پایداری ، ایمنی سازه در برابر زلزله ، کیفیت مطلوب ، سرعت اجرا و همچنین اقتصادی بودن طـرح ، پارامترهـایی هـستند کـه بایستی در بازسازی و بهسازی مناطق زلزله زده مد نظر قرار گیرند . یکی از روشهایی که می تواند جوابگوی احتیاجات فوق باشد استفاده از تکنولوژی پیش ساختگی است نیاز کشور به ساختمان سازی به خصوص تامین ساختمانهای مسکونی کوچک برای افراد کم درآمد و همچنین برنامه بلند مدت دولت برای بهسازی ب افت های فرسوده و مقاوم سازی ساختمانها مستلزم افزایش بـازدهی تولید در سطح کشور است . پیش ساختگی در بتن امکان صنعتی کردن ساختمان را بوجود می آورد که در آن طراحی ، تولیـد ، نصب ، به صورت فنی و مهندسی امکان پذیر خواهد بود . پیشرفت این صنعت چنان بوده است که نه تنهـ ا کیفیـت بـالا ، تقلیـل هزینه ، سرعت احداث ،کاهش هزینه های کارگاهی ،قابلیت ساخت و دپو نمودن قبل از حوادث ، کاهش تاثیر شرایط فصلی بـر روی ساخت و ساز و زیبایی مورد نیاز را در حد استاندارد تامین نموده بلکه سایر صنایع خانه سـازی را بـا متـدها و مـواد اولیـه گوناگون تحت تاثیر قرار داده است .
استفاده از روشهای سنتی ، عدم رعایت آیین نامه ها و نظارت دقیق و به دنبـال آن احـداث سـازه هـای آسـیب پـذیردرمقابل نیروهای وارده ( زلزله، باد و …) ، از اهم مسائلی است که در ساخت وساز کشور مشاهده می شود . در ایـن مقالـه خلاصـه ای از سیستم پیش ساخته بتنی ، آخرین فن آوری و ابداع در صنعت فوق به همراه نقاط ضعف و قوت و همچنـین تـاثیرات آنهـا در بازسازی مناطق زلزله زده ارائه میگردد
صنعت ساختمان و پروژههای عمرانی به گواهی آمار و ارقام، از لحاظ سرمایه و حجم نیروی انسانی درگیر، بزرگترین صنعت در کشور میباشد. رشد سریع جمعیت و افزایش تقاضا، نیاز به کاهش زمان تحویل پروژههای عمرانی و کاهش زمان برگشت سرمایه سرمایهگذاران و عواملی از این قبیل باعث شدهاند تا ضرورت ایجاد تحول در شیوههای سنتی صنعت ساختمان روزبهروز بیشتر شود. روش “سازههای پیشساخته سبک” که یکی از تکنولوژیهای نوپا در عرصه ساخت و سازهای عمرانی در کشور است موضوع مصاحبه شبکه تحلیلگران تکنولوژی ایران با مهندس احمدی، معاونت اجرایی موسسه سازههای پیشساخته سبک (SAP) است. در زیر نکات مهم آن ملاحظه میگردد:
صنعت ساختمان در جهان در حدود صد تا صدوده سال قدمت دارد و شروع آن به زمانی برمیگردد که اولین تیرهای بتونی به صورت T شکل، تولید صنعتی شده و قطعات بتونی با اشکال مختلف در مقیاس صنعتی تولید شد.
اگر تکنولوژی ساختمان را به معنی وارد شدن صنعت در ساختمانسازی بگیریم، از حدود سال۴۷ تکنولوژی ساختمان وارد ایران شد و اوج آن زمانی بود که ساختمانسازی به صورت شهرکسازی در بعضی از شهرهای بزرگ مثل اصفهان(مجتمع ذوب آهن)، اهواز، تبریز، تهران و برخی دیگر از شهرها شروع شد. این صنعت بیشتر از کشورهای اروپایی مانند آلمان، هلند، انگلیس و فنلاند به ایران وارد شد.
بتن به علت ریخته شدن در اشکال هندسی متنوع قابیلت پیش ساختگی زیادی دارد . پیش ساختگی در بتن امکان صنعتی کردن تولید ساختمان را به وجود می آورد که در آن طراحی ، تولید و نصب به صورت مهندسی در می آید . پیش ساختگی اجزای ساختمانی غالباً به دو روش صورت می گیرد
پیش ساختگی در گارگاه نظیر خوابیده سازی و دال بالا رونده
پیش ساختگی در کارخانه که در آن برای تولید قطعات از تکنیک نظیر خط تولید استفاده می شود .
در دوران قبل از آثار باستانی گذشته از قبیل اهرام مصر ، معابد روم و یونان و کاخهای ساسانی و هخامنشی بکرات قطعات سنگ قبلاً آماده شده مورد استفاده قرار گرفتهاند و بنابراین ساختمانهای مزبور را از نظر تعاریف امروزی می توان تا حدودی پیشساخته نامید . منتهی در گذشته بخاطر عدم وجود وسایل ارتباطی و حمل و نقل اکثراً قطعات را در محل اجرای ساختمان آماده نموده و بکار می بردهاند . در سال ۱۸۶۹ میلادی رایموند گوانبه و متعاقب آن مؤسسه کامودر فرانسه موفق به قالبگیری بتون و تولید قطعات بتونی سنگین گردیده و بدینوسیله اولین سیستم پرفابریکاسیون سنگین را جهت ساخنمانسازی بوجود آوردند .
پس از این تحولات تا پایان آخرین جنگ جهانی سیستمهای دیگر پیشسازی نیز بوجود آمد ، منتهی هیچکدام بخاطر وجود مشکل و موانع مختلف ووفور کارگر و کمبود تجهیزات ساختمانی و حمل و نقل مورد استقبال عمومی واقع نگردید . ولی اکثر مطالعات مفید در باره سیستمهای ساختمانی مربوط به این دوره است . پس از خاتمه جنگ جهانی دوم و ورود آوارگان به کشورها فعالیتهای شدیدی به منظور ترمیم خرابی ها و سکنا دادن مردم در کشورهای صدمه دیده شروع شد و این احتیاجات باعث ایجاد تحول در صنایع پیشسازی ساختمان گردید و صنایع مذکور را به تکامل نزدیک کرد
در اروپا این ایده در قرن نوزدهم قوام گرفت ، در سال ۱۹۴۸ انجمن شهر ” هترفولدشاید ” انگلستان کنسرسیوم ساختمانی CLASP را بنیان نهاد که سیستم ساختمان مدارس را با همان نام وشهرت جهانی بوجود آورد و شرکتهای دیگر نیز تاسیس گردیدند و این امر موجب توسعه این سیستم با نامهای SCOLLA و SEAL گردید . و این توسعه تدریجاً به زمینه خانه سازی نیز کشانیده شد . ارقام زیر میزان کار پیشسازی را در کشورهای اروپایی نشان میدهد .
آلمان غربی ۴۰%
سوئد ۶۰%
انگلیس ۴۰%
فرانسه ۵/۲۲%
سوئیس ۲۰%
شوروی سابق ۸۰%
تکنولوژی سازههای پیشساخته سبک تنوع تکنولوژیهای ساختمان بسیار زیاد است و هر کدام ویژگیها و قاعدتاً محدودیتهای خاص خود را دارند. سیستم سازههای پیش ساخته سبک را حدود ۳۴ سال پیش یک آمریکایی ابداع کرد. مرحله صنعتی شدن آن ۵ تا ۶ سال به طول انجامید. عمدهترین شرکتهایی که در دنیا این تکنولوژی را به کار میگیرند، شرکت E.V.G اتریش و شرکتهای ۳D Panel و RAM در آمریکا میباشند. توجه زیاد صنایع اروپایی به تکنولوژی سازههای پیشساخته سبک به خاطر مشکلاتی بود که در سایر تکنولوژیهای پیشساخته وجود داشت. به طور مثال تکنولوژی Large Panel با وجود سرعت بالا و کارخانهای بودن آن، با مشکل ضعف اتصالات روبروست و همچنین وزن سنگین ساختمان یک معضل جدی در این تکنولوژی به شمار میرود. حملونقل قطعات سنگین بتونی، این فرآیندها را دشوار میکند. در زلزلهای که چند سال پیش در ترکیه اتفاق افتاد، ساختمانهای زیادی که در آنها از تکنولوژی Large Panel استفاده شده بود به دلیل ضعف اتصالات تخریب شدند.
در تکنولوژی سازههای پیشساخته سبک، اتصالات به صورت یکپارچه است (دیوار به دیوار، سقف به دیوار و دیوار به پی). بر خلاف روش Large Panel که اتصالات به صورت کام و زبانه است، در روش سازههای پیش ساخته سبک، اتصالات به صورت جوش نقطهای است و به جای اینکه ابتدا قطعات سنگین بتن در کارخانه ساخته شده و بعد به هم متصل شوند، ابتدا سازه به صورت شبکههای میلگردی که بین آنها(بین دو شبکه میلگرد) یک لایه فوم پلیاستایرن قرار میگیرد ساخته میشود و پانلهای سبک در محل احداث ساختمان به فنداسیون جوش داده میشود و همچنین دیوارها و سقف به هم جوش داده میشوند و ساختمان با پانلهای سبک برپا میشود. سپس در همان محل دیوارها و سقف و محل، اتصالات به صورت همزمان بتن پاشی میشوند. بتن از طریق پمپ، با فشار هوا به پانلها پاشیده میشود که اصطلاحاً آن را “شات کریت” گویند.
این روش باعث یکپارچگی در اتصالات شده، استحکام و پایداری ساختمان را در مقابل نیروهای دینامیکی حاصل از زلزله یا طوفان افزایش میدهد.
بنابراین دلیل انتخاب روش سازههای پیش ساخته سبک استفاده از امتیازات برتر آن نسبت به سایر تکنولوژیهای پیش ساخته موجود است که هنوز هم از این مزایا برخوردار است.
البته همانند صنایع دیگر، در این صنعت هم ممکن است نوآوریهایی در دنیا دیده شود. اما با توجه به شرایط اقلیمی، فرهنگی و اجتماعی، روش سازههای پیشساخته سبک، مناسبترین روش برای ایران تشخیص داده شده است. به طور مثال تکنولوژیهای جدید قیمت مسکن را خیلی بالا میبرند که این با نیاز اغلب مردم ما به خانههای ارزانقیمت سازگار نیست ولی روش سازههای پیشساخته سبک قیمت را بالا نمیبرد.
الف) مقاومت در برابر زلزله در مناطق زلزلهخیز مانند ایران، یکی از پارامترهای مهم در ساختمانسازی کاهش وزن ساختمان است. چرا که نیروهای زلزله با وزن ساختمان نسبت مستقیم دارد. بنابراین تکنولوژی انتخاب شده باید دارای جهتگیری کاهش وزن باشد. بر خلاف شیوه سازههای پیشساخته سبک در سایر سیستمهای پیشساخته دیگر، اتصالاتشان اکثراً به صورت مفصلی و لولایی است و دارای وزن سنگین هستند. تنها در این روش است که با ۸ سانتیمتر بتن میتوان نیروهای ساختمان ۴ طبقه را در طبقه همکف تحمل کرد. وزن نهایی ساختمان با این روش، نسبت به روشهای پیشساخته دیگر و همچنین ساختمانهای بتنی، ۲۵ درصد کاهش مییابد؛ یعنی در هنگام زلزله ۲۵ درصد نیروی کمتر به ساختمان وارد میشود. امروزه سبکسازی ساختمان یکی از شعارهای اصلی در صنعت مسکن است.
ب) انعطافپذیری در تولید و امکان حفظ جلوههای معماری اسلامی و ایرانی مسأله مهم دیگر در صنعت ساختمان حفظ ملاکهای فرهنگی و جلوههای معماری اسلامی و ایرانی در طراحی و نماسازی ساختمانهاست. انحناهای موجود در گنبدهای مساجد، نقش و نگارهای ایرانی و اسلیمی و سایر موارد از نشانههای معماری اسلامی و ایرانی است که در روش سازههای پیشساخته سبک میتوان آنها را حفظ کرد. چرا که میتوان پانلهای سبک مورد استفاده را به هر طرح دلخواه درآورد و پس از نصب آنها در محل خود، بتنپاشی روی آنها انجام داد. روش سازههای پیش ساخته سبک، حتی ساخت گنبدهای بزرگ را که به دلیل زیادی وزن، دشوار است آسانتر میکند چرا که در این روش وزن سازهها بسیار کاهش مییابد در حالی که مقاومت و استحکام آنها بالاتر میرود.
ج) ایمنی در ساختمان بحث ایمنی، از مهمترین مسائل صنعت ساختمان است چرا که با سلامتی انسانها سر و کار دارد. در ساختمانهای سنتی چون ستونها و اسکلت فلزی، قسمت اعظم بار ساختمان را تحمل میکنند. با کنار رفتن یک تیر یا ستون، کل ساختمان به طور ناگهانی فرو میریزد. در روش سازههای پیشساخته سبک چون به جای استفاده از اسکلت فلزی، از شبکههای میلگردی که در تمام سطوح دیوارها توزیع شدهاند استفاده میشود، فروریزی ناگهانی پیش نمیآید. چرا که اتصالات و مواضع تحمل بار به صورت یکپارچه در تمام ساختمان وجود دارند.
د) صرفهجوییهای ملی و سایر مزایای ناشی از کاربرد روش سازهها پیشساخته سبک اگر به صرفهجوییهایی که کوچک به نظر میرسند، در مقیاس ملی نگاه کنیم، به ارقام بالایی تبدیل میشوند که میتواند نقشی حیاتی در رشد و شکوفایی کشور ایفا کند. در زیر به مزایای ناشی از کاربرد تکنولوژی سازههای پیشساخته سبک در صنعت ساختمان اشاره میشود:
۱- کاهش متوسط میزان کاربرد میلگرد فولاد از ۳۸ کیلوگرم در ساختمانهایLarge Panel و ساختمان سنتی به ۳۴ کیلوگرم در روش سازههای پیشساخته سبک
۲- کاهش استفاده از سیمان در هزینههای تمام شده ساختمان
۳- ده درصد کاهش در هزینه تمامشده ساختمان
۴- کاهش وزن ساختمان(بطور مثال فقط در بحث استفاده از فولاد ۱۲ کیلوگرم در هر متر مربع زیربنا، کاهش وزن دیده میشود)
۵- کاهش زمان برگشت سرمایه از حدود ۲ سال در شیوه سنتی به ۵ الی ۶ ماه در روش سازههای پیشساخته سبک
۶- کاهش ضایعات مواد اولیه و استفاده بهتر از منابع ملی
۷- صرفهجویی در مصرف انرژی(به دلیل عایق بودن دیوارها، ناشی از کاربرد پلاستایرن در پانلها)
۸- افزایش عمر ساختمان و افزایش استحکام آن
۹- ایمنی بیشتر ساختمان در برابر زلزله
۱۰- کاهش میزان آلودگیهای صوتی محیط
از محدودیتهای روش سازههای پیشساخته سبک آن است که فعلاً این روش تنها تا ۴ طبقه در کشور قابل انجام است. البته در دنیا تا ۸ طبقه نیز از آن استفاده شده است.
اکثر ساختمان های پیش ساخته ای که در ایران ساخته شده اند و یا در حال اجرا می باشند، از چهار طبقه تجاوز نمی کنند. ساختمان های کوتاه، قوطی شکل و با نماهایی که می توان به آنها عنوان زننده را اتلاق کرد، از مشخصات بارز این ساختمان ها می باشد. دلیلی که اکثر متخصصین و صاحبنظران برای کم بودن ارتفاع ساختمان های پیش ساخته در ایران مطرح می کنند، بحث زلزله خیز بودن کشور می باشد. آنها بر این باورند که به دلیل قرار داشتن ایران برروی گسل و در نتیجه امکان وقوع زلزله در هر لحظه، امکان ساخت سازه های بلند امکان پذیر نمی باشد. متخصصین در پاسخ به این سوال که چرا در کشورهای اروپایی ساختمان های پیش ساخته با تعداد طبقات زیاد وجود دارند، عدم لرزه خیزی آن کشور ها را مطرح می کنند و عملالرزه خیز بودن ایران را سپری برای گریختن از طراحی و اجرای ساختمان های پیش ساخته بلند قرار می دهند.
با این وجود، کشورهای غربی و از جمله آمریکا پا را فراتر گذاشته و ساخت سازه های پیش ساخته در مناطق لرزه خیر را نیز تجربه کرده اند. در سال ۱۹۸۷، NIST تحقیقات گسترده ای را روی راه های استفاده از ساختمان های پیش ساخته در مناطق لرزه خیز آغاز کرد. NIST در سال ۱۹۹۱ با محققان دانشگاه واشنگتن همکاری مشترک خود را آغاز نمودند که نتیجه این همکاری منجر به ابداع سیستم جدید طراحی ساختمان های پیش ساخته در مناطق لرزه خیز گردید. از آن زمان به بعد ساخت ساختمان های پیش ساخته بلند در مناطق لرزه خیز با سرعت قابل توجهی افزایش یافت. بلندترین ساختمان پیش ساخته دنیا، یک ساختمان ۳۹ طبقه است که در منطقه سن فرانسیسکو قرار دارد. این ساختمان مسکونی که <پارامونت> نام دارد، دارای ۵۰۰ واحد مسکونی و تعدای مغازه است و در کل ۱۲۸ متر ارتفاع دارد.
در ساخت این مجموعه که در یکی از لرزه خیزترین مناطق دنیا واقع شده است، از ترکیب دو سیستم جدید (قاب های خمشی هیبریدی پیش ساخته PHMRF و اتصالات شکل پذیر ) DDC استفاده شده است. قاب های خمشی به کار رفته به وسیله کابل های فولادی (با مقاومت کششی Ksi 270 ) که در پانل های پیش ساخته قرار گرفته اند، پس کشیده شده اند. پانل ها با فولاد های گروت شده مسلح شده اند. این فولادها شکل پذیر هستند و در هنگام وقوع زلزله به صورت پلاستیک تغییر شکل می دهند، در حالی که کابل های پس کشیدگی در برابر بارهای لرزه ای به صورت الاستیک عمل می کند و سازه را به جای اول خود برمی گردانند.
به منظور بررسی رفتار سیستم پیش ساخته به کار رفته در این برج ۳۹ طبقه، در سال ۱۹۹۹ آزمایش هایی روی مدل آزمایشگاهی انجام پذیرفت. این مدل در ابعاد واقعی و در ۵ طبقه ساخته شده بود. مسوولیت ساخت و انجام آزمایش برروی این مدل بزرگ را متخصصان دانشگاه (سان دیه گو ) در ایالت کالیفرنیا بر عهده داشتند.
نتایج آزمایش نشان داد که سیستم جدید می تواند تغییر شکل های نسبی تا ۴ درصد را تنها با کاهش ۳۰ درصدی در مقاومت نهایی تحمل کند. این در حالی است ساختمان ها معمولابرای تغییر شکل های نسبی۵/۲ درصد طراحی می شوند.
همچنین آزمایش انجام شده برروی مدل ۵ طبقه نشان داد که سیستم پیش ساخته جدید در برابر زلزله قوی عمل می کند و دچار خرابی های کمتری نسبت به سیستم های قبلی می شود. ساخت بلندترین ساختمان پیش ساخته دنیا ۲۶ ماه به طول انجامید و در نهایت در سال ۲۰۰۱ به بهره برداری رسید.
همان طور که اشاره شد ساخت ساختمان های پیش ساخته می تواند به ساختمان های کوتاه و در مناطق با لرزه خیزی کم محدود نشود. با ارائه مثالی از یک ساختمان پیش ساخته که در یکی از مناطق لرزه خیز دنیا ساخته شده است، حجت بر مهندسانی که زلزله خیز بودن ایران را عاملی برای اجرا نکردن ساختمان های پیش ساخته بلند می دانند، تمام می شود. به روز شدن متخصصین، آشنایی با مصالح جدید، به کارگیری سیستم های سازه ای مقاومتر در برابر زلزله، مدل سازی آزمایشگاهی و یا کامپیوتری و الگو برداری از کشورهای پیشرفته از مواردی هستند که در صورت تحقق آنها امکان ساخت سازه های پیش ساخته بلند در ایران به وجود می آید.
برای پوشش دیواره خارجی بناهای پیش ساخته ، از ساندویچ پانل با فوم تزریقی پلی یورتان استفاده میشود . این محصول چه برای استفاده داخلی و چه خارجی کاربری آسان دارد و قابلیت رنگ پذیری و نصب انواع پوشش ها را دارد. در نمای خارجی بر روی ساندیچ پنل ، میتوان ازانواع نماهای سنتی و مدرن استفاده نمود.
بر روی کناف های داخلی از رنگ کاملا مقاوم استفاده خواهد شد.
کف کل مجموعه پس از ایزولاسیون و تعبیه لوله های فاضلاب از سرامیک مرغوب و مقاوم استفاده می شود.
سقف اصلی از ساندویچ پنل با فوم تزریقی پلی یورتان با ضخامت ۵ cm یا ساندویچ پانل پلی استایرن با ضخامت cm 7 دو رو ورق گالوانیزه پیش رنگ شده خواهد بود.
در این مرحله ، برای ساخت سقف کاذب داحل از کناف ویا تایل های PVC استفاده خواهد شد . . استفاده از تایل های PVC در طرح ها و شکل های بسیار زیبا و بر حسب کاربری بنا خواهد بود.این تایل ها غیر قابل اشتعال بوده و در طرح های متنوع اعم از طرح چوب ، سنگ ، بافت دار و رنگی موجود می باشد.
جهت نصب و راه اندازی این تأ سیسات ، محل مناسبی تعبیعه خواهد شد.در مواردی که مد نظر کارفرما باشد ، استفاده از سلول های آبگرمکن های خورشیدی در سقف امکان پذیر است .
اجرای سیتم لوله کشی فاضلاب (کف شور ها) و سیستم لوله کشی آب :
در سیستم لوله کشی فاضلاب از لوله های PVC (پلیکای فشار قوی) استفاده میشود.
در سیستم لوله کشی آب از لوله های PVC استفاده میشود.که محل آن از پیش تعبییه خواهد شد.
وجهت جمع آوری آب باران و برف ، آبرو ،در محل مناسب، بر روی سقف شیب دار تعبیه خواهد شد .
جهت جلوگیری از هر گونه اتلاف انرژی حرارتی و برودتی در ساختمان ساندویچ با فوم تزریقی پلی یورتان گزینه مناسبی خواهد بود. که این بنا ها را در برابر سرما و گرما و رطوبت محیط ، کاملا عایق خواهد نمود.
عایق جهت دیواره های داخلی از پلی استایرن به ضخامت cm5 استفاده میشود دو طرف دیوارهای داخلی از MDF یا PVC استفاده می شود کناف و سایر مصالح جانشین گزینه های مناسبی می باشند که می توان نسبت به نوع کاربری انتخاب کرد.
دربهای داخلی مجموعه از دربهایی با چهار چوب روسی و روکش HDF استفاده می شود .
پنجره ها از جنس PVC با شیشه یک جداره یا دو جداره و یا آلومینیوم خواهد بود . جهت پنجره ها و درب ها می توان از حفاظ ریلی مناسب استفاده نمود.
پیچ های استفاده شده در اتصالات سازه ای و اتصالات به سازه همگی گالوانیزه خودکار مقاوم و استاندارد می باشند.
در داخل این بناها محل مناسب جهت سیستم روشنایی ، پریز برق ، کلید برق و سیم کشی مخابرات ( تلفن ) در نظر گرفته می شود.
. ساختمانهای تجهیز کارگاه
. ساختمانهای اسکان اضطراری
. کمپهای نظامی
. قابلیت برچیده شدن و نصب مجدد
. کاهش چشمگیر هزینه و زمان ساخت
. افزایش فضای مفید داخل ساختمان به میزان ۱۰ تا ۱۵ % ، با توجه به استفاده از پنلهای با ضخامت کم
. قابلیت اجرای طرح معماری دلخواه، بدون محدودیت در ابعاد
. امکان ساخت تا دو طبقه و مناسب برای محلهایی که محدودیت زمین وجود دارد
. مقاومت کامل در برابر زلزله، با توجه به استفاده از مصالح سبک و پر مقاومت و کاهش جرمهای . ساختمانی به میزان ۹۰ %
. مقاومت در برابر حریق
. استفاده از عایق حرارتی و کاهش هزینه های گرمایش و سرمایش به میزان ۸۵ %
. دوام در برابر شرایط اقلیمی گوناگون
. محاسبات سازه ای بر اساس آیین نامه های ملی و بین المللی، با استفاده از آخرین نرم افزارهای مهندسی
. روش ساخت استاندارد، با رعایت کلیه مراحل کنترل کیفی
. قابلیت اجرا در مناطق صعب العبور، با توجه به استفاده از سیستم مدولار (قطعه قطعه) سبک
خصوصیات ویژه بتن مصرفی در قطعات پیش ساخته در روش پیش ساخته سازی ، بتن با اسلامپ صفر درون قالب ریخته می شود و مجموعه تحت ضربات یا تکانهای قائم با فرکانس کم قرار می گیرد تا جایی که بتن متراکم شود سرعت ارتعاش در حدود ۲۵۰ ضربه در دقیقه است، بتن حاصل با این روش پر مقاومت بوده ، متراکم و با خاصیت جذب رطوبت بسیار کم است .
تنوع تکنولوژیهای ساختمان بسیار زیاد است و هر کدام ویژگیها و قاعدتاً محدودیتهای خاص خود را دارند. سیستم سازههای پیش ساخته سبک را حدود ۳۴ سال پیش یک آمریکایی ابداع کرد. مرحله صنعتی شدن آن ۵ تا ۶ سال به طول انجامید. عمدهترین شرکت هایی که در دنیا این تکنولوژی را به کار میگیرند، شرکت E.V.G اتریش و شرکتهای D Panel۳ و RAM در آمریکا می باشند. توجه زیاد صنایع اروپایی به تکنولوژی سازههای پیشساخته سبک به خاطر مشکلاتی بود که در سایر تکنولوژیهای پیشساخته وجود داشت. به طور مثال تکنولوژی Large Panel با وجود سرعت بالا و کارخانهای بودن آن، با مشکل ضعف اتصالات روبروست و همچنین وزن سنگین ساختمان یک معضل جدی در این تکنولوژی به شمار میرود. حملونقل قطعات سنگین بتنی، این فرآیندها را دشوار میکند. در زلزلهای که چند سال پیش در ترکیه اتفاق افتاد، ساختمانهای زیادی که در آنها از تکنولوژی Large Panel استفاده شده بود به دلیل ضعف اتصالات تخریب شدند.
در تکنولوژی سازههای پیشساخته سبک، اتصالات به صورت یکپارچه است (دیوار به دیوار، سقف به دیوار و دیوار به پی). بر خلاف روش Large Panel که اتصالات به صورت کام و زبانه است، در روش سازههای پیش ساخته سبک، اتصالات به صورت جوش نقطهای است و به جای اینکه ابتدا قطعات سنگین بتن در کارخانه ساخته شده و بعد به هم متصل شوند، ابتدا سازه به صورت شبکههای میلگردی که بین آنها(بین دو شبکه میلگرد) یک لایه فوم پلیاستایرن قرار میگیرد ساخته میشود و پانلهای سبک در محل احداث ساختمان به فنداسیون جوش داده میشود و همچنین دیوارها و سقف به هم جوش داده میشوند و ساختمان با پانلهای سبک برپا میشود. سپس در همان محل دیوارها و سقف و محل، اتصالات به صورت همزمان بتن پاشی میشوند. بتن از طریق پمپ، با فشار هوا به پانلها پاشیده میشود که اصطلاحاً آن را “شات کریت” گویند.این روش باعث یکپارچگی در اتصالات شده، استحکام و پایداری ساختمان را در مقابل نیروهای دینامیکی حاصل از زلزله یا طوفان افزایش میدهد. بنابراین دلیل انتخاب روش سازههای پیش ساخته سبک استفاده از امتیازات برتر آن نسبت به سایر تکنولوژیهای پیش ساخته موجود است که هنوز هم از این مزایا برخوردار است.
در مناطق زلزلهخیز مانند ایران، یکی از پارامترهای مهم در ساختمانسازی کاهش وزن ساختمان است. چرا که نیروهای زلزله با وزن ساختمان نسبت مستقیم دارد. بنابراین تکنولوژی انتخاب شده باید دارای جهتگیری کاهش وزن باشد. بر خلاف شیوه سازههای پیش ساخته سبک در سایر سیستمهای پیشساخته دیگر، اتصالاتشان اکثراً به صورت مفصلی و لولایی است و دارای وزن سنگین هستند. تنها در این روش است که با ۸ سانتیمتر بتن میتوان نیروهای ساختمان ۴ طبقه را در طبقه همکف تحمل کرد. وزن نهایی ساختمان با این روش، نسبت به روشهای پیشساخته دیگر و همچنین ساختمانهای بتنی، ۲۵ درصد کاهش مییابد؛ یعنی در هنگام زلزله ۲۵ درصد نیروی کمتر به ساختمان وارد میشود. امروزه سبکسازی ساختمان یکی از شعارهای اصلی در صنعت مسکن است.
۲-۹-۱-۲ انعطافپذیری در تولید و امکان حفظ جلوههای معماری اسلامی و ایرانی
مسأله مهم دیگر در صنعت ساختمان حفظ ملاکهای فرهنگی و جلوههای معماری اسلامی و ایرانی در طراحی و نماسازی ساختمان هاست. انحناهای موجود در گنبدهای مساجد، نقش و نگارهای ایرانی و اسلیمی و سایر موارد از نشانههای معماری اسلامی و ایرانی است که در روش سازههای پیشساخته سبک میتوان آنها را حفظ کرد. چرا که میتوان پانلهای سبک مورد استفاده را به هر طرح دلخواه درآورد و پس از نصب آنها در محل خود، بتنپاشی روی آنها انجام داد. روش سازههای پیش ساخته سبک، حتی ساخت گنبدهای بزرگ را که به دلیل زیادی وزن، دشوار است آسانتر میکند چرا که در این روش وزن سازهها بسیار کاهش مییابد در حالی که مقاومت و استحکام آنها بالاتر میرود.
۲-۹-۱-۳ ایمنی در ساختمان
بحث ایمنی، از مهمترین مسائل صنعت ساختمان است چرا که با سلامتی انسانها سر و کار دارد. در ساختمانهای سنتی چون ستونها و اسکلت فلزی، قسمت اعظم بار ساختمان را تحمل میکنند. با کنار رفتن یک تیر یا ستون، کل ساختمان به طور ناگهانی فرو میریزد. در روش سازههای پیشساخته سبک چون به جای استفاده از اسکلت فلزی، از شبکههای میلگردی که در تمام سطوح دیوارها توزیع شدهاند استفاده میشود، فروریزی ناگهانی پیش نمیآید. چرا که اتصالات و مواضع تحمل بار به صورت یکپارچه در تمام ساختمان وجود دارند.
۲-۹-۱-۴ صرفه جویی های ملی
اگر به صرفه جویی هایی که کوچک به نظر میرسند، در مقیاس ملی نگاه کنیم، به ارقام بالایی تبدیل میشوند که میتواند نقشی حیاتی در رشد و شکوفایی کشور ایفا کند. در زیر به مزایای ناشی از کاربرد تکنولوژی سازههای پیشساخته سبک در صنعت ساختمان اشاره میشود:
کاهش وزن ساختمان
ایمنی بیشتر ساختمان در برابر زلزله
کاهش میزان آلودگیهای صوتی محیط
افزایش عمر ساختمان و افزایش استحکام آن
ده درصد کاهش در هزینه تمامشده ساختمان
کاهش ضایعات مواد اولیه و استفاده بهتر از منابع ملی
کاهش استفاده از سیمان و میلگرد مصرفی در هزینههای تمام شده ساختمان
صرفهجویی در مصرف انرژی (به دلیل عایق بودن دیوارها، ناشی از کاربرد پلاستایرن در
کاهش زمان برگشت سرمایه از حدود ۲ سال در شیوه سنتی به ۵ الی ۶ ماه در روش سازههای پیشساخته سبک
از محدودیتهای روش سازههای پیشساخته سبک آن است که فعلاً این روش تنها تا ۴ طبقه در کشور قابل انجام است. البته در دنیا تا ۸ طبقه نیز از آن استفاده شده است
۲-۱۰ بتن سبک ( فوم بتن )
ساختمان به طور مستقیم ( به لحاظ سبکی ویژه این نوع بتن ) و صرفه جویی در مصرف انرژی بطور غیر مستقیم ( به لحاظ عایق بودن این نوع بتن در مقابل سرما و گرما و در نتیجه کاهش میزان مواد سوختی ) ،از لحاظ اقتصادی گام های بلند و مهم امروزه مهندسین و معماران سازنده ساختمان در دنیا با استفاده از بتن سبک در قسمت های مختلف بنا با سبک کردن وزنی برداشته اند .
فوم بتن پوششی است جدید جهت مصارف مختلف در ساختمان که به علت خواص فیزیکی منحصر به فرد خود بتنی سبک و عایق با مقاومت لازم و کیفیت مطلوب نسبت به نوع استفاده از آن ارائه میدهد . این پوشش از ترکیب سیمان , ماسه بادی (ماسه نرم ) , آب و فوم ( ماده شیمیائی تولید کننده کف ) تشکیل می شود . ماده کف زا در ضمن اختلاط با آب در دستگاه مخصوص ، با سرعت زیادی حباب های هوا را تولید و تثبیت نموده و کف حاصل که کاملا پایدار می باشد در ضمن اختلاط با ملات سیمان و ماسه بادی در دستگاه مخلوط کن ویژه، خمیری روان تشکیل می دهد، که به صورت درجا یا در قالب های فلزی یا پلاستیکی قابل استفاده می باشد . این خمیر پس از خشک شدن با توجه به درصد سیمان و ماسه بادی دارای وزن فضایی از ۳۰۰ الی ۱۶۰۰ کیلو گرم در متر مکعب خواهد بود .
سبکی وزن با مقاومت مطلوب فوم بتن با توجه به نوع کاربرد آن بطور کلی به لحاظ اقتصادی مخارج ساختمان را میزان قابل ملاحظه ای کاهش می دهد چون در نتیجه استفاده از آن، وزن اسکلت فلزی و دیوار ها و سقف کاهش یافته و ضمنا باعث کاهش مخارج فونداسیون و پی در ساختمان می گردد که با توجه به خواص فوق ، با سبک تر بودن ساختمان ، نیروی زلزله خسارات کمتری را در صورت وقوع متوجه آن می سازد .
حمل و نقل قطعات پیش ساخته حمل و نقل قطعات پیش ساخته با فوم بتن هزینه کمتری را نسبت به قطعات بتنی دربرداشته و نصب قطعات به علت سبکی آنها . بسیار آسان می باشد . هر گونه نازک کاری براحتی روی پوشش فوم بتن قابل اجراست و ضمنا چسبندگی قابل توجهی با سیمان و گچ دارد .
فوم بتن به علت پائین بودن وزن مخصوص آن یک عایق موثر در مقابل گرما , سرما و صداست . ضریب انتقال حرارتی فوم بتن بین Kcal / ۶۵ ۰/۰ تا ۴۳۵/۰ می باشد، ( ضریب هدایت حرارتی یتن معمولی بین ۳/۱ تا ۷/۱ می باشد ) استفاده از فوم بتن بعنوان عایق باعث صرفه جویی در استفاده از وسایل گرما زا و سرما زا می گردد . فوم بتن عایق مناسبی جهت صدا با ضریب زیاد جذب آکوستیک به شمار می رود که در نتیجه بعنوان یک فاکتور رفاهی در جهت جلوگیری از ورود صداهای اضافی اخیرا مورد توجه طراحان قرا گرفته است .
خصوصیات عالی در مقابل یخ زدگی و فرسایش ناشی از آن و مقاومت در برابر نفوذ رطوبت وآب نظربه اینکه فوم بتن در قشرهای سطحی دارای تخلخل فراوان می باشد در نتیجه شکاف های موئین و و درزهای کمتری در سطح ایجاد می شود و اگر پوشش فوم بتن با ضخامت کافی مورد استفاده قرار گیرد در مقابل خطر نفوذ باران و رطوبت مقاومت مطلوبی خواهد داشت .
مقاومت فوم بتن در مقابل آتش فوق العاده می باشد .به طور مثال قطعه ای از نوع فوم بتن با وزن فضایی ۷۰۰ الی ۸۰۰ کیلو گرم در متر مکعب که حداقل ۸ سانتی متر ضخامت داشته با شد به راحتی تا ۱۲۷۰ درجه سانتی گراد را تحمل می نماید و اصولا در وزن های پائین غیر قابل احتراق است .
به دلیل قابل برش بودن با اره نجاری و میخ پذیر بودن آن . کارهای سیم کشی و نصب لوازم برقی و تاسیسات خیلی سریع و به راحتی قابل عمل خواهد بود .
فوم بتن با صرفه ترین و محکم ترین مصالح سبکی است که می توان از آن برای پوشش شیب بندی استفاده نمود . نظر به اینکه با دستگاه مخصوص به صورت بتن یکپارچه در محل قابل تهیه و استفاده است می توان مستقیما روی آن را عایق بندی یا ایزولاسیون نمود .
به دلیل سبکی وزن فوم بتن و آسان بودن تهیه آن . می توان تمامی کف طبقات . محوطه و بالکن ساختمان را بعد از اتمام کارهای تاسیساتی با آن پوشانده و بلافاصله عملیات بعدی را مستقیما روی آن انجام داد .
با بلوک های تو پر به ابعاد دلخواه می توان تمامی کار تیغه بندی قسمت های جدا کننده ساختمان را با استفاده از ملات یا چسب بتن انجام داد . با این نوع بلوک ها علاوه بر اینکه از سنگین کردن ساختمان جلوگیری می شود عملیات حمل و نصب خیلی سریع انجام می گیرد و دست مزد کمتری هزینه می شود . پس از اجرای دیوار می توان مستقیما روی آن را گچ نمود . این بلوک ها دارای وزن فضایی بین ۸۰۰ الی ۱۱۰۰ کیلو گرم می باشند .
جهت ساخت دیوارهای سردخانه ها ، گرم خانه ها و سالن های ضد صدا می توان در محل با قالب بندی فوم بتن را به صورت یک پارچه عمودی ریخت . به دلیل ویژگی عمده عایق بودن این نوع بتن ، جهت عایق بندی سردخانه ها ، گرم خانه ها ، پوشش لوله های حرارتی و برودتی و …… کاربرد مهمی دارد . ضمنا به دلیل اینکه عایق صدا می باشد برای موتورخانه ها و اتاق های آکوستیک مورد استفاده وسیع قرار می گیرد .
بتن سبک با توجه به ویژگی هایی که دارد دارای کاربردهای مختلف می باشد که برحسب وزن مخصوص و مقاومت فشاری آن تفکیک می گردد.اولین گزارشهای تاریخی در مورد کاربرد بتن سبک و مصالح سبک وزن به روم باستان برمی گردد. رومیان در احداث معبد پانتئون و ورزشگاه کلوزیوم از پومیس که نوعی مصالح سبک است استفاده کرده اند. کاربرد بتن سبکدانه پس از تولید سبکدانه های مصنوعی و فراوری شده در اوایل قرن بیستم وارد مرحله جدیدی شد. در سال ۱۹۱۸، S. J. Hayde با استفاده از کوره دوار اقدام به منبسط کردن رس و شیل کرد و بدینوسلیه سبکدانه ای مصنوعی تولید کرد که از آنها در ساخت بتن استفاده شد. تولید تجاری روباره های منبسط شده نیز از سال ۱۹۲۸ آغاز گردید، این سبکدانه مصنوعی در هنگام جنگ جهانی اول به دلیل محدودیت دسترسی به ورق فولادی برای ساخت کشتی بکار رفت. کشتی Atlantus به وزن ۳۰۰۰ تن که با بتن سبک هایدیتی ساخته شد، در اواخر سال ۱۹۱۸ به آب افتاد. در سال ۱۹۱۹ کشتی Selma به وزن ۷۵۰۰ تن و طول ۱۳۲ متر با همین نوع بتن ساخته و به آب انداخته شد. تا آخر جنگ جهانی اول و سپس تا سال ۱۹۲۲ کشتی ها و مخازن شناور متعددی ساخته شد که یکی از آن ها Peraltaتاسالهای اخیرشناوربود.
برنامه ساخت کشتی ها در اواسط جنگ جهانی دوم متوقف شد و دوباره به دلیل محدودیت تولید ورق فولادی مورد توجه قرار گرفت. تا پایان جنگ جهانی دوم ۲۴ کشتی اقیانوس پیما و ۸۰ بارج دریایی ساخته شد که ساخت آن ها در دوران صلح، اقتصادی محسوب نمی گشت. ظرفیت این کشتی ها ۳ تا ۱۴۰۰۰۰ تن بود. در سال ۱۹۴۸ اولین ساختمان با استفاده از شیل منبسط شده در پنسیلوانیای شرقی احداث گردید. در ادامه، از سال ۱۹۵۰ ساخت بتن سبک گازی اتوکلاو شده در انگلستان متداول شد. اولین ساختمان بتن سبکدانه مسلح در این کشور که یک ساختمان سه طبقه بود در سال ۱۹۵۸ و در شهر برنت فورد احداث گردید. ساختمان هتل پارک پلازا در سنت لوئیز، ساختمان ۱۴ طبقه اداره تلفن بل جنوب غربی در کانزاس سیتی در سال ۱۹۲۹ از جمله ساختمان های دهه ۲۰ و ۳۰ میلادی ساخته شده در آمریکای شمالی با استفاده از بتن سبک هستند. ساختمان ۴۲ طبقه در شیکاگو، ترمینال TWA در فرودگاه نیویورک در سال ۱۹۶۰، فرودگاه Dulles در واشنگتن در سال ۱۹۶۲، کلیسایی در نروژ در سال ۱۹۶۵، پلی در وایسبادن آلمان در سال ۱۹۶۶ و پل آب بر در روتردام هلند در سال ۶۸ از جمله ساختمان هایی هستند که با بتن سبکدانه ساخته شده اند.
در هلند، انگلستان، ایتالیا و اسکاتلند نیز در دهه ۷۰ و ۸۰ پل هایی با دهانه های مختلف ساخته و با موفقیت بهره برداری شده اند. در سال های ۱۹۷۰ ساخت بتن سبکدانه پرمقاومت آغاز شد و در دهه ۸۰ به دلیل نیاز برخی شرکت های نفتی در امریکا و نروژ برای ساخت سازه ها و مخازن ساحلی و فراساحلی مانند سکوهای نفتی یک رشته تحقیقات وسیع برای ساخت بتن سبکدانه پرمقاومت در این دو کشور با هدایت واحد آغاز شد که نتایج آن در اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ منتشر گشت. در سالیان اخیر نیز استفاده بتن سبک در دال سقف ساختمانهای بلند مرتبه، عرشه پلها و دیگر موارد مشابه و همچنین کاربردهای خاص مانند عرشه و پایه دکلهای استخراج نفت کاربرد فراوانی یافته است.
دسته اول بتنهای اسفنجی که در حین ساخت آنها با ایجاد کف، حبابهای هوا در خمیر سیمان یا در ملات سیمان – سنگدانه ایجاد می گردد. کف مورد نظر یا از طریق مواد کفزا در حین اختلاط تولید شده و یا به صورت کف آماده به مخلوط اضافه میشود. بتن اسفنجی میتواند جرم مخصوصی تا حدود ۲۴۰ کیلوگرم بر مترمکعب داشته باشد. دسته دوم بتن با سنگدانه سبک یا به اختصار بتن سبکدانه است که با استفاده از پرلیت، ورمیکولیت منبسط شده و یا دیگر سبکدانه های طبیعی و مصنوعی ساخته میشوند. جرم مخصوص خشک این مخلوط بین ۲۴۰ تا ۹۶۰ کیلوگرم بر مترمکعب میباشد. امروزه اضافه کردن ریزدانههایی با وزن معمولی، موجب افزایش وزن بتن و مقاومت آن می شود، لیکن به منظورحصول خواص عایقبندی حرارتی (ضریب انتقال حرارت پایین)، حداکثر جرم مخصوص به ۸۰۰ کیلوگرم در مترمکعب محدود میگردد. هنگام ساخت و استفاده از بتن سبک غیرسازهای، سعی بر این است که با کاهش وزن بتوان خصوصیات عایق حرارتی را افزایش داد، اما ذکر این مطلب ضروری است که باکاهش وزن مخصوص بتن، مقاومت آن نیز کاهش مییابد. مقاومت فشاری و وزن مخصوص بتن، ارتباط نزدیکی با هم دارند و با افزایش وزن مخصوص، بالطبع باید مقاومت بالاتری را انتظار داشت. با توجه به مقاومت به دست آمده از این نوع بتن، محل کاربرد آن تعیین می گردد. به عنوان مثال بتنهایی با مقاومت فشاری حدود ۷/۰ نیوتن بر میلیمترمربع و کمتر برای عایقسازی لولههای بخار زیرزمینی مناسب هستند و از بتنهای با مقاومت بالاتر تا حدود ۵/۳ نیوتن بر میلیمتر مربع در پیادهروها استفاده می شود. باید توجه داشت که انقباض بتنهای سبک در هنگام خشک شدن در اکثر موارد و به خصوص در موارد حذف سنگدانههای درشت از مخلوط، همواره مشکلساز است.
بتن های سبک موجود در این طبقه عمدتا از نوع بتن های سبکدانه و بتن های با ساختار باز می باشند. به عبارت دیگر برای کاهش چگالی بتن از سنگدانه های سبک طبیعی یا مصنوعی استفاده شده است. سبکدانه های مورد استفاده در بتنهای سبک با مقاومت متوسط معمولا از یکی از روشهای آهکی شدن (تکلیس)، سنگدانهی کلینگر، محصولات منبسط شدهای نظیر روبارههای منبسط شده، خاکستر بادی، شیل و اسلیت یا سنگدانههای تولیدی از مصالح طبیعی مانند پوکه سنگهای آذرین و سنگهای آذرین متخلخل (توف) تولید میشوند. جرم مخصوص بتن ساخته شده با سنگدانههای فوق بین ۸۰۰ تا ۱۴۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب است. کاربرد مواد افزودنی نظیر تسریع کنندهها و روانکنندهها میتواند در تغییر مقاومت بتنهای ساخته شده با سنگدانههای تولید شده از روشهای مذکور موثر باشد. کاربرد این بتنها معمولا در بلوکهای مجوف بتنی، کف سازیها و موارد مشابه است. مقاومت فشاری معادل ۲۰ نیوتن بر میلیمترمربع و بیشتر با بعضی از این سنگدانهها امکانپذیر است. شرایط سایر سنگدانهها نیزطوری است که قادر به حصول حداقل مقاومت فشاری مقرر شده برای بتن سبک تأمین سازهای میباشند. همانطور که پیش از این ذکر شد، مقاومت بتن سبک تابعی از جرم مخصوص آن است. باید توجه داشت که جرم مخصوص بتن عمدتاً متأثر از جرم مخصوص سنگدانههای مصرفی است، به گونهای که استفاده از مصالح سبکتر موجب کاهش وزن مخصوص بتن می شود. ولی استفاده از مصالح سنگینتر از سبکدانهها، لزوماً باعث افزایش مقاومت بتن ساخته شده نخواهد شد. بیشترین مقاومت بتن سبکدانه معمولا وقتی حاصل می شود که از سبکدانه های ساخته شده از شیل، رس و اسلیت منبسط شده در فرآیند کوره دوار برای سبک سازی چگالی بتن استفاده گردد.
بتن های سبک سازه ای بتن هایی هستند که علی رغم دارا بودن چگالی کمتر از ۲۰۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب، مقاومت فشاری بیش از ۱۷ مگاپاسکال دارند. ساخت این بتن ها صرفا با استفاده از سنگدانه های سبک و مقاوم امکان پذیر است. تمام بتن های سبک سازه ای از خانواده بتن های سبکدانه می باشند که در آن برای کاهش وزن مخصوص بتن از سنگدانه های سبک استفاده شده است. به این دلیل بعضا از عبارات بتن سبکدانه و بتن سبک سازه ای برای بیان یک مفهوم استفاده می شود. در بتنهای سبکدانه سازهای از سنگدانههایی استفاده میشود که بتن ساخته شده مقاومتی بیش از ۱۷ مگاپاسکال و جرم مخصوصی کمتر از ۲۰۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب را دارا باشد. سنگدانههایی که این شرایط را عموماً برآورد میکنند و طبق استاندارد ASTM- C۳۳۰ برای ساخت بتن سبک سازهای مورد استفاده قرار می گیرند
جهت جستجو سریع موضوع مقاله ، پرسشنامه ، پاورپوینت و گزارش کارآموزی می توانید از قسمت بالا سمت راست جستجو پیشرفته اقدام نمایید.
همچنین جهت سفارش تایپ ، تبدیل فایل پی دی اف (Pdf) به ورد (Word) ، ساخت پاورپوینت ، ویرایش پایان نامه و مقاله با ما در تماس باشید.
ارسال نظر