطور یکسان اطلاق می شود . ودرلغت برسایه کوه و زمینی که کشت و زراعت نشده است اطلاق می شود وبعنوان ضرب المثل  در سیاهی چشم (مردمک) کاربرد دارد. جمعش اناس – اناسیه و آناس است .»

در مفردات راغب نیز آمده است که « انس» به معنای الفت ومحبت وخلاف تنفر است .لفظ«انسی» اسم منسوب است به مفهوم آنچه موجب انس می شود . کلمه ی « انسان»  از آن رو بدین نام نامیده شده

  ۱ ) ابن منظور، لسان العرب ، ج۱ ،  واژه انس               

  ۲)وجدی ، محمد فرید ، دایره المعارف القرآن العشرین ، ج۱،۶۹۸

که خداوند او را چنان خلق کرد که هیچ قوامی برای او نیست ، مگر به واسطه ی انس بعضی انسان ها

نسبت به یکدیگر که این قوام محقق می گردد.

کلمه « انسان » از آن رو بدین نام نامیده شده که  وجود و خلقتش ، تنها با محبت به یکدیگر قوام و ثبات خواهد داشت ولذا  گفته اند انسانها فطرتاً اجتماعی( مدنی باطبع  )  هستند . زیرا قوام و دوام وجودشان به یکدیگر پیوسته است وممکن نیست انسان به تنهایی بتواند تمام نیازها و اسباب زندگی خود را فراهم نماید…و نیز گفته اند اطلاق نام انسان بر او به خاطر این است که او به هر چیزی که با او پیوسته و همراه است الفت دارد و به آن انس می گیرد . و گفته اند انسان ، اصلش انسیان بوده ، یعنی فراموش کردن و به این دلیل او را انسان نامیدند که عهد خویش با خدا را فراموش کرده است «عالم زر».۱

کلمه انسان ۶۵ بار در قرآن مجید به کار رفته است.  با توجه به آیات متوجه می شویم که صورت ظاهر مراد نیست بلکه باطن و نهان و استعداد و انسانیت و عواطف او مدنظر است .

«  ان الانسان لظلوم کفار۲- لیس للانسان الا ما سعی۳ ووصیناالانسان بوالدیه احسانا ۴».

انسان تا به امروز ، با آن همه رشد و پیشرفت های چشمگیر درباره شناخت جهان طبیعت و چگونگی امکان تصرف آن به سود خویش ، هنوز نتوانسته است معلومات لازم و کافی ، درباره موجودیت خویشتن بدست آورد و همه ابعاد و سطوح خویش را بشناسد. اگر انسان بتواند خود را بشناسد و به ابعاد وجودی خویش آشنا شود که چه گوهری است به‌تحقیق خدا وعظمت او را شناخته است که چه گوهری را خلق کرده است .

« من عرف نفسه فقد عرف ربه » ۱

این روایت که از حضرت ختمی مرتبت نقل شده است این حقیقت را می رساند که اگر خود آدمی خوب شناخته شود بزرگترین قدم در راه شناخت خداوند برداشته است .

در روایت است که :

« دخل رجل علی رسول الله (ص) فقال یا رسول الله کیف الطریق الی معرفه الحق ؟ فقال معرفه النفس» ۲

« مردی نزدرسول خدا آمد وعرض کرد ای پیامبر خدا ، راه برای معرفت حق چگونه است ؟ پیامبر (ص) فرمود : شناخت نفس».

امیرالمومنین علی (ع) نیز بر ضرورت انسان شناسی برای تمام انسانها تاکید دارد . تاثیر فراوان نقش شناخت حقیقت انسان ، در درک ارزشهای اخلاقی است .

« یا ایهاالناس اتقوالله فما خلق امرو عبثاً فیلهو ولاترک سدی فیلغوما دنیاه التی تحسنت له بخلف من الاخره التی قبحها سوء النظر عنده ومالمغرور الذی ظفر من الدنیا یا علی همته کالاخر الذی ظفر من الاخره بادنی سهمه» ۳

«ای مردم ! از خدابترسید ، هیچکس بیهوده آفریده نشده تا به بازی پردازد و او را به حال خود وانگذاشتند تا خود را سرگرم کارهای بی ارزش نماید ، ودنیایی که در دیده ها زیباست ، جایگزین آخرتی نشود که آنرا زشت می انگارند و مغروری که در دنیا به بالاترین مقام رسیده ، چون کسی نیست که در آخرت به کمترین نصیبی رسیده است»

 این همان است که  قرآن کریم می فرماید :

« والعصر ان الانسان لفی خسر الا الذین آمنوا و عملوا الصالحات وتواصوا بالحق و تواصوا بالصبر ».^۱

« قسم به عصر زمان همانا انسان در زیان است مگر کسانی که ایمان آوردند و عمل نیک و صالح انجام دادند و یکدیگر را به حق و صبر توصیه کردند .»

در مورد انسان و ماهیت آن مطلب فراوان است ولی در حد مقدمه به اختصار بیان شد برای اینکه یک نسل چگونه صالح می شود ابتدا باید به شناخت انسان می پرداختیم و ابعاد وجودی او را در حد لازم بیان می کردیم وجود و ماهیت انسان باید مشخص می گردید و بعد چگونگی صلاح و رستگاری او مورد بازبینی قرار می گرفت که خود مقدمه بخش دیگری است که به آن خواهیم پرداخت .

 

 ۲- ۱-  ۲    مفهوم لغوی و اصطلاحی ذریه

        ذریه به معنی فرزند می‌باشد زیرا به صورت مطلق ذکر گردیده است و بالغ و غیربالغ را شامل می‌شود ، اما فرزندان غیربالغ از این جهت ملحق به پدران و مادران می‌شوند که آنان در زندگی دنیا به والدین خود نزدیک بوده و به جهت حس تقلید و همانندسازی در آنها افکار ، عقائد ، اعمال و رفتار والدین آنها را تحت‌تأثیر خود قرار می‌دهد. علامه مجلسی به نقل از طبرسی در بحارالانوار می‌فرماید:

منظور از ذریه، اولاد بزرگ و کوچک آنها می‌باشد، زیرا اولادی که کبیر هستند با ایمان خود از پدرانشان پیروی می‌کنند و اولاد صغیر از ایمان پدرانشان پیروی می‌کنند که در این جا فرزند به تبع پدرش مسلمان خواهد بود. ۱

« رَبَنا وَ اجَعَلنَا مُسلِمینَ مِن ذُرّیَتِنا أُمَّهً مُسلمَهً لَکَ وَ اَرنَا مَناسِکَنا وَ تُب عَلَینَا أِنَّکَ التّوابُ الرَّحیم. رَبَّنا وَ ابَعث فیهِم رَسُولاً مِنهُم یَتلُوا عَلَیهم ءایتِک وَ یُعَلّمهمُ الکِتبَ وَالحِکمَه وَ یُزَکیهِم وَ اَنَّکَ أنتَ العَزیزُ الحَکِیم» ۲

« پروردگار ما را تسلیم فرمان خود قرار ده و از دودمان ما، امتی که تسلیم فرمانت باشند به وجود آور و طرز عبادتمان را به ما نشان ده و توبه ما را بپذیر که تو توبه‌پذیر و مهربانی. پروردگارا در میان آنها پیامبری از خودشان برانگیز، تا آیات تو را بر آنان بخواند، و آنها را کتاب و حکمت بیاموزد و پاکیزه کند زیرا تو دانا و حکیمی (و بر این کار قادری) »

در تفسیر عیاشی از زبیری از امام صادق علیه‌السلام روایت آمده که گفت: به حضرتش عرضه داشتم و بفرمائید ببینیم امت محمد (ص) چه کسانی هستند؟ فرمود: امّت محمد(ص) خصوص بنی‌هاشمند،

عرضه داشتم چه دلیلی بر این معناست که امت محمد (ص) تنها اهل بیت اویند نه دیگران؟ فرمود: قول خدای تعالی که فرموده :

« وَ إذ یَرفَعُ ابراهِیم القَواعِد مِن البَیت وَ اِسمَعِیل، رَبَّنا تَقَبّل منّا، اِنَّکَ أنتَ السَّمیعُ العلیم، رَبَّنَا وَ اجَعَلنَا مُسلِمِینَ لَک، وَ مِن ذُرّیَتِنا اُمَّهً مُسلِمَهً لَک، وَ أرِنا مَناسِکَنا، وَ تُب عَلَینا إنَّکَ اَنتَ التّوابُ الرَّحِیم»^۱

 که وقتی خدای تعالی این دعای ابراهیم و اسمعیل را مستجاب کرد، و از ذریه او امتی مسلمان پدید آورد و در آن ذریه، رسولی از ایشان، یعنی از همین امت مبعوث کرد، که آیات او را برای آنان تلاوت کند وایشان را تزکیه نموده کتاب و حکمتشان بیاموزد. و نیز بعد از آنکه ابراهیم دعای اولش را به دعای دیگر وصل کرد. و از خدا برای امت، طهارت از شرک و ازپرستش بت‌ها درخواست نمود، تا درنتیجه امر آن رسول در میانه امت نافذ، و مؤثر واقع شود، و امّت از غیر او پیروی نکنند و گفت:

« وَ اجنُبنِی وَ بنی اَن نَعبد الاصَنام، رَبّ انهن اضللن کَثیراً مِن النَاس، فَمَن تَبَعنی فَاَّنه مِنّی، وَ مَن عَصَانی فَاِنَّکَ غَفُورٌ رَحِیم»

درتفسیر المیزان ذیل آیه ی شریفه آمده است : « آن امامان و آن امت مسلمان که محمد(ص) در میان آنها مبعوث شده، به غیر از ذریه ابراهیم نیستند چون ابراهیم درخواست کرد که خدایا (مرا و فرزندان من از اینکه اصنام را بپرستیم دور بدار).

استدلال امام (ع) در نهایت درجه روشنی است. برای اینکه ابراهیم از خدا خواست تا ا مت مسلمه‌ای

در میان ذریه‌اش به او عطا کند و از ذیل دعایش که گفت: (پروردگارا در میانه آن امت که از ذریه من هستند رسولی مبعوث کن) فهمیده می‌شود که این امت مسلمان همانا امت محمد (ص) است، اما نه امت محمد (ص) به معنای کسانی که محمد (ص) به سوی آنان مبعوث شده، و نه امّت محمد (ص) به معنای آن کسانی که به وی ایمان آوردند، چون این دو معنا از امّت، معنایی است اعم از ذریّه، ابراهیم از پروردگارش درخواست می‌کند که ذریه‌اش را از شرک و ضلالت دور بدارد، و این همان عصمت است. و چون می‌دانیم که همه ذریه ابراهیم معصوم نبودند زیرا ذریه او عبارت بودند از تمامی عرب مصر و یا خصوص قریش، که مردمی گمراه و مشرک بودند، پس می‌فهمیم منظورش از فرزندان من (نبی) به خصوص اهل عصمت از ذریه است، که عبارتند از رسول خدا (ص) و عترت طاهرینش (ع) پس امت محمد (ص) ، هم تنها همین امت هستند، که در دعای ابراهیم منظور بودند.

و شاید همین نکته باعث شده که در دعای دوم به جای ذریه کلمه (نبین) را بیاورد. مؤید این جمله احتمالاً (فمن تبعنی فانه منی و من عصانی فانک غفور رحیم) الخ است چون بر سر این جمله فای تفریع و نتیجه را آورده و با آوردن آن پیروانش را جزئی از خودش خوانده و از دیگران سکوت را اختیار نموده دلیل براین ادعا است که اگر من را پیروی نکنند با من هیچ ارتباطی ندارند. و اینکه امام فرمود (پس از خدا برای آنان تطهیر از شرک و بت‌پرستی درخواست کرد) الخ هر چند که تنها تطهیر از بت‌پرستی را خواست و لیکن از آنجا که بت‌پرستی را به ضلالت تعلیل کرد و گفت: (چون شرک و بت‌پرستی ضلالت است) لذا امام(ع) تطهیر از معاصی را هم اضافه کرد، چون به بیانی که درآیه: (صراط‌الذین انعمت علیهم) گذشت هر معصیتی شرک است. و اینکه امام (ع) فرمود: (این دلالت دارد براینکه امّه و امّت مسلمان) الخ معنایش این است که  آیه دلالت دارد که امام و امّت یکی است و به بیانی که گذشت این امّه و امّت از ذریه ابراهیم هستند.

        از این جا اگر بگوئی: در صورتیکه مراد به امّت در این آیات و نظائر آن، مانند آیه (کنتم خیر امه اخرجت للناس) تنها عده‌ای معدود از امت باشند و کلمه نامبرده شامل حال بقیه نشود، لازم می‌آید بدون جهتی صحیح و بدون قرینه‌ای مجوز، کلام خدا را حمل برمجاز کنیم علاوه بر اینکه به طور کلی خطاب‌های قران متوجه به عموم مردمی است که به پیامبر اسلام ایمان آورده‌اند و این مطلب آنقدر روشن و بدیهی است که هیچ احتیاج به استدلال ندارد.

در پاسخ گفته می‌شود: اطلاق کلمه امّت محمد (ص) در عموم مردمی که به دعوت آنجناب ایمان آورده‌اند اطلاقی است نوظهور و مستحدث، به این معنا که بعد از نازل شدن قران و انتشار دعوت اسلام این استعمال شایع شد، و از هرکس می‌پرسی از امت که هستی؟ می‌گفت از امت محمد(ص) هستم وگرنه از نظر لغت کلمه امت به معنای قوم است همچنانکه در آیه: (علی امم ممن معک و امم سَنُمتِّعُهُم)، به همین معناست حتی در بعضی موارد بر یک نفر هم اطلاق می‌شود، مانند آیه شریفه (إن ابراهیم کان امه قانتاً لله، ابراهیم امتی بود عبادتگر برای خدا) بنابراین پس معنای کلمه از نظر عمومیت و وسعت و خصوصیت و تابع موردی است که لفظ (امت) در آن استعمال می‌شود یا تابع معنای است که گوینده اراده کرده است. پس کلمه نامبرده در آیه مورد بحث که می‌فرماید :

 « ربنا و اجعلنا مسلمین لک و من ذریتنا امه مسلمه لک الخ»

 با درنظر داشتن مقام آن که گفتیم دعا است. با بیانی که گذشت، جز به معنای عده معدودی از آنان که به رسول خدا (ص) ایمان آوردند نمی‌تواند باشد.

آیه « کنتم خیر امه أخرجت للناس»که با درنظر داشتن مقامش، که مقام منت نهادن، و تعظیم و ترفیع شأن امت است به طور مسلم شامل تمامی امت مسلمان نمی‌شود و چگونه ممکن است شامل شود؟ با اینکه در این امت فرعون صفتانی آمدند و رفتند و همیشه هستند و نیز در سایه امت دجّال‌های هستند که دستشان به هیچ اثری از آثار دین نرسید مگر آنکه آنرا محو کردند و به هیچ ولی از اولیاء خدا نرسید مگر آنکه او را توهین نمودند. پس آیه نامبرده از قبیل آیه « وانّی فضلتکم علی العالمین» است که به بنی اسرائیل می‌فرماید (من شما را بر عالمیان برتری دا دم) که یکی از همین بنی‌اسرائیل قارون است که قطعاً نمی‌توان گفت. آیه شامل او نیز می‌شود. همچنان که (قوم من) در آیه: «وقال الرسول یا رب إن قومی اتخذوا هذا القران مهجورا»« رسول گفت: ای پروردگار من، قوم من این قران را متروک گذاشتند» شامل حال تمامی افراد این امت نمی‌شود، به خاطر اینکه قران و رجالی که « لا تلهیهم تجاره و لا بیع عن ذکر ا...» نه تجارتی آنان را از یاد خدا به خود مشغول می‌کند و نه خرید و فروش، در میان همین قوم و امت رسول هستند.

پس هما نطور که گفته شد کلمه امّت برحسب اختلاف، یک جا به معنای یک نفر می‌آید، جای دیگر به معنای عدّه معدودی و جای دیگر به معنای همه کسانی که به یک دین ایمان آورده‌اند. « تلک امه قدخلت، لها ما کسبت و لکم ما کسبتم،»  و آنان امّتی بودند که گذشتند، به آنچه کردند رسیدند، شما نیز به آن سرنوشتی خواهید رسید که خودتان برای خود معین کرده‌اید) که خطاب در آن متوجه به تمامی امّت، یعنی کسانی که به رسول اکرم (ص) ایمان آوردند، و یا بگو به همه ی کسانی که پیامبر (ص) به سوی آنان مبعوث شده است. ۱

قرآن کریم ، در آیاتی دیگر واژه ی « ذریه » را با تعبیر « ذریه طیبه » به کار برده است :

« هُنالَکَ دَعَا زَکَریّا رَبِّه قال ربِّ هَب لِی مِن لَدُنکَ ذُرّیهً طَیّبَهً اِنَّکَ سَمیعُ الدُعَا»  ۲

در آنجا بود که زکریّا (با مشاهده آن همه شایستگی در مریم) پروردگار خویش را خواند و عرض کرد:

      «خداوند از طرف خود، فرزند پاکیزه‌ای (نیز) به من عطا فرما، که تو دعا را می‌شنوی»

ودر مواردی نیز بدون آنکه صراحتا ً لفظ ذریه بیاید ، الفاظ مشابه به همان معنا ومفهوم آمده است :

« وَ إنّی خِفتُ المَوالی مِن وَرَاءی وَ کَانَت امَراتِی عَاقراً فَهَب لِی مِن لَدُنکَ وَلیّاً»  ۱

« و من از بستگانم بعد از خودم بیمناکم ( که حق پاسداری از آیین تو را نگه ندارند) و از طرفی همسرم نازا و عقیم ا ست تو از نزد خود جانشینی به من ببخش …»

« وَ وَصَینَا الانسَانَ بِوَالِدیَه احسَاناً حَمَلَتهٌ اُمُّهُ کُرهاً وَ وَضعتُهُ کرها ً وَ حَملُهُ وَ فِصالُه ثَلثُونَ شَهراً حَتی إذَا بَلَغَ أشُّدَهُ وَ بَلَغ اَربَعِینَ سَنَه قَالَ رَبِّ اوزِعنی أن اَشکُر نِعمَتَکَ الَتی أنعَمتَ عَلَی وَ عَلَی وَلدّی وَ اَن اَعمَل صالِحاً تَرضَهُ وَ أصلِح لِی فِی ذُرّیتِی إنّی تُبتُ اِلیکَ وَ إنِّی مِن المُسلِمِین» ۲

« ما به انسان توصیه کردیم که به پدرومادرش نیکی کند مادرش او را با ناراحتی حمل می‌کند و با ناراحتی بر زمین می‌گذارد. و دوران حمل و از شیر بازگرفتنش سی ماه است. تا زمانی که به کمال قدرت و رشد برسد و به چهل سالگی بالغ گردد می‌گوید: پروردگارا مرا توفیق ده تا شکر نعمتی را که به من و پدرومادرم داری به جای آورم و کار شایسته‌ای انجام دهم که از آن خشنود باشی و فرزندان مرا صالح گردان من به سوی تو باز می‌گردم و توبه می‌کنم و من از مسلمانانم».

« وَ زَکَریّا اِذ نَادَی رَبّهُ رَبِّ لا تَذَرنِی فَرداً وَ أنتَ خَیرُالوَارِثِین.»  ۳

« و زکریا را به (یاد آور) در آن هنگام که پروردگارش را خواند وعرض کرد، پروردگارا مرا تنها مگذار و فرزند برومندی به من عطا کن و تو بهترین وارثانی»

        این آیه عطف است بر آنچه آیه قبلش عطف بر آن بود یعنی: و به یادآر زکریا را زمانی که پرودرگارش را ندا کرد و از او درخواست فرزندی نمود و اینکه گفت « خدایا من را تنها مگذار» بیان ندای او است و منظور از« تنها گذاشتن» این است که فرزندی نداشته باشد که از او ارث ببرد و جمله « أنت  خیرالوارثین» ، ثنا و حمد خدای تعالی است که لطفش آن را افاده می‌کند و مقامی که این کلمات را گفته تنزیه خدا را می‌رساند چون وقتی گفت «خدایا من را تنها مگذار» خود کنایه از طلب وارث است و چون خدای سبحان وارث حقیقی است که همه عالم را ارث می‌برد.

« ولیخش الّذِینَ لَوتَرَکُوامِن خلفهم ذریه ضِعَافاً خافُوا عَلَیهمِ فلیتّقوا الله و لیقولوا قولاً سدیداً» ^۱

« آنهایی که اگر فرزندان ضعیفی از خود به جا گذارند بر آنها بیمناکند باید بترسند و در برابر خدا تقوا پیشه کنند و سخن صواب بگویند  »

نتیجه اخلاق و رفتار انسان متوجه خود او نمی‌شود بلکه به ذریّه او نیز می‌رسد.

« اَمّا الجدار فَکان لِغُلامین یَتیمَین فیِ المَدینه وَ کانَ تَحتَه کَنزَاًلهُمَا وَ کانَ ابُوُهمَا صالحاً فَأرَاد رَبّک ان یُبلغَا أشّدَ هُمَا و یَستَخرِجا کَنزَهُمَا رَحمه مِن رَبّک»۲

« آن دیوار مال دو بچه یتیم در شهر بود زیر آن گنجی بود و پدرشان مرد صالحی بود خدا می‌خواست که آنها بزرگ شوند و گنج خود را استخراج کنند و این رحمتی بود از پروردگار تو.»

از این آیه به این مطلب می‌رسیم که صالح بودن پدرومادر سبب می‌شود که خضر و موسی بدون مزدکار کنند و دیواری را تعمیر نمایندتاگنج زیر آن محفوظ بماند و فرزندان این پدرومادردر آینده از آن بهره ببرند.

۲- ۱ -۲-۱   ذریه مومن والحاق اعمال به والدین

       اگر بنا بفرض‌ ذرّیّه‌ ایمان‌ آورده‌اند، بلکه‌ الحاق‌ و لحوق‌ در اعمال‌ است‌. یعنی‌ عین‌ اعمال‌ حسنۀ پدران‌ و آباء را به‌ ذرّیّه‌ و فرزندانِ ملحق‌ شده‌ می‌دهیم‌ و آنان‌ را نیز در رتبه‌ و ردیف‌ پدران‌ و نیاکان‌ در می‌آوریم‌. و شاهد بر این‌ مطلب‌ آن‌ است‌ که‌ می‌فرماید:

«  وَالَّذِینَ ءَامَنُوا وَ اتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُم‌ بِإِیمَـٰنٍ أَلْحَقْنَا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَ مَآ أَلَتْنَـٰهُم‌ مِنْ عَمَلِهِم‌ مِن‌ شَیْءٍ کُلُّ امْرِی‌ بِمَا کَسَبَ رَهِینٌ.» ^۱

«کسانی‌ که‌ ایمان‌ آورده‌اند و ذرّیّۀ آنها در اصل‌ ایمان‌ از آنها پیروی‌ کرده‌اند، ما ذرّیّۀ آنها را به‌ آنها مُلحَق‌ می‌سازیم‌ و از اعمال‌ آنها هیچ‌ نمی‌کاهیم‌؛ و هر کس‌ مرهون‌ اعمال‌ خودش‌ می‌باشد.»

« وَ مَآ أَلَتْنَـٰهُم‌ مِنْ عَمَلِهِم‌ مِن‌ شَیْءٍ» . «بعد از اینکه‌ الحاق‌ نمودیم‌، از عمل‌ پدران‌ نمی‌کاهیم‌.» یعنی‌ چنین‌ نیست‌ که‌: اعمال‌ حسنۀ آنها را بین‌ آنها و بین‌ ذرّیّۀ آنها قسمت‌ کنیم‌، بلکه‌ با وجود آنکه‌ تمام‌ اعمال‌ صالحه‌ از آنِ آنهاست‌، در عین‌ حال‌، همانند آنها را به‌ ذرّیّه‌ و فرزندان‌ می‌دهیم‌؛ این‌ است‌ حقیقت‌ لحوق‌ و الحاق‌.

و سپس‌ می‌فرماید: « کُلُّ امْرِی‌ءِ بِمَا کَسَبَ رَهِینٌ»       « هر کس‌ در گرو اعمال‌ خودش‌ است‌.»

‌ یعنی‌ نفس‌ این‌ الحاق‌ و لحوق‌ در اثر طهارت‌ ذات‌ و عقیدۀ پاک‌ و ایمان‌ و نیّت‌ خالص‌ ذرّیّه‌ است‌ که‌ موجب‌ الحاق‌ آنان‌ در عمل‌ به‌ آباء و اجدادشان‌ می‌شود؛ و چون‌ این‌ عقیده‌ و ایمان‌ و خلوص‌ و نیّت‌ طاهر از مکتسبات‌ ذرّیّه‌ است‌، بنابراین‌ آنچه‌ از اعمال‌ سیّئۀ آنها زدوده‌ شود و به‌ جای‌ آن‌ از اعمال‌ حسنۀ آباء و پدران‌ جایگزینش‌ گردد، همه‌ و همه‌ در اثر کسب‌ و کارکرد خود ذرّیّه‌ است‌.

        از اینجا خوب‌ روشن‌ می‌شود که‌: ایمان‌ موجب‌ اتّصال‌ پائین‌ به‌ بالا می‌گردد؛ و چون‌ حاجبی‌ و مانعی‌ در بین‌ راه‌ پدیدار شود که‌ مانع‌ از استواء درجات‌ گردد، آن‌ ایمان‌ خود بخود آن‌ مانع‌ را می‌زداید و از بین‌ می‌برد و هر دو را با هم‌ مجتمعاً در درجه‌ و رتبۀ واحده‌ قرار می‌دهد.و این‌ است‌ مَفعول‌ و عَمَلکرد شفاعت‌ که‌ موجب‌ لحوق‌ مَشْفوعٌ لَه‌ به‌ شافِع‌ است‌ و موجب‌ اصلاح‌ اعمال‌ سیّئه‌ و تبدیل‌ آنها به‌ اعمال‌ حسنه‌ می‌باشد.

آری‌ مگر نمی‌بینیم‌ که‌ خداوند می‌فرماید:

« أُولَـٰٓئکَ یُبَدِّلُ اللَهُ سَیِّـَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ.»

«خداوند بدیهای‌ این‌ گروه‌ مؤمن‌ متعهّد را به‌ خوبیها تبدیل‌ می‌سازد.»

اگر اصل‌ محفوظی‌ بین‌ مُبْدَل‌ و مُبْدَلٌ مِنْه‌ نبود، در این‌ صورت‌ دیگر تبدیل‌ معنی‌ نداشت‌، بلکه‌ إعدام‌ مبدل‌ و ایجاد مبدلٌ مِنه‌ بود؛ اصل‌ محفوظ‌ همان‌ ایمان‌ و عقیده‌ و ولایت‌ و محبّت‌ و ربط‌ است‌.

پس‌ شفاعت‌ یک‌ نوع‌ تصرّف‌ بخصوصی‌ در اعمال‌ است‌، که‌ آنرا تبدیل‌ می‌کند، با بقاءِ اصل‌ ثابت‌ در هر دو حال‌ که‌ ایمان‌ و ولایت است ‌.

ما دربارۀ لحوق‌ و الحاق‌ شواهد بسیاری‌ داریم‌؛ در قرآن‌ کریم‌ خداوند بنی‌ اسرائیل‌ آن‌ روز را مورد خطاب‌ و سرزنش‌ قرار می‌دهد و خود آنها را مخاطب‌ می‌سازد، و به‌ فعل‌ آباء و اجدادشان‌ مؤاخذه‌ می‌کند.

از هروی حدیثی نقل شده که بیانگر ذریه کافران بالاخص قاتلان امام حسین (ع) ولحوق آنها به اجدادشان است.

« قُلْتُ لاِبی‌ الْحَسَنِ الرِّضا عَلَیْهِ السَّلَامُ: یَابْنَ رَسولِ اللَهِ! ما تَقولُ فی‌ حَدیثٍ رُویَ عَنِ الصَّادِقِ عَلَیْهِ السَّلامُ، أَنَّهُ قَالَ: إذا خَرَجَ الْقَآئِمُ قَتَلَ ذَراریَ قَتَلَهِ الْحُسَیْنِ بِفِعالِ، ءَابآئِها؟! فَقالَ عَلَیْهِ السَّلامُ: هُوَ کَذَلِکَ.

فَقُلْتُ: وَ قَوْلُ اللَهِ عَزَّ وَجَلَّ «وَ لَا تَزِرُ وَازِرَهٌ وِزْرَ أُخْرَی‌’» مَا مَعْناهُ؟! قالَ: صَدَقَ اللَهُ فی‌ جَمِیعِ أقْوالِهِ وَلَکِنَّ ذَراریَ قَتَلَهِ الْحُسَیْنِ یَرْضَوْنَ بِفِعالِ ءَابآئِهِمْ وَ یَفْتَخِرُونَ بِها؛ وَ مَنْ رَضیَ شَیْئًا کانَ کَمَنْ أتاهُ، وَ لَوْ أنَّ رَجُلاً قُتِلَ بِالْمَشْرِقِ فَرَضیَ بِقَتْلِهِ رَجُلٌ فی‌ الْمَغْرِبِ لَکانَ الرّاضی‌ عِنْدَاللَهِ عَزَّ وَجَلَّ شَریکُ الْقَاتِلِ. وَ إنَّما یَقْتُلُهُمُ الْقَآئِمُ إذا خَرَجَ لِرِضاهُمْ بِفِعالِ ءَابآئِهِمْ.» ^۱

عبدالسّلام‌ هروی‌ می‌گوید: به‌ حضرت‌ رضا علیه‌ السّلام‌ عرض‌ کردم‌: یابن‌ رسول‌ الله‌! نظر شما دربارۀ روایتی‌ که‌ از حضرت‌ صادق‌ علیه‌ السّلام‌ آمده‌ است‌ که‌ چون‌ حضرت‌ قائم‌ ظهور کنند ذرّیّۀ قاتلان‌ حسین‌ را به‌ سبب‌ کار پدرانشان‌ می‌کشند، چیست‌؟! حضرت‌ فرمود: همینطور است‌.

من‌ عرض‌ کردم‌: پس‌ معنای‌ گفتار خدای‌ تعالی‌: «هیچ‌ نفس‌ حمل‌ کننده‌ای‌ بار نفس‌ دیگری‌ را حمل‌ نمی‌کند» چیست‌؟

حضرت‌ رضا فرمودند: خداوند در جمیع‌ گفتارش‌ راست‌ میگوید، ولیکن‌ ذرّیّه‌ و فرزندان‌ قاتلان‌ حسین‌ به‌ کارهای‌ پدرانشان‌ راضی‌ هستند و بدان‌ افتخار می‌کنند؛ و کسی‌ که‌ به‌ کاری‌ راضی‌ باشد مانند آنست‌ که‌ خود او بجای‌ آورده‌ است‌؛ و اگر چنانچه‌ مردی‌ در مشرق‌ عالم‌ کشته‌ شود و به‌ کشتن‌ او مردی‌ در مغرب‌ عالم‌ راضی‌ باشد، آن‌ مرد راضی‌ در نزد خداوند عزّوجلّ شریک‌ قاتل‌ است‌. و قائم‌ چون‌ خروج‌ کند آنها را بواسطۀ رضایت‌ آنان‌ به‌ کار پدرانشان‌ می‌کشد.

 

۲-۱-۳  بدءِ طینت از منظر امام محمد باقر (ع)

       درروایت است که ابراهیم لیثی به نقل ازامام ابوجعفر محمد باقر (ع) گوید آن حضرت فرمودند :^۱

« ای‌ ابراهیم‌، خداوند تبارک‌ و تعالی‌ پیوسته‌ عالِم‌ و قدیم‌ بوده‌ است‌ و موجودات‌ را از نیستی‌ به‌ وجود آورده‌ است‌، و کسی‌ که‌ بپندارد که‌ خداوند تعالی‌ اشیاء را از چیزی‌ ایجاد کرده‌ است‌، حقّاً کفر ورزیده‌ است‌.چون‌ اگر آن‌ چیزی‌ که‌ خداوند موجودات‌ را از آن‌ آفریده‌ است‌، قدیمی‌ باشد و در ازلیّت‌ و هویّت‌ با خداوند معیّت‌ داشته‌ باشد، آن‌ چیز نیز ازلی‌ خواهد بود؛ بنابراین‌ خداوند همۀ اشیاء را از نیستی‌ و لاشی‌ء به‌ وجود آورده‌ است‌.و از جمله‌ چیزهائی‌ را که‌ خداوند خلق‌ فرمود، زمین‌ پاک‌ و پاکیزه‌ بود که‌ در آن‌ آب‌ زلال‌ و شیرین‌ جاری‌ کرد، و بر آن‌ زمین‌ ولایت‌ ما اهل‌ بیت‌ را عرضه‌ کرد، و آن‌ زمین‌ ولایت‌ را پذیرفت‌.و خداوند آن‌ آب‌ شیرین‌ و زلال‌ را هفت‌ روز بر روی‌ آن‌ زمین‌ جاری‌ کرد، تا به‌ طوری‌ که‌ تمام‌ نقاط‌ زمین‌ را فرا گرفت‌ و همه‌ جای‌ آنرا پوشانید؛ و پس‌ از آن‌ خداوند آن‌ آب‌ را فرو برد و از برگزیده‌ و انتخاب‌ شدۀ آن‌ گِل‌، گِلی‌ را برداشت‌ و آن‌ را طین‌ و گِل‌ ائمّه‌ علیهم‌السّلام‌ قرار داد.

و پس‌ از آن‌ از ثُفاله ^۲ آن‌ گِل‌ برداشت‌ و شیعیان‌ ما را از آن‌ آفرید. و ای‌ ابراهیم‌! اگر خداوند همان‌ طور که‌ طینت‌ و گِل‌ ما را دست‌ نخورده‌ باقی‌ گذارد، طینت‌ و گِل‌ شما را هم‌ دست‌ نخورده‌ باقی‌ می‌گذارد، هر آینه‌ ما و شما چیز واحدی‌ بودیم.

من‌ عرض‌ کردم‌: ای‌ پسر رسول‌ خدا! خداوند با طینت‌ها و گل‌های‌ ما چه‌ کرد؟

حضرت‌ فرمود: ای‌ ابراهیم‌، من‌ به‌ تو خبر می‌دهم‌! خداوند تعالی‌ بعد از آن‌، یک‌ زمین‌ شوره‌زاری‌ که‌ خبیث‌ و متعفّن‌ و بدبو بود خلق‌ کرد، و بر روی‌ آن‌ آب‌ شور و تلخ‌ و متعفّن‌ و بدبوئی‌ را جاری‌ کرد، و ولایت‌ ما اهل‌ بیت‌ را بر آن‌ عرضه‌ داشت‌، آن‌ زمین‌ نپذیرفت‌

و خداوند بر روی‌ آن‌ زمین‌، آن‌ آب‌ شور و تلخ‌ و گندیده‌ را هفت‌ روز جاری‌ کرد تا تمام‌ نقاط‌ آنرا فرا گرفت‌ .  همه‌ جای‌ آنرا پوشانید؛ و سپس‌ آن‌ آب‌ از آن‌ زمین‌ فرو کش‌ کرد و خداوند از گل‌ آن‌ زمین‌ برداشت‌ و طاغیان‌ و پیشوایان‌ آنها را از آن‌ آفرید.

و پس‌ از آن‌، آن‌ گِل‌ را با ثفالۀ طینت‌ و گِل‌ شما ممزوج‌ کرد؛ و اگر هر آینه‌ آن‌ طینت‌ و گِل‌ را به‌ حال‌ خود می‌گذارد و با گل‌ و طینت‌ شما ممزوج‌ نمی‌کرد، آنان‌ هیچگاه‌ شهادتین‌ را بر زبان‌ جاری‌ نمی‌کردند و نماز نمی‌خواندند و روزه‌ نمی‌گرفتند و زکوه‌ نمی‌دادند و به‌ حجّ نمی‌رفتند و اداءِ امانت‌ نمی‌نمودند و حتّی‌ در شکل‌ و صورت‌ نیز با شما مشابهتی‌ نداشتند.و حقّاً برای‌ مؤمن‌ چیزی‌ سخت‌تر و شکننده‌تر از آن‌ نیست‌ که‌ صورت‌ دشمنش‌ را همانند صورت‌ خود ببیند.من‌ عرض‌ کردم‌: ای‌ پسر رسول‌ خدا! خداوند با این‌ دو طینت‌ و گل‌ چه‌ عملی‌ انجام‌ داد؟!حضرت‌ فرمود: اوّل‌ با آن‌ آب‌ اوّل‌ که‌ شیرین‌ بود و آب‌ دوّم‌ که‌ تلخ‌ بود، این‌ دو گِل‌ را ممزوج‌ کرد، و پس‌ از آن‌ آنها را خوب‌ بهم‌ مالید و سپس‌ مُشتی‌ از آن‌ برگرفت‌ و گفت‌: این‌ برای‌ بهشت‌ است‌ و باکی‌ نیست‌، و مشتی‌ دیگر برگرفت‌ و گفت‌: این‌ برای‌ آتش‌ است‌ و باکی‌ نیست‌.بعداً این‌ دو قبضۀ گرفته‌ شده‌ را مخلوط‌ کرد؛ و بنابراین‌ از سِنخ‌ مؤمن‌ و طینت‌ او بر سنخ‌ کافر و طینت‌ او قرار گرفت‌، و از سنخ‌ کافر و طینت‌ او بر سنخ‌ مؤمن‌ و طینت‌ او قرار گرفت‌.و علیهذا، آنچه‌ را از اعمال‌ زشت‌، چون‌ زنا، یا لواط‌، یا ترک‌ نماز و روزه‌، و یا ترک‌ حجّ و جهاد، و یا جنایتی‌ و یا معصیت‌ کبیره‌ای‌ از این‌ کبائر در شیعیان‌ ما دیدی‌! آن‌ عمل‌ از گِل‌ و طینت‌ دشمن‌ ما و عنصر آن‌ ناصبی‌ است‌ که‌ ممزوج‌ در آن‌ شده‌ است‌؛ چون‌ اکتساب‌ گناهان‌ و قبائح‌ و کبائر از سنخ‌ و عنصر و طینت‌ ناصبی‌ و دشمن‌ است‌.و آنچه‌ را از اعمال‌ نیک‌، چون‌ مواظبت‌ بر نماز و روزه‌ و زکوه‌ و حجّ و جهاد و سائر أبواب‌ بِرّ و نیکوئی‌، در دشمنان‌ و نواصب‌ دیدی‌! آن‌ عمل‌ از گل‌ و طینت‌ مؤمن‌ و سنخ‌ اوست‌ که‌ ممزوج‌ در آن‌ شده‌ است‌؛ چون‌ اکتساب‌ حَسنَات‌ و عمل‌ کردن‌ به‌ خیرات‌ و اجتناب‌ از گناهان‌، از سنخ‌ و عنصر و طینت‌ مؤمن‌ است‌.

آنچه قابل ذکر است این است که آفرینش‌ افراد بشر از طینت‌ پاک‌، و از طینت‌ آلوده‌ و عَفِن‌، چنانکه‌ در بعضی‌ از روایات‌ دیگر آمده‌ است‌: از طینت‌ علّیّین‌ و از طینت‌ سجّین‌، هیچ‌ گونه‌ منافاتی‌ با اختیار ندارد؛ زیرا همان‌ طینت‌ پاک‌ و یا طینت‌ آلوده‌ را خداوند، مختار و مرید قرار داده‌ است‌. خداوند مردم‌ را مجبور نیافریده‌ است‌ و به‌ هر کس‌ هر طینتی‌ را که‌ داده‌ است‌ توقّع‌ کمال‌ همان‌ طینت‌ را از او دارد.

امام محمد باقر (ع) به وسیله ی آیاتی مسئله طینت انسان را برای ابراهیم لیثی بیان کرده واز چگونگی ملحق شدن طینت پاک ونا پاک به پدرانشان در قالب این آیه چنین می فرماید :

« قَالَ مَعَاذَ اللَهِ أَن‌ نَأْخُذَ إِلَّا مَن‌ وَجَدْنَا مَتَـٰعَنَا عِندَهُ‌وٓ إِنَّآ إِذًا لَظَـٰلِمُونَ.» ^۱

«وقتی‌ که‌ یوسف‌ خواست‌ برادرش‌ بنیامین‌ را نگاهدارد برادران‌ یوسف‌ گفتند: ای‌ عزیز مصر! ما پدر پیری‌ داریم‌، یک‌ نفر از ما را به‌ جای‌ او بستان‌! و در این‌ صورت‌ ما تو را از نیکوکاران‌ می‌دانیم‌) یوسف‌ گفت‌: پناه‌ می‌بریم‌ به‌ خدا از اینکه‌ بگیریم‌ و اخذ کنیم‌ مگر همان‌ کسی‌ را که‌ ما متاع‌ خود را نزد او یافته‌ایم‌! و اگر چنان‌ کنیم‌ حقّاً ما از ستم‌کاران‌ می‌باشیم‌.»

این‌ آیه‌، معنای‌ ظاهرش‌ همانست‌ که‌ شما می‌فهمید! ولی‌سوگند به‌ خدا که‌ معنای‌ باطنش‌ همانست‌ که‌ من‌ بعینه‌ گفتم‌! ای‌ ابراهیم‌! قرآن‌ ظاهری‌ دارد و باطنی‌، و محکمی‌ و متشابهی‌، و ناسخی‌ و منسوخی‌!

و سپس‌ فرمود: «  ای‌ ابراهیم‌! مرا آگاه‌ کن‌ از خورشید که‌ چون‌ طلوع‌ کند و شعاعش‌ در شهرها ظاهر گردد، آیا آن‌ شعاع‌ از قرص‌ خورشید جداست‌؟!  من‌ عرض‌ کردم‌: در حال‌ طلوعش‌ جداست‌  حضرت‌

   ۲- ۱- ۱۰- ۱  تربیت اخلاقی

130,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

تمام مقالات و پایان نامه و پروژه ها به صورت فایل دنلودی می باشند و شما به محض پرداخت آنلاین مبلغ همان لحظه قادر به دریافت فایل خواهید بود. این عملیات کاملاً خودکار بوده و توسط سیستم انجام می پذیرد.

 جهت پرداخت مبلغ شما به درگاه پرداخت یکی از بانک ها منتقل خواهید شد، برای پرداخت آنلاین از درگاه بانک این بانک ها، حتماً نیاز نیست که شما شماره کارت همان بانک را داشته باشید و بلکه شما میتوانید از طریق همه کارت های عضو شبکه بانکی، مبلغ  را پرداخت نمایید.