بودجه بندی عملیاتی

 بودجه بندی عملیاتی (PERFORMANCE BUDGETING) روش بودجه نویسی است که علاوه بر تفکیک اعتبارات به وظایف، برنامه ها، فعالیتها و طرحها، حجم عملیات و هزینه های اجرای عملیات دولت و دستگاههای ذیربط را نیز براساس روشهای حسابداری بهای تمام شده، محاسبه و تعیین می گردندولذا ارقام پیش بینی شده در بودجه عملیاتی متکی به تجزیه و تحلیل تفصیلی برنامه ها، فعالیتها، عملیات و قیمت تمام شده آنان برپایه اهداف و مقاصد دولت است، که در آن بخشی از هزینه های عمومی و استهلاک دارائیهای سرمایه ای به واحدهای عملیاتی برنامه ها و فعالیتها تخصیص می یابد.

تدوین و اجرای بودجه عملیاتی در دستگاههای دولتی مستلزم کاربرد مبنای حسابداری تعهدی، به منظور تعیین هزینه های واقعی برنامه ها و فعالیتهاست. هماهنگی و یکنواختی طبقه بندیهای بودجه ای و حسابداری و تطبیق آنها با ترکیب سازمانی دستگاههای دولتی از یک طرف و ارتباط وظایف برنامه ریزی، بودجه ریزی و حسابداری دولتی از طرف دیگر نیز از ضروریات بودجه عملیاتی و ایجاد اطلاعات کافی برای مدیریت منابع و وجوه عمومی است.

در بودجه عملیاتی از طبقه بندی عملیاتی جهت اعتبارات استفاده می شود. در طبقه بندی عملیاتی کالا و خدمات خریداری شده، به جای طبقه بندی برحسب نوع و ماهیت از آن به عنوان عوامل و اجــــزای فعالیتها تلقی شده و طبقه بندی می گردند. برای نمونه مواد و مصالح ساختمانی مصرف شده توسط سازمان دولتی، بخشی از بهای تمام شده جاده، پل یا ساختمان ساخته شده محسوب و طبقه بندی می گردد. زیرا مواد و مصالح مذکور در ترکیب با سایر تجهیزات و خدمات استفاده شده حاصل نهایی خاصی را که جزئی از وظایف و اهداف و برنامه های سازمان دولتی است، ایجاد می کند. به عبارت دیگر، مواد، کالا و خدمات خریداری شده با محصول و تولید نهایی  ارتباط داده می شود. بودجه ریزی عملیاتی نیازمند اطلاعات قابل اطمینانی ازهزینه واحدهای محصول یا پیامد حاصله می باشد. متاسفانه اطلاعات برنامه ای و هزینه ای همیشه ارایه نشده و یا در حد کافی به منظور استفاده تصمیم گیران وجود ندارد

بودجه ریزی عملیاتی، یک فرآیند جاری است که همه مدیران یک سازمان را از رییس سازمان گرفته تا تک تک مدیران برنامه ها و مدیران سازمان های تابعه درگیر می کند. این فرآیند شامل یک چرخه بازخور است که اطلاعات صحیحی را در اختیار مدیران عالی برای مدیریت فعالیت های خود قرار می دهد

    بخش اول این گزارش روز پنج شنبه گذشته در همین صفحه درج شد و اینک دومین بخش آن:

 الزامات بودجه عملیاتی

        در رابطه با بودجه عملیاتی نکات زیر در خور توجه است:

    ۱ – تنظیم برنامه و کنترل عملیات: مبنای برآورد هزینه در تنظیم بودجه برحسب عملیات، همان برنامه عملیاتی می باشد و در نتیجه رابطه بسیار نزدیکی بین تنظیم بودجه و اجرای بودجه ایجاد می گردد. برنامه عملیات مبنای اعتبارات به شمار می رود و با استقرار سیستم گزارش های جامع و دقیق می توان در فواصل معین (مثلا در آخر هرماه) مقدار عملیات انجام یافته را با عملیات پیش بینی شده مقایسه کرد و انحرافات نتایج عملیات از برنامه عملیات را (که مبنای برآورد هزینه و اعطای اعتبارات بوده است) مشخص نمود. بدین ترتیب تهیه برنامه عملیات و استقرار سیستم گزارش ها که لازمه تنظیم بودجه برحسب عملیات می باشد وسیله موثری به منظور کنترل عملیات، یعنی مقایسه عملیات انجام یافته با عملیات پیش بینی شده و جلوگیری از وقوع یا تکرار انحرافات محسوب می گردد و بدین جهت نظارت مرکزی مقامات عالیه یک سازمان را تسهیل می نماید.

۲ – تجدید نظر و تصویب برآورد های بودجه: تنظیم بودجه برحسب عملیات موجب بهبود کیفیت و تجدیدنظر در برآورد های بودجه (مخصوصا در مرحله قانونگذاری) می گردد. تنظیم بودجه برحسب عملیات موجب می شود که مقامات قانونگذار نقش مهمی در جریان تجدیدنظر نهایی بودجه ایفا ننمایند. علت اصلی این موضوع آن است که بودجه عملیات طبق فنون و روش های خاصی تنظیم می گردد که مبتنی بر بررسی های تخصصی است، به علاوه مطالعه بودجه عملیاتی مستلزم صرف وقت و مداخله زیاد است. بدین جهت غالبا اعتبارات درخواستی سازمان های اجرایی را به همان شکل و نحوه ای که تقدیم می گردد تصویب می کند. در نتیجه تنظیم بودجه برحسب عملیات موجب می گردد که قانونگذار بدون دلیل و منطق قوی از تقلیل اعتبارات خودداری نماید. در عین حال این مساله برای اشخاصی که کنترل پارلمانی دخل و خرج مملکتی را لازمه دموکراسی می دانند طبعا نگرانی ایجاد می کند. شکی نیست که تنظیم بودجه برحسب عملیات عملا بر توان علمی قوه مجریه در تدوین بودجه و اجرای آن می افزاید.

۳ – عدم تمرکز در عمل برآورد هزینه: یکی از مزایای دیگری که برای تنظیم بودجه طبق عملیات قایل می شوند، عدم تمرکزی است که ظاهرا عمل برآورد هزینه ایجاد می کند. در بودجه عملیاتی برآورد هزینه برمبنای عملیات و برنامه های مختلف سازمان انجام می گیرد و بدین جهت برآورد هزینه در مراحل اولیه توسط افرادی صورت می گیرد که نظارت مستقیم بر عملیات را به عهده دارند، مانند روسای دوایر و شعبه های سازمان، بدین ترتیب برآورد هزینه از طبقات تحتانی سازمان شروع می شود و به ترتیب سلسله مراتب اداری مورد تجدیدنظر و جرح و تعدیل مقامات بالاتر قرار می گیرد. بدیهی است این عمل در صورتی مفید است که روسای واحد های طبقات پایین سازمان مقدار هزینه را واقعا و از روی صداقت بر مبنای عملیات برآورد نمایند والا چنانچه واحد های نامبرده ابتدا اعتبارات خود را برحسب تعداد کارمندان و وسایل و ملزومات و غیره در نظر بگیرند و بعد برنامه عملیات را طوری تنظیم و هزینه عملیات را به نحوی برآورد کنند که اعتبارات پیشنهادی ایشان را صرف نظر از مخارج واقعی عملیات توجیه نماید، در این صورت تنظیم بودجه برحسب عملیات نتایج مطلوب را به دست نخواهد داد.

نخستین شرط در تنظیم و تدوین بودجه برحسب عملیات، طبقه بندی عملیاتی است که سازمان های دولتی انجام می دهند. کلیه عملیات مشابهی که برای اجرای هدفی خاص لازم است، باید تحت عنوان یک برنامه مجتمع، مسوولیت اجرای آن به عهده سازمان واحدی واگذار گردد. در شرایط کنونی بسیاری از عملیات مشابه که هدف واحدی دارند توسط دستگاه های مختلف دولتی اجرا می گردند. حتی تقسیم کار بین دوایر و ادارات یک سازمان به نحوی است که از تکرار و اشتراک وظایف جلوگیری به عمل نمی آید، در نتیجه حدود مسوولیت و جوابگویی موسسات دولتی به دقت معلوم نیست و تعیین هزینه عملیاتی که هدف واحدی را در بر دارند میسر نمی باشد.

  بنابراین شرط اولیه، اجرای نظریه جدید، برآورد هزینه به تفکیک برنامه ها و عملیات سازمان های دولتی است و برای این منظور کلیه عملیات مشابهی که برای اجرای هدف واحدی اجرا می گردند، باید جمعا در یک واحد سازمانی متمرکز شوند و از موازی کاری و انجام یک فعالیت مشابه در دستگاه های متعدد اجتناب شود.

فواید بودجه عملیاتی

هنگامی که منابع محدودتر می گردند، مزایا و منافع بودجه عملیاتی روشن تر می شوند، بودجه ریزی عملیاتی به تصمیم گیران کمک می نماید تا به وسیله وجوه محدودتر به بیشترین مقادیر ارزشی از طریق افزایش کارایی و اثربخشی سیاست های دولت دست یابند. داده های مقایسه ای این امکان را به سیاستگذاران می دهد که نتایجی را که از طریق سطوح مختلف وجوه قابل دستیابی است، بررسی نمایند. مدیران نیز می توانند به تعیین اولویت ها از میان نیاز های رقابتی که دارند اقدام نمایند و نتایج تصمیمات را خود مستقیما در روند های عملکرد مشاهده نمایند. شرکت های دولتی نیز بایستی در مقابل پیامد برنامه هایی که در راستای ایجاد نتایج موردنظر ناکام مانده و موجب از دست رفتن وجوه می شود، مسوول و پاسخگو باشند.

بودجه ریزی عملیاتی همچنین مدیریت داخلی شرکت ها را بهبود می بخشد، مدیران نسبت به آنچه که از شرکت ها انتظار می رود و با کمک قرارداد های عملیاتی نوشته شده، کاملا آگاهند. شرکت های دولتی، اندازه گیری بودجه های عملیاتی را که خود جزئی از بودجه ریزی عملیاتی است، تجربه کرده اند و آن را تحت ویرایش مشترک از بالا به پایین که به مفهوم کار هماهنگ کلیه سطوح می باشد گزارش می دهند. منفعت دیگر این روش، تمرکز بیشتر و بهتر پیرامون رضایت مشتری و ایجاد شواهد و مدارک تجربه ارزیابی های عملکردی افراد می باشد. همچنین شرکت های دولتی بهبود های تحقق یافته در سیستم های تکنولوژی اطلاعات را که گام موردنیاز جهت تهیه داده های کمی عملکردی است، گزارش می دهند و اکثرا این بهبود ها برای مدیریت شرکت را می توان به سادگی با حرکت به حیطه بودجه ریزی عملیاتی به دست آورد، اگرچه ممکن است به صورت کامل حاصل نگردد. به طور خلاصه فوایدی را که برای تنظیم بودجه عملیاتی شمرده شده است، به قرار زیر می باشد:

        ۱ – بهبود چگونگی طرح و تنظیم برنامه.

        ۲ – امکان نظارت موثر در اجرای عملیات.

        ۳ – تسهیل و بهبود تجدید نظر بودجه در کلیه مراحل اجرایی و علی الخصوص در مرحله قانون گذاری.

        ۴ – عدم تمرکز درعمل برآورد هزینه.

        ۵ – بهبود روابط دولت با مردم از طریق انتشار اطلاعات صریح و روشن درباره برنامه های عمومی.

    مزایای بودجه ریزی عملیاتی چیست

        بودجه ریزی عملیاتی، یک فرآیند جاری است که همه مدیران یک سازمان را از رییس سازمان گرفته تا تک تک مدیران برنامه ها و مدیران سازمان های تابعه درگیر می کند. این فرآیند شامل یک چرخه بازخور است که اطلاعات صحیحی را در اختیار مدیران عالی برای مدیریت فعالیت های خود قرار می دهد. یک بودجه عملیاتی در نهایت منجر به بهره برداری اثربخش تر از منابع سازمان خواهد شد. مدیران قادر خواهند بود از منابع در راستای دستیابی به اهداف مورد انتظار تبیین شده در بودجه به طور اثربخش تری بهره برداری کنند. اساسی ترین مزایای بودجه عملیاتی عبارتند از:

۱ – ابزار ارزشمندی برای تشخیص: بودجه ریزی عملیاتی ابزار ارزشمندی برای ایجاد یک درک بنیادی و اساسی از تلفیق بین منابع به کار گرفته شده و عملکرد ایجاد شده می باشد. مسوولان برنامه ها فرصتی برای بررسی اثر متقابل درونی بین منابع و نتایج مورد انتظار در دست دارند. این تجربه به شکل مطلوبی مدیریت کلی برنامه ها را بهبود می بخشد.

۲ – ابزار معین جهت توجیه بودجه: یک بودجه عملیاتی اثر بخش، شفافیت بیشتری نسبت به عملکرد برنامه ها، سازمان ها و واحد ها در مقایسه با بودجه مرسوم کنونی به دست می دهد. یک بودجه عملیاتی با استفاده از هزینه یابی دقیق و کامل شاخص های فعالیت ها به عنوان زیر بنای ساختار خروجی های برنامه ها و اهداف عملکردی، ابزار ارزشمندی را برای ارزیابی چگونگی تاثیر تغییر میزان هزینه ها بر نتایج فراهم می آورد.

۳ – زیربنای سیستم جامع مدیریت عملکرد و نقطه شروع نظارت بر اثربخشی: سازمانی: بودجه عملیاتی می تواند زیر بنای ایجاد یک سیستم جامع مدیریت عملکرد در متن برنامه استراتژیک یک سازمان باشد. یک بودجه عملیاتی نشان می دهد که چگونه مبالغ بودجه برعملکرد یک برنامه (مانند فعالیت ها، شاخص های فرآیند و خروجی ها) اثر می گذارد و همچنین چگونه این عملکرد بر نتایج نهایی مورد انتظار

    اثر گذار است. یک بودجه عملیاتی مطلوب نقطه شروعی برای نظارت برعملکرد سازمان را برای مدیران فراهم می آورد.

    ۴ – امکان وجود اهداف دوبخشی در برنامه ها: یک بودجه عملیاتی قابلیت طراحی اهداف دوبخشی به منظور اندازه گیری ابعاد «هزینه» و «نتیجه» را دراختیار می گذارد. بخشی از اهداف می تواند مربوط به نتایج مطلوب (مانند ۸۰درصد تعیین سطح کارآموزان برای آموزش های شغلی پایه) و بخش دیگر هدف، مربوط به اجرای برنامه با هزینه واحد مشخص (مانند هزینه هر کارآموز معادل ۰۰۰۰۰۰ ۲۰ ریال) باشد. سپس دو بخش هدف با یکدیگر ترکیب می شوند تا هدف معنا دار شود. با استفاده از اطلاعات هزینه واحد در بودجه عملیاتی می توان بهبود عملکرد را کاهش هزینه هر واحد در نظر گرفت. تجربه نشان داده است که این نوع کاربری بودجه ریزی عملیاتی در مدیران برنامه ها انگیزه خوبی برای یافتن شیوه های نوین و ابداعی جهت کاهش هزینه ها و در عین حال دستیابی به نتایج بهتر ایجاد می کند، به ویژه هنگامی که سیستم «کارمزدی» در سازمان جاری است.

        ۵ – فراهم آوردن اطلاعات مربوط به هزینه های واحد قابل مقایسه: بودجه عملیاتی اطلاعات مقایسه ای مفیدی را تولید می نماید. اگر یک واحد استانی هزینه واحد فعالیت های خود را زیر حد نرمال و میانگین به دست آورد، مدیران سازمان می توانند اقدامات خلاقی را که منجر به چنین صرفه جویی شده است، شناسایی کرده و آن را به عنوان تجربه موفق در اختیار دیگر سازمان ها قرار دهند. مدیران برنامه ها همچنین می توانند از اطلاعات مقایسه ای برای درک بهتر اقدامات اجرایی خودشان نیز بهره مند شوند. مدیران می توانند با شناسایی عوامل مختلفی که منجر به هزینه برای برنامه ها می شود، فرآیند و استراتژی های جایگزینی را که ممکن است مقرون به صرف تر باشد به کار گیرند.

    ۶ – امکان اتخاذ تصمیمات عینی و موثر: بودجه ریزی عملیاتی امکان اتخاذ تصمیمات عینی و موثر در مورد تامین منابع خدمات از بیرون سازمان را تسهیل می سازد. مدیران سازمان های دولتی باید مجموع هزینه های یک فعالیت (شامل تمام هزینه های مستقیم و سربار) و همچنین سطح نتایجی را که تاکنون به دست آمده است، بدانند.

 موانع بودجه عملیاتی

        در جهت اجرای بودجه ریزی عملیاتی موانع عمده ای وجود دارد. نخستین مانع، دستیابی به توافق، پیرامون ملاک های مناسب عملیات (عملکرد) می باشد. اندازه گیری فعالیت ها (یاستانده ها) در بسیاری از موارد به سادگی امکان پذیر است، لیکن اندازه گیری محتوایی که آنها از طریق آن به نتایج مطلوب دست یابند، مشکل می باشد. با این وجود هنوز ارتباط مستقیم بین منابع به کار رفته و پیامدهای نهایی، کاملا برای بودجه ریزی عملیاتی مورد نیاز می باشد.

مانع دیگر، استفاده مناسب از وجوه می باشد. بودجه ریزی عملیاتی ملزم می دارد که وجوه مطابق با فعالیت های برنامه ای تخصیص یابند که انتظار می رود در راستای پیامدهای مطلوب باشند و تخصیص وجوه بدین صورت مشکل است.

    سومین مانع فقدان داده های کافی هزینه ای می باشد، بودجه ریزی عملیاتی نیازمند اطلاعات قابل اطمینانی از هزینه واحدهای محصول یا پیامد حاصله می باشد. متاسفانه اطلاعات برنامه ای و هزینه ای همیشه ارائه نشده یا در حد کافی به منظور استفاده تصمیم گیران وجود ندارد و یا به منظور پیش نیازهای حساب داری عمومی جهت استفاده مودیان مالیاتی قابل اطمینان نیستند.

    مانع چهارم، موضوع اندازه گیری حجم عملیات می باشد، برای اندازه گیری حجم عملیات واحد سنجش لازم است. مانند یک متر مربع که سمپاشی می شود یا هر برگ جریمه مالیاتی که صادر می گردد و غیره. واحد اندازه گیری باید قابل شمردن و آشنا به ذهن باشد، کوشش به کار رفته را آشکار سازد. به مرور زمان ثبات خود را از دست ندهد و معرف مقدار واقعی محصول باشد. برخی از عملیات دولتی بدین طریق قابل اندازه گیری و سنجش نیستند ولی می توان برای اغلب فعالیت های سازمان های عمومی واحد اندازه گیری انتخاب یا تعریف نمود.

    مشکل دیگر، موضوع محاسبه برآورد هزینه است. برای محاسبه برآورد هزینه عموما دو روش به کار می رود، یکی حسابداری قیمت تمام شده و دیگری محاسبه زمانی. طبق روش اول هزینه هر واحد محاسبه و در مجموع واحدها ضرب می شود. این روش نظر به اینکه شامل کلیه عناصر هزینه است به روش دیگر برتری دارد، ولی در به کار بردن آن همان گونه که بیان شد دو مشکل عمده وجود دارد. به کار بردن این روش مستلزم استقرار یک سیستم حسابداری بسیار پیچیده و مشکلی است که در شرایط کنونی در کشور ما بسیار دشوار است. به علاوه چون هزینه هر واحد برحسب معیار پول محاسبه می شود، تغییرات قیمت ها که در کشور ما مساله اقتصادی مهمی است، مقایسه هزینه عملیات را در سال های مختلف فوق العاده مشکل می سازد. نظر به این مشکلات بعضی از کشورها روش زمانی را به کار می برند.

مساله دیگری که در تنظیم بودجه برحسب عملیات فوق العاده اهمیت دارد، موضوع درستی و بی نظری کارکنان مسوول است. برآوردهای بودجه، بر مبنای اطلاعات و گزارش هایی تنظیم می گردد که از طرف پرسنل مامور اجرای عملیات تهیه می شوند، چنانچه گزارش های مورد نظر مبتنی بر حقایق و واقعیات نباشد در این صورت برآوردهای مربوط، میزان هزینه ها را طبق نیازمندی های واقعی نشان نخواهد داد. مثلا چنانچه در یک دوره معین ۵۰۰ پروانه ساختمانی صادر شده باشد ولی ۷۰۰ پروانه گزارش داده شود و یا مقدار زمانی که مثلا برای صدور یک پروانه مصرف شده یک ساعت باشد ولی ۲ ساعت گزارش داده شود، در این صورت هزینه ها بیش از میزان واقعی برآورد خواهند شد. مشکل عمده این عمل در این است که اطلاعات غلط و خلاف واقع، مبنای پیش بینی هزینه ها و تصویب آن قرار می گیرد. از این رو، رشد اخلاقی، صداقت و درستی کارکنان از شرایط اساسی تنظیم بودجه عملیاتی به شمار می رود، به علاوه کارمندان مسوول تنظیم بودجه باید اطلاعات کامل و درستی درباره فنون و روش های مربوطه داشته و دوره کارآموزی لازم را طی کرده باشند.

با توجه به مطالب فوق انتخاب واحدی که واجد خصوصیات مذکور باشد مشکل است و احتیاج به بررسی عمیق و تجربه فراوان دارد در این خصوص بسترهای لازم تاکنون در کشور ما فراهم نشده و شکل نگرفته است، در واقع انتخاب اولیه واحد اندازه گیری ممکن است چندان به نظر مشکل نیاید ولی تنها در اثر تجربه و با مرور زمان می توان صحت آن را تعیین نمود، همچنین واحدهای کار، حجم عملیات را از نظر کمی نشان می دهند و معرف چگونگی و کیفیت اجرای آن نیستند.

عناصر کلیدی در بودجه عملیاتی

عناصر کلیدی بودجه ریزی عملیاتی را می توان به طور خلاصه به صورت زیر بیان نمود:

۱ – اهداف قابل سنجش ۲- استراتژی ها ۳- برنامه های عملیاتی ۴- معیارهای سنجش عملکرد

۵- اولویت بندی و تخصیص منابع ۶- جمع آوری و پایش نتایج ۷- ارزش یابی، بازنگری، ارزیابی و گزارش نتایج

روش های اجرای بودجه ریزی عملیاتی

  بودجه ریزی عملیاتی را به طرق گوناگونی از جمله حسابداری قیمت تمام شده – کارسنجی یا اندازه گیری حجم کار- ثابت بودن هزینه کل و روش تخصیص بودجه سرانه اجرا می نمایند. در زیر به طور اجمال به توضیح دو روش اندازه گیری حجم کار یا کارسنجی که هم اکنون در حال پیاده شدن و در دست اجرا است و روش قیمت تمام شده که قرار است از سال دوم برنامه اجرایی شود اشاره می گردد:

روش حسابداری قیمت تمام شده به لحاظ در نظر گرفتن کلیه عناصر هزینه (حقوق و دستمزد وسایل و ملزومات و حتی استهلاک) روش کاملی است اما اجرای آن به دلایل پیش گفته و نیز به دلیل تغییر مداوم قیمت ها و دستمزدها، که به تبع آن هزینه واحد کار نیز باید دائما محاسبه و تغییر داده شود، عملا در بسیاری از موسسات اجرایی نیست. روش حسابداری قیمت تمام شده به لحاظ مراحل تنظیم بودجه ریزی عملیاتی، طبق حسابداری قیمت تمام شده به قرار زیر است:

۱ – طبقه بندی عملیات ۲- انتخاب واحد اندازه گیری ۳- پیش بینی حجم عملیات ۴- برآورد هزینه یک واحد کار ۵- محاسبه هزینه عملیات.

تنظیم بودجه ریزی عملیاتی طبق روش اندازه گیری کار یا کار سنجی

روش اندازه گیری کار: از آنجایی که پیاده سازی روش حسابداری قیمت تمام شده به لحاظ محدودیت های پیش رو در حال حاضر مقدور نیست، از این رو، روش اندازه گیری حجم کار برای برآورد هزینه های اداری و پرسنلی در بسیاری از موسسات توصیه می شود. این روش فقط با یکی از عناصر هزینه، یعنی مقدار زمان صرف شده برای تکمیل یک واحد کار ارتباط دارد و سایر هزینه های استهلاک که در روش قیمت تمام شده محاسبه می شوند در این روش در نظر گرفته نمی شوند. برای اندازه گیری کار در این شیوه دو روش معمول است یکی روش بررسی های زمانی (Time study) و دیگری تجزیه و تحلیل آماری (sences Analysis). بررسی های زمانی عبارت است از « محاسبه دقیق زمان لازم برای انجام دادن یک عمل معین از طریق بررسی حرکات، ابزار و وسایل و روش های خاصی که در انجام دادن آن عمل به کار می رود. مقدار زمان مذکور معمولا بر حسب ساعت- نفر که برای تکمیل یک واحد کار صرف می شود، تعیین می گردد، که آن را معیار زمانی می گویند». این روش در بدو امر در کارخانه های تولیدی معمول شد، اما به کار گیری آن در دستگاه های دولتی و خصوصا در مورد کارکنان به لحاظ مقاومت منفی برخی از پرسنل مناسب به نظر نمی رسد.

        روش تجزیه و تحلیل آماری بر اساس بررسی مقدار کار انجام شده برای تکمیل یک واحد کار، و زمانی که برای آن مصرف می شود به برآورد هزینه ها می پردازد. بدین منظور لازم است ابتدا با جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات لازم و مربوط به کار مورد نظر، واحد اندازه گیری مناسب را انتخاب و سپس مدت زمان لازم برای اجرای این کار را بر اساس واقعیات موجود تعیین نمود. بدین ترتیب مدت زمان لازم برای تکمیل یک واحد کار که اصطلاحا هنجار خوانده می شود محاسبه می گردد. باید توجه داشت که معیار مورد نظر با استفاده از اندازه گیری های دقیق علمی محاسبه می شود و مدت زمانی را که باید برای انجام دادن یک کار صرف شود تعیین می کند. در حالی که هنجار بر اساس بررسی و تجزیه و تحلیل آماری محاسبه شده، زمان لازم و واقعی برای انجام دادن یک کار را در عمل مشخص می سازد.

از این رو روش اندازه گیری کار برای برآورد هزینه های اداری و پرسنلی بسیاری از موسسات توصیه می شود. استقرار سیستم اندازه گیری کار شامل پنج مرحله اساسی به شرح زیر است:

۱ – انتخاب حوزه کار ۲- انتخاب واحد کار برای اندازه گیری مقدار محصول ۳- تهیه گزارش های آماری صحیح درباره مقدار محصولی (خدماتی) که در هر یک از حوزه های کار در فواصل معین به دست آمده و مدت زمان صرف شده ۴- انتخاب هنجار برای عملیات در هر حوزه کار ۵ – پیش بینی تعداد کارکنان مورد لزوم و برآورد هزینه های پرسنلی.

طبق این روش با به کار بردن روش های آماری که شرح آن را در این مختصر نمی گنجد تعداد ساعاتی را که برای اجرای هر یک از عملیات قابل سنجش است محاسبه می نمایند سپس از روی تعداد ساعات مذکور تعداد کارکنان مورد نیاز را مشخص و با در نظر گرفتن میزان حقوق سالیانه آنها هزینه های پرسنلی را تعیین می نمایند. روش مذکور از طریق حسابداری قیمت تمام شده آسان تر است و بعضی از مشکلات آن را ندارد و چون هزینه های پرسنلی قسمت اعظم مخارج دولت را تشکیل می دهند، به کار بردن این طریقه مورد استقبال برخی از کشورهای پیشرفته نیز قرار گرفته است. لیکن استفاده از این روش در کشور ما با اشکالات فراوانی رو به رو خواهد شد. یکی از اشکالات مزبور پیش بینی حجم عملیات است. در دست نداشتن آمار و اطلاعات دقیق درباره میزان عملیات گذشته، پیش بینی حجم عملیات طی دوره آینده با دقت قابل اطمینان امکان پذیر نیست، به علاوه تعیین معیار، یعنی مقدار زمانی که باید برای تکمیل یک واحد به خصوص از عملیات به کار برد، آسان نیست. گذشته از اشکالات فنی تعیین معیار نام برده، استفاده از چنین روشی در عمل ممکن است با مخالفت های شدید کارکنان مواجه گردد. این موضوع مهم نباید فراموش شود که یکی از هدف های اساسی تنظیم بودجه بر حسب عملیات، تعیین تعداد کارکنان مورد نیاز برای اجرای عملیات مختلف طبق روش های علمی است. حال چنانچه بیش از تعداد لازم کارمند وجود داشته باشد و به جهاتی متعدد این امکان وجود نداشته باشد که آنها از کار برکنار شوند، بدیهی است در این صورت به کار بردن روش های فوق جز یک تمرین علمی نتیجه دیگری در بر نخواهد داشت. معضلی که هم اکنون برخی از کشورها از جمله کشور ما با آن مواجه اند.

 روش بودجه ریزی بر مبنای فعالیت (ABB)

پیش از وارد شدن به این مقوله، ارائه چند تعریف از فعالیت ضروری است:

فعالیت یعنی همه وظایفی که باید برای تحقیق یک رویداد انجام گیرد. یا یک سلسله عملیات و خدمات مشخصی که برای تحقق بخشیدن به هدف های برنامه سالانه طی یک سال اجرا می شود و هزینه آن از محل اعتبارات جاری تامین می شود.

فعالیت ها با هدفی برای ایجاد بهره وری انجام می شوند. در ادبیات هزینه یابی فعالیت، به این هدف، «هدف هزینه» می گویند. تعریف اهداف هزینه بستگی به پشتیبانی برای تصمیمات دارد که از سوی تکنیک هزینه یابی فعالیت انتظار می رود. اهداف هزینه ممکن است محصولات یا خدماتی باشد که به مشتریان ارائه می شود و یا ممکن است خدمات داخلی از قبیل «آموزش داخلی» یا «تعیین جا و مکان فروشگاه» باشد.

هنگامی که هزینه یابی فعالیت برای اصلاح فرآیندها مورد استفاده قرار می گیرد، فعالیت ها به ارزش آفرین (ارزش افزوده) و غیر ارزش آفرینی (غیرارزش افزوده) دسته بندی می شوند. این دسته بندی توسط اهداف هزینه های مناسب با تجزیه و تحلیل موردنظر تعیین می شود.

فعالیت ها با هدفی برای ایجاد بهره وری انجام می شوند. در ادبیات هزینه یابی فعالیت، به این هدف، «هدف هزینه» می گویند. تعریف اهداف هزینه بستگی به پشتیبانی برای تصمیمات دارد که از سوی تکنیک هزینه یابی فعالیت انتظار می رود. اهداف هزینه ممکن است محصولات یا خدماتی باشد که به مشتریان ارائه می شود و یا ممکن است خدمات داخلی از قبیل «آموزش داخلی» یا «تعیین جا و مکان فروشگاه» باشد.

هنگامی که هزینه یابی فعالیت برای اصلاح فرآیندها مورد استفاده قرار می گیرد، فعالیت ها به ارزش آفرین (ارزش افزوده) و غیر ارزش آفرینی (غیرارزش افزوده) دسته بندی می شوند. این دسته بندی توسط اهداف هزینه های مناسب با تجزیه و تحلیل موردنظر تعیین می شود. یکی از ابزار مدیریتی برای ایجاد توانایی در تعیین هزینه های واقعی در ارتباط با تولید یک محصول یا خدمت، تکنیک «هزینه یابی فعالیت»

 (Activity Based Costing) است که توسط کوپروکاپلان و همکاران آنان به وجود آمد و رویکرد جدیدی را به حسابداری و بودجه ریزی تحت عنوان «هزینه یابی بر اساس فعالیت» و «بودجه ریزی براساس فعالیت» پدید آورد. هزینه یابی براساس فعالیت را به اختصار هزینه یابی فعالیت یا (ABC) نیز می خوانند. این تکنیک صاحبان کار و فرآیند را به سمت شناسایی و ردیابی هزینه های مستقیم و غیرمستقیم و تخصیص دقیق آنها به فعالیت هایی که در فرآیند تولید یک محصول یا خدمت نقش دارند، هدایت می کند.

از اطلاعات به دست آمده توسط سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت استفاده های متعددی می شود، یکی از استفاده ها، بودجه ریزی بر مبنای فعالیت می باشد. کوپر و کاپلان فرآیند بودجه ریزی بر مبنای فعالیت را عکس هزینه یابی بر مبنای فعالیت می دانند و در خصوص نحوه به وجود آمدن سیستم بودجه ریزی فعالیت می گویند:

    نیاز به بودجه ریزی بر مبنای فعالیت از آنجا ناشی شده است که در فرآیند بودجه ریزی سنتی در سازمان ها مشاهده گردید که بودجه ها همانند سال گذشته، تنظیم می شود. عیب بزرگ سیستم بودجه ریزی سنتی این است که به مسائلی نظیر کارآیی، اثربخشی و استفاده کار از منابع کمتر توجه می نماید.

بودجه بندی عملیاتی به دنبال مبنا قرار دادن تصمیمات خرج بر اساس نتایج واقعی یا پیش بینی شده می باشد؛ اما بودجه بندی تعهدی مخارج را از لحاظ منابع مورد استفاده یا بدهی های تحمل شده محاسبه می نماید.بودجه بندی عملیاتی تصمیمات مربوط به بودجه را از ورودی ها به سمت خروجی ها یا نتایج تغییر می دهد این در حالی است که بودجه بندی تعهدی آن را از پرداخت ها به سمت هزینه سوق می دهد. بودجه بندی عملیاتی و مبنای تعهدی در میان عمده ترین اصلاحات پیرامون موارد مورد بحث بودجه قرار دارد. بودجه بندی عملیاتی و بودجه بندی تعهدی ابزارهای تحلیلی به شمار می روند و فراهم کننده اطلاعات و دیدگاه هایی هستند که از طریق رویکردهای مرسوم و سنتی امکان پذیر نمی باشد. اما هیچ یک از این دو ابتکار، قابلیت استفاده گسترده را به عنوان یک قانون تصمیم گیری در فرآیند بودجه را ندارند اما هر دو می توانند در قالب قوانین تصمیم گیری قرار گرفته و شیوه تخصیص منابع را توسط دولت نشان دهند.

ابزارهای تحلیلی در مقابل ابزارهای بودجه ای

ابزار تحلیلی به بودجه ریزان در اتخاذ تصمیم پیرامون اهداف و مبالغی که باید تخصیص یابد، کمک می نماید.

قانون تصمیم ، اطلاعاتی است که چگونگی اتخاذ تصمیم یا انواع تصمیم را ارائه می نماید.

طرح های میان مدت که چشم انداز مالی آتی را به مدیران نشان می دهد در زمره ابزارهای تحلیلی به شمار می روند.

چارچوب های میان مدت که خرج آتی یا سایر عناصر بودجه را محدود می کنند، در زمره قوانین تصمیم به شمار می روند.

اصلاح طلبان اغلب به دنبال تبدیل ابزارهای تحلیلی به قوانین تصمیم می باشند زیرا این نگرانی وجود دارد که اطلاعات در تصمیمات پیرامون بودجه مورد استفاده واقع نشود.

در طی سال ها، هم ابزارهای تحلیلی و هم قوانین تصمیم در بودجه بندی رواج یافتند.

تمام ابزارهای تحلیلی برای اتخاذ تصمیمات پیرامون بودجه مناسب نمی باشند: ابزارها، گزینه های پیرامون بودجه را گسترش می دهند اما قوانین، آن ها را محدود می کنند.

بودجه بندی عملیاتی

.بودجه بندی عملیاتی تصمیمات مربوط به بودجه را از ورودی ها به سمت خروجی ها یا نتایج تغییر می دهد.

هیچ گونه تعریف استانداردی در مورد بودجه بندی عملیاتی وجود ندارد.

برخی از دولت ها بودجه های عملیاتی را به صورت بودجه هایی تعریف می نمایند که دربردارنده نتایج واقعی یا برآوردی می باشد.

برخی دیگر بودجه بندی عملیاتی را به صورت بودجه هایی به شکل افزایش در منابع که با افزایش در نتایج در ارتباط می باشند، تعریف می نمایند.

در تعریفی کلی، بودجه بندی عملیاتی تنها یک ابزار تحلیلی به شمار می رود.

در تعریفی دقیق، بودجه بندی عملیاتی به عنوان یک قانون تصمیم به کار گرفته می شود.

بودجه بندی تعهدی

بودجه بندی را از جریان های نقدی (مبالغ دریافتی و پرداختهای صورت گرفته) به درآمدهای کسب شده و بدهی های تحمل شده تغییر می دهد.

مبنای تعهدی موجب می شود بودجه بندی و گزارشگری مالی در یک ردیف قرار گیرند زیرا هر دو بر اساس مبنای حسابداری یکسان قرار دارند.

گزارشگری بر حسب اقلام تعهدی و بودجه بندی بر مبنای تعهدی امکان پذیر می باشد.

در صورتی که بودجه بندی بر مبنای نقدی ادامه یابد، گزارش های مالی ابزارهای تحلیلی به شمار می روند.

در صورتی که بودجه بندی به سمت اقلام تعهدی برود، اصول حسابداری، قوانین تصمیم در بودجه بندی تلقی می شود.

بر شمردن بودجه بندی عملیاتی به عنوان یک ابزار تحلیلی

هیچ گونه تعریف یا کاربرد استانداردی در مورد بودجه بندی عملیاتی وجود ندارد.

اجرای بودجه بندی عملیاتی بر اساس تعریف دقیق آن سخت می باشد، به طوری که کشورهای کمی موفق به اجرای آن شده اند.

تخصیص بر مبنای نتایج، سایر ملاحضات اصلی را نادیده می گیرد، علی الخصوص نیاز به تأمین مالی فعالیتهای در جریان، وعده های سیاسی و تقاضاهای گروه های ذی علاقه

سیستم هایی که مستلزم توافق پیرامون اهداف و نتایج می باشند، تضاد را افزایش می دهند و تکمیل به موقع کار بودجه را به خطر می اندازند.

بودجه بندی عملیاتی وابسته به مدیریت بودجه و متعهد به کارگران دولتی برای تولید نتایج مطلوب می باشد.

به کارگیری بودجه بندی عملیاتی به عنوان قانون تصمیم برای نتایج سخت می باشد.

بر شمردن بودجه بندی عملیاتی به عنوان یک ابزار تحلیلی

بسیاری از دولت ها امور مالی خود را (گذشته) بر اساس مبنای تعهدی گزارش می کنند: تعداد دولت های کمی بودجه (آینده) خود را بر اساس مبنای تعهدی گزارش می کنند.

گزارشگری و تنظیم بودجه به طور متفاوت و مغایرتگیری دو نوع صورتهای مالی، در تضاد با یکدیگر نمی باشد.

گزارش های مالی بر خلاف بودجه ها حسابرسی می شوند.

اگرچه بودجه بندی بر مبنای نقدی در معرض دستکاری زمان بندی و مغایرتگیری رویداد های مالی می باشد، اما بودجه بندی تعهدی در قبال دستکاری فرضیات کلیدی آسیب پذیر می باشد.

رفتن بودجه به سمت مبنای تعهدی، ظرفیت رهبران سیاسی را برای درک و پذیرش مسئولیت در قبال سوابق تعهدی تضعیف می کند.

مبنای تعهدی صورت مالی قابل اتکاتری از وضعیت مالی ارائه می نماید اما در کشورهای با مدیریت خوب، تفاوتهای بین مبنای نقدی و تعهدی کم می باشد.

اقلام تعهدی ارزیابی کافی از پایداری مالی بلندمدت را فراهم نمی کند زیرا اقلام تعهدی، بدهی های مربوط به مزایای عمومی را مثل امنیت اجتماعی و بهداشت مستثنی می کنند.

اقلام تعهدی به مدیران این توانایی را می دهد تا تنها زمانی که دارای اختیار عملیاتی زیادی می باشند، هزینه ها را بهتر مدیریت کند.

موضوعات حل نشده زیادی در بودجه بندی تعهدی راجع به شناخت و ارزیابی دارایی ها و بدهی ها وجود دارد.

•          اهداف بودجه:‌

 سه هدف عمده واساسی را که بودجه وبودجه ریزی دنبال می کند عبارتند از

۱-برنامه ریزی

۲-همکاری ومشارکت

 ۳-نظارت وکنترل

این سه کارکرد بیان می دارد که بودجه و فرآیند مدیریت مالی انعطاف پذیر است اما از طریق یک دوره مالی جوابگو می باشد.

•          انواع روشهای بودجه بندی:

دراصطلاح علمی بودجه ممکن است به شیوه های گوناگون به وسیله نوع وروشهای آماده سازی شرح داده شود.

۱-بودجه بندی براساس نوع هزینه یامصرف:

هزینه های جاری که بیانگر بودجه روزمره می باشد که برای هزینه های عمومی استفاده می شود. هزینه های جاری دارای جنبه جاری ، عادی وتکراری می باشند ودرمقابل دریافت کالا وخدماتی انجام می شوند که برای اجرای عملیات و وظایف جاری آموزش های تخصصی ضروری هستند.که این هزینه ها شامل الف :هزینه های پرسنلی ب:هزینه های اداری می باشد.

الف-هزینه های پرسنلی

هزینه هایی هستندکه درانجام خدمت ویابه واسطه آن ،بطورمستقیم یاغیرمستقیم تحت عناوین مختلف حقوق ،دستمزد ،مزایا، پاداش ،اضافه کاروامثال آنها به پرسنل پرداخت می شوند

ب-هزینه های اداری:

هزینه های اداری عمدتا “در مقابل دریافت خدمات وکالای مصرف شدنی از اشخاص خارج از سازمان پرداخت می شود.

نوع دوم هزینه ها هزینه های سرمایه ای[۱۰] می باشد. که بیانگراعتباربرای موارد اصلی است ومخارجی هستندکه موجب ایجاد یا افزایش اموال و داراییهای ثابت می شود (مانند خرید یا احداث ساختمان، خریدزمین، خریدکالای مصرف نشدنی و…)

۲-بودجه بندی براساس داده های مدیریتی:

این نوع تقسیم بندی ،این گونه است که ممکن است مستقیم یا با نظارت اعمال شوند. بودجه مستقیم توسط مدیراطلاع رسانی تیم مدیریت اعمال خواهد شد.

بودجه مشارکتی نیازمند این مسئله است که واحدهای اطلاع رسانی برای تنظیم آن مشارکت می کنند.

 ۳-بودجه بندی براساس روش آماده سازی:

در درجه بندی این روشها از روش خطی به بودجه بندی بر مبنای صفر روشهای متنوعی هست که در آن بودجه می تواند تهیه و نمایش داده شود.

انواع روشهای آماده سازی بودجه:

اگر چه انواع زیادی ازانواع بودجه وجود دارد ولی بیشتر آموزش های تخصصی یک نوع ازانواع بودجه رابه کار می برند. این انواع عبارتند از : الف-بودجه بندی متمرکز ب-بودجه بندی خطی ج-بودجه بندی فرمولی د-بودجه بندی برنامه ای ه- بودجه بندی عملیاتی و-نظام طرح ریزی،برنامه ریزی،بودجه بندی ز-بودجه بندی برمبنای صفر .

•          الف-بودجه بندی متمرکز

در این نوع بودجه بندی ، بودجه به وسیله سطوح بالای مدیریت به صورت یکجا برای منابع آموزش در نظر گرفته می شود . از زمانی که این بودجه نتوانست اهداف سازمان را برآورده کندمدیران آموزش بیشتر از نوع دیگر بودجه استفاده می کنند. اگر چه بودجه بندی متمرکز می تواند دارای انعطاف پذیری سطح بالا و کنترل برروی آموزش باشد ولی مدیران آموزش کمتر ازآن استفاده می کنند. بودجه بندی متمرکز به این منوال می باشد که به طوریکجا برای آموزش تخصیص داده می شود ومدیر آموزش آنرابه سطوح پایین تربین برنامه ها وخدمات تخصیص میدهد.

•          ب-بودجه بندی خطی:

معمولی ترین بودجه ای که درآموزش هااستفاده می شود بودجه خطی می باشدوبه خاطرآسان بودن این نوع بودجه،دپارتمان آن رابه عنوان بخشی ازکار، آن راتعریف کرده وبه گروه اجرایی می سپاردلذابودجه به ساده ترین نحو برای مبالغ خاص تهیه شده وبه خریدهای عمومی می رسد. بودجه خطی باید حاوی مطالب و دستورالعملهایی برای همه جنبه های مصرف مستقیم با یکدیگروتامین سایرفاکتورهاباشد.بودجه بندی خطی ساده ترین روش برای جمع آوری داده ها است که بطورکامل برمبنای مصارف سالهای قبل می باشد.

•          ج-بودجه بندی فرمولی

بودجه بندی فرمولی نوعی سیستم بودجه ای است که دراوایل سال۱۹۹۰ بهبوجودآمدوبیشتردرکشورآمریکارایج است.

تخصیص بودجه دراینجا براساس فرمول محاسبه می گرددوبرای تعیین نمودن اینکه آیاتمامی اعتبارتخصیص یافته یادرصدی ازآن برای واحدهای موردنظرجذب شده است یانه که فرمول مورداستفاده قرار می گیرد،ولی ایرادی که به این بودجه بندی واردمی دانندفقدان شناسایی اهداف سازمان مادر می باشد.

•          د-بودجه بندی برنامه ای:

بودجه بندی برنامه ای مرحله بالاترازروش ساده بودجه بندی خطی است . در این نوع از بودجه بندی ، بیشتر روی خدمات آموزش که برای ارباب رجوع تهیه می شودتمرکز می کند،به عنوان مثال خدمات مرجع یاخدمات امانت این نوع بودجه بندی راجایگزین بودجه بندی خطی به حساب نمی آورند بلکه آن رامکملی برای بودجه بندی خطی می دانند . بودجه بندی برنامه ای بیشتر با اهداف سازمان مرتبط است .دربودجه بندی برنامه ای نیز مانندبودجه بندی خطی ازطبقه بندی اعتبارات برحسب فصول ومواردهزینه استفاده می شود با این تفاوت که دربودجه خطی کل اعتبارات درموارداین فصول ومواد هزینه پیش بینی می شوددرصورتی که دربودجه برنامه ای اعتبارات هریک ازبرنامه ها وفعالیتهاوخدمات آموزش تخصصی درقالب فصول ومواردهزینه پیش بینی می گردد(به عنوان مثال خدمات مرجع امانت آموزش ای ،فضای عمومی،اداره آموزش وبرنامه ریزی رفاهی)

ه-بودجه عملیاتی

بودجه عملیاتی دربعضی ازکاراکترها با بودجه بندی برنامه ای اشتراک دارد اما بودجه عملیاتی از ابتدا برروی آنچه که پرسنل انجام می دهند و یا آنچه که آنها برای کامل کردن خدمات آموزش انجام می دهندمتمرکز می شود،دراین نوع بودجه بندی وظایف نسبت به برنامه ها پررنگ تر می باشد. بودجه بندی عملیاتی به جای توجه به کالاها و خدماتی که خریداری می شود و یابه عبارتی به جای توجه به وسایل اجرای فعالیتها خودفعالیت و مخارج کارهایی که باید انجام شود را مورد توجه قرار می دهد. بودجه عملیاتی حدود فعالیت و عملیات طبقات پایین سلسله مراتب را بررسی می کند درحالی که بودجه برنامه ای بیشتربه طبقات بالا می پردازد. بودجه عملیاتی در آموزش های تخصصی بیشتر در بخش فنی مانند(فهرست نویسی و فرآیند مواد) در بخش برنامه ریزی(انتخاب کارمند، مصاحبه، اتوماتیک کردن آموزش)و در بخش ارباب رجوع (مانندمیزامانت، ارتباطات تلفن)کارکرد دارد. بطورکلی بودجه عملیاتی بیشتربر روی کمیت تکیه می کند تا کیفیت فعالیتهای انجام شده.

• و-نظام برنامه ریزی ،برنامه نویسی و بودجه

روش “پی.پی.بی.اس” یکی از گسترده ترین روشهای اجرایی بودجه بندی برنامه ای به شمار می آید ویک کارکرد بسیار باارزش دارد.”پی. پی. بی .اس” یکی از کاملترین روشهای بودجه بندی است و وقتی این سیستم به طور کامل اجرا شود به مدیران اطلاعاتی امکان می دهد تا بهترین اقدام در تخصیص منابع برای گسترش در سطح سازمانها به نسبت واحدهای اطلاع رسانی صورت گیرد.

• ز-بودجه بندی برمبنای صفر:

بودجه بندی بر مبنای صفرنوع پیشرفته سیستم “پی.پی.بی.اس”است که تمام عوامل اجرایی(برنامه ها،فعالیتها)و درحین عملکرداطلاع رسانی برای بودجه یکسال برمبنای صفردوباره بازنویسی می شوندوبرطبق این سیستم بودجه به سادگی برمبنای رضایت بودجه های سال قبل پایه ریزی می شود . در این سیستم تمام قیمتهای یک سازمان با بودجه صفر شروع به کار می کنند و بایست نسبت به آن اصل کسب رضایت کنند.

• نارسایی های بودجه بندی :

۱-بودجه ،بیانگرراهبردهای سازمان نیست وعموما”به ارقام مالی برای یک دوره ی ۱۲ ماهه متکی است.

۲-عوامل اساسی ارزش زایی سازمان ، مانندسرمایه های فکری ونیروهای کارآمد سازمان ، فرآیندهای سازمانی وعملیاتی وبه طور کلی دارایی های نامشهود ونقش آنها دردرآمدزایی شرکت مورد توجه قرارنمی گیرد .گفتنی

است این گونه عوامل امروزه دربسیاری ازشرکت ها۵۰تا۹۰درصدارزش بازار شرکت ها راتشکیل می دهند.

۳-وظیفه ی عمده ی بودجه بندی متنی عبارت است ازتعیین سقف وحدمعینی برای رشدوکیفیت وحداقلی برای هزینه ها،به عبارت دیگر بودجه ابزارکنترل اهداف وبرنامه های عملیاتی ومالی ازپیش تعیین شده است وبه لحاظ

مغایر با شرایط متحول وپررقابت کنونی است.

۴- درشرایط وکشورهایی که نرخ تورم بالا است ،ارقام بودجه به سرعت معنا واعتبار خودرا به عنوان ابزار سنجشازدست می دهد.تغییرات سریع دربرنامه ها وفعالیت ها نیز تاثیرمشابهی برکارآمدی بودجه می گذارد.

۵-بودجه های عملیاتی عمدتا”برپایه ی ارقام دوره ای گذشته وبا افزودن درصدی برای دوره ی آتی تهیه می شود. ارزیابی و کنترل نیز عملا”براساس ارقام ازپیش تعیین شده ( بدون توجه به امکانات خلاقیت و پویایی وپتانسیل  کارهای قابل انجام )صورت می پذیرد.

۶-درتهیه بودجه عموما”گرایش به بازی باارقام وبودجه سازی است به ترتیبی که نتایج فعالیت ها وسطح عملکرد مورد انتظارپایین تر ازحد قابل دستیابی برآورد گردد ومنابع موردنیاز بیش از حد معقول برآوردشود،لذا دربسیاری موارد پاداش های بی رویه براساس مقایسه نتایج واقعی وبودجه ی کاذب پرداخت می گردد.

مشکلات بودجه: مشکلات بودجه ازاواسط تااواخردهه ۱۹۹۰وقتی ازخریداری اطلاعات به سمت دسترسی اطلاعات حرکت کردیم ،پیچیده تر شد.

• نتیجه گیری :

بودجه عبارتست از برنامه عملیات مالی دولت یا سازمان دولتی و و یا یک سازمان برای یک مدت معین و بودجه بندی عبارتست از مشخص کردن، تخصیص دادن، افزایش دادن و مدیریت صندوق مالی موسسات آموزشی. سه هدف عمده بودجه بندی در موسسات آموزشی تخصصی عبارتست از : برنامه ریزی، همکاری و مشارکت، نظارت و کنترل. همچنین فرایند بودجه شامل این مراحل است: ارائه، تصویب، اجرا و کنترل بودجه. برخی از نارساییهای بودجه بندی در موسسات آموزشی های تخصصی عبارتند از: بودجه بیانگر راهبردهای سازمان نیست و عموما به ارقام مالی برای یک دوره ۱۲ ماهه متکی استف عوامل اساسی ارزش زایی سازمان مانند سرمایه های فکری و نیروهای کارآمد سازمان، فرآیندهای سازمانی و عملیاتی و به طور کلی داراییهای نامشهود و نقش آنها در درآمد زایی موسسات آموزشی تخصصی مورد توجه قرار نمی گیرد. و گفتنی است اینگونه عوامل امروزه در بسیاری از شرکتها ( موسسات آموزشی های تخصص) ۵۰ تا۹۰ درصد ارزش بازار شرکتها (اطلاعات) را تشکیل می دهند. همچنین در شرایط و کشورهایی که نرخ تورم بالاست ، ارقام بودجه به سرعت معنا و اعتبار خود را به عنوان ابزار سنجش از دست می دهند. مشکلات بودجه در موسسات آموزشی تخصصی ،اول: ایجاد تسهیلات و خدمات و نیز پاسخ به تقاضای مراجعه کنندگان است درحالیکه نباید از محدوده تثبیت شده بودجه فراتر برود. دوم: مجموعه ها و کارکنان که پیوسته رو به فزونی اند و چنین مجموعه های رو به رشدی به فضای بیشتر(= پول) و وقت بیشتری برای کارمند (= پول) نیاز دارند.

راهکارها و رهنمودهای کیفی و کمی

اینکه موسسات آموزشی باید از بودجه کافی ، مستقل با هدف و وظایف مدون و مصوب خود برخوردار باشد، تا بتواند نیازهای اطلاعاتی جامعه استفاده کننده را به راحتی برآورده سازد. بودجه جاری موسسات آموزشی باید بخش مشخص و معینی از بودجه جاری سازمان مادر باشد و درآغاز سال مالی به رئیس موسسات آموزشی ابلاغ شود. لازم است برای هزینه های سرمایه ای موسسات آموزشی ( مانند تشکیل مجموعه پایه ، ساختمان جدید، نوسازی، یا نصب سیستم کامپیوتری و جز آن ) بودجه ای جدا از بودجه های سالانه پیش بینی و تصویب شود. وجود ارزیابی عملکرد، ساختار زیر بنایی کنترل موثر را تشکیل می دهد. مدیرانی که می دانند برای عملکرد باید جوابگو باشند، همواره مراقب اعمال و اقدامات خود خواهند بود.

جهت جستجو سریع موضوع مقاله ، پرسشنامه ، پاورپوینت و گزارش کارآموزی می توانید از قسمت بالا سمت راست جستجو پیشرفته اقدام نمایید.

همچنین جهت سفارش تایپ ، تبدیل فایل پی دی اف (Pdf) به ورد (Word) ، ساخت پاورپوینت ، ویرایش پایان نامه و مقاله با ما در تماس باشید.